آیین‌نامه اجرایی قانون تاسیس صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی

شماره 116331/ت58863هـ 1400/09/29

وزارت امور اقتصادی و دارایی ـ وزارت کشور ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

وزارت نیرو ـ سازمان برنامه و بودجه کشور

هیات وزیران در جلسه 1400/09/24 به پیشنهاد بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران (با همکاری سازمان مدیریت بحران کشور و تایید هیات امنای صندوق بیمه حوادث طبیعی ساختمان) و به استناد ماده (15) قانون تاسیس صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی ـ مصوب 1399 ـ ، آیین‌نامه اجرایی قانون یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین‌نامه اجرایی قانون تاسیس صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی

فصل اول ـ کلیات و تعاریف

ماده 1ـ در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

1ـ قانون: قانون تاسیس صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی ـ مصوب 1399 ـ .

2ـ صندوق: صندوق بیمه حوادث طبیعی ساختمان.

3ـ بیمه مرکزی: بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

4ـ حوادث طبیعی: حوادث مندرج در ماده (1) قانون از جمله زلزله، سیل، طوفان، صاعقه، سنگینی برف، رانش زمین، ریزش کوه و دریالرزه (سونامی).

5 ـ واحد مسکونی: هر واحد ساختمانی با کاربری مسکونی که دارای انشعاب قانونی برق برای مصارف خانگی می‌باشد.

6 ـ واحد غیرمسکونی: هر واحد ساختمانی با کاربری غیرمسکونی (تجاری، اداری (عمومی)، صنعتی و کشاورزی) که دارای انشعاب قانونی برق می‌باشد.

7ـ حق بیمه: وجوهی که به موجب قانون بابت پوشش بیمه پایه توسط بیمه گذاران و دولت حسب مورد پرداخت می‌شود.

8 ـ بیمه پایه: پوشش بیمه‌ای که صندوق به موجب مقررات مربوط متعهد به ارایه آن به بیمه گذار می‌باشد.

9ـ مالک: هر شخص حقیقی یا حقوقی که سند یا مدارک اثبات کننده دال بر مالکیت وی باشد.

10ـ بیمه گذار: هر شخص حقیقی یا حقوقی مالک واحد مسکونی یا غیرمسکونی که مکلف به پرداخت حق بیمه مندرج در قبض برق خود می‌باشد.

11ـ ذی نفع بیمه پایه: بیمه گذار، وراث قانونی یا قایم مقام قانونی وی که خسارت مالی به او پرداخت می‌شود.

12ـ سامانه: سامانه ارایه خدمات بیمه پایه حوادث طبیعی ساختمان.

13ـ خسارت مالی: هزینه‌های مربوط به بازسازی و یا تعمیر واحد مسکونی یا غیرمسکونی و سهم آن‌ها از مشاعات ناشی از حوادث طبیعی که صندوق با رعایت حداکثر تعهد مقرر در آیین‌نامه اجرایی ماده (2) قانون متعهد به جبران آن است.

14ـ حساب ویژه: حساب ویژه حوادث طبیعی موضوع ماده (5) قانون که توسط بیمه مرکزی ایجاد و اداره می‌شود.

فصل دوم ـ تکالیف صندوق و دستگاه‌های ذی‌ربط در خصوص بیمه پایه

ماده 2ـ صندوق موظف است با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط، سامانه را به صورت برخط با امکان ارتباط با سامانه خدمت رسانی این دستگاه ها طراحی و ایجاد کند. دستگاه‌های موضوع ماده (2) قانون مدیریت بحران کشور ـ مصوب 1398 ـ موظفند کلیه اطلاعات مورد نیاز صندوق در چهارچوب این آیین‌نامه را از طریق سامانه مذکور برای صندوق ارایه نمایند.

تبصره ـ صندوق موظف است دسترسی بیمه مرکزی به سامانه را فراهم نماید. بیمه مرکزی دسترسی شرکت‌های بیمه ارایه دهنده خدمات بیمه تکمیلی به اطلاعات را از طریق سامانه فراهم می‌کند .

ماده 3ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است حداکثر تا نیمه شهریور ماه هر سال اطلاعات بیمه گذاران تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی کشور و یا سایر افرادی که از پرداخت حق بیمه پایه ناتوان هستند را از طریق سامانه به صندوق ارسال نماید .

ماده 4ـ وزارت نیرو و شرکت‌های توزیع نیروی برق موظفند از طریق ایجاد دسترسی به اطلاعات سامانه مشترکین، اطلاعات مربوط به کلیه واحدهای مسکونی و مشاعات که به آن‌ها انشعاب قانونی برق داده شده است و تغییرات بعدی آن را به ترتیبی که بین وزارت نیرو و صندوق توافق می‌شود، از طریق سامانه در اختیار صندوق قرار دهند.

ماده 5 ـ صندوق موظف است:

1ـ پس از دریافت اطلاعات موضوع مواد (3) و (4) این آیین‌نامه، حداکثر حق بیمه پایه هر واحد مسکونی را تا پایان شهریور ماه هر سال با رعایت آیین‌نامه موضوع ماده (2) قانون برای پیشنهاد درج در لایحه بودجه سنواتی تعیین و به سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام نماید.

2ـ بر اساس اطلاعات موضوع مواد (3) و (7) این آیین‌نامه، سهم دولت از حق بیمه پایه واحد مسکونی و همچنین تعهد دولت از محل آیین‌نامه اجرایی تبصره (2) ماده (4) قانون را تا پایان شهریورماه هر سال محاسبه و برای درج در لایحه بودجه سنواتی به سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام نماید.

3ـ حداکثر تعهد صندوق و سهم بیمه گذاران واحدهای مسکونی از حق بیمه پایه بر اساس ارقام مندرج در قوانین بودجه سنواتی را از طریق سامانه به وزارت نیرو و شرکت‌های توزیع نیروی برق اعلام کند. درج اطلاعات مذکور در سامانه و قبض برق هر واحد مسکونی به منزله تعهد صندوق جهت جبران خسارت مالی از محل بیمه پایه حوادث طبیعی ساختمان است.

ماده 6 ـ در اجرای تبصره (1) ماده (4) قانون، سهم بیمه گذار و سهم دولت از حق بیمه پایه واحدهای مسکونی به شرح جدول زیر تعیین می‌شود:

ماده 7ـ وزارت نیرو و شرکت‌های توزیع نیروی برق موظفند با رعایت ماده (6) این آیین‌نامه، صددرصد (100%) حق بیمه پایه سهم بیمه گذاران واحدهای مسکونی را ضمن درج در قبوض برق هر واحد مسکونی (اعم از کاغذی و الکترونیکی یا ارسال از طریق پیامک)، بلافاصله پس از وصول، به حساب خزانه داری کل کشور واریز نمایند. خزانه داری کل کشور موظف است ظرف یک هفته پس از وصول، مبالغ حق بیمه مذکور را به حساب صندوق واریز کند.

تبصره1ـ وزارت نیرو و شرکت‌های توزیع نیروی برق مکلفند اطلاعات مشترکین برق واحدهای مسکونی را که حق بیمه پایه خود را پرداخت کرده اند به ترتیبی که بین وزارت نیرو و صندوق توافق می‌شود، از طریق سامانه به صندوق ارسال نمایند.

تبصره2ـ وزارت نیرو و شرکت‌های توزیع نیروی برق مکلفند نسبت به صدور قبض برق و دریافت حق بیمه سهم بیمه گذاران کم مصرف که مشمول معافیت پرداخت هزینه برق مصرفی بوده ولی جز گروه‌های هدف موضوع تبصره (2) ماده (4) قانون نمی باشند، اقدام و وجوه دریافتی را به ترتیب مقرر در این ماده به خزانه داری کل کشور واریز نمایند.

ماده 8 ـ سهم دولت از حق بیمه پایه واحد مسکونی با رعایت ماده (6) این آیین‌نامه، در ابتدای هر سال از محل اعتبار موضوع ماده (10) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ـ مصوب 1380 ـ و همچنین کل حق بیمه سالانه مشمولین تبصره (2) ماده (4) قانون از محل اعتبار موضوع ماده (10) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ـ مصوب 1380 ـ و اعتبارات موضوع مواد (16) و (17) قانون مدیریت بحران کشور ـ مصوب 1398 ـ تامین و مستقیما به حساب صندوق واریز می‌شود.

فصل سوم ـ تکالیف صندوق و بیمه مرکزی در رسیدگی به خسارت مالی

ماده 9ـ صندوق موظف است پس از وقوع حوادث طبیعی منجر به خسارت مالی، نسبت به اعزام کارشناس به محل حادثه اقدام و با رعایت دستورالعمل نحوه رسیدگی و پرداخت خسارت مالی، میزان خسارت مالی واردشده به هر واحد مسکونی را تعیین و تعهدات خود را با رعایت حداکثر تعهد تعیین شده در آیین‌نامه اجرایی ماده (2) قانون، ظرف دو هفته از تاریخ وقوع حادثه به ذی نفع بیمه پایه ایفا کند.

تبصره ـ دستورالعمل نحوه رسیدگی و پرداخت خسارت مالی ظرف یک ماه از تاریخ تصویب این آیین‌نامه، توسط صندوق تهیه و به تصویب هیات امنا می‌رسد.

ماده 10ـ حداکثر مبلغ ریالی تعهد سالیانه صندوق در قبال هر واحد مسکونی به ازای هر حادثه است و در صورت وقوع مجدد حوادث طبیعی، صندوق تا سقف موضوع ماده (2) قانون و آیین‌نامه اجرایی آن تعهد خواهد داشت.

ماده 11ـ چنانچه یک واحد مسکونی پوشش بیمه تکمیلی حوادث طبیعی موضوع قانون را از یکی از شرکت‌های بیمه داشته باشد، خسارت‌های مالی مربوط تا سقف تعهدات بیمه پایه توسط صندوق جبران و مابه‌التفاوت آن از محل پوشش بیمه تکمیلی مذکور و براساس ضوابط و مقررات مربوط پرداخت خواهد شد.

ماده 12ـ هیات عامل صندوق می‌تواند پس از تایید هیات امنا و تصویب هیات وزیران به تدریج پوشش بیمه صندوق را به ساختمان‌های غیرمسکونی تعمیم دهد.

تبصره ـ پس از تصویب هیات وزیران در خصوص ارایه پوشش‌های بیمه‌ای صندوق به واحدهای غیرمسکونی، احکام مرتبط با واحدهای مسکونی در متن این آیین‌نامه به واحدهای غیرمسکونی نیز تعمیم داده می‌شود.

فصل چهارم ـ نظارت بر انجام تعهدات صندوق

ماده 13ـ صندوق موظف است دراجرای تکلیف مقرر در ماده (7) قانون، اطلاعات، گزارش‌ها و مستندات زیر را از طریق سامانه به بیمه مرکزی ارایه نماید:

1ـ گزارش بیم سنجی (آکچویری) صندوق مشتمل بر تعیین مجموع تعهدات صندوق، کفایت منابع آن برای ایفای تعهدات و کفایت پوشش‌های اتکایی به صورت سالانه و به‌روزرسانی این گزارش بعد از پرداخت خسارت‌های مالی هر سه ماه یک بار.

2ـ اطلاعات مربوط به گزارش‌های موضوع ماده (9) این آیین‌نامه که مبنای پرداخت خسارت مالی توسط صندوق بوده است، به تفکیک هر حادثه طبیعی و هر واحد مسکونی ظرف یک ماه از تاریخ وقوع هر حادثه.

3ـ نسخه‌ای از صورت‌های مالی و گزارش عملکرد هیات عامل در هر سال مالی حداقل یک ماه قبل از جلسه هیات امنا با موضوع رسیدگی به صورت‌های مالی و گزارش عملکرد سالانه.

ماده 14ـ بیمه مرکزی موظف است پس از دریافت گزارش‌ها و مستندات بندهای (1)، (2) و (3) موضوع ماده (13) این آیین‌نامه، نظرات خود را در رابطه با انجام تعهدات صندوق به هیات امنای صندوق گزارش نماید.

ماده 15ـ صندوق موظف است مطابق تبصره (1) ماده (16) قانون مدیریت بحران کشور، گزارش نحوه مصرف اعتبارات ماده یادشده را در مقاطع زمانی شش ماهه تهیه و به وزارت کشور (سازمان مدیریت بحران کشور) ارایه دهد.

فصل پنجم ـ پوشش اتکایی بیمه پایه

ماده 16ـ صندوق موظف است با پرداخت حق بیمه مربوط پوشش‌های اتکایی لازم را از حساب ویژه اخذ نماید. بیمه مرکزی از طریق حساب ویژه موظف است پوشش اتکایی مورد نیاز صندوق را تامین نماید.

تبصره1ـ نحوه واگذاری پوشش اتکایی بیمه پایه صندوق به حساب ویژه، میزان کارمزد و سایر موضوعات مربوط به موجب دستورالعملی خواهد بود که به پیشنهاد مشترک صندوق و بیمه مرکزی به تصویب شورای عالی بیمه می‌رسد.

تبصره2ـ پس از وقوع حوادث طبیعی، بیمه مرکزی موظف است در چهارچوب قرارداد اتکایی مربوط از محل حساب ویژه، ظرف یک هفته از درخواست صندوق نسبت به پرداخت خسارت مالی سهم حساب ویژه اقدام نماید.

ماده 17ـ اخذ پوشش اتکایی توسط صندوق از سایر موسسات بیمه اتکایی داخل و خارج از کشور بلامانع است. واگذاری به خارج از کشور منوط به اخذ موافقت قبلی از بیمه مرکزی می‌باشد.

فصل ششم ـ نحوه اداره حساب ویژه

ماده 18ـ بیمه مرکزی موظف است پس از تصویب اساسنامه صندوق، حساب ویژه موضوع ماده (5) قانون را به منظور پوشش اتکایی بیمه پایه ایجاد کند. به منظور استقلال مالی و حقوقی حساب ویژه از بیمه مرکزی، شناسه ملی و کد اقتصادی به این حساب تخصیص می‌یابد. بیمه مرکزی موظف است از طریق مرجع ثبت شرکت ها اقدامات لازم را در این خصوص به عمل آورد.

ماده 19ـ هیات عامل بیمه مرکزی مسیولیت اداره این حساب را برعهده دارد و موظف است گزارش عملکرد سالانه و صورت‌های مالی این حساب را به طور مستقل تنظیم و هم زمان با بررسی صورت‌های مالی بیمه مرکزی به مجمع عمومی بیمه مرکزی گزارش نماید.

ماده 20ـ مجمع عمومی بیمه مرکزی مسیول رسیدگی و تصویب بودجه و صورت‌های مالی سالانه این حساب می‌باشد.

ماده 21ـ سازمان حسابرسی مسیول رسیدگی به صورت‌های مالی سالانه حساب ویژه است. صورت‌های مالی سالانه حساب ویژه یک ماه قبل از تشکیل مجمع عمومی بیمه مرکزی تسلیم سازمان مذکور خواهد شد تا آن سازمان گزارش خود را درباره آن تهیه و ضمن اظهار نظر به مجمع عمومی بیمه مرکزی تسلیم کند.

ماده 22ـ نحوه سرمایه گذاری منابع حساب ویژه، تابع ماده (12) قانون است.

ماده 23ـ منابع حساب ویژه عبارتند از:

1ـ دوازده درصد (12%) از محل اعتبار موضوع ماده (10) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت با تخصیص صددرصد (100%) که سالانه در این حساب تودیع می‌شود.

2ـ مبالغ پرداختی از محل ماده (8) قانون.

3ـ حق بیمه‌های دریافتی از صندوق و کارمزد مربوط به واگذاری ها.

4ـ درآمد حاصل از سرمایه گذاری ها.

ماده 24ـ مازاد درآمد بر هزینه هر دوره مالی حساب ویژه، سود ویژه سالانه بیمه مرکزی تلقی نمی شود و مشمول پرداخت مالیات بر درآمد عملکرد نمی باشد و به عنوان اندوخته به دوره بعد منتقل می‌شود.

ماده 25ـ برداشت از منابع بیمه مرکزی بابت تعهدات حساب ویژه ممنوع است و جبران کسری منابع این حساب تابع ضوابط ماده (8) قانون می‌باشد.