رای شماره 383 مورخ 1401/06/15 هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی...

شماره پــرونـــده : هـ ع؍ 0003175

* شـاکــی : نادر مهجوریان با وکالت 1- حسن ابراهیم زاده پاشا 2- علی نصیری درون کلا

* طرف شکایت : بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران- شورای پول و اعتبار

* مـوضـوع شـکـایت و خـواستـه : ابطال دستورالعمل نحوه احراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران و موسسات اعتباری مصوب 15؍11؍1398 شورای پول و اعتبار و همچنین ابطال بخشنامه بانک مرکزی به شماره 22819؍99 مورخ 4؍2؍1399 که به موجب آن موسسات اعتباری را مکلف به اجرای دستورالعمل مذکور نموده است.

* شاکی دادخواستی به طرفیت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران- شورای پول و اعتبار به خواسته ابطال دستورالعمل نحوه احراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران و موسسات اعتباری مصوب 15؍11؍1398 شورای پول و اعتبار و همچنین ابطال بخشنامه بانک مرکزی به شماره 22819؍99 مورخ 4؍2؍1399 که به موجب آن موسسات اعتباری را مکلف به اجرای دستورالعمل مذکور نموده است. به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد :

دستورالعمل نحوه ی احراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران موسسات اعتباری

مقدمه :

دراجرای بندهای «پ» و «ت» ماده 21 «قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه کشور » مصوب 10؍11؍1395 ماده 114 «قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1400-1396) مصوب 14؍12؍1395 مجلس شورای اسلامی و مواد 51 ، 52 ، 53 ، 54 ، 55 ، 59 ، 95 ، 96 «آیین‌نامه نحوه تاسیس و اداره موسسات اعتباری غیردولتی» مصوب 28؍10؍1393 هیات وزیران «دستورالعمل نحوه احراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران موسسات اعتباری » که از این پس به اختصار «دستورالعمل» نامیده می‌شود، به شرح ذیل تدوین می‌گردد:

فصل اول : تعاریف

ماده 1- در این مقررات عناوین ذیل به جای عبارت‌های مربوط به کار می‌روند:

1. بانک مرکزی : بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
2. موسسه اعتباری : بانک یا موسسه اعتباری غیربانکی که به موجب قانون و یا با مجوز بانک مرکزی تاسیس شده / در شرف تاسیس بوده و تحت نظارت بانک مرکزی قرار دارد.
3. نظام بانکی : شامل بانک مرکزی ، مووسات اعتباری ، صندوق‌های قرض‌الحسنه و شرکت‌های تعاونی اعتبار دارای مجوز از بانک مرکزی.
4. بازار اوراق بهادار : مجموعه نهادهای مالی موضوع قانون بازار اوراق بهادار و آیین‌نامه اجرایی آن.
5. کمیسیون: کمیسیون احراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران موسسات اعتباری.
6. سمت مدیریتی : شامل سمت‌های مدیرعامل ، قایم مقام مدیرعامل و عضو هیات مدیره .
7. مدیر / مدیران : دارنده /دارندگان سمت‌های مدیریتی موضوع بند 1-6 در موسسه اعتباری.
8. صلاحیت حرفه‌ای : دارا بودن شرایط عمومی از جمله وثاقت و امانت ، تخصصی و فردی به شرح مندرج در این مقررات برای تصدی سمت‌های مدیریتی در موسسه اعتباری.
9. متقاضی : شخصی که به نمایندگی از طرف موسسه اعتباری یا رکن ذی صلاح آن ، تقاضای تایید صلاحیت حرفه‌ای داورطلب را به بانک مرکزی ارایه می‌دهد و حسب مورد یکی از اشخاص ذیل است:

1-9-1- نماینده مجمع عمومی موسسه اعتباری در شرف تاسیس.

2-9-1- مدیرعامل موسسه اعتباری غیردولتی ( و در نبود مدیرعامل به ترتیب قایم مقام مدیرعامل ، رییس ، نایب رییس و یا عضو هیات مدیره، سرپرست منصوب توسز بانک مرکزی)

3-9-1- رییس مجمع عمومی موسسه اعتباری دولتی یا معاون ذی‌ربط.

1. داوطلب : شخصی حقیقی است که جهت تصدی سمدت مدیریتی در موسسه اعتباری به بانک مرکزی معرفی می‌شود.
2. تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای : موافقت کتبی بانک مرکزی با تصدی سمت مدیریتی توسط داوطلب در موسسه اعتباری پس از احراز صلاحیت حرفه‌ای وی .

فصل دوم : کلیات

ماده 2- تصدی سمت مدیریتی توسط داوطلب در هر موسسه اعتباری و تمدید دوره مسدولیت وی منوط به اخذ تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای می‌باشد.

ماده 3- اطلاعات و مستنداتی که برای اجرای این دستورالعمل در اختیار اعضای کمیسیون ، دبیر کمیسیون یا هریک از کارکنان بانک مرکزی قرار می‌گیرد، محرمانه تلقی شده و به جز در موارد قانونی یا در چارچوب این مقررات، نباید در اختیار سایرین قرار گیرد.

فصل سوم : شرایط لازم برای تصدی سمت‌های مدیریتی در موسسه اعتباری

الف- شرایط عمومی

ماده 4- شرایط عمومی برای تصدی سمت مدیریتی در موسسه اعتباری توسط داوطلب به شرح ذیل است :

1-4- داشتن تابعیت ایران (برای مدیرعامل، قایم مقام مدیرعامل، رییس هیات مدیره و اکثریت اعضای هیات مدیره موسسه اعتباری)و نداشتن تابعیت مضاعف (تابعیت دیگری علاوه بر تابعیت ایرانی).

2-4- پیرو دین اسلام یا یکی از ادیان شناخته شده در قانون اساسی.

3-4- عدم سوپیشینه و نداشتن سابقه محکومیت قطعی به هیچ یک از جرایم سرقت،ارتشا اختلاس ، خیانت در امانت، کلاهبرداری، پولشویی، جعل و تزویر ، صدور چک بی محل و ورشکستگی به تقصیر یا تقلب (اعم از این که حکم از دادگاه داخلی یا خارج کشور صادر شده یا محکوم علیه ، مجرم اصلی یا شریک یا معاون جرم بوده باشد)

4-4- دارا بودن حداکثر شن 70 سال برای مدیر عامل ، قایم مقام مدیرعامل و حداکثر سن 75 سال برای اعضا هیات مدیره در زمان معرفی به دبیرخانه، در موسسات اعتباری غیردولتی بررسی صلاحیت حرفه‌ای داوطلبی که فاقد شرایط سنی مقرر در این بند باشد منوط به تایید رییس کل بانک مرکزی، امکان پذیر می‌باشد. درخصوص شرط سنی موضوع این بند ، حداکثر سن داوطلبات تصدی سمت مدیریتی در موسسه اعتباری دولتی تابع قوانین مربوطه است.

5-4- عدم شمول «قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان» مصوب 20؍2؍1395 مجلس شورای اسلامی و اصلاحات بعدی آن بر داوطلب .

6-4- نداشتن منع تصدی سمت مدیریتی در موسسات اعتباری ناشی از محکومیت قطعی در هیات انتظامی بانک ها.

7-4- نداشتن بدهی غیرجاری به موسسات اعتباری اعم از دولتی یا غیردولتی تحت نظارت بانک مرکزی.

8-4- نداشتن سهم یا سمت در سایر موسسات اعتباری مگر با اجازه بانک مرکزی.

9-4- انقضای مدت‌های محرومیت ناشی از انصراف موضوع مواد 8 یا 13 عدم کسب حدنصاب مصاحبه تخصصی یا عدم تایید صلاحیت حرفه‌ای در کمیسیون (موضوع ماده 40) و یا لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای در کمیسیون (موضوع تبصره ی ماده 41)

10-4- نداشتن سابقه تصدی مدیریتی در موسسه اعتباری دیگری که در زمان تصدی داوطلب ، اجازه نامه تاسیس یا فعالیت آن لغو گردید یا اداره آن بر عهده بانک مرکزی قرار گرفته است.

11-4- قرار نگرفتن در شمول ممنوعیت‌های ناظر بر تصدی سمت‌های مدیریتی مقرر در قوانین و مقررات جاری کشور از جمله مواد 111 و 126 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت.

12-4- عدم اشتغال همزمان در وزارتخانه، موسسات و شرکت‌های دولتی و موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی مگر درخصوص عضویت کارمندان دولت در هیات مدیره موسسه اعتباری به عنوان نماینده سهام دولت و با رعایت قوانین و مقررات مربوط.

13-4- نداشتن سمت مدیرعاملی یا عضویت در هیات مدیره سایر شرکت‌هایی که تمام یا بخشی از سرمایه ی آن‌ها متعلق به دوبلت یا نهادها و موسسات عمومی غیردولتی باشد اعم از آن که سمت‌های مزبور ، اصالتا یا به نمایندگی از شخص حقوقی سهامدار شرکت باشد.

14-4- نداشتن سمت مدیریتی، اجرایی، کارشناسی و مشاوره‌ای در شرکت‌های تابعه موسسه اعتباری و سایرشرکت ها

15-4- نداشتن سابقه چک برگشتی رفع سواثر نشده ی شخصی و نیز چک‌های برگشتی رفع سواثر نشده ی صادره از سوی مدیران و صاحبان امضای مجاز اشخاص حقوقی.

16-4- تاییدیه صلاحیت فردی داوطلب توسط حوزه ی حراست.

تبصره 1- در بند 4-7 ، هرگاه شحص حقیقی که نمایندگی شخص حقوقی را بر عهده داشته است استعفا دهد، از لحظه قبول استعفا، بدهی‌های غیرجاری شخص حقوقی مانع از تصدی سمت‌های مدیریتی در موسسه اعتباری نیست.

تبصره 2 – در بند 4-8 ، داشتن کمتر از یک صدم درصد تعداد کل سهام در هریک از دیگر موسسات اعتباری مانع از تصدی سمت مدیریتی در موسسه اعتباری نیست.

تبصره 3 – در بند 4-15 ،هرگاه فردی که به نمایندگی از شخص حقوقی اقدام به صدور چک نموده، در مرجع قضایی ثابت نماید عدم پرداخت چک، مستند به عمل صاحب حساب و یا وکیل یا نماینده بعد از او بوده است، تصدی سمت مدیریتی توسط وی با رعایت سایر شرایط،بلامانع است.

تبصره 4 – مدیرعامل موسسه اعتباری نمی تواند همزمان رییس یا نایب رییس هیات مدیره آن موسسه اعتباری باشد.

تبصره 5- برای شرط مذکور در بند 4-16 حسب مورد، در خصوص داوطلب معرفی شده برای موسسه اعتباری دولتی ، تاییدیه حراست وزارت امور اقتصادی و دارایی و در خصوص داوطلب معرفی شده برای موسسه اعتباری غیردولتی ، تاییدیه حراست بانک مرکزی مبنای عمل خواهد بود.

ب- شرایط تخصصی

ماده 5- شرایط تخصصی لازم برای تصدی سمت مدیریتی موسسه اعتباری توسط داوطلب به شرح ذیل است:

1-5- داشتن حداقل 10 سال سابقه کار در زمینه‌های مالی ، بانکی و بازرگانی به شرح جدول شماره 1.

2-5- دارا بودن دانشنامه کارشناسی یا بالاتر از دانشگاه‌ها و مراکز مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا موسسه عالی آموزش بانکداری ایران در رشته‌های مرتبط به شرح جدول شماره 2.

3-5- داشتم حداقل 10 سال سابقه کار در زمینه‌های مالی ، بانکی و بازرگانی برای مدیرعامل و قایم مقام مدیرعامل که حداقل پنج سال از آن در سمت‌های مدیریت بانکی به شرح جدول شماره 3 بوده و نحوه محاسبه آن به شرح زیر می‌باشد:

(ضریب سمت× مدت زمان تصدی سمت مدیریت بانکی توسط داوطلب به سال)

4-5- کسب حدنصاب لازم در مصاحبه تخصصی کمیسیون.

5-5- داشتن گواهی نامه حرفه‌ای بانکداری اخذ شده از موسسات مورد تایید بانک مرکزی.

تبصره1 – تجربه کاری افرادی که در بانک‌های معتبر خارجی به تشخیص کمیسیون شاغل بوده اند، به عنوان سابقه کار مرتبط در نظام بانکی پذیرفته می‌شود.

تبصره 2 – شرط مذکور در بند 5-5 از ابتدای سال 1400 لام الاجرا است.

تبصره 3- بانک مرکزی اقدامات و تمهیدات لازم را برای اجرایی نمودن بند 5-5 از ابتدای سال 1400 اتخاذ می‌نماید.

تبصره 4 – افرادی که دارای دو دوره سابقه عضویت در هیات مدیره موسسات اعتباری بوده اند، از شرط مذکور در بند 5-5 مستثنی می‌باشند.

تبصره 5- اعضای هیات عامل بانک مرکزی پس از سپری شدن حداقل یک سال از زمان خاتمه همکاری با بانک مرکزی، می‌توانند در موسسات اعتباری تصدی سمت مدیریتی داشته باشند.

فصل چهارم: ترتیبات رسیدگی

الف- دریافت مدارک و نحوه رسیدگی به آن‌ها

ماده 6- متقاضی موظف است حداکثر به میزان دو برابر سمت‌های مدیریتی بلاتصدی د رموسسه اعتباری، تقاضای بررسی صلاحیت حرفه‌ای داوطلبانی که حسب مورد دارای حداقل رای مقرر در اساسنامه موسسه اعتباری ذی‌ربط؍ تاییدیه هیات مدیره می‌باشند را به همراه فرم مشخصات، مدارک و مستندات آن‌ها، حداقل سه ماه پیش از تاریخ انتخاب مدیران توسط ارکان مربوطه ی موسسه اعتباری، جهت اخذ تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای، از طریق «سامانه سوابق مدیران بانک ها و موسسات اعتباری» به دبیرخانه کمیسیون ارایه نماید. متقاضی باید بلافاصله پس از ثبت تقاضا و تکمیل فرم مشخصات و مدارک و مستندات یاد شده در سامانه، اصل فرم مشخصات را به امضا و اثر انگشت داوطلب رسانده و به انضمام مدراک و مستندات مزبور ، برای دبیرخانه کمیسیون ارسال نماید.

تبصره – چنان چه متقاضی، تقاضای داوطلب واجد شرایط عضویت در هیات مدیره را به دبیرخانه کمیسیون ارسال داشته لیکن به هر دلیلی، فرم مشخصات، مدارک و مستندات تقاضا را ظرف مهلت مقرر به دبیرخانه کمیسیون ارایه ننماید، داوطلب م یتواند راسا فرم مشخصات خود را در سامانه ی فوق‌الذکر تکمیل کرده و پس از امضا و اثر انگشتآن، فرم مزبور را همراه با مدارک و مستندات مربوط و گواهی دارا بودن حداقل رای مقرر در اساسنامه ی موسسه اعتباری ذی‌ربط، به دبیرخانه کمیسیون ارایه نماید.

ماده 7- فهرست مدارک و مستندات مورد نیاز و فرم‌های مربوط توسط دبیرخانه کمیسیون تعیین می‌گردد.

ماده 8- دبیرخانه کمیسیون باید فرم مشخصات، مدارک و مستندات اراسالی را پس از وصول، ظرف مدت پانزده روز بررسی نموده و در صورت ناقص بودن مدارک و مستندات، موضوع را ظرف مدت ده روز ، به متقاضی اطلاع دهد. در صورتی که متقاضی ظرف سی روز از تاریخ اطلاع، نسبت به تکمیل مدارک اقدام نکند، منصرف تلقی می‌گردد و نمی تواند تا مدت شش ماه نسبت به معرفی مجدد همان داوطلب اقدام نماید. در این صورت، دبیرخانه کمیسیون مراتب را طی نامه‌ای به متقاضی جهت معرفی فرد جدید اعلام میکند.

ماده 9 – دبیرخانه کمیسیون پس از دریافت کلیه مدارک و مستندات مورد نیاز، اقدامات ذیل را انجام می‌دهد:

1-9- استعلام از مراجع ذی صلاح جهت احراز شرایط عمومی داوطلب(موضوع ماده 4 دستورالعمل)

2-9- استعلام مدرک تحصیلی از مراجع ذی صلاح.

3-9- دریافت گزارشی از پیشینه عملکرد و سوابق عمده کاری مرتبط داوطلب از سازمان ها، شرکت ها و سایر اشخاص حقوقی که در پرسشنامه ارایه شده به بانک مرکزی اظهار شده است.

4-9- محاسبه امتیازات مربوط به سوابق تحصیلی و کاری داوطلب.

5-9- تمهید مقدمات برگزاری مصاحبه.

تبصره- چنان چه داوطلب، شاغل یا بازنشسته ی قوای سه گانه و نهادها و سازمان‌های حکومتی وابسته به آن‌ها، نیروهای مسلح، شرکت ها و موسسات دولتی و همچنین نهادهای عمومی غیردولتیباشد، مدرک تحصیلی ارایه شده توسط وی نیازی به استعلام موضوع بند 9-2 ندارد.

ماده 10- دبیرخانه کمیسیون همزمان یا حداکثر ظرف مدت یک ماه پس از انجام اقدامات موضوع ماده 8 دستورالعمل، از طریق ارسال دعوت نامه برای متقاضی، از داوطلب برای حضور در جلسه مصاحبه دعوت می‌نماید، تاریخ، ساعت و محل انجام مصاحبه باید در دعوتنامه قید شده باشد.

ماده 11- دبیرخانه کمیسیون باید حداقل دو روز کاری قبل از برگزاری جلسه مصاحبه، سوابق و مشخصات داوطلب را برای اعضای کمیسیون ارسال دارد.

ماده 12- دبیرخانه کمیسیون حسب مورد با موافقت رییس یا نایب رییس کنیسیون، از اشخاص مطلع برای حضور در جلسه مصاحبه دعوت به عمل خواهد آورد.

ماده 13- در صورتی که داوطلب، دوبار بدون عذر موجه (حسب تشخیص کمیسیون) در جلسه ی مصاحبه حاضر نشود، منصرف تلقی می‌گردد و نباید تا یک سال برای تصدی سمت مدیریتی در هیچ موسسه اعتباری توسط متقاضی معرفی گردد.

ب- نحوه امتیاز دهی

ماده 14- حد نصاب لازم برای تصدی سمت مدیرعامل و قایم مقم مدیرعامل ، 75 امتیاز و برای اعضای هیات مدیره، 70 امتیاز از مجموع 100 امتیاز می‌باشد.

ماده 15- حداکثر امتیاز قابل اکتساب توسط داوطلب بابت سوابق تحصیلی، سوابق کاری ، عملکرد قبلی وی در نظام بانکی حسب نظر مدیریت کل نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری بانک مرکزی و مصاحبه تخصصی به ترتیب 20 ، 20 ، 10 و 50 امتیاز می‌باشد.

تبصره – امتیاز مصاحبه تحصصی برای داوطلبان فاقد سابقه ی عملکرد در نظام بانکی ، 60 امتیاز می‌باشد.

ماده 16- امتیاز سوابق تحصیلی داوطلب مطابق جدول شماره 2 تعیین کی گردد.

ماده 17- امتیاز کل سوابق کاری داوطلب مطابق با جدول شماره 1 به صورت ذیل محاسبه می‌شود:

20× (5؍1 امتیاز مکتسبه از جدول شماره 1)= امتیاز کل سوابق کاری داوطلب

تبصره- حداکثر امتیاز سوابق کاری 20 می‌باشد.

فصل پنجم: ترتیبات اداری

الف- ترکیب کمیسیون

ماده 18- به منظور احراز صلاحیت تخصصی داوطلب، کمیسیونی با عنوان «کمیسیون احراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران موسسات اعتباری» در بانک مرکزی تشکیل می‌شود.

ماده 19- ترکیب اعضای کمیسیون به شرح زیر می‌باشد:

1-19- معاون نظارت بانک مرکزی به عنوان رییس کمیسیون

2-19- مدیرکل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی به عنوان رییس کمیسیون.

3-19- مدیر کل فن آوری اطلاعات.

4-19- یکی از مدیران کل معاونت ارزی به انتخاب معاون ارزی بانک مرکزی.

5-19- مدیر کل اعتبارات.

6-19- مدیرکل حقوقی.

7-19- مدیرکل اقتصادی.

ماده 20- مدیرکل نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری به عنوان مطلع در جلسه کمیسیونشرکت می‌نماید.

ماده 21- احکام مربوط به انتصاب هریک از اعضای کمیسیون توسط رییس کل بانک مرکزی صادر می‌گردد.

ماده 22- اداره مجوزهای بانکی، به عنواندبیرخانه کمیسیون تعیین می‌گردد. مدیر اداره مجوزهای بانکی و در غیاب وی، یکی از معاونین آن اداره، به عنوان دبیر جلسه کمیسیون، بدوین حق رای در جلسات کمیسیون شرکت می‌کند.

ماده 23- جلسات کمیسیون با حضور رییس یا نایب رییس کمیسیون و حداقل چهار عضو دیگر رسمیت مس یابد.تصمیمات کمیسیون پس از تایید رییس کل بانک مرکزی معتبر می‌باشد.

تبصره- تصمیمات کمیسیون توسط رییس یا نایب رییس کمیسیون ابلاغ می‌گردد.

ب- مصاحبه

ماده 24- امتیاز مصاحبه تخصصی داوطلب براساس جدول ذیل محاسبه می‌شود:

تبصره 1- در صورت عدم حضور برخی از اعضای کمیسیون ، امتیاز داوطلب به شرح ذیل محاسبه می‌شود:

50×(مجموع امتیازات قابل اکتساب ممکن از اعضای حاضر؍امتیاز مکتسبه داوطلب دارای سابقه عملکرد در نظام بانکی)

60× (مجموع امتیازات قابل اکتساب ممکن از اعضای حاضر؍امتیاز مکتسبه داوطلب فاقد سابقه عملکرد در نظام بانکی)

تبصره 2- در صورتی که جلسه کمیسیون در غیاب معاون نظارت بانک مرکزی به ریاست نایب رییس کمیسیون برگزار شود. امتیازات معاوننظارت برای وی منظور می‌شود. در این صورت امتیاز داوطلب با فرض عدم احتساب امتیاز مندرج در جدول فوق، برای مدیرکل مقررات ، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی به شرح مذکور در تبصره 1 محاسبه می‌شود.

ماده 25- کمیسیون برای احراز صلاحیت تخصصی داوطلب، حسب مورد باید وی را از حیث موارد ذیل ارزیابی نماید:

1-25- سابقه عملکرد گذشته داوطلب در سمت مدیرعامل، قایم مقام مدیرعامل یا عضو هیات مدیره یا هیات عامل در نظام بانکی براساس گزارش مدیریت کل نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری (چنان چه سابقه عملکردی داشته باشد).

2-25- میزان شناخت داوطلب از موسسه اعتباری که قصد تصدی سمت مدیریتی را در آن دارد از حیث مواردی چون شخاص های ثبات و سلامت، صورت‌های مالی و همچنین میزان آگاهی وی از ساختار حاکمیت شرکتی، کنترل داخلی، مدیریت ریسک و نظام اعتبار سنجی.

3-25- برنامه کاری آتی داوطلب در موسسه اعتباری متبوع برای اجرای مصوبات مجمع عمومی، بهبود وضعیت صورت‌های مالی ، رفع ایرادات و اشکالات مندرج در نامه مدیریت، گزارش حسابرسی و گزارش عملکرد مدیریت کل نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری.

4-25- دانش تخصصی داوطلب درخصوص بانکداری.

تبصره – فرم‌های ارزیابی ناظر بر اجرای مفاد این ماده توسط بانک مرکزی تهیه و ابلاغ می‌گردد.

ج- ترتیبات پس از مصاحبه

ماده 26- صورتجلسات مصاحبه شامل تاریخ تشکیل، مدت زمان برگزاری جلسه، نام حاضرین در جلسه شامل اعضای کمیسیون، مطلعین دعوت شده، دبیر جلسه و مصاحبه شونده ، موضوعات و نتیجه ی هریک از مصاحبه ها، توسط دبیر جلسه تنظیم شده و به امضای اعضای کمیسیون و دبیر جلسه می‌رسد و یک نسخه از آن به همراه سایر مدارک، توسط دبیرخانه کمیسیون بایگانی می‌شود.

ماده 27- دبیرخانه کمیسیون، صورتجلسه نهایی را متضمن هریک از امتیازات سوابق کاری، تحصیلی، امتیاز عملکرد قبلی در نظام بانکی و مصاحبه تخصصی داوطلب و مجموع امتیازات وی تنظیم نموده و فی المجلس به تایید اعضای کمیسیون می‌رساند.

ماده 28- چنان چه صلاحیت حرفه‌ای داوطلب مورد تایید قرار گرفته باشد، دبیرخانه کمیسیون برای وی تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای صادر کرده و مراتب توسط رییس یا نایب رییس کمیسیون ظرف هفت روز به متقاضی اعلام خواهد شد.

ماده 29- تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای داوطلب با اعتبار زمانی یک ساله صادر می‌شود. چنانچه پس از یک سال عملکرد فرد وفق گزارش مدیرکل نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری بانک مرکزی مورد تایید باشد، دبیرخانه کمیسیون بدون دعوت از فرد، صلاحیت حرفه‌ای وی را برای مدت باقیمانده تا پایان دوره تصدی سمت مدیریتی تمدید می‌نماید. در غیر این صورت به منظور بررسی عملکرد و اتخاد تصمیم درخصوص تداوم تصدی سمت مدیریتی وی ، جلسه کمیسیون با دعوت از فرد مذکور برگزار می‌شود.

ماده 30- موسسه اعتباری موظف است حداکثر ظرف شش ماه پس از صدور تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای توسط بانک مرکزی، صورت جلسه؍ احکام انتصاب یا ابقای مدیرعامل، قایم مقام مدیرعامل یا عضو هیات مدیره موسسه اعتباری را به بانک مرکزی ارسال نمیاد. در غیر این صورت بنا به درخواست متقاضی، مراتب مجددا جهت تصمیم گیری به کمیسیون ارجاع می‌شود.

ماده 31- در صورتی که صلاحیت‌های عمومی ، فردی یا تخصصی داوطلب مورد تایید قرار نگیرد، دبیرخانه کمیسیون مراتب عدم تایید صلاحیت وی را ظرف ده روز، طی نامه‌ای به متقاضی اعلام می‌نماید.

ماده 32- متقاضی موظف است نتیجه بررسی صلاحیت حرفه‌ای را ظرف مدت پنج روز از تاریخ وصول نامه دبیرخانه کمیسیون، کتبا به داوطلب اعلام نماید.

فصل ششم: ترتیبات رسیدگی به اعتراض

ماده 33- درصورتی که داوطلب نسبت به عدم تدیید صلاحیت خود اعتراض داشته باشد، باید اعتراض خود را به طور مکتوب ، ظرف مهلت پنج روز از تاریخی که مراتب عدم تایید صلاحیت به وی اعلام شده، به دبیرخانه کمیسیون اعلام دارد.

ماده 34- دبیرخانه کمیسیون پس از وصول اعتراض داوطلب، ظرف مدت هفت روز از تاریخ وصول نامه ی اعتراض،دلایل عدم تایید صلاحیت وی اعم از نداشتن هریک از شرایط مربوط به صلاحیت عمومی یا فردی و یا عدم کفایت امتیاز سوابق کاری یا تحصیلی یا عملکرد قبلی و یا نتیجه مصاحبه را به طور مکتوب به وی اعلام می‌نماید.

ماده 35- در صورتی که داوطلب نسبت به تایید صلاحیت حرفه‌ای خود به دلیل نداشتن صلاحیت عمومی یا فردی و یا عدم کفایت امتیاز سوابق کاری و تحصیلی اعتراض داشته باشد، مدارک و مستندات ادعای خود را ظرف ده روز از تاریخ وصول نامه ی دبیرخانه کمیسیون به آن دبیرخانه ارسال می‌دارد. دبیرخانه کمیسیون حداکثر ظرف مدت یک ماه پس از وصول مدارک و مستندات داوطلب نسبت به بررسی اعتراض داوطلب و مدارک و مستندات وی اقدام می‌نماید.

ماده 36- درصورت یکه اعتراض داوطلب درخصوص صلاحیت عمومی یا فردی و یا عدم کفایت امتیاز سوابق کاری و تحصیلی مورد تایید قرار گرفته و در نتیجه ی تغییر در صلاحیت عمومی و امتیازات وی، امتیاز لازم برای تایید صلاحیت اخذ گردد، دبیرخانه کمیسیون مراتب را کتبا به رییس کمیسیون منعکس کرده تا پس از تایید، حسب مورد نسبت به برگزاری جلسه کمیسیون و سایر اقدامات مقتضی یا صدور تاییدیه صلاحیت داوطلب و ابلاغ آن به وی اقدام نماید. در صورت رد اعتراض داوطلب، مراتب کتبا به وی اعلام می‌گردد.

ماده 37- در صورتی که داوطلب نسبت به تایید صلاحیت حرفه‌ای خود به دلیل عدم کفایت امتیاز مصاحبه و یا امتیاز عملکرد قبلی خود در نظام بانکی اعترض داشته باشد، اعتراض مکتوب خود را به انضمام مدارک و مستندات مربوطه، ظرف ده روز از تاریخ وصول نامه ی دبیرخانه کمیسون به آن دبیرخانه ارسال می‌دارد. دبیرخانه کمیسیون مراتب اعتراض را به انضمام مدارک و مستندات داوطلب، طی گزارشی با امضای رییس کمیسیون به رییس کل بانک مرکزی اعلام می‌نماید. در صورت موافقت رییس کل بانک مرکزی، مجددا مصاحبه ی دیگری از سوی در کمیسیون به عمل خواهد آمد.

ماده 38- دبیرخانه کمیسیون حداکثر ظرف مدت پانزده روز کاری از تاریخ وصول موافقت رییس کل بانک مرکزی با مصاحبه مجدد، مقدمات برگزاری جلسه کمیسیون را فراهم می‌نماید.

ماده 39 – در صورتی که پس از رسیدگی به اعتراض داوطلب به نداشتن صلاحیت عمومی یا فردی و یا عدم کفایت امتیاز سوابق کاری و تحصیلی، امتیاز وی به حد نصاب لازم برای تصدی سمت مدیریتی نرسد، داوطلب نمی تواند مجددا اعتراض نماید. در صورتی که داوطلب به عدم کفایت امتیاز مصاحبه و یا امتیاز عملکرد قبلی خود در نظام بانکی اعتراض نموده لیکن رییس کل بانک مرکزی با برگزاری مصاحبه ی مجدد موافقت ننماید و همچنین در صورتی که علی رغم موافقت رییس کل بانک مرکزی و مصاحبه ی مجدد، داوطلب موفق به کسب حد نصاب لازم برای تصدی سمت مدیریتی نگردد، اعتراض مجدد داوطلب امکان پذیر نیست.

ماده 40 – چنان چه داوطلب، حایز حد نصاب لازم در مصاحبه تخصصی کمیسیون نگردد یا به هر دلیل دیگری، صلاحیت حرفه‌ای وی تایید نشود، معرفی مجدد وی برای بار اول تا سه ماه، برای با دوم تا شش ماه و برای دفعات بعد، تا یک سال پس از تاریخ ابلاغ عدم تایید صلاحیت حرفه‌ای وی که مورد اعترض قرار نگرفته و یا ابلاغ مجدد عدم تایید صلاحیت حرفه‌ای وی پس از رسیدگی به اعتراض ، میسر نخواهدبود.

فصل هفتم : ترتیبات لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای

ماده 41- کمیسیون در صورت حصول هریک از موارد زیر، اقدام به لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران موسسه اعتباری می‌نماید:

1-41- فرد برای اخذ تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای، اطلاعات کذب ارایه نموده و یا برخی اطلاعات را کتمان کرده باشد.

2-41- بنا به گزارش‌های دریافتی از مراجع ذی‌ربط، فرد فاقد هریک از شرایط عمومی مقرر در این مقررات ردد و یا صلاحیت فردی وی از سوی مراجع مسیول، مردود اعلام شود.

تبصره 1- مدیری که تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای وی توسط کمیسیون لغو شده، از زمان اعلام لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای وی به موسسه اعتباری ، به مدت شش ماه تا دو سال از تصدی مجدد سمت‌های مدیریتی محروم می‌شود. این مدت توسط کمیسیون تعیین می‌گردد.

تبصره 2- اقدام به لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران متخلف توسط کمیسیون منافاتی با امکان معرفی آن‌ها به هیات انتظامی بانک ها جهت اعمال مجازات‌های انتظامی ندارد.

ماده 42- در صورت وقوع هریک از موارد موضوع ماده 41 دستورالعمل، با اعلام معاون نظارت بانک مرکزی به دبیرخانه کمیسیون ، موضوع حداکثر ظرف دو جلسه آتی کمیسیون بررسی می‌شود. دبیرخانه کمیسیون، ضمن برگزاری جلسه، عنداللزوم از فرد برای حضور در جلسه کمیسیون دعوت می‌نماید.

ماده 43- در صورت لغو تاییدیه صلاحیت فرد، دبیرخانه کمیسیون، مراتب را به موسسه اعتباری ذی‌ربط اعلام می‌نماید.

ماده 44- هرگاه براساس گزارش ادارات نظارتی یا سایر حوزه‌های بانک مرکزی که به تایید معاون نظارت بانک مرکزی رسیده، احراز گردد که مدیری به تعهدات خود عمل ننموده و یا مقررات و ضوابط بانکی را نقض کرده و یه به اخطار بانک مرکزی توجه ننموده است، مراتب از سوی مدیریت کل نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری ، برای رسیدگی و صدور حکم به سلب صلاحیت حرفه‌ای به هیات انتظامی بانک ها ارجاع خواهد شد.

ماده 45- در صورت عدم تایید صلاحیت حرفه‌ای داوطلب توسط بانک مرکزی، تصدی سمت مدیریتی در موسسه اعتباری توسط وی امکان پذیر نمی باشد. همچنین در صورت لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیر توسط کمیسیون یا سلب صلاحیت حرفه‌ای توسط هیات انتظامی بانک ها، از تاریخ اعلام به وی، مدیر از سمت مربوطه منفصل می‌گردد. موسسه اعتباری باید پس از وصول مراتب لغو تاییدیه یا سلب صلاحیت حرفه‌ای مدیر، نسبت به تمهید مقدمات لازم جهت انتخاب و تایید صلاحیت حرفه‌ای مدیر جدید اقدام نماید.

ماده 46- چنان چه بنا به هر دلیل از جمله لغو تاییدیه یا سلب صلاحیت حرفه‌ای مدیران، تعداد مدیران کمتر از حد نصاب مقرر شود، اعضای علی‌البدل متصدی سمت‌های خالی می‌گردند. در صورت یکه عضو علی‌البدل وجود نداشته باشد و یا تعداد آن کافی نباید، لازم است با رعایت مفاد اساسنامه و این مقررات نسبت به انجام تشریفات مقرر جهت تکمیل اعضای هیات مدیره یاانتصاب مدیرعامل یا قایم مقام مدیرعامل جدید اقدام گردد.

«دستورالعمل نحوه احراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران موسسات اعتباری» که در یکهزار و دویست و هشتاد و هشتمین جلسه مورخ 15؍11؍1398 شورای پول و اعتبار در 46 ماده و 20 تبصره به تصویب رسیده، از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا است. از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این دستورالعمل »دستورالعمل نحوه ی احراز و سلب صلاحیت حرفه‌ای مدیران موسسات اعتباری» مصوب بیست و نهمین جلسه مورخ 26؍10؍1395 کمیسیون مقررات و نظارت موسسات اعتباری بانک مرکزی و اصلاحات و الحاقات بعدی آن ملغی می‌گردد.

جدل شماره 1- نحوه محاسبه امتیاز سوابق کاری داوطلب

جدول شماره 2- نحوه محاسبه سوابق تحصیلی داوطلب

جدول شماره 3- نحوه محاسبه سوابق مدیریت بانکی داوطلب برای احراز سمت مدیرعامل و قایم مقام مدیرعامل

بخشنامه بانک مرکزی به شماره 22819؍99 مورخ 4؍2؍1399

پیرو ابلاغیه‌های منتهی به بخشنامه شماره 321832؍97 مورخ 13؍9؍1397 موضوع «دستورالعمل نحـوه احراز و سلب صلاحیت حرفه‌ای مدیران موسسات اعتباری » و در اجرای تکلیف مقرر در بند « ت» ماده ( 21 ) قانون احکـام

دایمی برنامه‌های توسعه کشور» مصوب سال 1395 که اشعار می‌دارد:

«انتخاب مدیرعامل و هیات مدیره بانک ها و موسسات مالی و اعتباری پس از صدور تایید صلاحیت حرفهای و وثاقت و امانـت آنان از سوی بانک مرکزی امکانپذیر است. این افراد باید حداقل دارای ده سـال سـابقه در زمینـههای مـالی، بـانکی و بازرگانی و دانشنامه کارشناسی مرتبط باشند.

نحوه احراز شرایط اعتراض و رسیدگی به آن با پیشنهاد مشترک بانک مرکـزی جمهـوری اسـلامی ایـران و وزارت امـور اقتصادی و دارایی و تصویب شورای پول و اعتبار تعیین می‌شود ».

و همچنین در چارچوب مـاده « 14 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایـران (1400-1396) مصوب سال 1395 ،« آیین‌نامه نحوه تاسیس و اداره موسسـات اعتبـاری غیردولتـی» مصـوب جلسـه مـورخ 28؍10؍1393 هیات وزیران و سایر قوانین و مقررات مربوط، بدین وسیله ویرایش جدید «دستورالعمل نحوه ی احـراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفهای مدیران موسسات اعتباری» که در یـکهزار و دویسـت و هشـتاد و هشـتمین جلسـه مـورخ 15؍11؍1398 شورای پول و اعتبار به تصویب رسیده است ، ایفاد می‌شود. مزید استحضار، اهم نکات و موارد مطـروح در دستورالعمل اخیرالذکر عبارت است از:

1. احصا ی شرایط عمومی و تخصصی داوطلبان تصدی سمت مدیریت ی در موسسـات اعتبـاری کـه از جملـه مهمتـرین آن‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

1) نداشتن سمت مدیریتی، اجرایی، کارشناسی و مشاورهای در شرکت‌های تابعـه موسسـه اعتبـاری و سـایر شرکت ها (کلیه شرکت ها اعم از شرکت‌های متعلق به موسسه اعتباری و غیر آن ؛ها)

2) ممنوعیت مدیرعامل موسسه اعتباری از تصدی همزمان سمت رییس یا نایـب ریـیس هیات مـدیره همـان موسسه اعتباری؛

3) نداشتن سمت مدیرعاملی یا عضویت در هیاتمدیرهی سایر شرکت‌هایی که تمام یا بخشـی از سـرمایه ی آن‌ها متعلق به دولت یا نهادها و موسسات عمومی غیردولتی باشد اعم از آنکه سمت‌های مزبور، اصـالتا یـا به نمایندگی از شخص حقوقی سهامدار شرکت باشد؛

4) داشتن حداقل 10 سال سابقه کار در زمینه‌های مالی، بانکی و بازرگانی؛

5) دارا بودن حداکثر سن 70 سال برای مدیرعامل و قایم مقام مدیرعامل و حداکثر سن 75 سال برای اعضـای هیات مدیره در زمان معرفی به دبیرخانه. در موسسه اعتباری غیردولتی بررسی صلاحیت حرفـهای داوطلبـی که فاقد شرط سنی مقرر در این بند باشد منوط به تایید رییس کل بانک مرکـزی، امکانپـذیر میباشـد. در خصوص شرط سنی موضوع این بند، حداکثر سن داوطلبان تصدی سـمت مـدیریتی در موسسـه اعتبـاری دولتی تابع قوانین مربوطه است.

6) عدم شمول «قانون ممنوعیت بهکارگیری بازنشستگان» مصوب /2؍20 1395 و اصلاحات بعدی آن بر داوطلب.

7) داشتن گواهینامه حرفهای بانکداری اخذشده از موسسات مورد تاییـد بانـک مرکـزی کـه از ابتـدای سـال

1400 لازم الاجرا می‌گردد

1. تبیین ترتیبات رسیدگی از مرحله دریافت مدارک داوطلبان تصدی سمت‌های مدیریتی و نحوه رسـیدگی بـه آنهـا تـا نحوه امتیازدهی و میزان امتیازات؛
2. تبیین نحوه ارزیابی داوطلب در جلسه مصاحبه تخصصی از حیث مواردی همچون ساب: قه و عملکرد گذشـته داوطلـب

در سمت‌های مدیریتی در شبکه بانکی ؛ میزان شناخت داوطلب از موسسه اعتباری که قصد تصدی سمت مـدیریتی را در آن دارد به لحاظ مواردی چون شاخص‌های ثبات و سـلامت، صـورت های مـالی و همچنـین میـزان آگـاهی وی از ساختار حاکمیت شرکتی، کنترل داخلی، مدیریت ریسک و نظام اعتبارسنجی؛ برنامه کاری آتـی داوطلـب در موسسـه اعتباری متبوع برای اجرای مصوبات مجامع عمومی، بهبود وضعیت صورت‌های مالی، رفع ایرادات و اشکالات منـدرج در نامه مدیریت، گزارش حسابرسی و گزارش یها نظارتی بانک مرکـزی و دانـش تخصصـی داوطلـب در خصـوص بانکداری.

1. تبیین ترتیبات رسیدگی به اعتراض در صورتی که داوطلب نسبت به عدم تایید صلاحیت خود اعتراض داشته باشد؛
2. بیان ترتیبات لغو تاییدیه صلاحیت حرفهای مدیران موسسه اعتباری؛

در خاتمه، ضمن ایفاد نسخ های از دستورالعمل یادشده، خواهشمند است ترتیبی اتخاذ فرمایند از این پـس ، بـرای تصدی سمت‌های مدیریتی مندرج در دستورالعمل یا تمدید دوره تصدی ایشان و همچنین، اقدامات لازم الاجرا توسـط آن بانک / موسسه اعتباری غیربانکی در صورت سلب صلاحیت حرفهای اشخاص مزبور، مطابق با مفاد دسـتورالعمل پیوسـت صورت پذیرد.

مدیر کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی اداره مطالعات و مقررات بانکی

حمیدرضا غنی آبادی- الهام چیت سازان

*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت :

شورای محترم پول و اعتبار در جلسه یک هزار و دویست و هشتاد و هشت خود مورخ 15؍11؍1398 اقدام به تصویب دستورالعمل نحوه احراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران موسسات اعتباری نموده و بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری را مکلف به رعایت این دستورالعمل نموده است بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به موجب بخشنامه 321832؍97 مورخ 13؍9؍1397 ضمن ابلاغ دستورالعمل مورد اشاره به بانک‌های غیردولتی این بانک ها را مکلف به اجرا نموده است این در حالیست که بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار اساسا حق یا تکلیفی در این خصوص ندارند زیرا

1- مطابق اصل نوزدهم و بیست و هشتم و بند 12 اصل سوم و بند 2 اصل چهل و سوم قانون اساسی و ماده 31 قانون برنامه پنجم توسعه حق شهروندان در انتخاب آزادانه شغل و بدون تبعیض به رسمیت شناخته شده است و شهروندان از حق فرصت برابر در دسترسی مشاغل برخوردارند.

2- تبصره 3 ماده واحده مصوب 11؍10؍1373 مجلس شورای اسلامی در خصوص ممنوعیت تصدی دو شغل دولتی بر اساس اصل 141 قانون اساسی بیان می‌دارد «شرکت و عضویت در هیاتهای مدیره موسسات و شرکت‌های دولتی شغل دیگر محسوب نمی گردد»

3- مطابق تبصره 2 ماده 241 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 24؍12؍1347 هیچ فردی نمی تواند اصالتا یا به نمایندگی از شخص حقوقی همزمان در بیش از یک شرکت که تمام یا بخشی از سرمایه آن متعلق به دولت یا نهادها یا موسسات عمومی غیردولتی است به سمت مدیر عامل یا عضو هیات مدیره انتخاب شود لذا در این مورد هم ممنوعیتی در خصوص شرکت‌های خصوصی و موسسات اعتباری بیان نکرده است.

4- مطابق اصل 141 قانون اساسی، رییس جمهور، معاونان رییس جمهور، وزیران و کارمندان دولت از مدیر عاملی و عضویت در هیات مدیره شرکت‌های خصوصی ممنوع شده اند.

5- ماده 111 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت و همچنین ماده 126 قانون مذکور اشخاصی که از عضویت در هیات مدیره شرکت‌های بخش خصوصی ممنوع شده اند را محجورین، ورشکستگان و محرومان از حقوق اجتماعی بیان کرده است.

6- برابر با ماده 126 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت کسی نمی تواند در بیش از یک شرکت سمت مدیر عاملی داشته باشد ولی در خصوص عضویت هیات مدیره ممانعتی ایجاد نشده است.

7- تبصره 3 ماده 186 قانون مالیات‌های مستقیم عضویت بدهکاران مالیاتی را در هیات مدیره شرکت ها و موسسات و یا تاسیس شرکت ها و موسسات را پیش از اخذ مفاصا حساب مالیاتی منع نموده است.

8- محرومیت از حقوق اجتماعی برابر بند «ر» ماده 26 قانون مجازات اسلامی اعم از آنکه به موجب حکم یا ناشی از حکم صادره از سوی دادگاه باشد می‌تواند به ممنوعیت از مدیر عاملی یا ممنوعیت از عضویت در هیات مدیره شرکت‌های بخش خصوصی منجر گردد.

9- برابر ماده 15 قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران، سردفتران اسناد رسمی و دفتریاران از قبول مدیر عاملی و عضویت در هیات مدیره شرکت‌های بخش خصوصی به نوعی ممنوع می‌باشند.

10- برابر بند 3 قسمت الف ماده 5 قانون ارتقای سلامت نظام اداری عضویت در هیات مدیره هرگونه شرکت و موسسه برای افرادی که مشمول قانون مزبور شوند ممنوع می‌باشد.

11- ماده 69 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب سال 1392 به امکان محرومیت از عضویت در هیات مدیره و مدیرعاملی اشخاص حقوقی به عنوان مجازات تکمیلی برای مرتکبین جرایم موضوع قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز اشاره نموده است.

قوانین فوق‌الذکر کلیه موارد ممنوعیت و موانع قانونی جهت عضویت در هیات مدیره شرکت‌های خصوصی و موسسات اعتباری را بیان کرده است از طرفی واضح است که رییس بانک مرکزی به عنوان یک نهاد اجرایی و نه یک نهاد تقنینی حق توسعه حدود اختیارات خود را بیش از آنچه قانون اجازه داده است ندارد ملاحظه می فرمایند که در متون قانونی به شرح فوق افراد به علت ارتکاب بزه از عضویت در هیات مدیره یا مدیر عاملی شرکت ها ممنوع شده اند اما در موضوع حاضر مردم بدون ارتکاب هیچ خلافی یا جرمی از سوی شورای پول و اعتبار از عضویت در هیات مدیره و مدیرعاملی شرکت ها منع شده اند لذا قطعا عقل سلیم چنین برخورد ناعادلانه را نمی پذیرد و این حق را برای رییس کل بانک مرکزی و به طور کلی قوه مجریه در نظر نمی گیرد در مجموع چنین سلب حق آزادی اشخاص در انتخاب شغل و داشتن سمت نیاز به تصویب قانون و طی تشریفات لازم در مجلس شورای اسلامی و نظارت و تایید شورای نگهبان و ابلاغ قانون از طریق مجاری قانونی را داشته و دارد و تویض این اختیار به رییس بانک مرکزی مجاز نبوده است بنابراین ابطال مقرره‌های مورد شکایت مورد تقاضاست.

* خلاصه مدافعات طرف شکایت :

الف: بیش از ارایه پاسخ به شکایت مطروحه معروض می‌دارد شکایتی مشابه فقره حاضر در پرونده شماره 9909980905801022 (کلاسه پرونده 9901468) طرح و در نهایت به موجب دادنامه شماره 140009970906010086 مورخ 19؍2؍1400 هیات تخصصی مالیاتی، بانکی آن دیوان مصوبه موصوف خلاف قانون و خارج از اختیار تشخیص داده نشده و رای به رد شکایت صادر گردیده است.

ب: بانک مرکزی به عنوان یگانه مرجع قانونی واضع مقررات پولی و بانکی در کشور مسیول تنظیم و حسن اجرای نظام پولی و عملیات بانک‌های کشور و اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری می‌باشد در همین راستا موازین حاکم از جمله قانون پولی و بانکی کشور، برنامه‌های پنجساله توسعه، قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه کشور و ... اختیارات و تکالیف خاصی را در مقام نظارت و مقرره گذاری برای بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار مقرر نموده اند.

عمده استدلال شکات در نقض مصوبه شورای پول و اعتبار استناد صرف به قوانین تجارت، مدنی و ... است اما نیک مستحضرید در حوزه عملیات بانکی یک موسسه مالی و اعتباری از ابتدای تشکیل تا خاتمه حیات حقوقی وفق مقررات حاکم تابع ضوابط خاص و مفصل در خصوص قالب شخصیت حقوقی نحوه فعالیت و انحلال می‌باشد لذا این استناد گزینشی شاکی ناقص بوده و قابل اتکا نیست نظریات مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه و رای وحدت رویه شماره 794 مورخ 21؍5؍1399 هیات عمومی دیوان عالی کشور نیز موید این ادعاست.

در مواد 3 و 19 و 146 اساسنامه نمونه بانک‌های تجاری غیردولتی که به تصویب مجمع عمومی موسس هر بانک می‌رسد به لزوم تبعیت شرکت از مصوبات شورای پول و اعتبار و همچنین سایر قوانین مرتبط اشاره شده است همچنین به موجب ماده 16 مقرره مذکور تملک یا تحصیل هر بخش از سهام بانک متضمن قبول مقررات اساسنامه نمونه و ... می‌باشد، با لحاظ این مطلب و همچنین نظرداشت ماده 15 لایحه قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت اشخاص مرتبط با بانک ها اعم از سهامدار و مدیران نمی توانند صلاحیت ها و اختیارات بانک و سهامداران آن را با سایر شرکت‌های سهامی عام که در حوزه‌ای غیر از عملیات بانکی فعالیت می‌کنند مقایسه نموده و ادعای حقی کنند تفاوت سایر شرکت ها با بانک ها نیز عمدتا ناشی از آن است که سایر شرکت ها صرفا با سرمایه و نقدینگی سهامداران خود به فعالیت می‌پردازند ولی بانک ها با کسب مجوز از حاکمیت کشور اجازه جذب منابع و نقدینگی از آحاد مردم و بانک مرکزی و خلق نقدینگی را می یابند و برخلاف سایر شرکت ها در صورت ناتوانی از بازپرداخت کوتاه‌مدت بدهی‌های خود در وهله اول بانک مرکزی و نهایتا این سپرده‌گذاران هستند که متضرر می‌شوند و به این ترتیب لازم است تمام عملیات و فعالیت‌هایشان تحت نظارت قرار داشته باشد تا از ماموریت و وظیفه اصلی خود فاصله نگرفته و در خدمت مانع خود یا افراد خاص قرار نگیرد.

ج: بندهای پ و ت ماده 21 قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه کشور مقرر می‌دارد:

پ: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر اساس مقررات قانونی اختیار سلب صلاحیت حرفه‌ای و لغو مجوز و محکومیت متخلفان فعال در حوزه پولی به پرداخت جریمه را دارد در صورت سلب صلاحیت حرفه‌ای، اعضای هیات مدیره و مدیران عامل بانک ها و موسسات اعتباری توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از مسیوولیت مربوطه منفصل می‌شوند ادامه تصدی مدیران مربوطه در حکم تصرف غیرقانونی در اموال عمومی محسوب می‌شود مبلغ مندرج در بند 2 ماده 44 قانون پولی و بانکی کشور به پانصد میلیون (000؍000؍500) ریال افزایش می‌یابد و هر سه سال یک بار بر اساس رشد شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی اعلامی به صورت رسمی به پیشنهاد بانک مرکزی توسط هیات وزیران تعدیل می‌شود.

ت: انتخاب مدیر عامل و هیات مدیره بانک ها و موسسات مالی و اعتباری پس از صدور تایید صلاحیت حرفه‌ای و وثاقت و امانت آنان از سوی بانک مرکزی امکان پذیر است این افراد باید حداقل دارای ده سال سابقه در زمینه‌های مالی، بانکی و بازرگانی و دانشنامه کارشناسی مرتبط باشند نحوه احراز شرایط، اعتراض و رسیدگی به آن با پیشنهاد مشترک بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و وزارت امور اقتصادی و دارایی و تصویب شورای پول و اعتبار تعیین می‌شود.

مستظهر به ماده قانونی اخیرالذکر و همچنین شق الف ماده 14 قانون برنامه ششم توسعه دستورالعمل نحوه احراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران موسسات اعتباری در تاریخ 15؍11؍1398 به تصویب شورای پول و اعتبار رسیده و در اجرای تکلیف قانونی طی بخشنامه شماره 22819؍99 مورخ 4؍2؍1399 به شبکه بانکی ابلاغ شد لذا صرفنظر از صلاحیت ها و اختیارات این بانک جهت تنظیم مقررات در حوزه پولی و بانکی، وضع مصوبه موصوف بنا به تصریح قانونگذار، تکلیف این بانک نیز بوده است.

با عنایت به مراتب فوق نظر به اینکه صدور مصوبه مورد اعتراض در حیطه وظایف و صلاحیت‌های قانونی شورای پول و اعتبار و کاملا بر اساس موازین قانونی و شرعی حاکم بوده و هیچگونه تخطی از قوانین حاکم رخ نداده صدور رای شایسته مبنی بر رد شکایت مطروحه مورد استدعاست.

پرونده کلاسه هـ ع؍0003175 در جلسه مورخ 6؍6؍1401 هیات تخصصی مالیاتی بانکی مورد رسیدگی واقع که با لحاظ نظر اتفاقی حاضرین با استعانت از درگاه خداوند متعال به شرح ذیل اقدام به انشا رای می‌نماید:

*رای هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی دیوان عدالت اداری :

با عنایت به اینکه خواسته شاکیان تقاضای ابطال دستورالعمل نحوه احراز و لغو تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیران و موسسات اعتباری مصوب 15؍11؍1398 شورای پول و اعتبار و بخشنامه شماره 22819؍99 بانک مرکزی در این خصوص می‌باشد که دستورالعمل مورد شکایت پس از ذکر مفاهیم و تعاریف آن‌ها درصدد بیان شرایط لازم جهت تصدی سمت‌های مدیریتی در بانک ها و موسسات اعتباری و نحوه احراز صلاحیت آن‌ها و بیان شرایط ایجابی و سلبی و نیز شرایط تخصصی که مدیران باید داشته باشند و نیز نحوه و ترتیبات رسیدگی به مدارک متقاضیان و انجام استعلامات و رسیدگی به اعتراضات و نحوه امتیاز دهی و چگونگی تشکیل کمیسیون جهت انجام مصاحبه و النهایه بیان تمامی حدود و شرایطی است که در جهت انتخاب مدیران حرفه‌ای موسسات اعتباری لازم می‌باشد و اصولا آنچه در مورد حق انتخاب شغل و آزادی انتخاب آن در قانون اساسی و اصول مسلم آمده است به معنای این نیست که در راستای به دست آوردن مشاغل مدیریتی، احراز شرایط یا وضع شرایط و مقررات خاص، منع قانونی دارد بلکه درصدد بیان این است که افراد را بدون رضایت آن‌ها نمی توان به مشاغلی گماشت یا اگر شرایط احراز و صلاحیت تصدی را داشته باشند، آن‌ها را از رسیدن به آن شغل منع نمود، بنابراین با نظر داشت اینکه راجع به فرازی از این دستوالعمل قبلا رای در هیات تخصصی به شماره 10086 مورخ 19؍2؍1400صادر شده است، راجع به سایر موارد مندرج در دستورالعمل که در 46 ماده تدوین یافته و بخشنامه بانک مرکزی به شماره 22819؍99 خلاف قانونی احراز نشده است به استناد بند ب ماده 84 از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 رای به رد شکایت صادر می‌نماید، رای مزبور ظرف مدت بیست روز پس از صدور قابل اعتراض از ناحیه ریاست محترم دیوان یا ده نفر از قضات گرانقدر دیوان عدالت اداری می‌باشد.

محمد علی برومند زاده

رییس هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی

دیوان عدالت اداری