آیین‌نامه حمایت از نخبگان ایرانی

شماره 235461/ت60421هـ 1401/12/20

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ـ وزارت اطلاعات

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ وزارت راه و شهرسازی ـ وزارت امور خارجه

سازمان برنامه و بودجه کشور ـ سازمان اداری و استخدامی کشور

معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور

سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری ـ بنیاد ملی نخبگان

دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی

هیات وزیران در جلسه 1401/12/07 به پیشنهاد شماره 115277 مورخ 1401/06/30 مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری و به استناد اصل یکصد و سی هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه حمایت از نخبگان ایرانی را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین‌نامه حمایت از نخبگان ایرانی

ماده 1ـ در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

1ـ وزارتین: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.

2ـ معاونت: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور.

3ـ بنیاد: بنیاد ملی نخبگان.

4ـ نخبگان: اشخاص مورد تایید بنیاد ملی نخبگان بر اساس ماده (4) اساسنامه بنیاد و آیین‌نامه مربوط.

5 ـ دانشگاه: هر یک از دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی اعم از دولتی و غیردولتی دارای مصوبه از شورای گسترش وزارتین و سایر مراجع قانونی و حوزه‌های علمیه دارای مجوز از شورای گسترش حوزه‌های علمیه.

6 ـ دستگاه اجرایی: دستگاه‌های اجرایی ذیل قوه مجریه مذکور در ماده (29) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.

7ـ شبکه آزمایشگاهی: شبکه ملی آزمایشگاهی کشور که در چهارچوب مصوبات شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کند.

ماده 2ـ به منظور حمایت از پژوهش‌های نخبگان و ارتقای عملکرد و تاثیرگذاری ایشان، پژوهانه استفاده از خدمات شبکه آزمایشگاهی به نخبگان اعطا می‌شود. شیوه نامه نحوه اعطای پژوهانه خدمات آزمایشگاهی نخبگان توسط بنیاد با همکاری وزارتین و معاونت تهیه و ابلاغ می‌گردد.

ماده 3ـ وزارتین موظفند با همکاری بنیاد و در چهارچوب مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، زمینه پذیرش رتبه‌های برتر آزمون متمرکز (کنکور) سراسری را تا مقطع تحصیلی دکتری در رشته‌های گروه علوم پایه و علوم انسانی و برگزیدگان مسابقات علمی (المپیادهای) دانش آموزی را تا مقطع تحصیلی دکتری در رشته‌های گروه علوم پایه و علوم انسانی در دانشگاه‌های برتر و اعطای راتبه علمی(بورس) عضویت هیات علمی در دانشگاه‌ها برای جذب برگزیدگان مسابقات علمی (المپیادهای) دانش آموزی را در چهارچوب قوانین و مقررات فراهم نمایند.

تبصره1ـ پذیرش و ورود به مقاطع بالاتر و جذب در قالب عضویت هیات علمی موضوع این ماده منوط به تایید صلاحیت‌های عمومی مطابق قوانین و مقررات است.

تبصره2ـ شیوه نامه ارزیابی مستمر و احراز امتیازهای آموزشی، پژوهشی و فرهنگی و ادامه تحصیل در هر یک از مقاطع مذکور و اعطای راتبه علمی (بورس) عضویت هیات علمی موضوع این ماده توسط بنیاد و با همکاری وزارتین تدوین و ابلاغ می‌شود.

ماده 4ـ به منظور ارتقای مشارکت نخبگان در توسعه علم و فناوری و حل چالش‌های فناورانه ملی و جذب ایشان در بنگاه‌های اقتصادی کشور، طرح اشتغال (1000) نخبه در سال مشتمل بر موارد زیر اجرا می‌شود:

1ـ معاونت با همکاری وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت و ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است (10) طرح (پروژه) ملی، توسعه‌ای، امید آفرین و تحول ساز پیشران تحقیق و توسعه در حوزه فناوری‌های نوین با اولویت هوش مصنوعی، فناوری‌های نوین رقومی (دیجیتال)، زیست فناوری و دارویی، رایانش کوانتومی، پزشکی بازساختی و امنیت غذایی مرتبط با رفع نیازهای کشور را با مشارکت بنگاه‌های اقتصادی تهیه و به شورای راهبری فناوری ها و تولیدات دانش بنیان ارایه دهد.

2ـ با تصویب شورا حداقل بیست درصد (20%) منابع مورد نیاز طرح (پروژه)های پیشران در قالب حمایت‌های دولتی از سوی معاونت مشروط به تحقق اشتغال نخبگان تامین می‌شود. سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است منابع مورد نیاز اجرای این برنامه را از محل منابع در اختیار معاونت در قالب لوایح بودجه‌های سنواتی پیش بینی نماید.

3 ـ هزینه کرد شرکت‌های مجری در قالب آیین‌نامه‌های اجرایی بندهای (ب) و (ت) ماده (11) قانون جهش تولید دانش بنیان موضوع تصویب‌نامه‌های شماره 117205/ت60023هـ مورخ 1401/07/04 و شماره 152755/ت60384هـ مورخ 1401/08/23 مشمول حمایت‌های مالیاتی می‌شود.

ماده 5 ـ با هدف استفاده از ظرفیت علمی و حرفه‌ای متخصصین و نخبگان ایرانی خارج از کشور در مراکز علمی، فناوری و صنعتی داخلی و فراهم نمودن شرایط مناسب جهت توسعه فناوری‌های نوظهور و پیشرفته در کشور، معاونت موظف است با همکاری بنیاد، برنامه جامع حمایت از همکاری و جذب نخبگان و متخصصین ایرانی خارج از کشور را با هدف جذب و همکاری سالانه (1000) نفر از این متخصصین و مشتمل بر موارد زیر تدوین نماید:

1ـ معاونت با همکاری بنیاد و وزارتین ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، دستورالعمل مربوط به اوصاف دانش آموخته برجسته، دانشگاه‌های مورد قبول بین‌المللی و چگونگی انتخاب افراد مشمول جهت جذب در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی را تدوین و ابلاغ می‌نماید. سازمان اداری و استخدامی کشور موظف است سالیانه (200) ردیف مجوز استخدام عضو هیات علمی مورد نیاز این بند را تامین نماید.

2ـ به منظور فراهم شدن بسترهای اشتغال، کارآفرینی و جذب متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم در بخش خصوصی، معاونت موظف است طرح شناسایی و جذب متخصصین ایرانی خارج از کشور را با هدف راه اندازی سالانه حداقل (50) شرکت دانش بنیان و واحدهای فناور مستقر در پارک‌های علم و فناوری و اشتغال نخبگان در این کسب و کارها، ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه تدوین و به تصویب شورای راهبری فناوری ها و تولیدات دانش بنیان برساند.

3ـ سازمان برنامه و بودجه کشور به پیشنهاد معاونت منابع مورد نیاز این ماده را در بودجه سالیانه معاونت پیش بینی خواهد کرد.

ماده 6 ـ معاونت موظف است با همکاری وزارتخانه‌های اطلاعات و امور خارجه ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، استفاده از خدمات آموزشی، پژوهشی و فناوری نخبگان ایرانی که خود یا خانواده آن‌ها دارای تابعیت دیگری هستند را با رعایت ملاحظات صیانتی در داخل کشور تدوین و جهت سیر مراحل تصویب به مراجع ذی صلاح ارایه نماید.

ماده 7ـ با هدف تسهیل و راه اندازی شرکت ها و موسسات دانش بنیان و فناور توسط نخبگان و متخصصان ایرانی داخل و خارج از کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی موظف است با همکاری معاونت نسبت به کمک به ایجاد، راه اندازی و تاسیس شرکت، ایجاد سرمایه گذاری مشترک در مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی و پارک‌های علم و فناوری توسط نخبگان در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط اقدام نماید و فرایندهای سرمایه گذاری، جذب سرمایه و تسهیلات و اخذ مجوزهای آن‌ها را تسهیل کند.

ماده 8 ـ با هدف تامین مسکن نخبگان در سراسر کشور:

1ـ در چهارچوب قانون جهش تولید مسکن ـ مصوب 1400 ـ نخبگان و سرآمدان علمی فاقد مسکن در اولویت برخورداری از مزایای قانون می‌باشند.

تبصره ـ وزارت راه و شهرسازی مکلف است با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و بنیاد، زمین مورد نیاز برای تامین مسکن نخبگان و سرآمدان علمی را در چهارچوب قانون جهش تولید مسکن ـ مصوب 1400 ـ فراهم نماید.

2ـ در چهارچوب مصوبات شورای پول و اعتبار، نخبگان فاقد مسکن فارغ‌التحصیل یا دانشجوی تحصیلات تکمیلی نیز مشمول تسهیلات خرید یا ساخت مسکن و همچنین تسهیلات ودیعه مسکن مشابه اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها می‌شوند.

تبصره ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری بنیاد نسبت به اجرایی سازی این ماده و ارایه مقررات مرتبط با آن برای تصویب در مراجع ذی‌ربط اقدام نماید.

ماده 9ـ به منظور توسعه حمایت‌های بیمه‌ای از نخبگان:

1ـ بنیاد مجاز است از نخبگان فاقد بیمه متقاضی بهره مندی از حمایت‌های بیمه‌ای با رعایت قوانین و مقررات تا حداکثر هفتاد درصد (70%) حق بیمه افراد مشمول در قالب کمک هزینه پوشش بیمه‌ای نخبگان، حمایت نماید.

تبصره ـ امتیاز مقرر در این ماده شامل پوشش درمانی نخبگان و افراد تحت تکفل وی نیز می‌باشد.

2ـ بنیاد مجاز است نسبت به ارایه کمک هزینه حمایت از پوشش بیمه تکمیلی برای نخبگان برخوردار از بیمه‌های پایه اقدام نماید.

ماده 10ـ به منظور تحقق مرجعیت علمی و حمایت از دانشمندان برتر کشور و سرآمدان علمی، بنیاد مکلف است طرح حمایت از سرآمدان علمی کشور را مشتمل بر موارد زیر تدوین نماید:

1ـ حمایت ها

الف ـ ارایه تسهیلات ویژه سرآمدان علمی با تصویب شورای پول و اعتبار.

ب ـ اعطای پژوهانه آزمایشگاهی و پژوهشی.

پ ـ کمک هزینه سفرهای تحقیقاتی، علمی و زیارتی داخلی و خارجی.

ت ـ کمک هزینه ثبت اختراعات با کیفیت در مراجع معتبر بین‌المللی.

ث ـ اعتبارات تشویقی برای انتشارات برجسته علمی.

ج ـ حمایت از پوشش بیمه عمر و زندگی و سایر بیمه‌های مورد نیاز سرآمدان علمی.

چ ـ اعطای پایه تشویقی در چهارچوب مصوبات وزارتین.

2ـ سالانه (200) نفر از سرآمدان علمی کشور در این برنامه از حمایت‌های بنیاد بهره مند می‌شوند.

3ـ بنیاد با همکاری معاونت و وزارتین، دستورالعمل ارزیابی و شناسایی سرآمدان علمی موضوع این ماده را تهیه و ابلاغ می‌نماید.

ماده 11ـ وزارتین موظف هستند با همکاری بنیاد و سازمان اداری و استخدامی کشور سالانه معادل بیست درصد (20%) از ظرفیت جذب اعضای هیات علمی خود در دانشگاه و همچنین موسسات پژوهشی وابسته به دستگاه‌های اجرایی را به نخبگان اختصاص دهند. این افراد در قالب قرارداد پیمانی یکساله جذب می‌شوند و در مدت مذکور فرآیند جذب مشتمل بر گزینش علمی و عمومی آن‌ها در چهارچوب ضوابط معمول انجام می‌گیرد.

ماده 12ـ به منظور جذب و نگهداشت نخبگان و استفاده بهینه از ظرفیت علمی و فناوری فارغ‌التحصیلان دوره‌های دکتری مورد تایید وزارتین، بنیاد و وزارتین موظفند نسبت به اشتغال حداقل (1000) نفر از محققان پسا دکترا بر اساس آیین‌نامه مصوب شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری اقدام نمایند.

ماده 13ـ در راستای نیل به مرجعیت علمی در سطح بین‌المللی، وزارتین موظفند پشتیبانی و حمایت برای نمایه سازی مجلات معتبر داخلی در نمایه های بین‌المللی را به انجام برسانند و مشوق‌هایی را برای مدیران مسیول و سردبیران این نشریات در نظر بگیرند.

ماده 14ـ در اجرای آیین‌نامه جذب و نگهداری سرمایه انسانی استعداد برتر و نخبه در دستگاه‌های اجرایی موضوع تصویب‌نامه شماره 154449/ت59506هـ مورخ 1400/12/02، سازمان اداری و استخدامی کشور موظف است با همکاری بنیاد، زمینه جذب سالانه حداقل (1000) نفر از نخبگان کشور در دستگاه‌های اجرایی را فراهم نماید.

تبصره ـ کلیه دستگاه‌های اجرایی موضوع این آیین‌نامه موظفند به منظور شناسایی و بهره گیری از توان و ظرفیت نخبگان سالانه بیست درصد (20%) از ظرفیت استخدامی خود را در صورت وجود متقاضی به این افراد اختصاص دهند. شناسه کارمندی برای ایشان توسط سازمان اداری و استخدامی کشور صادر می‌شود.

ماده 15ـ کلیه دستگاه‌های اجرایی مکلفند اطلاعات مورد نیاز برای رصد و تحلیل وضعیت نخبگان در زمینه‌های مختلف از جمله معیشت، اشتغال، مسکن، تحصیل، بیمه و مهاجرت را با رعایت قوانین و مقررات تهیه و به صورت دوره‌ای در اختیار بنیاد قرار دهند. شیوه نامه اجرای این ماده ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه توسط بنیاد تدوین و ابلاغ می‌شود.

ماده 16ـ به منظور مدیریت اثربخش چرخش نخبگان، توسعه تعاملات هدفمند بین‌المللی آن‌ها و ارتقای نظام سیاست گذاری و مدیریت امور نخبگان و در چهارچوب سند راهبردی کشور در امور نخبگان ـ مصوب 1391 ـ شورای عالی انقلاب فرهنگی و همچنین صیانت از پژوهشگران و فناوران کشور، وزارتین و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظفند ضوابط فعالیت موسسات کاریابی در حوزه اعزام نیروی کار و اعزام دانشجو را برای نخبگان و متخصصین، با همکاری وزارت امورخارجه و بنیاد و در چهارچوب قوانین و مقررات موجود تدوین و ابلاغ نمایند.

ماده 17ـ با هدف ارتقای روحیه خودباوری علمی و الگوسازی برای مسیولیت پذیری و اثربخشی نخبگان در جامعه، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مکلف است با همکاری بنیاد نسبت به حمایت از توسعه تولید محتوای رسانه‌ای با محوریت معرفی نخبگان و سرآمدان علمی و نقش آن‌ها در حل مسایل جامعه و نیز ارایه تجربیات موفق نخبگان بازگشته به داخل کشور اقدام نماید.

ماده 18ـ دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط مکلفند با همکاری سازمان برنامه و بودجه کشور بودجه لازم برای عملیاتی سازی این آیین‌نامه را در لوایح بودجه سنواتی خود پیش بینی نمایند.

معاون اول رییس جمهور ـ محمد مخبر