آیین‌نامه هیاتهای تشخیص مطالبات مصوب 1373/05/24 شورای عالی تامین اجتماعی
مقدمه: در اجرای ماده 45 قانون تامین اجتماعی مصوب تیر ماه 1354 نحوه تسلیم اعتراض و درخواست تجدیدنظر و ترتیب رسیدگی و صدور رای و ابلاغ و تشکیل جلسات هیاتهای بدوی و تجدیدنظر تشخیص مطالبات موضوع مواد 42 و 43 و 44 قانون مذکور بشرح مواد این آیین‌نامه خواهد بود.
ماده 1- نحوه تسلیم اعتراض کارفرمایان به میزان حق بیمه و متفرعات آن جهت رسیدگی در هیات بدوی بشرح زیر خواهد بود:
1- پس از ابلاغ مورد مطالبه به کارفرما از سوی سازمان، در صورتی که کارفرما به میزان آن معترض باشد می‌تواند ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ مورد مطالبه اعتراض خود را در فرم اعتراض به میزان حق بیمه (فرم شماره یک ضمیمه) درج نماید و به شعبه یا نمایندگی ذی‌ربط تسلیم نماید. (پرداخت هزینه رسیدگی به موجب بخشنامه 9/1 جدید درآمد منتفی گردیده است.)
2- شعب و نمایندگی‌های سازمان مکلفند اعتراض مندرج در فرم را در دفتر نامه‌های وارده ثبت نموده و ضمن تعیین وقت رسیدگی در ذیل فرم شماره 1، یک نسخه از آن را به کارفرما ابلاغ نمایند. حضور کارفرما، وکیل یا نماینده وی در جلسه رسیدگی بلامانع است. (پرداخت هزینه رسیدگی به موجب بخشنامه 9/1 جدید درآمد منتفی گردیده است.)
3- حذف گردید.
تبصره- کارفرما می‌تواند اعتراض خود را بوسیله تلگراف یا پست سفارشی دو قبضه به واحد مربوطه سازمان ارسال دارد. در این صورت تاریخ قبض پستی با تاریخ قبض مخابره تلگراف، تاریخ اعتراض به مورد مطالبه سازمان با محسوب می‌شود.
ماده 2- کلیه مراحل موضوع این آیین‌نامه درخصوص تکالیف و اختیارات کارفرما می‌تواند توسط وکیل یا نماینده او صورت گیرد مشروط بر اینکه این حق در وکالت‌نامه یا برگ نمایندگی تصریح شده باشد. به هر حال رسیدگی به پرونده توسط هیاتها موکول به احراز هویت کارفرما یا وکیل یا نماینده او خواهد بود.
ماده 3- ترکیب هیاتهای بدوی و تجدیدنظر تشخیص مطالبات مطابق مواد 43 و 44 قانون تامین اجتماعی خواهد بود مدت نمایندگی هر یک از اعضا سه سال و معرفی مجدد آنان بلامانع می‌باشد. دبیر هیاتها را سازمان راسا تعیین می‌نماید.
ماده 4- تعداد جلسات هیاتهای بدوی و تجدید نظر توسط رییس هیات مدیره و مدیرعامل تعیین خواهد شد.
ماده 5- نحوه تشکیل هیاتها و ترتیب رسیدگی و صدور رای بشرح زیر خواهد بود:
1- جلسات هیاتهای بدوی و تجدید نظر با حضور کلیه اعضا رسمیت می‌یابد. سازمان مکلف است زمان تشکیل جلسات را باطلاع اعضا برساند. (رجوع شود به رای شماره 280 مورخ 1378/07/11 هیات عمومی دیوان عدالت اداری)
2- هر یک از اعضا در صورت عدم امکان حضور در جلسه باید مراتب را در رابطه با هیاتهای بدوی به شعب یا نمایندگی ها و در رابطه با هیاتهای تجدید نظر به دبیر هیات مربوطه به نحوی اطلاع دهند که امکان حضور جانشین در جلسه هیات میسر باشد. 3- درصورت عدم حضور هر یک از اعضای اصلی جلسات با شرکت عضو جانشین تشکیل خواهد شد.
4- در صورتی که هر یک از اعضا هیاتها سه جلسه متوالی یا شش جلسه متناوب در سال بدون عذر موجه از حضور در جلسات هیاتها خودداری نماید سازمان تقاضای جانشین او را از مراجع مربوطه خواهد نمود.
5- عدم حضور غیر موجه هر یک از اعضا هیاتها طبق گزارش دبیر هیات پس از کسب نظر رییس هیات بشعبه یا نمایندگی (در مورد هیاتهای بدوی) و اداره هیاتهای تشخیص مطالبات (در مورد هیاتهای تجدیدنظر) با رعایت بند 4 این ماده جهت تعیین جانشین اعلام خواهد شد.
6- تصمیمات هیاتهای بدوی و تجدید نظر با اکثریت آرا اعضا نافذ خواهد بود. (ابطال به موجب دادنامه شماره 107 مورخ 1379/03/08 هیات عمومی دیوان عدالت اداری این بند به لحاظ احراز مغایرت با ماده 43 قانون تامین اجتماعی)
7- صورتجلسه رسیدگی و رای یا قرار صادره باید به امضای کلیه اعضا برسد. در صورتی که رای یا قرار به اکثریت صادر شود در نسخه‌ای که در سازمان نگهداری می‌شود نظر اقلیت بطور مشروح و مستدل نوشته خواهد شد و در سایر نسخ نظر اقلیت درج نشده فقط اعضای اقلیت با ذکر کلمه اقلیت رای را امضا خواهند کرد.
8- در صورتی که پس از امضا پیش نویس رای اعضا هیات تغییر کند عضو جدید موظف است پاکنویس رای را به جای عضو سابق با ذکر کلیه «علی‌الاصول» امضا نماید.
ماده 6- گردش کار پرونده ها برای طرح در هیاتها به شرح زیر می‌باشد:
1- کارفرما می‌تواند تا قبل از طرح پرونده در هیاتها، مدارک و اسناد خود را به واحد اجرایی ذی‌ربط جهت ضبط در پرونده تسلیم نماید.
2- اعتراضات وارده به ترتیب تاریخ ثبت آن‌ها در دفتر هیات رسیدگی و در صورت ضرورت تسریع در تعیین تکلیف، حسب تشخیص سازمان، پرونده موردنظر خارج از نوبت رسیدگی خواهد شد.
ماده 7- وظایف و اختیارات و ترتیب رسیدگی هیات بدوی به شرح زیر است :
1- هیات بدوی از وظایف و اختیارات مصرحه در مواد 43 و 45 قانون تامین اجتماعی تبعیت می‌نماید.
2- هیات بدوی با توجه به اعتراض کارفرما و بررسی و مطالعه محتویات پرونده و در صورت حضور کارفرما پس از استماع توضیحات وی مبادرت به صدور رای یا قرار خواهد نمود.
3- شعبه یا نمایندگی موظف است حداکثر ظرف یک ماه باتوجه به قرار صادره به پرونده رسیدگی و نتیجه امر را کتبا به همراه پرونده مربوطه به هیات بدوی ارسال نماید.
4- هنگام ابلاغ رای هیات بدوی بایستی در ورقه ابلاغ رای، مراتب قطعیت یا امکان اعتراض صراحتا ذکر شود.
ماده 8- نحوه تسلیم اعتراض کارفرمایان و سازمان به رای هیات بدوی جهت رسیدگی در هیات تجدیدنظر به شرح زیر خواهد بود :
1- پس از ابلاغ رای هیات بدوی درصورتیکه مورد مطالبه بیش از 000ر500ر1 ریال بوده و کارفرما، سازمان و یا هر دو به میزان مورد مطالبه معترض باشند بایستی ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ رای «فرم اعتراض به رای هیات بدوی» (فرم شماره 2 ضمیمه) را تکمیل و به واحد ابلاغ کننده رای تسلیم نمایند.
2- درصورتی که اعتراض به رای هیاتهای بدوی از سوی کارفرما صورت گرفته باشد کارفرما بایستی 12000 ریال بابت «هزینه رسیدگی» در هیات تجدیدنظر به واحد اجرایی پرداخته و رسید آن را با تکمیل قسمت (الف) و (ب) فرم شماره 2 به واحد مزبور تسلیم نماید.
3- در صورتی که اعتراض به رای هیات بدوی از سوی سازمان صورت گیرد سازمان مکلف است دلایل خود را مشروحا در قسمت ب فرم شماره 2 ذکر و قسمت الف فرم را نیز تکمیل نماید. سازمان مکلف است با دعوت از کارفرما نسبت به طرح اعتراض سازمان در هیات تجدیدنظر اقدام نماید.
4- در صورتی که هم کارفرما و هم سازمان به رای هیات بدوی معترض باشند هر یک فرم شماره 2 را جداگانه برای تکمیل خواهند نمود.
5- تاریخ اعتراض کارفرما و یا سازمان، تاریخ ثبت «فرم اعتراض به رای هیات بدوی» در سازمان با رعایت تبصره ماده 1 خواهد بود.
6- تاریخ ابلاغ رای به سازمان همان تاریخ صدور فرم اعلام رای هیات بدوی خواهد بود.
ماده 9- وظایف و اختیارات هیات تجدیدنظر و ترتیب رسیدگی آن به شرح زیر است :
1- هیات تجدید نظر از وظایف و اختیارات مصرحه در مواد 44 و 45 قانون تامین اجتماعی تبعیت می‌نماید.
2- هیات تجدیدنظر باتوجه به اعتراض کارفرما به رای هیات بدوی و مطالعه و بررسی محتویات پرونده و استماع توضیحات معترض یا معترضین در صورت حضور، مبادرت به صدور رای یا قرار خواهد نمود.
3- قرارهای صادره توسط هیات تجدیدنظر به سازمان ابلاغ و سازمان مکلف است حداکثر ظرف 2 ماه از و تاریخ ابلاغ قرار را اجرا و به هیات مربوطه همراه با پرونده اعاده نماید.
ماده 10- تجدیدنظر در میزان هزینه رسیدگی (موضوع بند 1 ماده 1 و بند 2 ماده 8 این آیین‌نامه) توسط هیات مدیره انجام خواهد گرفت. (به موجب بخشنامه 9/1 جدید درآمد این بند منتفی است.)
ماده 11- در مواردی که شخص حقوقی از ارایه اسناد و مدارک خودداری و یا از انجام بازرسی جلوگیری کند و سازمان حق بیمه مربوطه را طبق مواد 39 و 40 قانون تامین اجتماعی تعیین و مطالبه نماید، در صورت احراز موضوع توسط هیاتهای تشخیص مطالبات، بدهی جزا یا کلا قابل تغییر نخواهد بود.
ماده 12-آرا صادره توسط هیاتها باید دارای خصوصیات زیر باشد :
1- رای هیاتها باید موجه و مدلل بوده و قاطع اختلاف باشد.
2- در مواردی که رای هیاتها مبهم تشخیص داده شود مراتب به هیاتهای صادر کننده رای منعکس و هیاتها مکلفند به موضوع رسیدگی نمایند.
3- هرگاه در تنظیم رای اشتباه در حساب با سهو قلم و یا سایر اشتباهات بین رخ دهد هیات می‌بایست رای را اصلاح نماید.
ماده 13- رای هیاتها باید شامل نکات و موارد زیر باشد :
الف : مقدمه رای :
شماره و تاریخ صدور رای
نام و نشانی و مشخصات کامل کارفرمایا کارفرمایان
نام وکیل یا نماینده کارفرما(در صورت ارایه برگ وکالت یا نمایندگی)
نام و مشخصات کامل کارگاه با ذکر نوع فعالیت آن
نام واحد سازمانی ارجاع کننده پرونده به هیات
مشخصات هیات صادره کننده رای
خلاصه جریان پرونده و مفاد اعتراض کارفرما یا سازمان
شماره و تاریخ صدور برگ اعلام بدهی و تاریخ ابلاغ آن به کارفرما و تاریخ ثبت فرم اعتراض کارفرمایا سازمان در دفتر نامه‌های وارده واحد اجرایی
ب : تصمیم هیات :
تصمیم هیات که در قسمت آخر نوشته می‌شود باید حاوی نکات زیر باشد :
1- تصمیم قطعی در مورد حق بیمه
2- تصمیم قطعی در مورد جرایم و خسارات تاخیر
ماده 14- نحوه ابلاغ آرا هیاتها بشرح زیر است :
1-آرا صادره باید به سازمان و کارفرما ابلاغ گردد. در موقع ابلاغ باید یک نسخه از رای به کارفرما تسلیم و نسخه دوم که به رویت رسیده است جهت اقدام به سازمان اعاده شود.
2-ابلاغ رای به کارفرما به وسیله مامور ابلاغ یا به وسیله نیروهای انتظامی و براساس ضوابطی که در قانون آیین دادرسی مدنی برای ابلاغ احکام محاکم مقرر گردیده است، انجام خواهد گرفت.
ماده 15: در موارد زیر به اعتراض کارفرما رسیدگی نخواهد شد :
1-در مواردی که «فرم اعتراض» فاقد نام و نام خانوادگی امضا یا مهر با اثر انگشت کارفرما و تاریخ باشد.
2- در مواردی که ادعای وکالت یا نمایندگی معترض قابل احراز نباشد.
ماده 16- چنانچه کارفرما ظرف مدت یک سال از تاریخ ابلاغ اجراییه، اسناد و مدارکی که منحصرا مبین وجود هر یک از موارد ذیل است را به سازمان تسلیم و مدعی تضییع حقوق قانونی خود گردد پس از بررسی و انطباق شرایط و احراز اصالت مدارک و مستندات در کمیته‌های منتخب مدیر عامل، درخواست کارفرما صرفا برای یک بار در هیات تجدید نظر تشخیص مطالبات با ارجاع مدیر عامل قابل بررسی خواهد بود.
1. در صورتی که پس ازقطعیت بدهی، مفاصاحساب موضوع ماده 38 قانون تامین اجتماعی که مرتبط با موضوع بدهی بوده و یا مفاصاحساب پیمانکار فـرعـی مـرتبط بـا بـدهـی قـرارداد اصلی باشد از سوی کارفرمایان به سازمان ارایه گردد.
2. درمـواردیکه حقبیـمه کـارکنـان یک کارگاه دردوره واحد بهصورت مضاعفوتکراری ایجاد و مطالبه شدهباشد.
3. چنانچه بدهی قطعی مربوط به دوره‌ای باشد که شخص بیمه شده قبل یا طی آن فوت نموده و یا از شمول قانون تامین اجتماعی خارج بوده است.
4. در صورتی که حق بیمه مطالبه شده بر مبنای کل مبالغ مندرج در پیمان محاسبه گردیده و مطابق اسناد و مـدارک ثابـت شود که قـرارداد فسخ یـا پیـش از اتمام کارهای موضوع پیمان خاتمه یافته باشد و این موضوع در هیاتهای تشخیص مطالبات مورد رسیدگی واقع نشده باشد.
تبصره 1- پس از ارجاع موضوع از سوی مدیر عامل به هیات تشخیص مطالبات، صرفـا پیگیری عملیات اجـرایـی آن بـخش از مطالبات قطعی که جهت رسیدگی بـه هیات ارجاع شده است مـوکول به اتـخاذ تصمیم هیـات مـربـوط می‌باشد و مانع وصول مانده بدهی‌های قطعی نمی گردد.
تبصره 2- حداکثر زمان درخواست و ارایه مدارک و مستندات جدید از سوی کارفرما یک سال از تاریخ ابلاغ اجراییه بوده و سازمان تامین اجتماعی و هیاتهای تجدید نظر مربوطه می‌بایست حداکثر شش ماه از تاریخ درخواست و ارایه مدارک کارفرما مراتب را بررسی و نتیجه را به کارفرما اعلام نماید.
تبصره 3- چـنانـچـه موضوع اعتراض سابقا در هیاتهای تشخیص مطالبات تجدید نظر مطرح و مورد رسیدگی قرار گرفته باشد در صورت احراز شرایط این ماده، موضوع پس از دستور مدیر عامل جهت رسیدگی به همان هیات ارجاع میگردد و در سایر موارد حسب آیین‌نامه هیاتهای تشخیص مطالبات در یکی از شعب تجدید نظر رسیدگی خواهد شد.
تبصره 4- در مورد مطالباتی که قبل از اجرایی شدن این ماده به مرحله قطعیت رسیده و بیش از یک سال از تاریخ ابلاغ اجراییه آن گذشته است، سازمان مجاز است حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ اجرایی شدن این ماده نسبت بـه پذیرش درخـواست و مـدارک کارفرمایان بـه منظور رسیدگی بـه آن با رعایت شرایط مقرر در این ماده اقدام نماید. (الحاقی مورخ 1396/06/01 هیات امنای سازمان تامین اجتماعی)
ماده 17- در صورتی که پس از قطعیت بدهی، سازمان تامین اجتماعی به استناد اسناد و مدارک مثبته احراز نماید که محاسبه حق بیمه کمتر از میزان قانونی آن صورت پذیرفته، لازم است مابه‌التفاوت حق بیمه به کارفرما ابلاغ گردد و پس از رسیدگی به اعتراض کارفرما و طی تشریفات قانونی موضوع مواد 42 الی 44 قانون تامین اجتماعی، نسبت به وصول آن اقدام نماید.
تبصره- طی تشریفات مواد 42 الی 44 قانون تامین اجتماعی در مورد مابه‌التفاوت مذکور، مانع وصول بدهی قطعیت یافته نمی باشد. (الحاقی مورخ 1396/06/01 هیات امنای سازمان تامین اجتماعی)
این آیین‌نامه که مشتمل بر 15 ماده و یک تبصره می‌باشد در دویست و شصت و چهارمین جلسه مورخ 1373/05/24 شورای عالی تامین اجتماعی به تصویب رسید و آیین‌نامه مصوب مورخ 1354/11/07 از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه به واحدهای اجرایی سازمان ملغی میگردد.