مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران درخصوص مج موع...

شماره 300/75240 1403/05/20

مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در خصوص مجموع راهکارهای تشویقی با هدف احیا و تقویت سکونت در محدوده

بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی کشور

استانداران محترم و روسای شوراهای برنامه ریزی و توسعه کلیه استان‌های کشور

شورای عالی شهرسازی و معماری ایران درجلسه مورخ 1403/05/01 و در اجرای ماده 2 و جز 3 بند ج مصوبه مورخ 1401/06/21 خود، با موضوع « سیاست ها و ضوابط تشویقی کالبدی متضمن نوسازی محله‌ای در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری »، ابلاغیه شماره 300/111898 مورخ 1401/07/16، و نیز ردیف 2 مصوبات جلسه مورخ 1402/09/25 شورای مسکن وزارت راه و شهرسازی هم راستا با مفاد 3، 9، 8، 11 و 16 «قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی» مصوب 1398/04/02 مجلس شورای اسلامی و همچنین نظر به اهمیت اتخاذ رویکرد یکپارچه و توامان «ظرفیت سازی»، توانمندسازی» و ارایه «راهکارهای تشویقی کالبدی» به منظور احیا و تقویت سکونت در محدوده‌های تاریخی شهرها؛ پس از استماع گزارش شرکت بازآفرینی شهری ایران و نظر به صورتجلسه مورخ 1403/04/30 کمیته فنی شماره 4، پیشنهاد مشترک وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و شرکت بازآفرینی شهری ایران پیرامون «مجموعه راهکارهای تشویقی با هدف احیا و تقویت سکونت در محدوده بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی کشور» را بررسی و پس از بحث و تبادل نظر، سیاست‌های ذیل را با پایبندی به رعایت ضوابط پدافند غیرعامل، قانون مدیریت بحران و مقررات ملی ساختمان مصوب و مقرر نمود:

1. در راستای اجرایی نمودن ماده 16 «قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی» و با توجه به تکلیف پیش بینی شده در بند 5 مصوبه شماره 193400/ت56835هـ مورخ 1402/10/10 هیات وزیران، سازمان اداری و استخدامی کشور با همکاری وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی (شرکت بازآفرینی شهری ایران) و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ظرف مدت 3ماه نسبت به تدوین «چهارچوب ایجاد ساختار مناسب اداری در شهرداری شهرهای دارای بافت تاریخی ـ فرهنگی و همچنین ارتقا ساختار بازآفرینی (حفاظت و احیا) در شهرداری ها به تناسب درجه و ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها به تناسب سطح» اقدام نماید.

2. وزارت راه و شهرسازی به منظور تهیه «طرح‌های ویژه حفاظت و احیای محدوده بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی»، برنامه سالانه خود را به سازمان برنامه و بودجه ارایه نموده و در صورت تخصیص اعتبار از سوی آن سازمان درخصوص تکالیف مندرج در ماده 3 قانون حمایت از مرمت و احیا بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی اقدام نماید.

3. کمیسیون‌های موضوع ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی مکلفند با قید فوریت نسبت به بررسی و طی فرآیندهای تصویب «طرح‌های ویژه حفاظت و احیای محدوده بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی» و حسب مورد از طریق شورای عالی اقدام نمایند. بدیهی است وفق بند 3 مصوبه شماره 300/141677 مورخ 1399/10/21 مرجع نهایی تصویب طرح‌های مذکور «شورای عالی شهرسازی و معماری ایران» تعیین گردیده است.

4. مشوق‌های پیشنهادی در این سند صرفا در چهارچوب ضوابط عمومی و اختصاصی حفاظت از بافت‌های تاریخی و طرح‌های ویژه حفاظت و احیا بافت‌های تاریخی، موضوع ماده 3 «قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی» و در هماهنگی با الگوهای بومی قابل اعمال بوده و متناسب با شرایط ویژه هر شهر تهیه و تدوین می‌گردد.

5. این مشوق ها صرفا در محدوده بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی مصوب وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و ابلاغی شورای عالی ملاک عمل بوده و در سایر انواع محدوده‌های ناکارآمد شهری مصوبه مورخ 1401/06/21، با موضوع «سیاست ها و ضوابط تشویقی کالبدی متضمن نوسازی محله‌ای در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری»، ابلاغیه شماره 300/111898 مورخ 1401/07/16، ملاک عمل خواهد بود.

6. مشوق‌های ویژه محدوده بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی در قالب «طرح‌های ویژه حفاظت و احیای محدوده بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی» توسط وزارت راه و شهرسازی با همکاری شهرداری ها از طریق مهندسین مشاور ذی‌صلاح تدوین و پس از تایید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بر اساس ضوابط ابلاغی آن وزارت، در شورای عالی تصویب و پس از طی مراحل قانونی ابلاغ می‌گردد.

7. به منظور تسریع در بازآفرینی، احیا و رونق سکونت در محدوده بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی، شهرداری ها مکلفند تا زمان تهیه و تصویب طرح‌های ویژه حفاظت، ضوابط و مشوق‌های عمومی ستاره دار مندرج در این مصوبه که قابلیت بهره‌برداری در تمامی بافت‌های تاریخی را داراست، در چهارچوب ضوابط عمومی و اختصاصی حفاظت از بافت‌های تاریخی و در هماهنگی با الگوهای بومی و با تایید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و تصویب کمیسیون‌های ماده 5 استان‌ها در خارج از حرایم درجه یک و دو آثار ثبت ملی ملاک عمل قرار دهند.

تبصره: ضوابط و مشوق‌های عمومی مذکور در قالب طرح‌های ویژه حفاظت و احیا بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی، با توجه به شرایط اختصاصی بافت، تدقیق و تکمیل شده و پس از تصویب طرح، جایگزین ضوابط و مشوق‌های عمومی خواهد شد.

8. شهرداری ها مکلفند نسبت به تامین پارکینگ‌های محله‌ای در مکان‌های مناسب در محدوده بلافصل بافت‌های تاریخی (حاشیه محدوده مصوب) برای جبران کسری پارکینگ ناشی از ضوابط و محدویت های تردد سواره در این محدوده ها اقدام نمایند.

9. وفق ماده (3) قانون حمایت از مرمت و احیا بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی، مبنی بر تهیه طرح‌های ویژه حفاظت و احیا بافت‌های تاریخی، توسط وزارت راه و شهرسازی با همکاری میراث فرهنگی و شهرداری ها، شهرداری‌های شهرهای دارای بافت تاریخی ابلاغی شورای عالی، می‌توانند در تامین اعتبار تهیه طرح‌های مذکور مشارکت نمایند.

10. با توجه به شرایط ویژه بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی و وضعیت ناپایدار بناهای واقع در این محدوده ها، استانداران مکلفند نسبت به برنامه ریزی و اجرای این مصوبه در کلیه شهرهای دارای بافت تاریخی مصوب ظرف مدت 12 ماه اقدام و گزارش دوره‌ای از عملکرد اجرای این مصوبه را در دوره‌های 3 ماهه به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، شرکت بازآفرینی شهری ایران و دبیرخانه شورای عالی ارسال نمایند.

11. پیشنهاد می‌شود در صورت تصویب شورای عالی مسکن، در راستای افزایش رقابت پذیری و ایجاد مزیت نسبی برای احیا و توسعه سکونت موضوع این مصوبه، کلیه نوسازی های واقع در بافت‌های مذکور ضمن ثبت در واحدهای مشمول قانون جهش تولید مسکن، امکان بهره گیری از مزایای مالی قانون را داشته باشند.

12. راهکارهای تشویقی با هدف تقویت سکونت در محدوده بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی کشور به شرح زیر می‌باشد:

الف) کاربری

1) استقرار کاربری جدید درکل پلاک و امکان تخصیص سطح اشغال مجاز همکف به کاربری‌های انتفاعی در چهارچوب ضوابط عمومی و اختصاصی بافت‌های تاریخی.

ب) توده گذاری

2) معافیت از الزامات توده گذاری طرح تفصیلی مشروط به رعایت ضوابط حفاظت بافت تاریخی و تبعیت از الگوهای ارایه شده بومی در طرح ویژه حفاظت و احیا

ج) سطح اشغال

3) امکان افزایش سطح اشغال ما به ازای کاهش تراکم ناشی از محدودیت ارتفاع تا مقادیر تعیین شده درضوابط حفاظت بافت تاریخی و طرح ویژه حفاظت و احیا

د) تراکم

4) امکان تعدیل تراکم مجاز با سطح اشغال و طبقات به فراخور موقعیت و شرایط مجاز حسب الگوهای بومی و ضوابط حفاظت بافت تاریخی.

5) عدم احتساب سطح بالکن، ایوان و زیر زمین مسکونی در تراکم ساختمانی.

ﻫ) طبقات

6) امکان توسعه طبقات به صورت منفی با رعایت تمهیدات الزامی جهت تامین نور و تهویه طبیعی و شرایط ژیوتکنیکی منطقه و در چهارچوب ضوابط حفاظت بافت تاریخی ضمن رعایت الگوهای بومی.

و) ارتفاع

7) امکان کاهش یا افزایش ارتفاع طبقات مشروط به رعایت ضوابط عمومی و اختصاصی حفاظت از بافت‌های تاریخی و حرایم آثار تاریخی و خط آسمان و نظام ارتفاعی پیشنهاد شده در طرح ویژه حفاظت و احیا

ز) پارکینگ

8) امکان تخصیص فضای باز غیرمسقف (حیاط) به منظور تامین پارکینگ. (ضمن حفظ باقیمانده فضای حیاط به منظور تداوم کارکردهای حیاط

9) امکان احداث درب اضافه پارکینگ در معابر با عرض کمتر از 5 متر (فاقد اصلاحی) ضمن رعایت ضوابط سیما و منظر.

10) کاهش ضریب تامین پارکینگ مشروط به تامین پارکینگ‌های جمعی.

ح) فضای باز

11) لغو الزامات فضای باز (به ازای هر واحد مسکونی) درصورت تبعیت از الگوهای بومی، ضوابط حفاظت از بافت تاریخی و طرح ویژه حفاظت و احیا

ت) خدمات عمومی پشتیبان

12) امکان تامین سرانه مورد نیاز خدمات پشتیبان سکونت (غیر از فضای سبز) از طریق احداث کاربری‌های خدماتی در طبقات در چهارچوب ضوابط حفاظت عمومی و اختصاصی بافت‌های تاریخی.

ی) دسترسی معابر

13) امکان الحاق معابر جدید و غیر ساختاری بافت تاریخی که در اثر تجمیع و ایجاد الگوی توده گذاری و پیش بینی آن در طرح ویژه حفاظت کارکرد خود را از دست داده اند.

ک) حد نصاب قطعه

14) امکان صدور پروانه برای پلاک‌های موجود با مساحت کمتر از نصاب تفکیک شهر در صورت عدم امکان تجمیع مطابق الگوهای توده گذاری طرح ویژه حفاظت با رعایت ضوابط حفاظت عمومی و اختصاصی بافت‌های تاریخی.

ل) حداقل زیربنای واحد مسکونی

15) لغو محدودیت‌های موجود برای مساحت واحدهای مسکونی در چهارچوب ضوابط حفاظت عمومی و اختصاصی بافت‌های تاریخی.

13. به منظور رونق سکونت در بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی و ایجاد انگیزه برای ساکنین و سرمایه گذاران و ترغیب جوانان علاقه مند به سکونت در این محدوده ها و کسب و کارهای نوین، ظرفیت سازی در بافت و توانمندسازی ساکنین به عنوان پیش نیاز اقدام مورد تاکید می‌باشد:

1ـ13 ظرفیت سازی:

الف) ظرفیت سازی در دستگاه‌های اجرایی برای تحقق اهداف تعیین شده به واسطه ایجاد ساختار شهرداری بافت تاریخی ـ فرهنگی و تقویت اقدامات ترویجی مشوق سکونت در این محدوده ها.

ب) الگوسازی از طریق ارایه الگوهایی متناسب با نیازها و توان خانواده ها با رعایت اصول، الزامات و ضوابط بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی کشور و در چهارچوب طرح‌های ویژه حفاظت و احیا محدوده بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی.

ج) تامین خدمات عمومی و ارتقا خدمات شهری برای افزایش کیفیت سکونت (ایجاد ظرفیت‌های سکونتی) با اولویت قرار دادن اعتبارات دستگاه‌های عضو ستاد ملی بازآفرینی شهری به بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی، پیش بینی سازوکار اجرایی لازم برای جلب مشارکت بخش خصوصی در تامین خدمات روبنایی و زیربنایی بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی از طریق ارایه خدمات معوض در نقاط برخوردار شهر توسط شهرداری ها و همچنین تامین پارکینگ عمومی توسط شهرداری در این محدوده ها بر اساس طرح‌های مصوب.

د) تدوین برنامه شهرداری ها به منظور بهره گیری حداکثری از امکانات حمل و نقل عمومی در بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی برای طراحی و اجرای سیستم‌های حمل و نقل عمومی ویژه بافت‌های تاریخی با هماهنگی سازمان شهرداری ها و دهیاری‌ها و معاونت حمل و نقل وزارت راه وشهرسازی و تصویب آن در مراجع ذیربط.

2ـ13 توانمندسازی:

الف) کاهش هزینه‌های سکونت در محلات هدف برای ترغیب و افزایش مشارکت در احیا، بهسازی و نوسازی متناسب با نوع قطعه و نوع اقدام (از مرمت و احیا تا نوسازی) از طریق اعمال معافیت کامل مالیاتی ابنیه تاریخی ثبت شده و معافیت مالیاتی حداقل 50 درصدی سایر ابنیه واقع در بافت تاریخی و نیز معافیت کامل کلیه ابنیه بافت تاریخی از عوارض مرمت، احیا، بازسازی و نوسازی.

ب) بسترسازی برای استفاده از مشارکت جوانان در فرآیند برنامه ریزی و اجرای طرح تامین مسکن با ارایه تسهیلات و خدمات ویژه به جوانان در صورت تمایل به سکونت در بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی.

ج) ارایه امتیاز جبران محدودیت و «انتقال حق توسعه» به مالکان بناهای واقع در محدوده‌های تاریخی ـ فرهنگی با اولویت ابنیه واقع در حریم بناهای ثبتی.

د) معافیت هزینه‌های برق، گاز و آب برای تمامی بناهای تاریخی فرهنگی دارای سکونت و پیش بینی جبران آن در لایحه بودجه.

ﻫ) تشکیل مدیریت محله محور برای ارتقا هویت سکونتی محلات بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی.

و) تشکیل دفاتر تسهیل گری احیا بافت تاریخی ـ فرهنگی برای ارتقا هویت سکونتی محلات بافت (بر اساس چهارچوبی که به صورت مشترک توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و وزارت راه و شهرسازی تدوین می‌شود.

ز) بازآفرینی پایدار و احیا محلات واقع در بافت به ویژه از نظر توانمندسازی برای کارآفرینی و اشتغال پایدار با حمایت نهادهای متولی.

ح) اختصاص حداقل 10 درصد از اراضی موضوع تبصره 4 قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرح‌های دولتی و شهرداری ها به منظور تامین بخشی از خدمات مورد نیاز بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی و همچنین اراضی عوض طرح‌های نوسازی و بهسازی شهری و یا معادل ریالی ارزش آن، تحت نظارت شرکت بازآفرینی شهری ایران (با اولویت استفاده در بافت‌های دارای شرایط بحرانی)

14 . شرکت بازآفرینی شهری و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مسیول پیگیری تحقق مفاد مندرج در بندهای 1ـ13 و 2ـ13 این مصوبه و اخذ مصوبات از مراجع ذی‌ربط می‌باشند. گزارش تحقق مفاد بندهای مذکور، همچنین گزارش ارزیابی تاثیرات و آسیب‌شناسی اجرای مصوبه در بازه‌های زمانی 6 ماهه به دبیرخانه شورای عالی ارایه شود.

مراتب جهت استحضار و صدور دستور انعکاس و اقدام اعلام می‌شود.

معاون شهرسازی و معماری و دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ـ خسرو دانشجو