رای شماره 575 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع:...

شماره 9902195 1401/04/22

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رییس هیات مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 140109970905810575 مورخ 1401/03/10 با موضوع: «بند (ب) ماده 14 تعرفه عوارض محلی سال 1398 و ماده 5 تعرفه عوارض محلی سال 1399 شهرداری کهن آباد، ماده 19 تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری کلاته رودبار، تبصره 2 تعرفه عوارض محلی شهرداری شهمیرزاد در سال‌های 1398 و 1399، تبصره 2 ماده 17 تعرفه عوارض محلی سال 1398 و تبصره 2 ماده 16 تعرفه عوارض محلی سال 1399 شهرداری بسطام، ماده 3 تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری آرادان و ماده 8 تعرفه عوارض محلی سال 1398 شهرداری سمنان که توسط شوراهای اسلامی این شهرها درخصوص تعیین عوارض سالیانه و ماهیانه دکل‌های مخابراتی وضع شده، از تاریخ تصویب ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می‌گردد.

مدیرکل هیات عمومی و هیاتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه:1401/03/10 شماره دادنامه: 575 شماره پرونده: 9902195

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: سازمان بازرسی کل کشور

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند (ب) ماده 14 تعرفه عوارض محلی سال 1398 و ماده 5 تعرفه عوارض محلی سال 1399 شهرداری کهن آباد، ماده 19 تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری کلاته رودبار، تبصره 2 تعرفه عوارض محلی شهرداری شهمیرزاد در سال‌های 1398 و 1399، ماده 17 عوارض محلی سال 1398 شهرداری بسطام، ماده 3 تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری آرادان و ماده 8 تعرفه عوارض محلی سال 1398 شهرداری سمنان در خصوص عوارض سالیانه و ماهیانه دکل‌های مخابراتی

گردش کار: معاون حقوقی، امور مجلس و نظارت همگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره 211606/300 ـ 1399/08/06 به طور خلاصه اعلام کرده است که:

"مصوبات شورای اسلامی شهرهای استان سمنان در سال‌های 1398 و 1399 پیرامون عوارض سالیانه دکل ها و تجهیزات مخابراتی از جهت انطباق با قانون در این سازمان مورد بررسی قرار گرفت که مغایر مواد قانونی ذیل می‌باشد:

اولا: به موجب ماده 1 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387 عرضه کالا و ارایه خدمات در ایران و همچنین واردات و صادرات آن‌ها از تاریخ لازم‌الاجرا شدن قانون از ابتدای سال 1388 مشمول مقررات این قانون قرار گرفته است و در ماده 38 قانون یاد شده نرخ عوارض شهرداری ها و دهیاری‌ها در رابطه با کالا و خدمات مشمول قانون تعیین شده است و مطابق ماده 50 قانون مذکور برقراری هرگونه عوارض برای انواع کالاهای وارداتی و تولیدی و همچنین ارایه خدمات که در این قانون تکلیف مالیات و عوارض آن‌ها معین شده توسط شورای اسلامی و سایر مراجع ممنوع است. در ماده 52 این قانون نیز برقراری و دریافت هرگونه مالیات غیرمستقیم و عوارض دیگر از تولیدکنندگان و واردکنندگان کالاها و ارایه دهندگان خدمات ممنوع شده است.

ثانیا: دکل ها و آنتن‌های مخابراتی و تاسیسات ارتباطی تحت عنوان کلی تاسیسات شهری مورد استفاده شرکت‌های مخابراتی و بانک ها و برخی از دستگاه‌های اجرایی مانند بنیاد شهید و ... جزیی از فرآیند تولید و عرضه خدمت نهایی مراجع مذکور است و در نهایت خدمت ارایه شده مشمول نرخ عوارض مصرح در ماده 38 قانون فوق‌الذکر خواهد بود لذا ارایه خدمت توسط شرکت‌های مخابراتی و بانک ها محدود به قلمرو جغرافیایی شهر نیست و شهرداری ها هیچ خدمتی بابت دکل‌های مخابراتی ارایه نمی نمایند.

ثالثا: مصوبات مرتبط با اخذ عوارض برای دکل و تجهیزات مخابراتی طی آرا صادره از هیات عمومی دیوان عدالت اداری به‌شماره‌های 1796 الی 1805 و 1808 ـ 1393/10/29 مربوط به شورای اسلامی شهرهای شیراز، خرمشهر و غیره، 1153ـ 1396/11/10 مربوط به شورای اسلامی شهر ایمان شهر، 473ـ 1395/07/13 مربوط به شورای اسلامی شهر سمنان، 887ـ 1396/09/14 مربوط به شورای اسلامی شهر تهران، 573 و 574 ـ 1395/08/25 مربوط به شورای اسلامی شهرهای محمدشهر، هشتگرد و 512 الی 517 ـ 1395/08/11 مربوط به شورای اسلامی شهرهای کلاله، شهر قدس، صفادشت، گالیکش، شهریار، هشتگرد و ایلام ابطال گردیده است. "

متن مصوبه‌های مورد شکایت به شرح زیر است:

تعرفه عوارض محلی شهرداری کهن آباد سال 1398:

" ماده 14: عوارض دکل‌های مخابراتی

...........

ب ـ به ازای هر دکل مخابراتی در املاک مورد مالکیت اشخاص حقیقی ماهیانه مبلغ 000/000/1 ریال دریافت خواهد شد.

تعرفه عوارض محلی شهرداری کهن آباد سال 1399:

" ماده 5 ـ عوارض دکل‌های مخابراتی

اخذ عوارض سالیانه بابت دکل‌های مخابراتی به شرح ذیل محاسبه و دریافت خواهد شد.

1ـ بابت دکل‌های همراه اول ـ ایرانسل ـ رایتل و مخابرات به ازای هر دکل سالیانه مبلغ 000/000/40 ریال

2ـ بابت دکل‌های بانکی به ازای هر دکل سالیانه مبلغ 000/000/10 ریال

عوارض فوق شامل کلیه دکل‌های ایجاد شده در املاک خصوصی و عمومی و اجاره‌ای می‌باشد."

تعرفه عوارض محلی شهرداری کلاته رودبار سال 1398:

" ماده 19: عوارض دکل‌های مخابراتی

شرکت‌هایی که به منظور توسعه شبکه و ارایه خدمات مخابراتی در فضاهای عمومی شامل پارک و ... و یا منازل شخصی افراد اقدام به نصب دکل‌های مخابراتی می‌نمایند ملزم به پرداخت عوارض سالیانه به مبلغ 000/000/44 ریال می‌باشند. "

تعرفه عوارض محلی شهرداری شهمیرزاد سال 98:

" ............

تبصره 2: عوارض ماهیانه در املاک خصوصی از خود مالک اخذ شود. "

تعرفه عوارض محلی شهرداری شهمیرزاد سال 99:

".........

تبصره2: عوارض ماهیانه در املاک خصوصی از خود مالک اخذ شود. "

تعرفه عوارض محلی شهرداری بسطام سال 1398:

" ماده 17: عوارض پذیره تاسیسات شهری

تاسیسات و تجهیزات شهری مانند منبع آب، پست، ترانسفورماتور، پست گاز، پست مخابرات و دکل در منطقه مسکونی و غیره (مساحت بناPS) 2ـ عوارض پذیره تاسیسات شهری برای هر مترمربع

تبصره1ـ در صورتی که تاسیسات شهری در اراضی خصوصی ایجاد شده باشد عوارض پذیره به شرح ماده فوق‌الذکر فقط برای یک بار دریافت می‌گردد.

تبصره2ـ در صورتی که تاسیسات شهری در اراضی و معابر متعلق به شهرداری ایجاد گردد ضمن اخذ مجوز از شهرداری عوارض به صورت سالانه و مطابق رابطه ذیل دریافت می‌گردد:

عوارض سالیانه استقرار تاسیسات شهری به ازای هر مترمربع فضای اشغال شده P10"

تعرفه عوارض محلی شهرداری آرادان سال 1398

" ماده 3: عوارض دکل‌های مخابراتی

اخذ عوارض سالیانه بابت دکل‌های مخابراتی به شرح ذیل محاسبه و دریافت خواهد شد:

1ـ بابت دکل‌های همراه اول ـ ایرانسل ـ رایتل به ازای هر دکل، سالیانه مبلغ 000/000/50 ریال

2ـ بابت دکل‌های بانک به ازا هر دکل سالیانه 000/000/20 ریال

عوارض فوق شامل کلیه دکل‌های ایجاد شده در املاک خصوصی و عمومی و اجاره‌ای می‌باشد. "

تعرفه عوارض محلی شهرداری سمنان سال 1398:

" ماده 8: عوارض سالیانه دکل‌های مخابراتی

کلیه بهره‌برداران حقیقی و حقوقی املاک واقع در محدوده و حریم شهر سمنان که مبادرت به نصب انواع تجهیزات مخابراتی و ارتباطی اعم از دکل آنتن BTS، ... نمایند به منظور کاهش آلودگی‌های بصری و زیست محیطی در جهت ارتقا کیفیت زندگی شهروندان و برای ترغیب به نصب دکل در فضاهای عمومی و به دور از مناطق مسکونی، برای املاک مورد اشاره به شرح ذیل به صورت سالانه و بر اساس رابطه ذیل محاسبه و مالک موظف به پرداخت می‌باشد روش محاسبه عبارت است از:

12 T=ơ×P×[hm+hb]×

T = بهای خدمات بهره‌برداری موقت سالانه به ریال

ơ = ضریب کاربری

ضریب کاربری 7/3 برای کاربری‌های مسکونی، آموزشی و بهداشتی

ضریب کاربری 8/2 برای کاربری‌های اداری، تجاری، صنعتی، فرهنگی، ورزشی، نظامی و انتظامی

ضریب کاربری 3/2 برای کاربری‌های فضای سبز، معابرها (معابر) و گورستان

hb = ارتفاع ساختمان به متر

hm = ارتفاع دکل به متر

p = آخرین ارزش معاملاتی تعدیل شده اراضی

تبصره: بهره‌برداران و اپراتورها می‌بایست جهت استفاده از فضای شهری تجهیزات رو سطحی از جمله کافو و غیره در نقاط مختلف شهر به ازای هر مترمربع 000/250 ریال به صورت ماهیانه پرداخت نمایند. ـ استانداری سمنان"

در پاسخ به شکایت مذکور، رییس شورای اسلامی شهر کهن آباد به موجب لایحه شماره 165 ـ 1399/10/20 توضیح داده است که:

"1ـ شورای شهر بر اصل کالا که خود فیزیک دکل می‌باشد و بر اصل خدمات که برقراری ارتباطات تلفنی و مخابراتی می‌باشد عوارضی را وضع ننموده است که با ماده 1 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1387 مغایرت داشته باشد بلکه این عوارض بر عملکرد دکل در فضای شهری و تاثیرات بصری و نظری و استفاده از فضای محاذی شهر می‌باشد.

2ـ دکل ها در فضاهای مسکونی، عمومی، باغات یا مزارع داخل محدوده و یا حریم شهر نصب می‌شوند که عملا کاربری‌های فوق را به تجاری ( به علت درآمدزایی دکل ها) تبدیل می‌نمایند که حقوق شهرداری در تغییر کاربری ها باید پرداخت شود که موافقت با این تغییر کاربری از جمله خدمات شهرداری می‌باشد. "

رییس شورای اسلامی شهر کلاته رودبار نیز به موجب لایحه شماره 1233/99ـ 1399/10/29 توضیح داده است که:

"در راستای یکپارچگی و یکسان سازی تعرفه عوارض محلی شهرداری ها و همچنین جهت کاهش شکایت های ارجاعی به دیوان عدالت اداری نامه شماره 47531ـ 1397/09/27 توسط سازمان شهرداری ها تنظیم و به همه شهرداری ها ابلاغ گردید که در بند (ب) نامه مذکور به صراحت بیان گردیده، بر اساس آخرین آرا هیات عمومی دیوان عدالت اداری وصول عوارض تحت عنوان دکل‌های مخابراتی مجاز شناخته شده است. لذا با توجه به استنادهای قانونی فوق‌الذکر و با عنایت به ماده 30 آیین‌نامه مالی شهرداری ها مصوب 1346 و بند 16 ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 و اصلاحات بعدی آن تصویب عوارض دکل‌های مخابراتی توسط شورای اسلامی شهر مغایرتی با قانون ندارد. "

پرونده در اجرای ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری سال 1392 به هیات تخصصی شوراهای اسلامی ارجاع شد و این هیات به موجب دادنامه شماره 140109970906010040 ـ 1401/01/22 ماده 6 تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری مهدی شهر، مواد 40 تعرفـه عوارض محلی سال 1397، 37 تعرفه عوارض محلی سال 1398 و 39 تعرفه عوارض محلی سال 1399 شهرداری گرمسار، تعرفه عوارض محلی شهرداری کلاته خلیج سال 1399، تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری شهمیرزاد (بـه استثنای تبصـره 2 آن)، مـاده 1 تعرفـه عـوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری رودیان، ماده 6 تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری دامغان، تعرفه عوارض محلی شهرداری بیارجمند سال‌های 1398 و 1399، ماده 16 تعرفه عوارض محلی سال 1399 شهرداری بسطام، ماده 15 تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری ایوانکی ، تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری شاهرود، ماده 6 تعرفه عوارض محلی سال 1399 شهرداری سمنان و ماده 10 تعرفه عوارض سال‌های 1398 و 1399 شهرداری امیریه را قابل ابطال تشخیص نداد و رای به رد شکایت صادر کرد. رای مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رییس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت.

رسیدگی به تقاضای ابطال سایر مصوبات شوراهای اسلامی شهرهای استان سمنان پیرامون عوارض سالیانه دکل ها و تجهیزات مخابراتی در دستورکار هیات عمومی قرار گرفت.

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1401/03/10 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آرا به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

با توجـه به اینکه بر اساس آرای متعـدد هیات عمومی دیـوان عـدالت اداری از جمله رای شمـاره 1437ـ 1399/10/16 این هیات، اخذ عوارض سالیانه و ماهیانه از دکل ها و تاسیسات مخابراتی و ارتباطی، غیرقانونی تشخیص و ابطال شده است، بنابراین با توجه به دلایل مندرج در آرای مذکور هیات عمومی دیوان عدالت اداری، بند (ب) مـاده 14 تعرفه عوارض محلی سال 1398 و ماده 5 تعرفه عوارض محلی سال 1399 شهرداری کهن آباد، ماده 19 تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری کلاته رودبار، تبصره 2 تعرفه عوارض محلی شهرداری شهمیرزاد در سال‌های 1398 و 1399، تبصره 2 ماده 17 تعرفه عوارض محلی سال 1398 و تبصره 2 ماده 16 تعرفه عوارض محلی سال 1399 شهرداری بسطام، ماده 3 تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری آرادان و ماده 8 تعرفه عوارض محلی سال 1398 شهرداری سمنان که توسط شوراهای اسلامی این شهرها درخصوص تعیین عوارض سالیانه و ماهیانه دکل‌های مخابراتی وضع شده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود.

هیات عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین