قانون شرکت‌های تعاونی مصوب 1350/03/16 مجلس شورای ملی
فصل اول -تعاریف
ماده 1 - اصطلاحاتی که در این قانون بکار برده شده است از نظر اجرای این قانون بشرح زیر تعریف می‌شود:
1 - عضو: در شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی هر صاحب سهم اعم از این که شخص حقیقی یا حقوقی باشد عضو شرکت یا اتحادیه نامیده می‌شود.
2 - سهم: سهم واحدی از سرمایه یک شرکت یا اتحادیه تعاونی است که میزان آن در اساسنامه ذکر می‌شود.
3 - درآمد ویژه: مبلغی است که از عملیات و معاملات یک شرکت یا اتحادیه تعاونی در یک دوره مالی پس از وضع هزینه ها و استهلاکات حاصل می‌شود.
4 - سود سهم: مبلغی از درآمد ویژه سالانه شرکت یا اتحادیه تعاونی است که در هر سال بهر سهم اختصاص داده می‌شود.
5 - مازاد برگشتی: مبلغی از درآمد ویژه شرکت یا اتحادیه تعاونی است که برای تقسیم بین اعضا بتناسب میزان معاملات آن‌ها با شرکت با اتحادیه تعاونی در حدود مقررات این قانون اختصاص داده می‌شود.
6 - کشاورز: کسی که حرفه اصلی او تولید محصول بوسیله عملیات زراعی و یا باغداری باشد.
7 - دامدار: کسی که حرفه اصلی او تولید یا پرورش دام و یا طیور باشد.
8 - صاحب حرفه: کسی که با کمک نیروی کار شخصی و سرمایه و وسایل خود اقدام بتولید کالا بمنظور فروش یا عرضه خدمت معین برای کسب درآمد میکند.
9 - صاحب شغل آزاد: کسی که بدون وسایل و یا با وسایل لازم، خدمت یا خدماتی را عرضه و بدینوسیله کسب درآمد میکند.
10 -صنایع کوچک: صنایعی است که بوسیله وزارت اقتصاد مشخص و اعلام می‌شود. (الحاقی 1350/12/05)
فصل دوم -کلیات
ماده 2 - شرکت تعاونی شرکتی است از اشخاص حقیقی یا حقوقی که بمنظور رفع نیازمندی‌های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا از طریق خودیاری و کمک متقابل و همکاری آنان موافق اصولی که در این قانون مصرح است تشکیل می‌شود. (اصلاحی 1352/04/09)
تبصره - تعداد اعضای شرکت تعاونی نباید از 7 عضو کمتر باشد.
ماده 3 - عضویت شرکت تعاونی برای تمام اشخاصی که محل فعالیت یا سکونت آن‌ها در حوزه عمل شرکت باشد و بتمام یا قسمتی از خدمات شرکت احتیاج داشته باشند آزاد است. (اصلاحی 1352/04/09)
ماده 4 - شرط عضویت در شرکت تعاونی خرید و پرداخت تمام بهای لااقل یک سهم می‌باشد.
ماده 5 - هیچ گونه تبعیض یا محدودیتی برای عضویت در شرکت نباید وجود داشته باشد مگر بسبب عدم کفایت ظرفیت فنی تاسیسات و وسایل و امکانات شرکت مشروط بر اینکه در اساسنامه تصریح شده باشد.
تبصره – میتوان در اساسنامه شرکت شرط قبول اعضای جدید را علاوه بر خرید سهام پرداخت مبلغی بعنوان حق عضویت متناسب با هزینه توسعه وسایل و یا امکانات شرکت برای انجام خدمات اضافی موکول کرد.
ماده 6 - خروج هر عضو از شرکت اختیاریست و نمی توان آنرا منع کرد و بهای سهم یا سهام او حداکثر به ارزش اسمی باید ظرف یک سال از تاریخ خروج عضو از شرکت نقدا پرداخت گردد. برای پذیرش مجدد عضو خارج شده از شرکت میتوان در اساسنامه شرایطی پیش بینی نمود. (اصلاحی 1350/12/05)
ماده 7 - مجمع عمومی عالیترین مرجع اتخاذ تصمیم و ابراز اراده جمعی اعضا برای اداره امور شرکت است که در آن تمام اعضا حق دارند حضور بهمرسانند و رای خود را درباره موضوع دستور جلسه مجمع بدهند. در مجمع عمومی هر عضو قطع نظر از تعداد سهام فقط دارای یک رای است.
ماده 8 - هر یک از اعضای شرکت تعاونی میتواند استفاده از حق خود را برای حضور و دادن رای در مجمع عمومی بیک عضو دیگر با وکالت واگذار کند، لکن هیچ عضوی نمی تواند علاوه بر رای خود بیش از سه رای با وکالت داشته باشد. (اصلاحی 1352/04/09)
ماده 9 - در مجامع عمومی شرکت‌های تعاونی با حوزه عمل وسیع و یا تعداد زیاد عضو ممکن است اعمال حق رای بوسیله نماینده یا نمایندگان منتخب اعضا در حوزه‌های مختلف فعالیت شرکت به نسبت تعداد عضو در هر حوزه و یا ترکیبی از تعداد اعضا و مجموع معاملات همان حوزه بنحوی که در اساسنامه مقرر خواهد شد انجام شود.
ماده 10 - سرمایه شرکت تعاونی نامحدود و سهام آن با نام و مسیولیت هر عضو محدود بمیزان سهمی است که از سرمایه شرکت خریداری و یا تعهد نموده است.
تبصره 1 - سود سالانه سهام شرکت‌های تعاونی معادل حداکثر نرخ بهره اوراق قرضه دولتی خواهد بود و در صورتی که اوراق قرضه دولتی در جریان نباشد سود سالانه سهام به پیشنهاد وزارت تعاون و امور روستاها و تصویب هیات وزیران تعیین و جهت اجرا اعلام خواهد شد. در مواردی که میزان درآمد خالص شرکت تکافوی پرداخت سود سهام را بر اساس مفاد این تبصره ننماید مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت تعاونی مربوط نسبت بتعیین مقدار سود سهام آن اقدام خواهد نمود. (الحاقی 1350/12/05)
تبصره 2- افزایش سرمایه شرکت تعاونی از طریق خرید سهام بوسیله اعضای جدید و یا افزایش تعداد سهام اعضای قبلی شرکت صورت میگیرد.
ماده 11 - میزان سهام هر عضو را میتوان در اساسنامه به نسبت امکان معاملات او یا شرکت تعیین نمود و در هر حال میزان سهام یک عضو نباید از یک هفتم کل سرمایه شرکت تجاوز کند.
تبصره - بموجب اساسنامه میتوان پرداخت بهای سهام خریداری شده هر عضو را باستثنای نخستین سهم خریداری از شرکت که نقدی است به اقساط با مدت معین که هر قسط از یک دهم مبلغ تعهدی کمتر نباشد مجاز دانست. در این صورت پرداخت سود سهام به نسبت مبلغ پرداختی و مازاد برگشتی از بابت معاملات عضو که موافق مقررات این قانون از تاریخ عضویت تعلق میگیرد موکول است به تصفیه تمام اقساط تعهدی او بابت سهام خریداری.
ماده 12 - انتقال سهام شرکت تعاونی بغیر عضو شرکت مجاز نیست.
ماده 13 - در صورتی که سهام هر یک از اعضای شرکت تعاونی بعنوان تضمین بدهی یا تعهدات آن عضو در قبال بستانکاران از طریق مراجع قانونی بازداشت شود ترتیب استیفای طلب بستانکار مشمول مقررات بازپرداخت سهام مذکور در این قانون خواهد بود. شرکت تعاونی میتواند طلب خود را از اعضایی که از شرکت خارج شده اند با حق تقدم نسبت بسایر طلب کارها از کل مطالبات آن‌ها بابت سهام و یا سود آن، همچنین مازاد برگشتی مربوط و یا سپرده‌های آن‌ها در شرکت برداشت کند.
ماده 14 - درآمد ویژه شرکت در صورتی که موافق اساسنامه قابل تقسیم باشد به ترتیب پس از وضع ذخیره ها و سود سهام مطابق مقررات این قانون بصورت مازاد برگشتی بتناسب میزان معاملات هر عضو یا شرکت قابل تقسیم است. مازاد برگشتی حاصل از معاملات با غیراعضا در صورتی که موافق اساسنامه این نوع معاملات آزاد باشد قابل تقسیم به اعضا نیست و بحساب ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم شرکت منتقل می‌شود.
ماده 15 - از محل درآمد ویژه سالانه شرکت‌های تعاونی مبالغ زیر کسر و بحساب های مربوط منظور می‌شود:
1 - حداقل 12 درصد بحساب ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم.
احتساب مبالغ مربوط از محل درآمد حاصل از معاملات با اعضا در حساب ذخیره مندرج در این بند تا زمانی که مبلغ کل ذخیره حاصل از درآمدهای مذکور بمیزان معدل سرمایه سه سال اخیر شرکت نرسیده باشد الزامی خواهد بود، ولی مبالغ حاصل از معاملات با غیراعضا و سایر درآمدهای مجاز شرکت که خارج از حدود عملیات جاری آن باشد بدون رعایت معدل مذکور همه ساله بحساب ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم منتقل می‌شود.
2 - سه درصد از درآمد ویژه سالانه برای توسعه تعلیمات و آموزش تعاون در منطقه تعاونی مربوط و در سراسر کشور در اختیار اتحادیه تعاونی نظارت وهماهنگی منطقه‌ای و مرکزی رشته مربوطه و تا زمانی که اتحادیه‌های مزبور تشکیل نشده اند در اختیار وزارت تعاون و امور روستاها گذاشته می‌شود تا به موجب آیین‌نامه‌ای که به وسیله آن وزارت تنظیم می‌شود و به تصویب شورای عالی همآهنگی تعاونی‌های کشورمیرسد به مصرف برسد. در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری سه درصد مزبور را وزارت کار و امور اجتماعی دریافت و به مصرف آموزش و تعلیمات تعاونی کارگران خواهد رسانید. (اصلاحی 1350/12/05)
3 - ذخایر دیگری که در اساسنامه مقرر شده باشد.
ماده 16 - با انحلال شرکت تعاونی مانده حساب ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم شرکت پس از تصفیه به پیشنهاد وزارت تعاون و امور روستاها و بموجب آیین‌نامه‌ای که بوسیله آن وزارت تهیه و به تصویب شورای‌عالی هم آهنگی تعاونی‌های کشور میرسد یا بوجوه ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم شرکت یا اتحادیه تعاونی که با همان مقاصد در حوزه مربوط فعالیت می‌کنند انتقال داده می‌شود و یا بمصرف امور اجتماعی و عام‌المنفعه همان حوزه خواهد رسید مگر در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری موضوع تبصره ماده 18 که مصارف مربوط بنا به پیشنهاد وزارت کار و امور اجتماعی و تصویب شورای عالی هم آهنگی تعاونی‌های کشور معین خواهد شد.
ماده 17 - شرکت تعاونی دارای ارکان زیر است:
1 - مجمع عمومی
2 - هیات مدیره.
3 - بازرس یا بازرسان.
ماده 18 - انواع شرکت‌های تعاونی در سه رشته تعاونی بشرح زیر طبقه بندی می‌شود:
1 - رشته کشاورزی: شامل تعاونی‌های کشاورزی و روستایی.
2 - رشته مصرف: شامل تعاونی‌های مصرف کنندگان مسکن اعتبار و آموزشگاه ها.
3 - رشته کار و پیشه: شامل تعاونی‌های کار، تعاونی‌های حرف و صنایع دستی، تعاونی‌های صنایع کوچک، تعاونی‌های تهیه و توزیع، تعاونی‌های مشاغل آزاد و تعاونی‌های صیادان. (اصلاحی 1352/04/09)
تبصره 1 - هر یک از شرکت‌های تعاونی در رشته‌های «مصرف» یا «کار و پیشه» که با عضویت کارگران و سایر کارکنان صنایع و خدمات و حرف تشکیل شود و حداقل سه چهارم اعضای شرکت نزد سازمان بیمه‌های اجتماعی بیمه باشند شرکت تعاونی کارگری خوانده می‌شود. (اصلاحی 1354/02/24)
تبصره 2 - جمع بین هدف ها و عملیات انواع شرکت‌های تعاونی از یک رشته یا از رشته‌های سه گانه فوق در صورتی ممکن خواهد بود که بسبب اوضاع و احوال و شرایط خاص و مقتضیات محلی مجوز آن قبلا از وزارت تعاون و امور روستاها تحصیل شده باشد و این شرکت ها میتوانند عضویت اتحادیه‌های تعاونی رشته‌های مربوط را نیز داشته باشند. (الحاقی 1350/12/05)
فصل سوم -تشکیل و ثبت شرکت‌های تعاونی
ماده 19 - شرکت تعاونی طبق تصمیم مجمع عمومی موسس تشکیل میگردد. در مجمع مذکور اساسنامه شرکت مطرح و با رای اکثریت اعضا حاضر در جلسه بتصویب میرسد و همچنین اولین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان شرکت باکثریت نسبی اعضا حاضر انتخاب و ماموریت ثبت شرکت به هیات مدیرهای که قبولی خود را کتبا اعلام کرده باشند داده می‌شود. (اصلاحی 1350/12/05)
تبصره - در جلسات مجمع موسس تعداد اعضا موافق با اساسنامه نباید کمتر از 7 نفر باشد.
ماده 20 - آن عده از داوطلبان تشکیل شرکت که با مصوبات مجمع عمومی موسس موافق نباشند اعم از این که در مجمع عمومی موسس حضور یافته یا نیافته باشند در صورتی که یک هفته پس از تشکیل مجمع مخالفت خود را کتبا اعلام نمایند، حق استرداد تقاضای عضویت خود و مبالغی را که برای خرید سهم یا سهام پرداخته اند دارند - در این صورت سرمایه شرکت تعاونی به مبلغی پس از کسر وجوه سهام این گونه اشخاص به ثبت خواهد رسید. . (اصلاحی 1354/02/24)
تبصره 1 - وجوه پرداختی بابت سهام داوطلبان مذکور در این ماده بلافاصله بعد از معرفی امضاهای مجاز شرکت باید مسترد گردد. . (الحاقی 1354/02/24)
تبصره 2 - در صورتی که تقاضای ثبت شرکتی طبق ماده 24 این قانون بطور قطعی رد شود وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و اموراجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) بلافاصله دستور استرداد وجوه پرداختی داوطلبان عضویت را خواهد داد. (الحاقی 1354/02/24)
تبصره 3 - در صورتی که ظرف شش ماه از تاریخ پرداخت بهای سهام بوسیله داوطلبان عضویت نسبت به ثبت شرکت اقدام نشود هر صاحب سهمی میتواند برای استرداد وجوه پرداختی خود به وزارت تعاون و امور روستاها و در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری به وزارت کار و امور اجتماعی مراجعه نماید، در این صورت وزارت مربوط بلافاصله دستور استرداد وجوه مذکور را خواهد داد. (الحاقی 1354/02/24)
ماده 21 - اساسنامه و نام اعضای موسس و هیات مدیره و بازرس یا بازرسان و مدیرعامل همچنین هرگونه تغییرات بعدی در شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی با رعایت تشریفات مقرر در این قانون و تایید وزارت تعاون و امور روستاها از نظر تطبیق با مقررات قانون در اداره ثبت مرکز اصلی شرکت یا اتحادیه به ثبت میرسد. در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری ثبت شرکت با تایید وزارت کار و امور اجتماعی انجام خواهد شد و آن وزارت باید مراتب را کتبا باطلاع وزارت تعاون و امور روستاها برساند. (اصلاحی 1350/12/05)
ماده 22 - اساسنامه شرکت تعاونی با توجه به مقررات این قانون باید شامل نکات زیر باشد:
1 - نام (با قید کلمه تعاونی) مرکز اصلی و نشانی شرکت، مدت و حوزه عملیات شرکت.
2 - موضوع و حدود عملیات شرکت.
3 - شرایط عضویت، مقررات مربوط بقبول یا عدم قبول عضویت، خروج از عضویت (اخراج - استعفا - فوت و یا ترک عضویت) حقوق وتعهدات اعضا مسیولیت اعضا.
4 - سرمایه و تعداد سهام اولیه، ارزش هر سهم، حداکثر تعداد و میزان سهامی که یک عضو ممکن است داشته باشد، بازپرداخت یا انتقال سهام مقررات مربوط بوکالت یا نمایندگی از طرف عضو.
5 - مقررات مربوط بمجامع عمومی و ضرب الاجل مربوط بدعوت مجامع مقررات راجع بدستور جلسات مجامع عمومی و حد نصاب برای تشکیل آن و فاصله بین دو جلسه.
6 - اعضای هیات مدیره و بازرسان (تعداد، نحوه انتخاب، وظایف عزل، استعفا و فوت) و مقررات مربوط بجلسات آنان، تعیین صاحبان امضای مجاز حدود و اختیارات و مسیولیت‌های آنان و همچنین تعیین مرجع تصمیم گیرنده برای افتتاح حساب بانکی و نحوه استفاده از وجوه زاید بر احتیاج شرکت. (اصلاحی 1352/04/09)
7 - سال مالی - مقررات تنظیم ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت و گزارش‌های هیات مدیره و بازرسان و طرح ها و برنامه ها بودجه مخارج و عملیات شرکت - حسابرسی شرکت.
8 - طرز عمل شرکت درباره ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم و سایر ذخایر.
9 - سود سالانه سهام و مازاد برگشتی.
10 - طرز عمل شرکت درباره زیان احتمالی.
11 - چگونگی اعلام و آگهی تصمیمات شرکت به اعضا.
12 - مقررات راجع بعضویت شرکت در سایر شرکت‌های تعاونی و اتحادیه‌های تعاونی.
13 - مقررات مربوط به تغییر اساسنامه.
14 - موارد انحلال و طرز تصفیه شرکت.
15 - امکان ادغام با شرکت تعاونی دیگر و ضوابط آن.
17 - سرمایه گذاری در موسسات تولیدی بمنظور رفع نیازمندی‌های حرفه‌ای و شخصی اعضا با موافقت وزارت تعاون و امور روستاها (الحاقی 1354/02/24)
ماده 23 - وزارت تعاون و امور روستاها میتواند بدلایل زیر تقاضای ثبت شرکت تعاونی را رد کند و نظر خود را مستدلا بشرکت اعلام دارد. درمورد شرکت‌های تعاونی کارگری این وظیفه بر عهده وزارت کار و امور اجتماعی است.
1 - عدم تطبیق اساسنامه شرکت با مقررات این قانون.
2 - عدم تطبیق هدف‌های شرکت با مقاصد و هدف‌های انواع شرکت‌های تعاونی مقرر در این قانون.
ماده 24 - هر گاه شرکت تعاونی که درخواست ثبت آن از طرف وزارت تعاون و امور روستاها و یا وزارت کار و امور اجتماعی رد شده است به تصمیم مذکور اعتراض داشته باشد میتواند ظرف ده روز از تاریخ وصول اعلام نظر وزارت مربوط اعتراض خود را همراه با دلایل و مدارک مربوط بتقاضای ثبت و رونوشت اعلام نظر دایر به رد تقاضای ثبت به شورای رسیدگی و داوری در اختلافات تعاونی‌های مذکور در این قانون ارسال دارد. نظر شورای مذکور قطعی ولازم الاجرا است. (اصلاحی 1350/12/05)
ماده 25 - ثبت شرکت و تغییرات اساسنامه بوسیله آگهی در روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی باطلاع عموم میرسد. شرکت میتواند علاوه بر روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی در صورت لزوم در یکی از جراید محلی و یا نشریات تعاونی و یا با الصاق آگهی در معابر عمومی مرکز شرکت، ثبت و یا تغییرات اساسنامه را اعلام دارد. انتشار آگهی در روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی برای اعلام تغییر هیات مدیره، بازرسان و مدیرعامل الزامی نیست. (اصلاحی 1354/02/24)
تبصره - در مورد شرکت‌های تعاونی روستایی انتشار آگهی ثبت شرکت و تغییرات آن در روزنامه رسمی کشور و جراید مورد لزوم نیست.
فصل چهارم -مجمع عمومی
ماده 26 - مجامع عمومی با تصمیم اکثریت اعضای هیات مدیره، یا بر اساس درخواست مقامات یا اشخاص زیر بوسیله هیات مدیره دعوت به تشکیل می‌شود:
1 - بازرس یا اکثریت بازرسان.
2 - یک پنجم اعضای شرکت.
3 - وزارت تعاون و امور روستاها.
4 - وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری.
تبصره - در صورتی که هیات مدیره ظرف مدت 20 روز از تاریخ وصول درخواست نسبت به دعوت مجمع عمومی اقدام نکند وزارت تعاون و امورروستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) مستقیما مجمع عمومی را برای رسیدگی بموضوع یا موضوعاتی که مورد نظر است دعوت خواهد کرد. (اصلاحی 1354/02/24)
ماده 27 - دعوت مجامع عمومی با قید دستور و روز و ساعت و محل تشکیل آن باید حداقل پانزده روز قبل از تشکیل جلسه بوسیله انتشار آگهی در جراید محلی و یا الصاق آگهی در مراکز و معابر حوزه عمل و محل کار شرکت و یا دعوتنامه کتبی انجام گیرد.
تبصره - تجدید دعوت تشکیل مجمع عمومی نباید بیش از 10 روز از تاریخ مقرر برای جلسه ای که تشکیل نشده است بطول انجامد. (حذف 1354/02/24)
ماده 28 - جلسه مجمع عمومی را رییس هیات مدیره و در غیاب او یکی از اعضای هیات مدیره افتتاح میکند. در جلسه مجمع ابتدا برای انتخاب یک رییس و یک نایب رییس، یک منشی و سه نفر ناظر از میان اعضا اقدام خواهد شد.
تبصره - مجمع عمومی که طبق مفاد تبصره ماده 26 این قانون دعوت و تشکیل می‌شود بوسیله مسن ترین عضو حاضر در جلسه افتتاح خواهد شد.
ماده 29 - صورت جلسات مجامع عمومی و تصمیمات متخذ در آن توسط منشی مجمع در دفتر مخصوصی ثبت می‌شود و بامضای رییس و منشی مجمع و نظار خواهد رسید و رونوشت آن بوسیله رییس مجمع به هیات مدیره ابلاغ میگردد.
تبصره – صورت جلسات مجامع عمومی بعنوان اسناد شرکت باید همواره عینا در شرکت محفوظ بماند.
ماده 30 - هر یک از اعضا میتواند منتهی ظرف پنج روز قبل از تشکیل مجمع عمومی مورد یا موارد دیگری غیر از موضوعاتی که در دعوتنامه تشکیل مجمع عمومی تهیه شده است برای طرح در همان مجمع توسط مقامی که مجمع عمومی را دعوت کرده است پیشنهاد کند و مقام دعوت کننده مجمع مکلف است پیشنهاد مربوط را در مجمع طرح کند تا در صورت تصویب در دستور جلسه بعد از تنفس همان مجمع قرار گیرد و پیشنهاد طرح هر موضوع جدید در جلسات مجمع از طرف هر یک از اعضا موکول است بموافقت رییس مجمع و تصویب اکثریت اعضا حاضر در جلسه و در هر دو مورد اتخاذ تصمیم درباره موضوع یا موضوعاتی که علاوه بر دستور جلسه آگهی شده بمجمع پیشنهاد می‌شود بجلسه بعد از تنفس همان مجمع که نباید زودتر از بیست روز و دیر تر از سی روز (با دعوت از اعضا) تشکیل گردد موکول خواهد شد.
در صورتی که جلسه مجمع عمومی بعنوان تنفس تعطیل گردد هیات رییسه مجمع عمومی در جلسه بعد همان خواهد بود که در جلسه مجمع قبل از اعلام تنفس انتخاب شده است مگر اینکه یک یا چند نفر از آنان در مجمع عمومی حاضر نشده باشند که در این صورت بجای اشخاص غایب افراد دیگری انتخاب خواهند شد. (اصلاحی 1350/12/05 و 1354/02/24)
ماده 31 - مجمع عمومی شرکت تعاونی به سه صورت زیر تشکیل می‌شود:
1 - مجمع عمومی موسس موضوع فصل سوم این قانون.
2 - مجمع عمومی عادی.
3 - مجمع عمومی فوقالعاده.
ماده 32 - مجمع عمومی عادی حداقل سالی یکبار ظرف ششماه پس از پایان سال مالی شرکت تشکیل می‌شود و در موارد مقتضی میتوان در هر موقع از سال مجمع عمومی عادی را بطور فوقالعاده تشکیل داد.
ماده 33 - وظایف مجمع عمومی عادی بشرح زیر است:
1 - انتخاب هیات مدیره و بازرس یا بازرسان و یا تغییر هر یک از آن‌ها.
2 - رسیدگی و اتخاذ تصمیم درباره ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت پس از استماع گزارش هیات مدیره و بازرسان
3 - اخذ تصمیم درباره گزارش‌ها و پیشنهادهای حسابرسان بر اساس نتایج حسابرسی شرکت.
4 - تعیین خط مشی و برنامه‌های شرکت و تصویب بودجه و تعیین ضوابط و معیارهای لازم برای حقوق و دستمزد و میزان تضمین ابواب جمعی مدیرعامل و کارکنان شرکت (بنا به پیشنهاد هیات مدیره).
5 - اخذ تصمیم نسبت بذخایر و پرداخت سود سهام و مازاد درآمد و تقسیم آن طبق اساسنامه.
6 - اتخاذ تصمیم درباره پیشنهادهای هیات مدیره در مورد اعتبارات درخواستی و یا سرمایه‌گذاری‌های شرکت.
7 - تصویب آیین‌نامه‌های معاملات و سایر آیین‌نامه‌های داخلی شرکت.
8 - اتخاذ تصمیم درباره شکایت عضوی که اخراج شده و یا کسی که درخواست عضویت او از طرف هیات مدیره پذیرفته نشده است یا ارجاع امر به هیاتی مرکب از پنج نفر از اعضا مجمع عمومی، تصمیم متخذه از طرف مجمع عمومی یا هیات پنج نفری قطعی است.
تبصره - عضو اخراج شده حق دارد اعتراض خود را کتبا بوسیله بازرس یا بازرسان و یا در غیاب آن‌ها از طریق وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) اعلام دارد تا در نخستین مجمع عمومی مطرح گردد و در اینصورت میتواند برای دادن توضیحات لازم بدون داشتن حق رای در مجمع شرکت نماید.
9 - تصویب گزارش تغییرات سرمایه در دوره مالی قبل همچنین تعیین مبلغی که بابت باز پرداخت سهام اعضای سابق در دوره مالی بعد باید پرداخت شود. (اصلاحی 1350/12/05)
10 - اتخاذ تصمیم درباره عضویت شرکت در شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی و میزان سهام یا حق عضویت سالانه پرداختی باتحادیه طبق موازین این قانون
11 - رسیدگی و اتخاذ تصمیم درباره سایر اموری که به مجمع پیشنهاد می‌شود و منطبق با اساسنامه شرکت باشد.
ماده 34 - مجمع عمومی عادی با حضور نصف بعلاوه یک اعضا یا وکلای آنان رسمیت پیدا میکند و در صورت به دست نیامدن حد نصاب مذکور،آگهی دعوت مجدد مجمع عمومی باید حداکثر ظرف پانزده روز با رعایت مفاد ماده 27 این قانون با همان دستور جلسه قبلی منتشر شود. جلسه دوم با حضور عده حاضر که نباید از 7 نفر، بدون در نظر گرفتن وکالت موضوع ماده 8 این قانون (باستثنای نمایندگی موضوع ماده 9 این قانون) کمتر باشد، رسمیت خواهد یافت. در صورت عدم تشکیل جلسه دوم هر ذیحقی میتواند برای رسیدگی بموضوع یا درخواست انحلال شرکت بوزارت تعاون و امور روستاها یا وزارت کار و امور اجتماعی (در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) مراجعه نماید. وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) پس از رسیدگی‌های لازم هرگاه تشکیل مجدد مجمع عمومی را ضرور بداند بطریقی مقتضی اقدام خواهند نمود و در صورتیکه پس از رسیدگی‌های لازم انحلال شرکت یا اتحادیه را لازم تشخیص دهد بلافاصله مجمع عمومی فوقالعاده را جهت اتخاذ تصمیم در مورد انحلال دعوت خواهد نمود و اگر مجمع عمومی فوقالعاده مزبور هم بحد نصاب قانونی نرسد وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی کارگری) بجانشینی مجمع عمومی فوقالعاده حکم بانحلال شرکت یا اتحادیه میدهد و نسبت به تعیین هیات تصفیه از بین اعضا یا اشخاص صاحب صلاحیت دیگر اقدام خواهد کرد. (اصلاحی 1354/02/24)
ماده 35 - تصمیمات مجمع عمومی عادی با اکثریت اعضا حاضر در مجمع اتخاذ می‌شود مگر در مورد انتخاب هیات مدیره و بازرسان که تصمیمات مجمع باکثریت نسبی خواهد بود. (اصلاحی 1350/12/05)
تبصره - در صورتی که در جلسه مجمع عمومی مذاکرات باخذ تصمیم منتهی نشود جلسه بعنوان تنفس تعطیل میگردد و جلسه بعدی که منحصرا برای تعقیب مذاکرات و اتخاذ تصمیم درباره دستور جلسه قبلی تشکیل می‌شود نباید از جلسه اول بیش از 48 ساعت بطول انجامد.
ماده 36 - مجمع عمومی فوقالعاده برای رسیدگی و اتخاذ تصمیم نسبت بموارد زیر تشکیل می‌شود:
1 - تغییر مواد اساسنامه.
2 - ادغام با شرکت دیگر.
3 - انحلال شرکت.
ماده 37 - مجمع عمومی فوقالعاده با حضور حداقل سه چهارم اعضای شرکت و یا وکلای آنان رسمیت پیدا میکند. در صورت عدم حصول این حد نصاب با رعایت ماده 34 آگهی دعوت مجمع با ذکر دستور و تاریخ تشکیل جلسه و نتیجه جلسه قبل منتشر می‌شود. این جلسه با حضور حداقل نصف بعلاوه یک اعضا یا وکلای آنان رسمیت پیدا میکند و در صورت عدم حصول حد نصاب، مجمع برای بار سوم با همان ترتیب دعوت می‌شود. جلسه سوم مجمع با حضور اعضای حاضر که نباید از هفت نفر کمتر باشد رسمیت پیدا میکند. در صورت عدم تشکیل جلسه سوم هر ذی حقی میتواند برای رسیدگی بموضوع و انحلال شرکت بوزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) مراجعه نماید. در این صورت طبق ماده 34 این قانون عمل خواهد شد. (اصلاحی 1354/02/24)
تبصره - تصمیمات مجمع عمومی فوقالعاده با اکثریت سه چهارم اعضای حاضر در جلسه مجمع اتخاذ میگردد.
ماده 38 - ملاک تشخیص تعداد اعضای حاضر در جلسات مجامع عمومی ورقه حضور و غیابی است که حاضران در بدو ورود اصالتا و یا با وکالت موضوع ماده 8 این قانون آنرا امضا می‌کنند.
فصل پنجم -هیات مدیره
ماده 39 - اداره امور شرکت طبق اساسنامه بر عهده هیات مدیرهای مرکب از حداقل سه نفر عضو اصلی خواهد بود که در مجمع عمومی عادی برای مدت سه سال از بین اعضا شرکت با رای مخفی انتخاب می‌شوند مجمع عمومی همزمان با انتخاب این عده 2 نفر عضو علی‌البدل نیز با همان شرایط انتخاب خواهد نمود تجدید انتخاب هر یک از اعضا اصلی و علی‌البدل بلامانع است. (اصلاحی 1350/12/05)
تبصره 1 - در صورت استعفا، فوت، ترک عضویت و یا ممنوعیت قانونی که مانع از انجام وظیفه هر یک از اعضا اصلی بشود یکی از اعضا علی‌البدل برای بقیه مدت مقرر بجانشینی وی در جلسات هیات مدیره دعوت می‌شود.
تبصره 2 - در صورت استعفای دسته جمعی هیات مدیره مجمع عمومی بتقاضای هر یک از اعضای مستعفی و یا اعضای علی‌البدل و یا بازرس یا بازرسان یا یک پنجم اعضای شرکت یا وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) برای انتخاب هیات مدیره جدید دعوت می‌شود.
تبصره 3 - در صورتی که بعلل استعفا - فوت یا ممنوعیت قانونی - هیات مدیره از اکثریت مقرر در اساسنامه برای اداره امور شرکت خارج گردد. مجمع عمومی بر اساس ماده 26 این قانون دعوت خواهد شد تا نسبت بتکمیل اعضای هیات مدیره اقدام کند. (اصلاحی 1350/12/05)
تبصره 4 - در فاصله مدت لازم برای انتخاب و تکمیل اعضای هیات مدیره برای اداره امور جاری شرکت با نظر وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) برای جانشینی اشخاصی که بیکی از علل فوق در هیات مدیره شرکت نمیکنند از میان اعضای شرکت تعداد لازم موقتا انتخاب خواهد شد. مسیولیت اعضای هیات مدیره که بدین نحو موقتا انتخاب می‌شوند عینا همان مسیولیت‌هایی است که برای هیات مدیره در این فصل پیش بینی شده است.
ماده 40 - هیات مدیره از بین خود یک رییس و یک نایب رییس و یک منشی انتخاب خواهد کرد.
تبصره - خلاصه مذاکرات و تصمیمات هیات مدیره در دفتری بنام دفتر صورتجلسات هیات مدیره ثبت میگردد و بامضای اعضای هیات مدیره حاضر در هر جلسه میرسد. (اصلاحی 1350/12/05)
ماده 41 - تصمیمات هیات مدیره در جلساتی که با اکثریت اعضای هیات مدیره بدعوت رییس یا نایب رییس یا مدیرعامل تشکیل میگردد اتخاذ می‌شود. برای اتخاذ تصمیم، رای اکثریت اعضای حاضر در جلسه ضروری است.
ماده 42 - خدمات هیات مدیره در شرکت افتخاری و بلاعوض است.
تبصره - هرگاه یکی از اعضای هیات مدیره شرکت یا اتحادیه تعاونی علاوه بر وظایف خاص سمت خود عهده دار خدمات دیگری در شرکت گردد میتواند با تصویب مجمع عمومی حق‌الزحمه مناسب دریافت دارد. (اصلاحی 1350/12/05)
ماده 43 - نخستین هیات مدیره شرکت موظف است ظرف یک ماه از تاریخ جلسه مجمع موسس برای ثبت شرکت در مراجع ذی صلاحیت اقدام قانونی بعمل آورد.
ماده 44 - استخدام و اخراج کارکنان شرکت بر اساس مقرراتی است که از طرف مجمع عمومی تصویب می‌شود و اخذ تضمین از مدیرعامل و سایر کارکنان شرکت بر اساس مصوبات مجمع عمومی همچنین قبول درخواست عضویت و اخذ تصمیم نسبت به انتقال سهام اعضا بیکدیگر و اخراج عضو طبق مقررات این قانون و نظارت بر مخارج جاری و رسیدگی بحساب های شرکت و تسلیم بموقع گزارش و ترازنامه سالانه شرکت ببازرسان و مجمع عمومی و تعیین نماینده برای حضور در جلسات مجامع عمومی شرکت ها و اتحادیه‌هایی که شرکت در آن عضویت دارد از اختیارات هیات مدیره است.
تبصره - هیات مدیره حق اخراج عضوی را که بهرعنوان از جانب مجمع عمومی وظیفه یا ماموریتی بوی محول شده است ندارد و اتخاذ تصمیم در اینگونه موارد با مجمع عمومی عادی شرکت است.
ماده 45 - هیات مدیره میتواند برای انجام امور شرکت فرد واجد صلاحیتی را از بین اعضای شرکت (غیر از اعضای هیات مدیره و بازرسان) و یا از خارج بصورت موظف و بعنوان مدیرعامل منصوب کند که زیر نظر مستقیم آن هیات طبق اساسنامه شرکت و در حدود مصوبات مجمع عمومی انجام وظیفه نماید. وظایف مدیرعامل طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که بنا به پیشنهاد هیات مدیره بتصویب مجمع عمومی خواهد رسید.
ماده 46 - هیات مدیره نماینده قانونی شرکت است و میتواند مستقیما و یا با وکالت با حق توکیل این نمایندگی را در دادگاه‌ها و مراجع قانونی و سایر سازمان ها اعمال کند. مسیولیت هیات مدیره در مقابل شرکت مسیولیت وکیل در مقابل موکل است.
ماده 47 - کلیه قراردادها و اسناد تعهدآور شرکت باستثنای مواردی که هیات مدیره بمنظور اداره امور جاری شرکت ترتیب خاصی داده باشد پس از تصویب هیات مدیره با دو امضای مجاز شرکت معتبر خواهد بود.
ماده 48 - هیات مدیره وظایف خود را بصورت جمعی انجام میدهد و هیچ یک از اعضای هیات مدیره حق ندارد از اختیارات هیات منفردااستفاده کند مگر در موارد خاص یا داشتن وکالت یا نمایندگی از طرف هیات مدیره.
ماده 49 - اعضای هیات مدیره مشترکا مسیول جبران هرگونه زیانی هستند که در نتیجه اعمال آنان و یا عدم رعایت این قانون بشرکت وارد شود.
ماده 50 - پس از انقضای مدت ماموریت هیات مدیره در صورتی که انتخاب هیات مدیره جدید انجام نشده باشد هیات مدیره سابق تا انتخاب و قبولی هیات مدیره جدید کماکان وظایف محوله را انجام داده و مسیولیت اداره امور شرکت را بر عهده خواهند داشت.
ماده 51 – هیچ یک از اعضای هیات مدیره یا بازرسان و یا مدیرعامل یک شرکت تعاونی نمی تواند عضویت هیات مدیره یا مدیریت عامل و یا سمت بازرس شرکت تعاونی دیگری از همان نوع را قبول کند.
ماده 52 - انتخاب اتباع بیگانه بسمت عضو هیات مدیره یا مدیرعامل یا بازرس شرکت تعاونی در حدود مقررات جاری کشور بلامانع خواهد بود.
ماده 53 - محجور یا ورشکسته به تقصیر و کسی که بعلت ارتکاب بجنایت یا یکی از جنحه های موثر سابقه محکومیت دارد نمی تواند سمت عضویت در هیات مدیره و بازرس و مدیرعامل شرکت را داشته باشد.
فصل ششم -بازرسان
ماده 54 - مجمع عمومی شرکت تعاونی بازرس یا بازرسانی را از میان اعضای شرکت برای مدت یک سال مالی انتخاب میکند تجدید انتخاب بازرس یا بازرسان قبلی بلا مانع است.
ماده 55 - وظایف بازرس بشرح زیر است:
1 - نظارت بر انطباق نحوه اداره امور شرکت با مقررات اساسنامه و آیین‌نامه‌های مصوب و تصمیمات مجامع عمومی، برای این منظور بازرسان میتوانند هر موقع که مقتضی بدانند بنحویکه بعملیات جاری شرکت لطمه وارد نشود کلیه حساب ها و دفاتر و اسناد و مدارک مالی و دارایی نقدی و برگ های بهادار و موجودی کالا و غیره را شخصا و در صورت لزوم با استفاده از کارشناس رسیدگی کنند. (اصلاحی 1350/12/05)
2 - اعلام کتبی تخلفات و بی ترتیبی های احتمالی موجود در نحوه اداره امور شرکت به هیات مدیره و تقاضای رفع نقیصه.
3 - رسیدگی بحساب های شرکت حداقل سالی دو بار و مخصوصا رسیدگی بصورت حساب ها و ترازنامه سالانه و اعلام نظر خود تا 20 روز قبل از جلسه مجمع عمومی سالانه.
4 - دعوت مجمع عمومی بر اساس ماده 26 و ماده 58 این قانون در صورت لزوم.
5 - نظارت در اجرای تذکرات و پیشنهادهای وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) و حسابرسانی که از شرکت حسابرسی کرده اند و تقدیم گزارش لازم در این باره به مجمع عمومی.
تبصره - بازرسان حق دخالت مستقیم در امور شرکت ندارند و میتوانند بدون حق رای در جلسات هیات مدیره شرکت کنند و نظرات خود را نسبت بمسایل جاری شرکت اظهار دارند، این نظرات باید در صورت جلسه هیات مدیره با امضا آن‌ها درج شود.
ماده 56 - با خاتمه مدت ماموریت بازرسان تا زمانی که بازرسان جدید انتخاب نشدهاند بازرسان قبلی کماکان مسیولیت انجام وظایف محوله را بر عهده خواهند داشت.
ماده 57 - بازرسان برای انجام وظیفه خود حق دریافت هیچ گونه وجهی اعم از حقوق و دستمزد و یا پاداش ندارند.
ماده 58 - در صورتی که هر یک از بازرسان ضمن انجام وظایف خود تشخیص دهد که هیات مدیره در انجام وظایف خود مرتکب تخلفاتی شده است و عملیات آن‌ها مخالف اساسنامه و تصمیمات مجمع عمومی و مقررات آیین‌نامه‌های مصوب می‌باشد باید مجمع عمومی را برای رسیدگی به موضوعات مورد نظر و اتخاذ تصمیم لازم دعوت نماید.
ماده 59 - معاملات شرکت با هر یک از اعضا هیات مدیره یا بازرسان تابع مقررات و ضوابطی خواهد بود که بتصویب مجمع عمومی عادی شرکت برسد. (اصلاحی 1350/12/05)
فصل هفتم-اتحادیه‌های تعاونی
ماده 60 - اتحادیه تعاونی بر اساس مقررات پیش بینی شده در این فصل و ضوابط مربوط به تشکیل شرکت‌های تعاونی از عضویت شرکت‌های تعاونی یا اتحادیه‌های تعاونی با یکدیگر تشکیل می‌شود.
ماده 61 - اتحادیه تعاونی بسه منظور زیر تشکیل می‌شود:
اول - اتحادیه تعاونی برای پیشرفت اداره امور و حفظ و حمایت تعاونی‌های عضو و ایجاد هم آهنگی و توسعه تعلیمات و حسابرسی آن‌ها که بتدریج تشکیل می‌شوند.
تبصره 1 - این نوع اتحادیه ها به دو شکل منطقه‌ای و مرکزی تشکیل می‌شود:
الف - اتحادیه منطقه‌ای برای هر یک از رشته‌های تعاونی مذکور در فصل دوم این قانون با نام اتحادیه تعاونی نظارت و هم آهنگی تعاونی‌های رشته مربوط در منطقه.
ب - اتحادیه مرکزی تعاونی‌های رشته مورد نظر.
تبصره 2 - اتحادیه‌های تعاونی نظارت و هم آهنگی منطقه‌ای و یا اتحادیه‌های مرکزی مذکور در این بند مجاز به انجام فعالیت‌های تجاری و اعتباری برای شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی عضو نیستند مگر در حدود انجام وظایف مندرج در این قانون.
تبصره 3 - غیر از مبلغی که از طرف شرکت‌های تعاونی عضو برای عضویت در اتحادیه‌های تعاونی نظارت و هم آهنگی (اتحادیه منطقه‌ای) و یا اتحادیه‌های تعاونی منطقه‌ای برای عضویت در اتحادیه مرکزی بعنوان سرمایه باید پرداخت شود خدمات اتحادیه برای واحدهای عضو در قبال حق عضویت سالانه ای انجام میگیرد که میزان آن برای هر واحد عضو به تناسب تعداد اعضا و یا درصدی از درآمد سالانه آن در اساسنامه اتحادیه تعیین می‌شود.
دوم - اتحادیه تعاونی برای انجام امور اقتصادی و توسعه معاملات و عملیات بازرگانی شرکت‌های تعاونی و یا اتحادیه‌های عضو حوزه عمل این نوع اتحادیه ها در هر مورد به تبعیت از مصالح اقتصادی و بازرگانی واحدهای عضو و تایید وزارت تعاون و امور روستاها تعیین می‌شود. در این نوع اتحادیه‌های تعاونی باید جمله ای که معرف نوع کار و عملیات اتحادیه باشد بنام آن اضافه شود و حداقل تعداد عضو مذکور در تبصره ماده 2 این قانون در آن رعایت نمی گردد.
سوم - اتحادیه تعاونی اعتباری که بتدریج برای انجام خدمات اعتباری مورد نیاز واحدهای عضو با تایید وزارت تعاون و امور روستاها و موافقت شورای پول و اعتبار بصورت منطقه‌ای و بر اساس مقررات فصل هشتم این قانون تشکیل می‌شود.
تبصره - در اتحادیه‌های تعاونی اعتباری مازاد درآمد سالانه (موضوع ماده 14) عینا بحساب ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم منتقل می‌شود.
ماده 62 - وظایف اتحادیه‌های نظارت و هم آهنگی بشرح زیر است:
1 - کمک به پیشرفت امور شرکت ها و اتحادیه‌های عضو از طریق:
الف - فراهم کردن وسایل توسعه تعلیمات و ترویج تعاونی و آموزش حرفه‌ای و جمع آوری اطلاعات مورد لزوم در این زمینه و انجام تبلیغات و انتشارات لازم.
ب - راهنمایی و کمک بشرکت ها و اتحادیه‌های عضو در امور اداری و سازمانی و مدیریت امور فنی و انجام خدمات مختلف از قبیل چاپ و تهیه دفاتر و اوراق و فرم‌های چاپی مشترک.
2 - نظارت بر فعالیت شرکت ها و اتحادیه‌های عضو بمنظور اطمینان از اجرای مقررات این قانون و مواد اساسنامه و مصوبات مجامع عمومی.
3 - ایجاد هم آهنگی و همکاری بین شرکت ها و اتحادیه‌های عضو.
4 - داوری و رفع اختلاف بین واحدهای تعاونی عضو در صورتیکه در اساسنامه آن‌ها پیش بینی لازم شده باشد.
5 - حسابرسی شرکت ها و اتحادیه‌های عضو در صورتی که وزارت تعاون و امور روستاها صلاحیت اتحادیه را برای این کار تشخیص دهد.
6 - شرکت در شوراها و کمیسیون‌های مقرر در این قانون.
7 - دفاع از منافع شرکت ها و اتحادیه‌های عضو در روابط آن‌ها با سازمان و موسسات دولتی و عمومی و سایر رشته‌های تعاونی مصرح در این قانون.
8 - ایجاد و بسط همکاری با سایر تعاونی‌های کشور.
9 - ایجاد روابط با موسسات جهانی تعاون و اتحادیه‌های تعاونی سایر کشورها.
تبصره 1 - تا زمانی که اتحادیه‌های نظارت و هم آهنگی مناطق و یا اتحادیه‌های مرکزی تشکیل نشده است وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) وظایف این اتحادیه ها را در حدود امکانات خود انجام خواهد داد. (اصلاحی 1354/02/24)
تبصره 2 - تا زمانی که به تشخیص وزارت تعاون و امور روستاها موجبات تشکیل اتحادیه‌های تعاونی موضوع ماده 61 این قانون فراهم نشده است، شرکت‌های تعاونی تهیه و توزیع در هر شهرستان میتوانند اتحادیه واحدی را برای انجام تمام یا قسمتی از وظایف اتحادیه‌های سه گانه مذکور در ماده 61 این قانون تشکیل دهند. (الحاقی 1352/04/09)
ماده 63 - پس از تشکیل اتحادیه‌های نظارت و هم آهنگی در هر منطقه شرط استفاده از عنوان و مزایا و معافیت‌های تعاونی شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی در رشته‌ای که اتحادیه نظارت و هم آهنگی آن تشکیل شده است قبول عضویت آن اتحادیه خواهد بود.
ماده 64 - اعمال حق رای شرکت‌های عضو در مجامع اتحادیه‌های مصرح در این قانون بشرح زیر است:
1 - در اتحادیه تعاونی نظارت و هم آهنگی هر شرکت یا اتحادیه عضو یک رای.
2 - در اتحادیه تعاونی که بمنظور تامین هدف‌های اقتصادی و یا اعتباری تشکیل می‌شود هر شرکت بتعداد اعضا و یا ترکیبی از تعداد اعضا و حجم معاملات خود با اتحادیه.
مادۀ 65 - تا زمانی که اتحادیه‌های تعاونی نظارت و هم آهنگی مناطق مختلف قدرت مالی و وسایل و تجهیزات کافی ندارند وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) موجبات تسهیل عملیات و فعالیت آن‌ها را فراهم خواهد کرد.
فصل هشتم -اعتبارات تعاونی
ماده 66 - وزارت تعاون و امور روستاها بتدریج با توسعه شرکت‌های تعاونی مصرف کنندگان اعتبار - صاحبان حرفه ها و صنایع دستی - صیادان و اتحادیه‌های تعاونی بازرگانی آن‌ها همچنین پیشرفت عملیات شرکت‌های تعاونی روستایی و کشاورزی در هر منطقه تعاونی اقدامات لازم را برای تشویق و کمک بتشکیل اتحادیه تعاونی اعتباری همان منطقه برای هر یک از انواع شرکت‌های مذکور و اتحادیه‌های تعاونی بازرگانی آن‌ها فراهم خواهد کرد در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری وظایف مقرر در این ماده را وزارت کار و امور اجتماعی انجام خواهد داد.
تبصره 1 - اتحادیه‌های تعاونی روستایی میتوانند با تصویب مجمع عمومی و با توجه به مقررات مربوط و موافقت وزارت تعاون و امور روستاها قسمتی از سهام بانک تعاون کشاورزی - سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران - سازمان تعاون مصرف شهر و روستا - سازمان ترویج و توسعه فعالیت‌های غیرکشاورزی و سایر شرکت‌های دولتی را خریداری نمایند. (الحاقی 1354/02/24)
تبصره 2 - سازمان مرکزی تعاونی روستایی ایران میتواند اعتبارات مورد نیاز اتحادیه‌های تعاونی روستایی صاحب سهم خود را بآن ها پرداخت نماید. (الحاقی 1350/12/05)
تبصره 3 – شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی تهیه و توزیع میتوانند برای تامین اعتبار مورد نیاز خود بهر یک از بانک‌های خصوصی کشور مراجعه کنند ودر چنین صورتی مکلفند نام بانک طرف معامله خود را بوزارت تعاون و امور روستاها اعلام نمایند. وزارت تعاون و امور روستاها براخذ وام یا اعتبار وهمچنین بر تودیع سپرده‌های شرکت ها و اتحادیه‌های مزبور در بانک ها نظارت خواهد نمود. (الحاقی 1352/04/09)
ماده 67 - با تشکیل اتحادیه تعاونی اعتباری کشاورزی و روستایی در هر منطقه تعاونی سهام اتحادیه‌های تعاونی کشاورزی و روستایی منطقه در بانک تعاون کشاورزی ایران بعنوان قسمتی از سرمایه آن‌ها بحساب اتحادیه تعاونی اعتباری کشاورزی و روستایی منطقه در بانک مذکور منتقل می‌شود و از آن پس اتحادیه تعاونی اعتباری کشاورزی و روستایی منطقه بجای اتحادیه‌های تعاونی کشاورزی و روستایی همان منطقه صاحب سهم در بانک تعاون کشاورزی ایران خواهد بود. (اصلاحی 1350/12/05)
ماده 68 - اتحادیه‌های تعاونی اعتباری به تبعیت از مقررات و ضوابطی که وسیله بانک تعاون کشاورزی ایران تهیه می‌شود مجاز بانجام عملیات اعتباری برای پیشرفت معاملات و توسعه عملیات اقتصادی و بازرگانی شرکت ها و اتحادیه‌های عضو خواهند بود و میتوانند بنمایندگی بانک تعاون کشاورزی ایران فقط برای شرکت‌های صاحب سهم و اتحادیه‌های تعاونی عضو خود در منطقه حساب‌های سپرده باز کنند. در مورد اتحادیه‌های تعاونی اعتباری کارگری قبول پس انداز و سپرده بنمایندگی بانک رفاه کارگران مجاز خواهد بود و این قبیل اتحادیه ها برای انجام عملیات اعتباری به تبعیت از مقررات و ضوابطی که وسیله بانک رفاه کارگران تعیین خواهد شد اقدام خواهد کرد.
ماده 69 - مادام که اتحادیه تعاونی اعتباری برای هر یک از انواع شرکت‌های تعاونی مصرف کنندگان - اعتبار - صاحبان حرفه ها و صنایع دستی و صیادان و اتحادیه‌های تعاونی بازرگانی آن‌ها در یک منطقه تشکیل نشده باشد این نوع شرکت ها و اتحادیه‌های بازرگانی آن‌ها در منطقه میتوانند برای استفاده از اعتبارات مورد لزوم بمنظور توسعه معاملات و عملیات بازرگانی و ایجاد ساختمان ها و تاسیسات لازم از قبیل فروشگاه، انبار،سردخانه خود با توجه بامکان بانک تعاون کشاورزی ایران و بمیزان اعتباراتی که همه ساله بوسیله مجمع عمومی این بانک برای انجام اینگونه معاملات در سراسر کشور اختصاص داده می‌شود از اعتبارات آن بانک استفاده کنند، نسبت بتامین اعتبارات مورد نیاز شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی کارگری بانک رفاه کارگران در حدود امکان اقدام لازم خواهد کرد. (اصلاحی 1354/02/24)
تبصره - با تشکیل اتحادیه‌های تعاونی اعتباری از شرکت ها و اتحادیه‌های مذکور در این ماده، اعتبارات بانک تعاون کشاورزی ایران برای توسعه امور و پیشرفت معاملات و عملیات بازرگانی آن‌ها منحصرا از طریق اتحادیه‌های تعاونی اعتباری مربوط اعطا خواهد شد.
ماده 70 - کلیه عملیات بانکی اتحادیه‌های تعاونی اعتباری و یا شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی که از بانک تعاون کشاورزی ایران اعتبار می‌گیرند از قبیل افتتاح حساب‌های بانکی و نقل و انتقال وجوه و غیره بوسیله شعبه ها و یا نمایندگی‌های بانک تعاون کشاورزی ایران انجام خواهد شد.
ماده 71 - شرکت‌های تعاونی مکلفند بمنظور استقراض با تساوی شرایط اعتباری در مرحله اول از موسسات اعتباری و بانکی موجود احتیاجات خود را تحصیل نمایند و چنانچه نتوانند از اینگونه موسسات احتیاجات خود را تامین نمایند میتوانند با تایید نماینده وزارت تعاون و امور روستاها (یا نماینده وزارت کار و امور اجتماعی در مورد تعاونی‌های کارگری) از سایر منابع استقراض نمایند.
ماده 71 - شرکت‌های تعاونی مکلفند بمنظور استقراض با تساوی شرایط اعتباری در مرحله اول از موسسات اعتباری و بانکی موجود احتیاجات خود را تحصیل نمایند و چنانچه نتوانند از اینگونه موسسات احتیاجات خود را تامین نمایند میتوانند با تایید نماینده وزارت تعاون و امور روستاها (یا نماینده وزارت کار و امور اجتماعی در مورد تعاونی‌های کارگری) از سایر منابع استقراض نمایند.
فصل نهم -شرکت‌های تعاونی کشاورزی و روستایی
ماده 73 - شرکت تعاونی کشاورزی با مشارکت کشاورزان باغداران، دامداران، دامپروران، پرورش دهندگان کرم ابریشم زنبور عسل، ماهی، و روستاییان شاغل در صنایع محلی و روستایی و یا کارگران کشاورزی برای تمام یا قسمتی از مقاصد زیر تشکیل می‌شود: (اصلاحی 1350/12/05)
1 - قبول پس انداز و سپرده اعضا بنمایندگی بانک تعاون کشاورزی ایران.
2 - خرید و تهیه مواد و وسایل مورد احتیاج مصرف شخصی و خانوادگی یا حرفه‌ای اعضا همچنین تهیه وسایل و علوفه دام ها و خوراک طیور و وسایل دیگری از این قبیل.
3 - انجام عملیات جمع آوری، نگاهداری، تبدیل، طبقه بندی و بسته بندی، حمل و نقل و یا فروش محصول اعضا.
4 - انجام خدمات بمنظور بهبود امور حرفه‌ای و یا زندگی اعضا مانند تهیه ماشین آلات کشاورزی و استفاده مشترک از آن‌ها، تهیه وسایل حمل و نقل برای استفاده اعضا و تهیه مسکن، تامین و توزیع آب مشروب و آب برای مصارف زراعی اعضا با رعایت قانون ملی شدن منابع آب، پیش بینی وسایل بهداشتی و بهداری و آموزشی بمنظور استفاده جمعی و مشترک، توزیع نیروی برق، ایجاد شبکه تلفن، تلقیح مصنوعی دام ها و مبارزه با امراض و آفات نباتی و حیوانی.
5 - بهره‌برداری جمعی و مشترک از اراضی ملکی و یا استیجاری.
6 - تامین اعتبارات و وام‌های مورد نیاز اعضا.
ماده 74 - شرکت‌های تعاونی روستایی با مشارکت زارعینی که بموجب قوانین و مقررات اصلاحات ارضی صاحب زمین شده یا بشوند برای مقاصد مندرج در بندهای ماده 73 تشکیل می‌شود.
تبصره 1 - زارعین دیگری که در حوزه عمل شرکت‌های تعاونی روستایی بزراعت یا باغداری اشتغال دارند و میزان مالکیت آن‌ها حداکثر از بیست هکتار تجاوز ننماید و همچنین ساکنان روستاهای حوزه عمل شرکت‌های تعاونی با موافقت هیات مدیره شرکت میتوانند بعضویت شرکت تعاونی روستایی آن حوزه درآیند. (اصلاحی 1350/12/05 و 1354/02/24)
تبصره 2 - شرکت‌های تعاونی روستایی با رعایت قوانین و مقررات مربوط به مبادلات مرزی و بشرط تجویز اساسنامه مجاز بانجام مبادلات مرزی برای عضو و غیرعضو ساکن در حوزه عمل شرکت میباشند. (الحاقی 1354/02/24)
ماده 75 - شرکت‌های تعاونی کشاورزی و یا روستایی که از جمله مقاصد آن‌ها رفع حوایج اعتباری اعضا است میتوانند با کسب اجازه از وزارت تعاون و امور روستاها بنمایندگی بانک تعاون کشاورزی ایران حساب‌های سپرده برای اعضا و غیراعضا در حوزه فعالیت شرکت باز کنند. (اصلاحی 1350/12/05)
ماده 76 - در شرکت‌های تعاونی کشاورزی و یا روستایی که مجاز بانجام عملیات اعتباری باشند مازاد برگشتی حاصل از معاملات اعتباری عینا بحساب ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم شرکت منتقل می‌شود.
ماده 77 - در اساسنامه اتحادیه‌های تعاونی کشاورزی یا روستایی که تا قبل از تصویب این قانون تشکیل شده اند و یا در آینده تشکیل می‌شوند برای نظارت و همچنین پرداخت اعتبار بشرکت های عضو خود با تشخیص وزارت تعاون و امور روستاها بتدریج تغییرات متناسب با این قانون داده خواهد شد.
فصل دهم -شرکت‌های تعاونی صیادان
ماده 78 - شرکت تعاونی صیادان شرکتی است که با عضویت صیادان ماهی و سایر آبزیان برای تمام و یا قسمتی از مقاصد زیر تشکیل می‌شود:
1 - تدارک خدمات جمعی برای اعضای شرکت از قبیل ساخت و تعمیر قایق ها و تهیه وسایل و ادوات صید.
2 - صید ماهی و سایر آبزیان پس از کسب پروانه صید.
3 - تاسیس فروشگاه.
4 - پرداخت مساعده به صیادان.
5 - تهیه وسایل و تامین نیازمندی‌های حرفه‌ای و خانوادگی صیادان.
تبصره 1 - شرکت‌های تعاونی که بوسیله صیادان شرکت‌های سهامی شیلات ایران و شیلات جنوب ایران تشکیل شده یا می‌شود تحت نظارت و سرپرستی شرکت‌های مذکور در فوق خواهند بود و در صورتیکه شرکت‌های نامبرده در این مورد احتیاج بکمک وزارت تعاون و امور روستاها داشته باشند مراتب را بآن وزارت اعلام خواهند کرد.
تبصره 2 - شرکت‌های تعاونی صیادان با رعایت قوانین و مقررات مربوط به مبادلات مرزی و بشرط تجویز اساسنامه، مجاز بانجام مبادلات مرزی برای عضو و غیرعضو ساکن در حوزه عمل شرکت میباشند. (الحاقی 1354/02/24)
فصل یازدهم-شرکت‌های تعاونی مصرف کنندگان
ماده 79 - شرکت تعاونی مصرف کنندگان برای تهیه انواع کالاهای مصرفی بمنظور تامین نیازمندی‌های اعضا و خانواده‌های آنان همچنین برای انجام تمام یا قسمتی از خدمات زیر و امثال آن تشکیل می‌شود:
1 - تهیه آب مشروب.
2 - تامین وسایل توزیع گاز.
3 - تامین وسایل توزیع برق.
4 - خدمات بهداشتی و درمانی.
5 - تدارک وسایل حمل و نقل.
6 - ایجاد باشگاه‌ها و رستوران ها.
7 - تاسیس انواع آموزشگاه ها.
ماده 80 - در اساسنامه شرکت میتوان پیش بینی کرد که معادل نصف مازاد برگشتی حاصل از معاملات با غیرعضو در صورت تقاضای او برای خرید سهام شرکت با داشتن شرایط عضویت برای این منظور اختصاص یابد که در این صورت بقیه مازاد برگشتی طبق مقررات این قانون بحساب ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم منتقل می‌شود.
فصل دوازدهم -شرکت‌های تعاونی مسکن
ماده 81 - شرکت تعاونی مسکن برای تمام یا قسمتی از امور مندرج زیر تشکیل می‌شود.
1- تهیه زمین و ساختمان خانه و آپارتمان‌های مسکونی و واگذاری خانه ها و آپارتمان ها نقدا یا باقساط به اعضا و همچنین ایجاد تاسیسات عمومی مورد استفاده مشترک آنان. (اصلاحی 1354/02/24)
2 - خرید واحدهای مسکونی و فروش آن باعضا نقدا و یا با اقساط.
3 - واگذاری واحدهای مسکونی ملکی شرکت بصورت اجاره باعضا.
4- انجام خدمات نقشه‌کشی، مهندسی و معماری برای اعضا و نظارت در ساختمان‌های متعلق به آن‌ها.
5 - انجام تعمیرات ساختمان‌های ملکی اعضا و یا اقدامات مربوط به لوله کشی و کابل و سیم کشی و ایجاد دستگاه‌های تهویه و حرارت مرکزی.
6- نگاهداری و اداره ساختمان ها و تاسیسات و انجام خدمات عمومی مربوط.
تبصره - آن دسته از شرکت‌های تعاونی مسکن که بنا به علل موجه امر خانه سازی و آپارتمان سازی بوسیله آن‌ها به تشخیص وزارت تعاون و امور روستاها میسر نباشد با تصویب مجمع عمومی میتوانند در مورد واگذاری زمین‌های خریداری شده (بدون استفاده از معافیت‌های موضوع ماده 115 این قانون) باعضا یا فروش و یا تبدیل آن اقدام نمایند. (الحاقی 1354/02/24)
ماده 82 - منابع مالی و اعتباری شرکت‌های تعاونی مسکن عبارتند از:
1 - سرمایه و ذخایر شرکت.
2 - پس انداز اعضا برای تهیه مسکن.
3 - اعتبارات بخش دولتی شامل: قسمتی از اعتبارات بانک رهنی ایران در حدود برنامه‌های مصوب سالانه آن بانک و اعتباراتی که بدین منظور بانک مرکزی ایران میتواند در اختیار آن بانک قرار دهد و اعتبارات از محل برنامه‌های عمرانی از طریق بانک رهنی ایران.
4 - سایر منابع اعتباری که بوسیله اشخاص و موسسات در اختیار این نوع شرکت ها گذاشته می‌شود.
5 - در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری مسکن علاوه بر منابع مالی و اعتباری مذکور در این ماده بانک رفاه کارگران نیز منابع مالی و اعتباری لازم را برای این شرکت ها تامین مینماید.
تبصره - اعتبارات مذکور در بندهای 3 و 5 با تسهیلات لازم در نرخ بهره و شرایط پرداخت وام‌ها، تا هشتاد درصد هزینه طرح‌های ساختمانی شرکت‌های تعاونی مسکن بمتقاضی اعتبار اعطا می‌شود.
ماده 83 - در شرکت تعاونی مسکن انجام معاملات و ساختمان و تمام اقداماتی که در اساسنامه پیش بینی شده است برای غیرعضو ممنوع است.
فصل سیزدهم -شرکت‌های تعاونی اعتبار
ماده 84 - شرکت تعاونی اعتبار بین افراد گروه‌های شغلی مختلف طبق مقررات آیین‌نامه‌ای که وسیله وزارت تعاون و امور روستاها (با وزارت کار و امور اجتماعی در مورد تعاونی‌های کارگری) تهیه خواهد شد و بتصویب شورای پول و اعتبار خواهد رسید برای مقاصد زیر تشکیل می‌شود:
1 - باز کردن حساب سپرده‌های مختلف منحصرا برای اعضا شرکت.
2 - پرداخت وام با دریافت بهره به اعضای شرکت.
3 - انجام سایر خدمات اعتباری برای اعضا در حدود امکانات.
ماده 85 - در شرکت تعاونی اعتبار مازاد برگشتی عینا بحساب ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم شرکت منتقل میگردد.
ماده 86 - شرکت تعاونی اعتبار مجاز به انجام عملیات اعتباری برای غیرعضو نیست.
فصل چهاردهم-شرکت‌های تعاونی اموزشگاه ها
ماده 87 - شرکت تعاونی آموزشگاه ها شرکتی است که با عضویت دانش آموزان یا دانشجویان مراکز آموزشی بمنظور آموزش عملی مقررات شرکت‌های تعاونی و تعمیم اصول تعاون برای تمام یا قسمتی از مقاصد زیر تشکیل می‌شود:
1 - تشویق اعضا به پس انداز.
2 - ایجاد فروشگاه و تهیه وسایل تحصیلی و مصرفی اعضا.
3 - ایجاد رستوران و کافه برای استفاده اعضا.
4 - تدارک وسایط نقلیه برای ایاب و ذهاب اعضا.
5 - تاسیس باشگاه و تهیه وسایل تفریحات سالم برای استفاده اعضا.
6 - تدارک وسایل بهداشتی و درمانی اعضا.
7 - خرید مصنوعات و کارهای دستی اعضا از طرف شرکت و فروش آن.
ماده 88 - شرکت‌های تعاونی آموزشگاه‌هایی که سن دانش آموزان آن‌ها کمتر از سن قانونی است با راهنمایی و هدایت مربیان و معلمان تشکیل می‌شود.
تبصره 1 - آیین‌نامه شرکت‌های تعاونی مذکور در مواد 87 و 88 از طرف وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و علوم و آموزش عالی تنظیم و پس از تصویب شورای عالی هم آهنگی تعاونی‌های کشور بمورد اجرا گذارده می‌شود.
تبصره 2 - ثبت شرکت‌های تعاونی آموزشگاه ها و هرگونه تغییر در اساسنامه و همچنین نحوه انتخاب هیات مدیره و بازرسان و مدیرعامل و تقسیم مازاد برگشتی از شمول مقررات این قانون مستثنی بوده و مشمول مقررات آیین‌نامه در تبصره 1 این ماده خواهد بود. (الحاقی 1354/02/24)
ماده 89 - هر شرکت تعاونی آموزشگاهی حسابی در نزدیکترین شعبه یا نمایندگی بانک تعاون کشاورزی ایران و در صورت وجود نداشتن شعبه یا نمایندگی این بانک در محل در نزدیکترین بانک دولتی باز خواهد کرد و کلیه عملیات مالیشرکت و دریافت و پرداخت سپرده‌های اعضا باید به وسیله آن بانک انجام شود. (اصلاحی 1350/12/05)
فصل پانزدهم -شرکت‌های تعاونی کار
ماده 90 - شرکت تعاونی کار شرکتی است که بمنظور تولید کالا یا انجام خدمات با عضویت افرادی که نیروی کار خود را در اختیار شرکت می گذارند تشکیل می‌شود.
ماده 91 - در شرکت‌های تعاونی کار مازاد برگشتی از درآمد سالانه به تناسب ارزش محصول کار یا ساعات کار انجام شده بوسیله هر یک از اعضا تقسیم می‌شود.
فصل شانزدهم –شرکت‌های تعاونی صاحبان حرفه ها و صنایع دستی
ماده 92 - شرکت تعاونی صاحبان حرفه ها و صنایع دستی برای تهیه مواد اولیه و وسایل مورد نیاز حرفه‌ای اعضا و یا ساخت و تغییر شکل کالای مربوط و عملیات تکمیلی صنایع مذکور و یا فروش آن‌ها بین صاحبان حرفه ها و صنایع دستی تشکیل می‌شود.
تبصره - صنعتگر دستی و یا صاحب حرفه ممکن است برای تهیه کالای مورد نظر از وسایل ماشینی کمکی نیز استفاده کند.
فصل هفدهم -شرکت‌های تعاونی صنایع کوچک و تهیه و توزیع و صاحبان مشاغل آزاد
ماده 93 - شرکت تعاونی صنایع کوچک با عضویت صاحبان صنایع یک گروه از صنعت برای تمام یا قسمتی از مقاصد زیر تشکیل می‌شود:
1 - تهیه مواد اولیه مورد نیاز.
2 - ایجاد آزمایشگاه مواد اولیه یا محصولات ساخته شده.
3 - تولید وسایل و ابزار مورد احتیاج مشترک اعضا.
4 - ایجاد گروه‌های تعمیراتی و نگاهداری.
5 - تحقیق و برنامه ریزی های مشترک.
6 - تهیه وسایل توزیع و انجام خدمات بازاریابی.
تبصره - صنایع کوچک موضوع این ماده صنایعی است که ضوابط آن بوسیله وزارت اقتصاد تعیین می‌شود. (حذف 1350/12/05)
ماده 94 - شرکت تعاونی تهیه و توزیع و یا صاحبان مشاغل آزاد با عضویت افراد یا واحدهای صنفی از یک صنف که هر یک مستقیما مباشر واحد کسبی خود باشند و یا صاحبان مشاغل از یک گروه برای تمام یا قسمتی از مقاصد زیر تشکیل می‌شود.
1- تهیه وسایل و تدارک انواع خدمات وابسته بکسب یا شغل و ایجاد انبار، وسایل حمل و نقل بمنظور بهبود وضع اقتصادی و فنی اعضای شرکت و فعالیت‌های واحدهای عضو.
2 - انجام عملیات مقدماتی و یا تبدیل کالاهای مورد نظر.
3 - تهیه کالا بمنظور توزیع آن بین اعضا. (اصلاحی 1352/04/09)
فصل هیجدهم -ادغام
ماده 95 - هر شرکت تعاونی و یا هر اتحادیه تعاونی میتواند با توجه بمقررات این فصل با هر شرکت و یا اتحادیه تعاونی دیگر بشرطی که از یک نوع و دارای هدف ها و عملیات مشابه باشند ادغام شود.
ماده 96 - پیشنهاد ادغام باید در مجمع عمومی فوقالعاده هر دو شرکت یا اتحادیه همراه با قبول مطالبات بستانکاران بتصویب برسد. نسخه‌ای از مصوبات مجمع عمومی هر دو شرکت یا اتحادیه برای تمام اعضا و بستانکاران هر دو شرکت یا اتحادیه همچنین وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) فرستاده می‌شود و بترتیب مذکور در ماده 25 این قانون برای اطلاع عموم آگهی میگردد.
تبصره - هر یک از بستانکاران میتوانند تا مدت دو ماه از تاریخ نشر آگهی ادغام نظر خود را به شرکت یا اتحادیه بدهکار و وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) اعلام دارد.
ماده 97 - نسخه‌ای از تصمیم ادغام باید ظرف دو هفته از تاریخ انعقاد مجمع عمومی فوقالعاده هر یک از شرکت ها یا اتحادیه ها همراه با آخرین ترازنامه و صورت بدهی ها و مطالبات آن و گزارش حسابرسی که بدین منظور باید تهیه شود و نسخ های از آگهی ادغام که بشرح ماده 96 منتشر شده است برای وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) ارسال شود.
ماده 98 - هر یک از اعضا شرکت ها یا اتحادیه ها در صورتیکه با تصمیم ادغام مخالف باشد میتواند حداکثر تا یکماه نظر خود را کتبا بشرکت یا اتحادیه مربوط همچنین وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) اعلام دارد.
ماده 99 -وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) با وصول تصمیم ادغام از هر دو شرکت یا اتحادیه همراه با آخرین ترازنامه و صورت ریز مطالبات و بدهی ها و گزارش حسابرسان از وضع هر دو شرکت و یا اتحادیه هم چنین نظرات بستانکاران و با توجه به تعداد اعضا مخالف ادغام ظرف دو ماه نظر خود را مبنی بر موافقت یا مخالفت با ادغام بهر دو شرکت یا اتحادیه اعلام خواهد داشت.
ماده 100 - در صورتیکه وزارت تعاونی و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) ادغام را تصویب نکند تصمیم ادغام در هر دو شرکت یا اتحادیه منتفی است. موافقت با ادغام در صورتی است که ترتیب قابل قبول بستانکاران برای تصفیه بدهی ها در هر دو شرکت یا اتحادیه پیشبینی شود همچنین تعداد اعضای مخالف با ادغام در حدی باشد که مجموع اعضا باقی مانده و سرمایه شرکت یا اتحادیه بعد از ادغام کافی برای انجام هدف ها و برنامه‌های آن باشد.
ماده 101 - در صورت موافقت با ادغام هیاتهای مدیره شرکت ها یا اتحادیه‌های مربوط ظرف یک ماه اقدام بدعوت مجمع عمومی فوقالعاده مشترک شرکت ها یا اتحادیه ها برای ادغام خواهند نمود.
ماده 102 - مجمع عمومی فوقالعاده مشترک نسبت به تعیین سرمایه شرکت یا اتحادیه بعد از ادغام همچنین انتخاب هیات مدیره و بازرس یا بازرسان بر طبق آیین‌نامه اجرایی این قانون اقدام لازم بعمل خواهد آورد. (اصلاحی 1350/12/05)
ماده 103 - اعضایی که با تصمیم ادغام و انتشار آگهی آن مخالف باشند و از عضویت تعاونی ها مستعفی گردند باید ظرف مهلت مقرر مخالفت خود را کتبا اعلام دارند. شرکت یا اتحادیه مربوط مکلف است بهای سهام آن‌ها را حداکثر ظرف یکماه نقدا پرداخت نماید.
ماده 104 - هیات مدیره شرکت یا اتحادیه جدید مصوبات مجمع عمومی فوقالعاده مشترک را همراه با فهرست اعضا شرکت یا اتحادیه جدید و تغییراتی که حاصل شده است بترتیبی که در فصل سوم این قانون مقرر است برای اطلاع وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و اموراجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) و انعکاس در دفاتر ثبت ارسال خواهد داشت.
ماده 105 - با انجام عمل ادغام دارایی و بدهی شرکت یا اتحادیه جدید عبارت خواهد بود از مجموع دارایی و بدهی شرکت ها یا اتحادیه‌های قبل از ادغام پس از وضع مطالبات و سهامی که بازپرداخت شده است.
ماده 106 - ادغام شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی روستایی در شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی روستایی دیگر بموجب مقرراتی خواهد بود که وسیله وزارت تعاون و امور روستاها تهیه و بمورد اجرا گذاشته خواهد شد.
فصل نوزدهم -مالیات شرکت‌های تعاونی
ماده 107 از درآمد مشمول مالیات شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی با رعایت معافیت‌های مقرر در این قانون 10 % بنام مالیات شرکت وصول می‌شود و نسبت به بقیه بترتیب زیر عمل خواهد شد.
1 - نسبت به آن قسمت از درآمد که طبق تصمیم ارکان صلاحیتدار شرکت یا اتحادیه بعنوان سود سهام برای تقسیم بین اعضای شرکت تخصیص داده می‌شود پس از وضع مبلغی معادل شش درصد سرمایه منظور شده در آخرین ترازنامه شرکت بنرخ پانزده درصد.
2 - نسبت به آن قسمت از درآمد که طبق تصمیم ارکان صلاحیتدار شرکت یا اتحادیه بعنوان مازاد برگشتی برای تقسیم بین اعضا شرکت تخصیص داده می‌شود پس از وضع پنج هزار ریال در مورد هر عضو بنرخ پانزده درصد.
3 - نسبت به بقیه درآمد مشمول مالیات بنرخ بیست و پنج درصد.
تبصره 1 - معافیت موضوع بندهای 1 و 2 شامل سود سهام و مازاد برگشتی شرکت‌های تعاونی موضوع فصل هفدهم نخواهد بود.
تبصره 2 - وجوهی که شرکت‌های تعاونی کشاورزی بابت بهای محصول کشاورزی متعلق به اعضا که بشرکت تحویل می‌شود پرداخت می‌کنند اعم از این که بعنوان پیش پرداخت یا مازاد برگشتی باشد مشمول مالیات شرکت نخواهد بود. این وجوه در محاسبه درآمد مشمول مالیات کشاورزی عضو منظور خواهد شد.
تبصره 3 - مالیات مازاد برگشتی و سود سهام اتحادیه ها بعنوان علی‌الحساب مالیاتی شرکت‌های عضو وصول و موقع محاسبه مالیات شرکت علی‌الحساب های پرداختی منظور و اضافه دریافتی مسترد خواهد شد.
ماده 108 - شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی از پرداخت حق تمبر سهام معافند.
ماده 109 - در شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی ذخایر موضوع بندهای 1 و 2 ماده 15 این قانون که در دفاتر شرکت یا اتحادیه منظور شده است جز هزینه محسوب می‌شود.
ماده 110 - شرکت‌های تعاونی مصرف کنندگان - مسکن اعتبار کشاورزی و روستایی صیادان و کلیه اتحادیه‌های تعاونی از پرداخت ده درصد مالیات موضوع صدر ماده 107 این قانون معافند.
ماده 111 - درآمد شرکت‌های تعاونی روستایی متشکل از افراد ساکن حوزه عمل شرکت که بامر کشاورزی مباشرت مستقیم دارند اعم از این که تحت سرپرستی وزارت تعاون و امور روستاها با بانک عمران باشند همچنین شرکت‌های تعاونی کارگری مصرف - مسکن و اعتبار و نیز اتحادیه‌های آن‌ها همچنین شرکت‌های تعاونی صنایع دستی و صیادان و آموزشگاه ها و اتحادیه‌های آن‌ها بطور کلی از پرداخت مالیات معاف میباشند.
ماده 112 - معافیت درآمد کلیه فعالیت‌هایی که طبق قانون مالیات‌های مستقیم مشمول معافیت شناخته شده است شامل شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی که بهمان فعالیت‌ها اشتغال داشته باشند نیز خواهد بود.
ماده 113 - شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی از پرداخت مالیات‌های اضافی موضوع مواد 166 و 167 قانون مالیات‌های مستقیم و اصلاحیه آن معاف میباشند.
ماده 114 - شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی اعتبار و شرکت‌های تعاونی مسکن از لحاظ مالیات بهره تابع مقررات ماده 45 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب اسفند 1345 خواهند بود.
ماده 115 - انتقالات قطعی و اجاره واحدهای مسکونی از طرف شرکت‌های تعاونی مسکن باعضا آن‌ها مشمول مقررات مالیات بر درآمد املاک قانون مالیات‌های مستقیم نخواهد بود لکن در موارد تشخیص علیالراس درآمد مشمول مالیات طبق مقررات بخش مزبور تعیین خواهد شد.
ماده 116 - در مورد رسیدگی به اختلافات مالیاتی شرکت‌های تعاونی نماینده وزارت تعاون و امور روستاها (و در مورد تعاونی‌های کارگری نماینده وزارت کار و امور اجتماعی) بجای نماینده موضوع بند (3) ماده 244 قانون مالیات‌های مستقیم در کمیسیون تشخیص شرکت میکند. کمیسیون مجاز است با توجه به اطلاعاتی که از مراجع قانونی مربوط کسب میکند و رسیدگی‌هایی که بعمل میآورد ضرایب مالیاتی مصوب را درمورد شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی تعدیل کند.
ماده 117 - در مورد رسیدگی باختلافات مربوط به بقایای مالیاتی شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی نماینده وزارت تعاون و امور روستاها و در مورد تعاونی‌های کارگری نماینده وزارت کار و امور اجتماعی بجای نماینده مذکور در بند پ ماده 311 قانون مالیات‌های مستقیم در کمیسیون حل اختلاف شرکت میکند.
ماده 118 - کلیه مقررات مربوط به معافیت‌های مالیاتی راجع بشرکت های تعاونی از هر قبیل که در قانون مالیات‌های مستقیم مصوب اسفند 1345 و اصلاحیه آن منظور شده است ملغی می‌شود. (نسخ مواد 107 الی 110 و 113، 114، 116، 117، 118 به موجب بند 247 پیوست قانون تنقیح قوانین مالیاتی کشور مصوب 1396/01/30 )
فصل بیستم-زیان، انحلال و تصفیه شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی
ماده 119 - شرکت یا اتحادیه تعاونی میتواند زیان سالانه را با تصویب مجمع عمومی از حساب ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم تامین نماید و نمیتواند قبل از انتقال مبالغ برداشتی مذکور بحساب ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم، درآمد سال‌های بعدی شرکت یا اتحادیه را تقسیم کند.
ماده 120 - شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی در موارد زیر منحل می‌شود:
1 - کاهش سرمایه بمیزانی که ادامه عملیات مقدور و یا صلاح نباشد با تصویب مجمع عمومی فوقالعاده.
2 - کاهش تعداد اعضا از حد نصاب قانونی. (حذف 1354/02/24)
3 - اتمام برنامه‌ای که بموجب اساسنامه، شرکت برای انجام آن تاسیس شده است.
4 - تصمیم مجمع عمومی فوقالعاده.
5 - عدم تطبیق عملیات شرکت یا اتحادیه با اساسنامه و مقررات قانونی و یا تعطیل و عدم فعالیت آن در مهلت‌هایی که وزارت تعاون و امور روستاها (یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) مقرر میدارد.
تبصره - در صورتی که بعلل مذکور در بندهای 1 و 3 شرکت یا اتحادیه فعالیتی نداشته باشد وزارت تعاون و امور روستاها یا وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شرکت ها و اتحادیه‌های کارگری، بجانشینی مجمع عمومی فوقالعاده درباره انحلال شرکت یا اتحادیه و تعیین هیات تصفیه و اعلام آن به ثبت محل اقدام خواهد نمود. این حکم در مواردی نیز که شرکت یا اتحادیه طبق تصمیم مجمع عمومی فوقالعاده منحل گردیده ولی هیات تصفیه تعیین نشده و یا این که هیات تصفیه به تشخیص وزارت مذکور نتواند بوظایف قانونی خود عمل کند اجرا خواهد شد. (الحاقی 1354/02/24)
ماده 121 - در موارد مذکور در بند 5 ماده 120 وزارت تعاون و امور روستاها پیشنهاد انحلال شرکت یا اتحادیه مربوط را بشورای رسیدگی وداوری در اختلافات تعاونی ها خواهد داد و تا اعلام نظر آن شورا دارای کلیه اختیارات پیش بینی شده در مجمع عمومی عادی و فوقالعاده برای جلوگیری از عملیات و فعالیت‌های خلاف قانون شرکت یا اتحادیه مربوط خواهد بود.
ماده 122 - شورای رسیدگی و داوری در اختلافات تعاونی ها مکلف است ظرف یک هفته از تاریخ وصول پیشنهاد وزارت تعاون و امور روستاها مراتب را بشرکت یا اتحادیه مورد نظر اعلام نماید تا در صورتیکه بنظر آن وزارت اعتراض داشته باشد دلایل خود را ظرف 15 روز از تاریخ وصول اخطار شورا کتبا ارسال دارد.
ماده 123 - شورای رسیدگی و داوری در اختلافات تعاونی ها مکلف است رای خود را حداکثر ظرف دو ماه از تاریخ وصول پیشنهاد وزارت تعاون و امور روستاها در مورد انحلال صادر نماید، آرا صادره قطعی و لازم‌الاجرا است.
ماده 124 - با ابلاغ تصمیم شورای رسیدگی و داوری در اختلافات تعاونی ها مبنی بر انحلال شرکت یا اتحادیه وزارت تعاون و امور روستاها اقدام بانحلال آن و تعیین هیات تصفیه کرده و درخواست لغو ثبت شرکت یا اتحادیه را از اداره ثبت خواهد کرد.
ماده 125 - در تصفیه شرکت یا اتحادیه پرداخت تعهدات از محل دارایی آن‌ها با رعایت تقدم بشرح زیر است:
1 - پرداخت بدهی‌های شرکت یا اتحادیه.
2 - پرداخت سهام اعضا حداکثر بمیزان مبلغ اسمی هر سهم و سود سهام در صورتی که مازاد تصفیه از حساب ذخیره غیرقابل تقسیم شرکت بیشتر باشد.
3 - انتقال مانده تصفیه بحساب ذخیره قانونی غیرقابل تقسیم برای اقدامات مقرر طبق این قانون.
تبصره - تصفیه امور شرکت یا اتحادیه تعاونی در مواردیکه در این قانون پیش بینی نشده است بر اساس مقررات قانون شرکت‌های سهامی انجام خواهد گرفت. (الحاقی 1350/12/05)
فصل بیست و یکم –مجازات‌ها
ماده 126 - هر یک از اعضا هیات مدیره و بازرسان و مدیرعامل در صورتیکه با سو نیت بر خلاف اصول مقرر در این قانون و اساسنامه‌های مصوب مرتکب عملی شود که موجب زیان شرکت گردد علاوه بر جبران زیان وارده بحبس تادیبی از سه ماه تا شش ماه محکوم خواهد شد.
ماده 127 - هر یک از اعضا هیات مدیره و بازرسان و مدیرعامل به مجمع عمومی گزارش خلاف واقع بدهد بحبس تادیبی از سه ماه تا ششماه با جزای نقدی از ده هزار ریال تا یکصد هزار ریال و یا بهر دو مجازات محکوم خواهد شد.
ماده 128 - هر یک از مدیران عامل یا اعضای هیات مدیره یا بازرسان و یا کارکنان شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی مرتکب خیانت در امانت در مورد وجوه و اموال شرکت یا اتحادیه گردد بحداکثر مجازات مقرره در ماده 241 قانون مجازات عمومی محکوم می‌شود.
تبصره - رسیدگی باتهام هر یک از کارکنان سازمان ها و موسسات وابسته به دولت که بر حسب وظیفه سمت نظارت یا سرپرستی یا ارشاد یا مداخله در اداره امور شرکت ها یا اتحادیه‌های تعاونی را دارند تابع قوانین و مقررات دیوان کیفر کارکنان دولت خواهد بود.
ماده 129 - حسابرسانی که درباره نتیجه حسابرسی شرکت یا اتحادیه تعاونی گزارش خلاف واقع بدهند بحبس تادیبی از شش ماه تا یکسال محکوم می‌شوند.
ماده 130 - هر یک از اعضا شرکت‌های تعاونی که با عدم انجام تعهد در معامله با شرکتی که عضو آن است عامدا بشرکت خسارت وارد کند علاوه بر جبران خسارت بجزای نقدی از پنجهزار ریال تا پنجاه هزار ریال محکوم خواهد شد. در مورد این ماده تعقیب با گذشت مدعی خصوصی موقوف می‌شود.
ماده 131 - وزارت تعاون و امور روستاها در تعقیب مجرمین و مطالبه خسارات ناشی از جرم های پیش بینی شده در این قانون در تمام مراحل رسیدگی از هزینه دادرسی معاف می‌باشد.
تبصره - رسیدگی بدعاوی مذکور خارج از نوبت بعمل خواهد آمد.
ماده 132 - پس از صدور کیفر خواست در مورد جرایم مندرج در این قانون مراتب از طرف مراجع قضایی بشرکت یا اتحادیه مربوط اعلام می‌شود و در اینصورت متهم از سمت خود در شرکت یا اتحادیه برکنار میگردد.
فصل بیست و دوم-وظایف وزارت تعاون و امور روستاها در مورد شرکت ها و سازمان‌های تعاونی
ماده 133 - وزارت تعاون و امور روستاها برای ارشاد و نظارت و سرپرستی شرکت ها و سازمان‌های تعاونی بتدریج و متناسب با امکانات خود عهده دار وظایف زیر است:
1 - تربیت کارشناسان تعاونی و کمک مالی و فنی بتاسیس و اداره مراکز آموزش و تحقیقات تعاونی.
2 - تربیت و تعلیم نیروی انسانی مورد نیاز شرکت ها و سازمان‌های تعاونی مانند مدیران عامل و حسابداران و حسابرسان.
3 - اجرای برنامه‌های ترویج و آموزش برای تفهیم و تعمیم اصول و روش‌های تعاونی.
4 - تحقیقات آماری و مطالعه درباره فعالیت تعاونی ها و اظهار نظر و اتخاذ تصمیم نهایی در زمینه اجرای طرح‌های اساسی تعاونی ها که وسیله سایر سازمان‌های دولتی و خصوصی تهیه می‌شود.
5 - اعمال کمک‌های فنی و اداری و مالی در موارد لازم بمنظور اداره صحیح تعاونی ها.
6 - تهیه اساسنامه و آیین‌نامه‌های نمونه و فرم ها و دفاتر مورد لزوم برای انواع شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی و همچنین کمک بتنظیم آیین‌نامه‌های استخدامی کارکنان موظف در شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی.
7 - جلوگیری از فعالیت شرکت ها و سازمان‌هایی که با بکار بردن نام تعاون عملیات آن‌ها مخالف اصول تعاون و هدف‌هایی است که در این قانون تصریح شده است.
8 - تعیین خط مشی کلی در امور آموزشی و اداری و اعتباری سازمان‌های تعاونی از طریق پیشنهاد بشورای عالی هم آهنگی تعاونی‌های کشور(مندرج در فصل 23 این قانون) و اجرای تصمیمات آن و هم آهنگ کردن کلیه فعالیت‌های تعاونی کشور در رشته‌های تعاونی.
9 - نظارت بر اجرای این قانون و سایر قوانین موضوعه درباره عملیات و وظایف شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی.
10 - تشکیل تدریجی کنگره تعاونی‌های هر رشته در استان‌ها و فرمانداری‌های کل بمنظور کمک بتشکیل اتحادیه‌های نظارت و هم آهنگی مناطق و اتحادیه‌های مرکزی.
تبصره - وزارت تعاون و امور روستاها عندالاقتضا میتواند برای نظارت بر اداره امور شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی تهیه و توزیع در حدود مقررات پیش بینی شده در این قانون به اتاق اصناف پایتخت نمایندگی بدهد. (الحاقی 1352/04/09)
فصل بیست و سوم-تشکیلات و نظام تعاونی کشور
ماده 134 - اتحادیه مرکزی هر یک از رشته‌های تعاونی نماینده آن رشته است که بشرح زیر تشکیل می‌شود:
1 - اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی و روستایی.
2 - اتحادیه مرکزی تعاونی‌های مصرف.
3 - اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کار و پیشه.
ماده 135 - تشکیلات تعاونی در کشور بشرح زیر خواهد بود:
الف - در هر منطقه تعاونی:
1 - انواع شرکت‌های تعاونی و اتحادیه‌های مربوط بمنظور توسعه عملیات اقتصادی.
2 - اتحادیه نظارت و هم آهنگی تعاونی‌های رشته‌های سه گانه.
3 - اتحادیه‌های اعتباری موضوع فصل هفتم این قانون.
4 - سازمان اداری وزارت تعاون و امور روستاها.
ب - تشکیلات تعاونی مرکزی:
1-سازمان مرکزی تعاون (الحاقی 1350/12/05)
2- سازمان مرکزی تعاون روستایی (الحاقی 1350/12/05)
3 - شورای عالی هم آهنگی تعاونی‌های کشور.
4 - شورای رسیدگی و داوری در اختلافات تعاونی ها.
5 - بانک تعاون کشاورزی ایران.
6 - اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کار و پیشه.
9 - اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی و روستایی.
10 - اتحادیه مرکزی تعاونی‌های مصرف.
ماده 136 - شورای عالی هم آهنگی تعاونی‌های کشور که دبیرخانه و محل تشکیل جلسات آن در وزارت تعاون و امور روستاها خواهد بود، بریاست وزیر تعاون و امور روستاها و با عضویت مقامات زیر تشکیل میگردد.
رییس هیات مدیره اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی و روستایی.
رییس هیات مدیره اتحادیه مرکزی تعاونی‌های مصرف.
رییس هیات مدیره اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کار و پیشه.
رییس بانک تعاون کشاورزی ایران. (اصلاحی 1350/12/05)
رییس کل بانک رفاه کارگران.
رییس هیات مدیره سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران.
نماینده وزارت کار و امور اجتماعی.
یک نفر کارشناس تعاونی بانتخاب وزیر تعاون و امور روستاها.
رییس سازمان مرکزی تعاون (الحاقی 1350/12/05)
تبصره - مادام که اتحادیه‌های مرکزی تعاونی ها تشکیل نشده است وزیر تعاون و امور روستاها قایم مقام آن‌ها در جلسات شورا خواهد بود.
ماده 137 - آیین‌نامه وظایف شورای عالی هم آهنگی تعاونی‌های کشور از طرف دبیر شورا تهیه و پس از تصویب شورا بمورد اجرا گذاشته می‌شود.
تبصره - رییس سازمان مرکزی تعاون دبیر شورای عالی هم آهنگی تعاونی‌های کشور خواهد بود. (الحاقی 1350/12/05)
ماده 138 - شورای رسیدگی و داوری در اختلافات تعاونی ها با شرکت نماینده قضایی دادستان کل کشور، نماینده وزارت تعاون و امور روستاها، نماینده وزارت کار و امور اجتماعی، سه نفر کارشناس تعاونی بانتخاب وزیر تعاون و امور روستاها و نمایندگان اتحادیه‌های مرکزی تعاونی ها (پس ازتشکیل) بمنظور اعلام نظر در مواردی که در این قانون و آیین‌نامه اجرایی آن و یا اساسنامه شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی تصریح شده است تشکیل می‌شود.
تبصره 1 - شورا برای هر دوره یکساله رییس و دبیر خود را از بین اعضا انتخاب خواهد کرد. (الحاقی 1350/12/05)
تبصره 2 - محل تشکیل جلسات شورا وزارت تعاون و امور روستاها خواهد بود و آیین‌نامه وظایف آن توسط دبیر شورا تهیه و پس از تصویب شورا بمورد اجرا گذارده می‌شود. (الحاقی 1350/12/05)
فصل بیست و چهارم-حسابرسی شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی
ماده 139 - وزارت تعاون و امور روستاها بمنظور نظارت و ارشاد تعاونی ها مجاز به حسابرسی آن‌ها می‌باشد و در عین حال میتواند طبق آیین‌نامه‌ای که تنظیم خواهد کرد اجازه حسابرسی شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی عضو اتحادیه نظارت و هم آهنگی را برای دوره‌های معین باتحادیه مذکور بدهد و یا این اجازه را برای ادوار بعدی تمدید کند.
تبصره 1 - وزارت تعاون و امور روستاها با مشاهده نقص یا تخلفی در کار حسابرسی اتحادیه نظارت و هم آهنگی مربوط میتواند در هر هنگام اجازه قبلی را لغو کند.
تبصره 2 - در مورد حسابرسی شرکت‌های تعاونی کارگری وزارت تعاون و امور روستاها بوزارت کار و امور اجتماعی نمایندگی برای انجام این وظیفه خواهد داد تا طبق ضوابط مصوب شورای عالی هم آهنگی تعاونی‌های کشور حسابرسی را انجام داده و نتیجه را بوزارت تعاون و امور روستاها اعلام دارد.
ماده 140 - شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی موظفند نسخه‌ای از ترازنامه هر سال یا دوره مالی و حساب سود و زیان دوره مربوط را حداکثر ظرف یکهفته پس از تنظیم باتحادیه نظارت و هم آهنگی مربوط و در صورتیکه این اتحادیه تشکیل نشده باشد باداره کل تعاون و امور روستاهای محل (یا اداره کار و امور اجتماعی در مورد شرکت‌های تعاونی کارگری) ارسال دارند.
ماده 141 - حسابرسی شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که از طرف وزارت تعاون و امور روستاها تنظیم و بمورد اجرا گذاشته خواهد شد.
فصل بیست و پنجم-مقررات مختلف
ماده 142 - شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی روستایی که قبل از تصویب این قانون به ثبت رسیدهاند بنا به تشخیص وزارت تعاون و امور روستاها بتدریج وضع خود را با این قانون تطبیق خواهند داد.
ماده 143 - مطالبات شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی از اعضا خود جز مطالبات ممتازه است.
ماده 144 - شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی از پرداخت حقالثبت و نصف تعرفه آگهی ثبت در روزنامه رسمی کشور معافند.
ماده 145 - وزارت تعاون و امور روستاها نمونه دفاتر مالی و حسابداری شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی را تهیه خواهد کرد که پس از تایید وزارت دارایی بجای دفاتر قانونی مقرر در قانون تجارت در اختیار آن‌ها قرار گیرد و دفاتر مذکور در حکم دفاتر قانونی خواهد بود.
ماده 146 - وزارت تعاون و امور روستاها در صورت ملاحظه تخلف در اداره امور شرکت ها یا اتحادیه‌های تعاونی و یا در مواردیکه یک یا چند نفر ازاعضا هیات مدیره یا مدیرعامل یا بازرسان قادر بانجام وظایف خود نباشند با استفاده از کلیه اختیارات پیش بینی شده برای مجمع عمومی عادی و فوقالعاده شرکت یا اتحادیه مربوط میتواند شرکت یا اتحادیه مذکور را منحل کند یا اعضا مزبور را برکنار و جانشین آنانرا در درجه اول از بین اعضا و در غیراینصورت بطور موقت تا تشکیل مجمع عمومی از اشخاص صاحب صلاحیت دیگر تعیین نماید. در مورد شرکت ها و اتحادیه‌های تعاونی کارگران «موضوع تبصره ماده 18 و ماده 90 این قانون» نسبت به تعیین هیات مدیره و مدیرعامل و بازرسان با نظر وزارت کار و امور اجتماعی اقدام خواهد شد. (اصلاحی 1350/12/05)
ماده 147 - سازمان تعاون مصرف کادر نیروهای مسلح شاهنشاهی از شمول این قانون مستثنی است و وظایفی را که بر عهده دارد مستقلا طبق مقررات و اساسنامه و آیین‌نامه‌های مخصوص بخود انجام خواهد داد.
ماده 148 - کلیه قوانین و مقررات مغایر با این قانون ملغی است و در قوانین بعدی نیز نسخ یا اصلاح مواد و مقررات این قانون باید صریحا قید شود.
ماده 149 - این قانون بمدت پنجسال بصورت آزمایشی اجرا خواهد شد و هرگاه در این مدت وزارت تعاون و امور روستاها با توجه به نتایج تحقیقات انجام شده وسیله مرکز تحقیقات روستایی این وزارت (موضوع ماده 15 قانون تشکیل شرکت‌های سهامی زراعی) که از این پس مرکز تحقیقات وزارت تعاون و امور روستاها نامیده خواهد شد تغییرات و اصلاحاتی را در این قانون لازم تشخیص دهد جهت تصویب به کمیسیون‌های تعاون و امور روستاهای مجلسین تقدیم مینماید و این تغییرات و اصلاحات پس از تصویب قابل اجراست.
دولت مکلف است در پایان مدت پنجسال لایحه نهایی را جهت تصویب مجلسین تقدیم نماید، مادام که لایحه نهایی بتصویب نرسیده مقررات این قانون و مصوبات کمیسیون‌های مذکور لازم‌الاجرا خواهد بود.
قانون فوق مشتمل بر یکصد و چهل و نه ماده و چهل و یک تبصره پس از تصویب مجلس سنا در تاریخ روز چهارشنبه پنجم خرداد ماه 1350 در جلسه روز یکشنبه شانزدهم خردادماه یکهزار و سیصد و پنجاه بتصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی
شماره روزنامه رسمی:7711 تاریخ روزنامه رسمی:1350/04/30
ردیف | قوانین مرتبط و اثرگذار |
1 | |
2 | |
3 |