درخصوص رسیدگی به پرونده مالیاتی شعب و نمایندگی‌های شرکت‌های خارجی...

شماره: 18921/1623/232

تاریخ: 1385/05/29

پیوست:

 

سازمان امور اقتصادی و دارایی استان

هیات عالی انتظامی مالیاتی

اداره کل امور مالیاتی استان

دادستانی انتظامی مالیاتی

اداره کل

دبیرخانه هیات ماده 251 مکرر

دفتر فنی مالیاتی

سازمان حسابرسی

شورای عالی مالیاتی

جامعه حسابداران رسمی ایران

مجله مالیات

 

به منظور ایجاد وحدت رویه در رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی شعب و نمایندگی شرکت‌های خارجی در ایران مقتضی است ماموران مالیاتی در رسیدگی‌های خود به این پرونده ها موارد ذیل را مورد توجه قرار دهند:

1- دفاتر نمایندگی و شعب شرکت‌های خارجی که در اجرای قانون ثبت شرکت‌های خارجی در ایران بابت فعالیت‌های زیر به ثبت رسیده اند.

1-1- ارایه خدمات بعد از فروش کالا یا خدمات شرکت خارجی

2-1- انجام عملیات اجرایی قراردادهاییکه بین اشخاص ایرانی و شرکت خارجی منعقد می‌شود.

3-1- بررسی و زمینه سازی برای سرمایه گذاری شرکت خارجی در ایران.

4-1- همکاری با شرکت‌های فنی و مهندسی ایرانی.

5-1- افزایش صادرات غیر نفتی

6-1- ارایه خدمات فنی و مهندسی و انتقال دانش فنی

7-1- انجام فعالیت‌هایی که مجوز آن توسط دستگاه‌های دولتی که مجاز به صدور مجوز هستند صادر می‌گردد. از قبیل ارایه خدمات در زمینه‌های حمل و نقل، بیمه و بازرسی کالا و بازاریابی و ...

2- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی( شرکت‌های سهامی، با مسیولیت محدود ، موسسات و ...) که نمایندگی شرکت‌های خارجی جز فعالیت‌های آن‌ها می‌باشد و خود را به عنوان نماینده آن شرکت ها معرفی می‌نمایند.

3- در اجرای ماده 1 آیین‌نامه اجرایی قانون اجازه ثبت شعب یا نمایندگی شرکت‌های خارجی در ایران مصوب 1378/01/11 هیات محترم وزیران ، شرکت‌های خارجی صرفا در زمینه فعالیت‌های مندرج در بند 1 قسمت الف فوق می‌تواند در ایران شعبه یا نمایندگی ثبت نمایند، بنابراین ماموران مالیاتی در زمان رسیدگی گزارش توجیهی ثبت شرکت یا ادامه فعالیت شرکت را به استناد مواد 3و10 آیین‌نامه مذکور از شرکت خارجی اخذ نمایند.

4- در اجرای ماده 8 آیین‌نامه اجرایی ثبت شعب و نمایندگی شرکت‌های خارجی و همچنین بند هـ ماده 2 آیین‌نامه اجرایی تبصره 4 قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به عنوان حسابدار رسمی ماموران مالیاتی مکلفند در فرم دعوت ارایه دفاتر و اسناد و مدارک در اجرای بند 2 ماده 97 ق.م.م از شعبه یا نمایندگی شرکت‌های خارجی صورت‌های مالی حسابرسی شده را در خواست نمایند.

5- نظریه اینکه یکی از شروط ثبت شعبه و نمایندگی خارجی در ایران به استناد ماده 5 آیین‌نامه اجرایی قانون اجازه ثبت شعب و نمایندگی شرکت‌های خارجی در ایران اخذ مجوز از یکی از دستگاه‌های دولتی می‌باشد، در زمان درخواست ارایه اسناد و مدارک مجوز مذکور را از شرکت مورد نظر اخذ نمایند.

6- طبق مفاد آیین‌نامه مزبور شعب شرکت‌های خارجی مکلفند هر سال گزارش سالانه شرکت اصلی مشتمل بر گزارش‌های مالی حسابرسی شده توسط حسابرسان مستقل مقیم در کشور متبوع را به دستگاه ذیربط ( صادر کننده مجوز) ارایه نمایند بنابراین ماموران مالیاتی از طریق مکاتبه با دستگاه‌های ذیربط با رعایت مقررات نسبت به اخذ اطلاعات مربوط اقدام نمایند.

7- هر چند طبق حکم تبصره 3 ماده 107 قانون مالیات‌های مستقیم شعب و نمایندگی‌های شرکت ها و بانک‌های خارجی در ایران که بدون داشتن حق انجام دادن معامله به امر بازاریابی و جمع آوری اطلاعات اقتصادی در ایران برای شرکت مادر اشتغال دارند و برای جبران مخارج خود از شرکت مادر وجوهی دریافت می‌کنند نسبت به آن وجوه مشمول مالیات نخواهند بود لیکن در خصوص فعالیت آن‌ها در ایران توجه به نکات ذیل در انجام رسیدگی‌ها ضروری می‌باشد.

1-7- برخی از شعب و نمایندگی شرکت‌های خارجی علاوه بر انجام امور بازاریابی و جمع آوری اطلاعات برای شرکت اصلی( شرکت مادر) اقدام به امور بازاریابی و جمع آوری اطلاعات جهت سایر اشخاص خارجی نیز می‌نماید در این صورت فعالیت‌های انجام شده بابت سایر اشخاص خارجی مشمول مالیات خواهد بود.

2-7- برخی از شعب و نمایندگی‌های شرکت خارجی در ایران علاوه بر بازاریابی و جمع آوری اطلاعات در زمینه خدمات پس از فروش نیر فعالیت دارند. در این صورت موضوع فعالیت خدمات پس از فروش از مصادیق تبصره 3 ماده 107 نبوده و شعبه شرکت خارجی علاوه بر درآمد حاصل از خدمات پس از فروش که احتمالا در برخی موارد عاید آن خواهد شد در زمینه کمیسیونری خارجی نیز مشمول پرداخت مالیات می‌باشد.

3-7- برخی از شعب و نمایندگی شرکت‌های خارجی هر چند طبق آگهی تاسیس در اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی مجاز به فعالیت انتفاعی نمی باشد لیکن در مواردی ممکن است با ارایه پیش فاکتور و یا همچنین انعقاد قرار داد از طرف شرکت مادر در ایران فعالیت نمایند. توجه شود شعب و نمایندگی‌های مذکور مشمول حکم تبصره 3 ماده 107 نبوده و می‌بایست مطابق با شرایط حاکم بر قواعد بین‌المللی نمایندگی نسبت به شناسایی درآمد اقدام نمایند.

8- ماموران مالیاتی در اجرای تبصره3 ماده 107 ق.م.م با رسیدگی به اسناد و مدارک شرکت و جمع آوری اطلاعات لازم از نحوه و چگونگی انجام فعالیت شرکت در ایران اطمینان حاصل نمایند، در هر حال اگر جمع آوری اطلاعات منجر به آن شود که شرکت اصلی اقدام به فروش کالا و خدمات می‌نماید(فروش مستقیم)، در چنین حالتی وضعیت شعبه همانند قبل نخواهد بود بلکه وارد فعالیت انتفاعی شده و یا اینکه شعبه مزبور باید نام شخص حقیقی یا حقوقی دیگری که امور نمایندگی فروش مستقیم را دارد معرفی کند.

9- طبق اصول و ضوابط و مقررات بین‌المللی هر گونه فعالیت نمایندگی در چارچوب قرارداد صورت می‌گیرد و مودیان مکلفند در اجرای قوانین مالیاتی قرارداد نمایندگی مربوط که مرتبط به اسناد و مدارک درآمد آنهاست در اختیار واحدمالیاتی قرار دهند.

10- مطابق نمونه قراردادهای بین‌المللی(OECD) و همچنین قوانین اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بین ایران و سایر کشورها در صورتیکه موسسه یک دولت متعاهد به طور مستقیم یا غیر مستقیم در اداره یا کنترل یا سرمایه یک موسسه دولت متعاهد دیگر شرکت داشته باشد یا همین اشخاص به طور مستقیم یا غیر مستقیم در اداره یا کنترل یا سرمایه موسسه یک دولت متعاهد دیگر شرکت داشته باشند و در هر یک از دو موسسه از لحاظ روابط تجاری یا مالی تحت شرایطی( مورد تراضی یا تحمیلی) با یکدیگر مربوط باشند که این شرایط با شرایطی که ممکن است بین موسسات مستقل برقرار شود متفاوت باشد(third party comparison basis/ Arms length principle) . در این صورت منافعی را که در صورت فقد این شرایط ممکن بود عاید یکی از موسسات گردد و عملا به علت وجود همین شرایط عاید نشده است می‌توان جز منافع این موسسه محسوب و در نتیجه مشمول مالیات نمود.

11- بنابراین در محاسبه درآمد و شناسایی سود می‌بایست اصول قانونی و ضوابط معامله در شرایط عادی رعایت شده باشد لذا مقرر می‌دارد ماموران مالیاتی ضمن بررسی موضوع، نحوه و چگونگی ارتباط بین شعب و نمایندگی شرکت خارجی در ایران را با شرکت اصلی با توجه به مدارک و مستندات بدست آمده بررسی و در نتیجه از صحت و سقم قراردادهای نمایندگی و درآمدهای ابرازی به نحوی اطمینان حاصل نمایند.

با توجه به عرف بین‌المللی در خصوص فعالیت‌های نمایندگی و دلالی، قراردادهای به صورت هزینه به اضافه چند درصد(Cost plus)، مبالغ مقطوع درآمد و یا تامین هزینه در قبال ارایه خدمات نمایندگی در صورتی مورد پذیرش است که از مبانی منطقی و شرایط مشابه برخوردار باشند( مشابه قرارداد با اشخاص غیر وابسته که در آن‌ها به طور معمول درآمد تحت عنوان کمیسیون یا حق‌الزحمه به صورت درصدی از مبلغ صورت حساب قطعی فروشنده تعیین می‌شود. ملاک، صورتحساب فروشنده خارجی است که بر مبنای هر گونه اعتبار اسنادی به صورت نقدی، برات اسناد، بدون انتقال ارز و طرق دیگر بانکی است) لذا اگر درآمد ابرازی با توجه به نرخ معمول کمیسیونری توسط اشخاص مستقل نباشد، باید مبالغ قطعی اعتبارات اسنادی گشایش یافته و هم ارز ریالی آن و هم ارز ریالی ثبت سفارش بدون انتقال ارز و سایر موارد مربوط مبنای تعیین درآمد کمیسیونری یا نمایندگی قرار گیرد.

12- به استناد بند 16 ماده 20 آیین‌نامه تحریر دفاتر، ثبت هزینه ها ودرآمدها واقلام مالی غیر واقع در دفاتر به شرط احراز موجب ردی دفاتر می‌باشد، بنابراین واحدهای مالیاتی با بررسی قراردادهای ارایه شده و همچنین بررسی موارد مشابه در قراردادهای کمیسیونری وبا در نظر گرفتن شرایط عادی معامله مواردی را که طبق عرف بین‌الملل و شرایط بازار به صورت غیر واقعی ابراز شده به هیات سه نفری موضوع بند 3 ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم ارجاع نمایند.

13- نظر به اینکه طبق ماده 8 آیین‌نامه اجرایی ثبت شعب و نمایندگی شرکت‌های خارجی و همچنین بند هـ ماده 2 آیین‌نامه اجرایی تبصره 4 قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به عنوان حسابدار رسمی، شعب و نمایندگی شرکت‌های خارجی در ایران مکلفند حسابرس و یا بازرسی قانونی خود را از موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران انتخاب نمایند، بنابراین شعب ونمایندگی هایی که به تکلیف قانونی خود در این زمینه اقدام و صورت‌های مالی حسابرسی شده را به شرح فوق ارایه نموده اند درچارچوب قوانین و مقررات مربوط مورد بررسی قرار گیرد و تا حد امکان گزارش مذکور مبنای عمل قرار گیرد.

14- با توجه به اینکه امور حسابداری و نگهداری دفاتر قانونی اکثر شعب و نمایندگی‌های  شرکت‌های خارجی را موسسات حسابرسی و خدمات مالی به عهده دارند توجه شود در اجرای اصل استقلال در حسابرسی، گزارش حسابرسی می‌بایست توسط حسابرس مستقل دیگری تهیه گردد. بنابراین گزارش حسابرسی که توسط حسابرس مسیول تهیه حساب ها و صورتحساب‌ها و نگهداری دفاتر شرکت تهیه شده باشد فاقد اعتبار است.

15- حسابداران رسمی که امور حسابرسی مالی شعب و نمایندگی شرکت‌های خارجی در ایران را به عهده دارند باید در گزارش حسابرسی خود به شرایط عادی عملیات تجاری در شناسایی درآمد و هزینه صاحب کار و صحت درآمدهای ابرازی اعم از از حق‌العمل، کارمزد یا تخفیف دریافتی اظهار نظر صریح نموده وفرم پیوست را تکمیل نمایند.

در خصوص شعب ونمایندگی هایی که در ایران اقدام به فروش کالا وارایه خدمات می‌کنند به صورت زیر عمل گردد:

1- 15- شعب یا نمایندگی‌هایی که خود مستقیما در ایران مبادرت به فروش کالا وتجهیزات وارایه خدمات می‌نمایند که در این حالت میزان فروش یا درآمد حاصل از ارایه خدمات می‌باید مبنای محاسبه مالیات با رعایت سایر مقررات قانون مالیات‌های مستقیم قرار گیرد.

2- 15- شعب یا نمایندگی‌هایی که به موجب قرارداد منعقده فی ما بین خود و دفتر مرکزی (شرکت مادر) فروش توسط شرکت مرکزی انجام گرفته و دفاتر و نمایندگی ها صرفا نسبت به ثبت تخفیف‌های دریافتی یا حق‌العمل فروش در دفاتر خود اقدام می‌نمایند که در این صورت حق‌العمل فروش یا تخفیف‌های دریافتی نباید از حد متعارف موارد مشابه کمتر باشد. لذا چنانچه این گونه دفاتر نمایندگی و شعب درآمد واقعی خود را همانند یک شعبه مستقل در دفاتر ثبت ننمایند یا با ارایه قراردادهای صوری درآمد کمتری ابراز نمایند، ادارات امور مالیاتی با تهیه اسناد و مدارک مستند و مستدل ضمن بررسی دقیق و بر اساس قراردادهای مشابه مربوط به سایر دفاتر نمایندگی‌های خارجی می‌توانند نسبت به محاسبه و تعیین درآمد این گونه مودیان اقدام نمایند.

16- اشخاص حقوقی و حقیقی ایرانی که دارای نمایندگی انحصاری شرکت‌های خارجی می‌باشند و به امر خرید و فروش کالا و ارایه خدمات مربوط به کالای خارجی در ایران اشتغال دارند، این گونه اشخاص مکلفنند نسبت به ثبت درآمد از محل فروش کالای خارجی و خدمات ارایه شده اقدام نمایند. صرف نظر از اینکه درآمد مذکور، به صورت نقدی( وجوه ارسالی) یا غیر نقدی( کالا و قطعات ) باشد.

17- سایر اشخاص حقیقی و حقوقی که به فعالیت نمایندگی شرکت‌های خارجی اشتغال دارند( فروش کالا، ارایه خدمات فنی، بازرسی و غیره) از نظر رسیدگی مشمول مفاد این دستورالعمل می‌باشند.