رای شماره 1736088 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع:...

شماره 0107663 1402/07/19

بسمه تعالی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 140231390001736088مورخ 1402/07/08 با موضوع: «بخشنامه شماره 1492603/1401 مورخ 1401/10/11 مدیر کل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران که صرفا دانه سویا، کلزا، گلرنگ، روغن خام سویا، روغن خام آفتابگردان، روغن خام کلزا و روغن پالم را به عنوان دانه‌های روغنی و روغن خام جهت شمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده به نرخ یک درصد اعلام کرده است ابطال نشد » جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می‌گردد.

مدیرکل هیات عمومی و هیاتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: 1402/07/08 شماره دادنامه: 140231390001736088

شماره پرونده: 0107663

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: شرکت توسعه مروارید امید با وکالت آقایان حمیدزمانی قدیمی و ناصر معروفی

طرف شکایت: گمرک جمهوری اسلامی ایران

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 1401/1492603 ـ 1401/10/11 مدیرکل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران

گردش کار: آقایان حمید زمانی قدیمی و ناصر معروفی به وکالت از شرکت توسعه مروارید امید به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره 1401/1492603 ـ 1401/10/11 مدیرکل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:

"1ـ بر اساس بند 3 مصوبات شصت و ششمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا موضوع نامه مورخ 1400/12/26 دبیر شورای عالی اقتصادی از تاریخ لازم‌الاجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده (1400/10/13) تا پایان سال 1401 نرخ اخذ مالیات بر ارزش افزوده برای واردات گندم، برنج، دانه‌های روغنی، انواع روغن خام، قند و شکر و گوشت قرمز معادل یک درصد تعیین می‌گردد.

2ـ موضوع مصوبه فوق‌الذکر به موجب بخشنامه شماره 1822357/1400 ـ 1400/12/28 مدیرکل مرکز واردات و امور مناطق آزاد و ویژه به گمرکات اجرایی کشور ابلاغ می‌گردد و متعاقبا نیز طی نامه شماره 145899/1401ـ 1401/02/26 مرجع اخیرالذکر خطاب به مدیرکل گمرک زاهدان و در پاسخ به استعلام به عمل آمده در مورد اظهارنامه اختلافی به صراحت دانه کنجد را مشمول مصوبه فوق‌الذکر و جز دانه‌های روغنی اعلام و در دایره شمول پرداخت یک درصد مالیات بر ارزش افزوده اعلام می‌نماید.

3ـ برخلاف اقدامات قانونی فوق‌الذکر بخشنامه دیگری به شماره 1401/1492603 ـ 1401/10/11 از سوی مدیرکل دفتر واردات گمرک ایران صادر و به موجب آن دانه کنجد را از ردیف دانه‌های روغنی حذف و در نتیجه از شمول مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا خارج اعلام و در اقدامی بسیار تعجب برانگیز ضمن عطف به ماسبق نمودن موضوع بخشنامه مورد اعتراض به ابتدای سال 1401 دستور صدور برگ مطالبه نامه کسر دریافتی نسبت به کنجدهای وارداتی که با نرخ یک درصد ترخیص شده اند به گمرکات کشور داده می‌شود.

4ـ با عنایت به صراحت و اطلاق مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی در مورد معافیت دانه‌های روغنی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده تا یک درصد و نظر به اینکه مصرف اصلی و عمده کنجد وارداتی به کشور در زمینه روغن کشی می‌باشد و برخلاف ادعای مطروحه از جانب گمرک دانه کنجد هیچ گونه مصرف آجیلی نداشته و قرار دادن کنجد در ردیف دانه‌هایی مانند تخمه آفتابگردان، کدو، خربزه و هندوانه فاقد مبنای قانونی عرفی و منطقی می‌باشد و بخشنامه مورد شکایت با خروج از حدود اختیارات قانونی موجب محدود نمودن دایره شمول مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا که در حکم قانون می‌باشد گردیده و همچنین موجبات تضییع حقوق شرعی و قانونی اشخاص ذینفع را فراهم نموده که مستندا به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 36 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ابطال بخشنامه مورد شکایت از تاریخ صدور مورد استدعاست."

متن بخشنامه مورد شکایت به شرح زیر است:

بخشنامه شماره 1401/1492603ـ 1401/10/11 مدیرکل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران

"بخشنامه‌های گمرکات اجرایی

پیرو بخشنامه‌های شماره 365/1400/1822357 ـ 1400/12/28، 67/1401/322172 ـ 1401/03/10، 87/1401/412753 ـ 1401/03/28 و 110/1401/494330 ـ 1401/04/12 در خصوص کاهش نرخ مالیات و عوارض ارزش افزوده واردات گندم، برنج، دانه‌های روغنی، انواع روغن خام، حبوبات شامل عدس، نخود، لوبیا و ماش، قند، شکر، گوشت مرغ، گوشت قرمز و چای از نه درصد (9%) به یک درصد (1%)، به پیوست تصویر نامه شماره 1401/500/80207 ـ 1401/09/29 معاون توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در خصوص کالاهای مشمول دانه‌های روغنی و روغن خام جهت اقدام لازم با رعایت کامل سایر مقررات ارسال می‌گردد.

شایسته است دستور فرمایید ردیف‌های تعرفه فصل 12 (دانه‌های روغنی) و ردیف‌های تعرفه فصل 15 (انواع روغن خام) مندرج در فهرست ضمیمه بخشنامه شماره 67/1401/322172 ـ 1401/03/10 و 110/1401/494330 ـ 1401/04/12 کان لم یکن تلقی و صرفا کالاهای به شرح جدول ذیل به عنوان دانه‌های روغنی و روغن خام جهت شمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده به نرخ یک درصد تلقی می‌گردد.

ـ ضمنا دستور فرمایید در خصوص سایر موارد که دانه‌های روغنی و روغن خام به استناد بخشنامه فوق‌الذکر با نرخ کمتر ترخیص گردیده اند سریعا نسبت به بررسی و صدور مطالبه نامه کسر دریافتی با رعایت سایر مقررات اقدام لازم معمول نمایند. همچنین کسر دریافتی مالیات بر ارزش افزوده مشمول مرور زمان موضوع ماده (135) قانون امور گمرکی نمی باشد.

شایان ذکر است چنانچه کالاهای مزبور قبل از صدور این بخشنامه به گمرک اظهار یا ترخیص شده باشند، مابه‌التفاوت حقوق ورودی مشمول جریمه موضوع ماده (108) قانون امور گمرکی نخواهد بود. ـ مدیرکل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران"

در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست دفتر حقوقی گمرک جمهوری اسلامی ایران به موجب لایحه شماره 1402220380324646 ـ 1402/02/06 توضیح داده است که:

"1ـ با توجه به نامه مورخ 1400/12/26 دبیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی و معاون اقتصادی رییس جمهور، به موجب بند 3 مصوبات شصت و ششمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی، «از تاریخ لازم‌الاجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده (1400/10/13) تا پایان سال 1401، نرخ اخذ مالیات بر ارزش افزوده برای واردات گندم، برنج، دانه‌های روغنی، انواع روغن خام، قند، شکر، گوشت قرمز معادل 1% تعیین گردیده است» که مراتب بلافاصله طی بخشنامه 1400/1822357 ـ 1400/12/28 به گمرکات اجرایی ابلاغ گردید.

2ـ با عنایت به بررسی موضوع توسط دفتر تعرفه و اعلام فهرست ردیف تعرفه کالاهای مزبور، دفتر واردات مراتب را طی بخشنامه شماره 1401/322172ـ 1401/03/10 به گمرکات اجرایی ابلاغ نموده است.

3ـ با توجه به ابهام کالاهای مشمول «دانه‌های روغنی» و «انواع روغن خام» و با توجه به اینکه طی فهرست اعلامی دفتر تعرفه در خصوص ردیف تعرفه کالاهای مصوبه فوق‌الذکر، کلیه دانه‌های روغنی مندرج در فصل 12 جداول تعرفه منضم به کتاب مقررات صادرات و واردات وکلیه روغن‌های خام فصل 15 جداول تعرفه منضم به کتاب مقررات صادرات و واردات، به عنوان دانه روغنی و روغن خام اعلام شده بود و نیز با توجه به مکاتبات نهادهای نظارتی (دفتر حراست) طی نامه‌های محرمانه شماره 10783ـ 1401/04/04، 18945 ـ 1401/06/06، 20910 ـ 1401/06/19، 22431ـ 1400/06/30 و 29946 ـ 1401/08/25 مبنی بر اینکه برخی دانه‌های روغنی اعلام شده از سوی دفتر تعرفه نظیر دانه بادام زمینی، دانه کنجد، تخمه هندوانه، دانه کدو، دانه خردل، دانه آفتابگردان، دارای مصارف آجیلی (غیرروغن کشی) و دارای کاربرد دوگانه (روغن کشی ـ مصرف آجیلی) می‌باشند، لذا بخشنامه شماره 1401/494330 ـ 1401/04/12 از سوی دفتر واردات صادر و طی آن اعلام گردید در مورد دانه آفتابگردان، صرفا ردیف تعرفه 12060010 که با شرح (برای روغن کشی) مذکور می‌باشد مشمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده از 9% به 1% می‌گردد.

4ـ همچنین طی مکاتبات متعدد با وزارت جهاد کشاورزی به عنوان سیاستگذار، برنامه ریز، ناظر و مجـری اقدامات لازم از قبیـل تجارت اعـم از صادرات و واردات، تنظیم بازار داخلـی محصولات و کالاهای اساسی و زراعی و باغی شامل گندم، برنج، جو، ذرت، روغن و دانه‌های روغنی (به استناد قانون تمرکز وظایف واختیارات مربوط به بخش کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی)، مراتب طی نامه‌های شماره 1401/395706 ـ 1401/03/24، 1401/569725 ـ 1401/04/26، 1401/642738 ـ 1401/05/09 و 1401/1091213ـ 1401/07/30 در خصوص اعلام دانه‌های روغنی و روغن خام مشمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده به 1% استعلام گردید.

5 ـ شایان ذکر است به موجب بند 4 مصوبه شصت و هشتمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی، ابلاغی طی نامه شماره 45967 ـ 1401/03/11 وزارت امور اقتصادی و دارایی و نامه شماره 38640 ـ 1401/03/11 معاون اقتصادی رییس جمهور، اقلام حبوبات شامل عدس، نخود، لوبیا و ماش، گوشت مرغ و چای به اقلام مشمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده به 1% اضافه گردیده که مراتب طی بخشنامه شماره 1401/412753 ـ 1401/03/28 به گمرکات ابلاغ گردیده است.

6 ـ وزارت جهاد کشاورزی طی نامه شماره 1401/500/80207 ـ 1401/09/29 دانه‌های روغنی و روغن خام مشمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده به 1% را اعلام نموده است که مراتب طی بخشنامه شماره 280/1401/1492603ـ 1401/10/11 به گمرکات ابلاغ گردیده است.

نظر به مراتب فوق و با التفات به اینکه گمرک ایران به عنوان مرزبان اقتصادی مستند به بند (الف) ماده 3 قانون امور گمرکی وظیفه اعمال سیاست‌های دولت در زمینه صادرات و واردات و عبور کالا را بر عهده دارد و حسب بند (گ) ماده 1 قانون امور گمرکی موظف به اجرای بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی که در مجموع مقررات گمرکی تلقی می‌گردند می‌باشد. لذا بخشنامه‌ای که ابطال آن خواسته شاکی می‌باشد در راستای بخشنامه‌های صادره از وزارتخانه و سازمان مربوطه و به جهت ایجاد رویه واحد جهت اطلاع و اقدام گمرکات صادر گردیده است. لذا هیچ گونه تخلف از قوانین و مقررات از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران صورت نگرفته و با عنایت به اینکه خواهان نیز ایراد موثری بر نحوه عملکرد گمرک ایران وارد ننموده است، لذا مستند به قوانین مذکور رد دادخواست مطروحه مورد استدعاست."

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1402/07/08 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آرا به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

با عنایت به اینکه بر اساس بند سوم از مصوبات شصت و ششمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی مقرر شده است که: «از تاریخ لازم‌الاجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده تا پایان سال 1401، نرخ اخذ مالیات بر ارزش افزوده برای واردات گندم، برنج، دانه‌های روغنی، انواع روغن خام، حبوبات شامل عدس، نخود، لوبیا و ماش، قند، شکر، گوشت مرغ، گوشت قرمز و چای و همچنین نرخ اخذ مالیات بر ارزش افزوده قند و شکر تولید داخل معادل یک درصد تعیین می‌گردد» و ذکر اقلام مقرر در بخشنامه مورد شکایت به عنوان کالاهای مشمول عنوان دانه‌های روغنی و روغن خام، بر اساس نامه شماره 1401/500/80207 مورخ 1401/09/29 معاون توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی بوده و وزارت جهاد کشاورزی بر مبنای قانون تمرکز وظایف و اختیارات مربوط به بخش کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی مصوب 1391/11/24 عهده دار وظایف مربوط به صادرات و واردات و تنظیم بازار داخلی روغن و دانه‌های روغنی است، بنابراین عدم ذکر کنجد در مقرره مورد شکایت با توجـه به اینکه مبتنـی بر تشخیص وزارت جهاد کشاورزی به عنوان نهاد صلاحیت دار در این حوزه بوده، در چهارچوب مقررات قانونی صورت گرفته و در نتیجه بخشنامه شماره 1401/1492603 مورخ 1401/10/11 مدیرکل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران خلاف قانون و خارج از حدود اختیار نیست و ابطال نشد. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/02/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.