شماره پــرونـــده : هـ ع/ 0101099 شماره دادنامه: 140109970906000414 تاریخ: 1401/07/09
* شـاکــی : آقای بیژن نکیسا
* طرف شکایت : سازمان امور مالیاتی کشور- وزارت امور اقتصادی و دارایی
* مـوضـوع شـکـایت و خـواستـه : ابطال نظریه دفتر فنی مالیاتی به شماره 78577/232/د مورخ 1400/11/23
* شاکی دادخواستی به طرفیت سازمان امور مالیاتی کشور- وزارت امور اقتصادی و دارایی به خواسته ابطال نظریه دفتر فنی مالیاتی به شماره 78577/232/د مورخ 1400/11/23 به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد :
مدیر کل محترم امور مالیاتی غرب تهران
بازگشت به نامه شماره 8520/256/ص مورخ 1400/09/17 در خصوص پرونده مالیاتی عملکرد سال 1396 شرکت تعاونی پترو نواندیشان خاورمیانه به آگاهی می‌رساند:
اگرچه دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 140009970905810244 مورخ 1400/02/21 ماده 51 آیین‌نامه اجرایی موضوع ماده 219 قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی مصوب 1394/04/31 را از این حیث که با بکاربردن قید "مادامی که" اجرای حکم تبصره ماده 97 قانون مذکور را به خارج از سه سال مقرر تعمیم داده ابطال نموده است لیکن مطابق مقررات تبصره یاد شده در ادارات امور مالیاتی که در طی مدت مقرر نظام جامع مالیاتی در آن‌ها به صورت کامل به اجرا درنیامده است چنانچه سال مالیاتی مودیان مالیاتی مربوطه قبل از پایان مهلت 3 ساله پیش بینی شده در تبصره ماده 97 فوق‌الذکر شروع گردیده باشد احکام مواد 97، 98، 152، 153، 154 و 271 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال 1380 و در خصوص مودیانی که شروع سال مالیاتی آن‌ها پس از مهلت تعیین شده مزبور می‌باشد مقررات اصلاحیه مورخ 1394/04/31 قانون مالیات‌های مستقیم جاری خواهد بود.
خاطرنشان می‌سازد این موضوع در تبصره ماده 17 آیین‌نامه اجرایی مربوط به نوع دفاتر، اسناد و مدارک و روش‌های نگهداری و نمونه اظهارنامه مالیاتی و نحوه ارایه برای رسیدگی و تشخیص درآمد مشمول مالیات موضوع ماده 95 قانون مالیات‌های مستقیم که طی شماره 230761 مورخ 1394/12/04 به تصویب وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی رسیده به این شرح لحاظ شده است «در اجرای مقررات تبصره ماده 97 قانون مفاد این فصل [فصل دهم آیین‌نامه مذکور در خصوص موارد رد دفاتر] به مدت سه سال (عملکرد سال 1395 لغایت 1397) و صرفا در ادارات امور مالیاتی که طرح جامع مالیاتی به صورت کامل اجرا نشده است جاری می‌باشد» ضمنا در این خصوص نظر آن اداره کل را به مفاد دادنامه‌های شماره 9909970906011286 مورخ 1399/09/30 و شماره 9909970906010151 مورخ 1399/03/31 هیات تخصصی مالیاتی بانکی دیوان عدالت اداری مبنی بر رد خواسته ابطال بخشنامه‌های شماره 99/97/200 مورخ 1397/06/17 و شماره 37/98/200 مورخ 1398/05/22 سازمان امور مالیاتی کشور که در خصوص نحوه رسیدگی به طریق‌علی‌الراس و استفاده از جداول ضرایب تشخیص درآمد مشمول مالیات عملکرد سال‌های 1396 و 1397 صادر گردیده است جلب می‌نماید.
*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت :
1- در حالی که رای شماره 140009970905810244 مورخ 1400/02/21 هیات عمومی دیوان عدالت اداری تفسیر صحیح تبصره ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم و به تبع آن ابطال ماده 51 آیین‌نامه اجرایی ماده 219 قانون مالیات‌های مستقیم است دفتر فنی و مدیریت ریسک مالیاتی به شرح نظریه صادره به استنادات مندرج در متن نظریه تفسیر تبصره ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم را مثله کرده و به جایگاه غیرقانونی قبل از صدور دادنامه بازگردانده است.
2- دفتر فنی و مدیریت ریسک مالیاتی سازمان امور مالیاتی به موجب نظریه شماره 78577/232/د مورخ 1400/11/23 در پاسخ استعلام اداره کل امور مالیاتی غرب تهران تحلیل و تفسیری کرده که ناقض مفاد دادنامه مورخ 1400/02/21 هیات عمومی آن دیوان محترم است.
3- در نظریه مزبور با استناد به ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم و تبصره ماده 17 آیین‌نامه اجرایی ماده 95 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1394/12/04 وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی مجوز نقض مفاد دادنامه مورخ 1400/02/21 هیات عمومی دیوان عدالت اداری توسط مسیولین ذیربط مالیاتی صادر شده است.
4- استنادها و استدلال‌های غیرکارشناسانه مندرج در نظریه دفتر فنی و مدیریت ریسک مالیاتی در شرایطی است که دادنامه شفاف و صریح شماره 140009970905810244 مورخ 1400/02/21 هیات عمومی آن دیوان محترم که لازم‌الاجرا و موخر بر تمام آن اشارات است تبصره ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم را تحلیل و تفسیر و بااعمال ماده 51 آیین‌نامه ماده 219 قانون مالیات‌های مستقیم را باطل کرده و محلی از اعراب برای تعابیر مغایر باقی نگذاشته است.
بنا به مراتب تقاضا دارد نسبت به ابطال نظریه موصوف اقدام گردد.
* در پاسخ به شکایت مذکور ، مدیر کل دفتر حقوقی و قراردادهای مالیاتی به موجب لایحه شماره 9609/212/ص مورخ 1401/05/09 به طور خلاصه توضیح داده است که :
نامه مورد شکایت در شمول آیین‌نامه ها (و سایرنظامات ومقررات دولتی ... احصا شده دربند 1 ماده 12 قانون تشکیلات وآیین دادرسی دیوان عدالت اداری تلقی نمی شود تا قابلیت رسیدگی در هیات تخصصی ویا حسب مورد در هیات عمومی دیوان عدالت اداری راداشته باشد چرا که نامه یادشده صرفا درپاسخ به پرسش اداره کل امورمالیاتی غرب تهران راجع به مالیات بردرآمد عملکرد سال 1396 شرکت تعاونی پترونو اندیشان خاورمیانه اصداریافته است افزون براین دلایل توجیهی مفاد نامه مورد شکایت به شرح زیراست.
1 – به موجب ماده 97 اصلاحی مصوب1394/04/31 قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی موضوع این قانون که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی می‌باشند به استناد اظهارنامه مالیاتی مودی که بارعایت مقررات مربوط تنظیم و ارایه شده وموردپذیرش قرار گرفته باشد، خواهد بود. سازمان امورمالیاتی کشورمی تواند اظهارنامه‌های مالیاتی دریافتی را بدون رسیدگی قبول وتعدادی ازآن ها را براساس معیارها و شاخص‌های تعیین شده ویا به طور نمونه انتخاب و برابر مقررات موردرسیدگی قراردهد.
درصورتی که مودی از ارایه اظهارنامه مالیاتی درمهلت قانونی و مطابق با مقررات خـودداری کند، سازمان امورمالیاتی کشور نسبت به تهیه اظهارنامه مالیاتی برآوردی براساس فعالیت و اطلاعات اقتصادی کسب شده مودیان از طرح جامع مالیاتی و مطالبه مالیات متعلق به موجب برگ تشخیص مالیات اقدام می‌کند. درصورت اعتراض مودی چنانچه ظرف مدت سی روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات، نسبت به ارایه اظهارنامه مالیاتی مطابق مقررات مربوط اقدام کند، اعتراض مودی طبق مقررات این قانون مورد رسیدگی قرار میگیرد، این حکم مانع ازتعلق جریمه‌ها و اعمال مجازات‌های عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی درموعد مقررقانونی نیست. حکم موضوع تبصره ماده 239 این قانون دراجرای این ماده جاری است.
و بر اساس تبصره ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور موظف است حداکثر ظرف مدت سه سال از تاریخ ابلاغ این قانون، بانک اطلاعات مربوط به نظام جامع مالیاتی را در سراسر کشور مستقر و فعال نماید. در طی این مدت، در ادارات امور مالیاتی که نظام جامع مالیاتی به صورت کامل به اجرا درنیامده است، مواد (97)، (98)، (152)، (153)، (154 ) و (271 ) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال 1380 مجری خواهد بود.
2 -براساس ماده 51 آیین‌نامه اجرایی موضوع ماده 219 قانون مالیات‌های مستقیم، طبق مقررات تبصره ماده 97 قانون یاد شده، مادامی که در ادارات امور مالیاتی که نظام جامع مالیاتی به طور کامل به اجرا در نیامده است، نحوه انجام دادن تکالیف و استفاده از اختیارات و برخورداری از صلاحیت‌های هر یک از ماموران مالیاتی و اداره امور مالیاتی براساس آیین‌نامه قبلی یا حاضر حسب مورد خواهد بود. لکن دراداراتی که سیستم یکپارچه مالیاتی در حال انجام است درخصوص پرونده‌هایی که در سامانه فوق قرارمی گیرند ازعملکرد سال 1398 وبه بعدصرفا فرآیندهای این آیین‌نامه قابل اجرا می‌باشد.» لازم به ذکر است، هیات عمومی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 140009970905810244 مورخ 1400/02/21 ماده 51 آیین‌نامه اجرایی موضوع ماده 219 قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی مصوب 1394/04/31 را از حیث اینکه با بکار بردن قید «مادامی که»، اجرای حکم تبصره ماده 97 قانون مذکور را به خارج از سه سال مقرر تعمیم داده، ابطال نموده است. همچنین هیات تخصصی مالیاتی بانکی به موجب دادنامه‌های شماره 9909970906011286 مورخ 1399/09/30 و 9909970906010151و 1399/03/31 بخشنامه‌های شماره 99/97/200 مورخ 1397/06/17 و 37/98/200 مورخ 1398/05/22 را در خصوص نحوه رسیدگی به طریق‌علی‌الراس واستفاده از جدول ضرایب تشخیص درآمد مشمول مالیات عملکرد 1396 و 1397خارج ازحدود اختیار ندانسته است.
3 – طبق تبصره ماده 17 آیین‌نامه اجرایی مربوط به نوع دفاتر، اسناد ومدارک وروش های نگهداری ونمونه اظهارنامه مالیاتی و نحوه ارایه برای رسیدگی و تشخیص درآمد مشمول مالیات موضوع ماده 95 قانون مالیات‌های مستقیم که طی نامه شماره 230761 مورخ 1394/12/04 به تصویب وزیر محترم اموراقتصادی ودارایی رسیده است «دراجرای مقررات تبصره ماده 97 قانون، مفاداین فصل [فصل دهم آیین‌نامه مذکور، درخصوص موارد رد دفاتر] به مدت سه سال (عملکرد سال 1395 لغایت 1397 (وصرفا در ادارات امور مالیاتی که طرح جامع مالیاتی به صورت کامل اجرا نشده است، جاری می‌باشد». در رسیدگی به شکایت از تبصره ماده (17 ) آیین‌نامه اجرایی موضوع ماده (95 ) اصلاحی مالیات‌های مستقیم مصوب 1394/04/31، دادنامه شماره 9909970906010804 مورخ 1399/06/04 هیات تخصصی مالیاتی، بانکی دیوان عدالت اداری مبنی بر رد شکایت صادر شده است.
بنابراین، نامه مورد شکایت مستند به مقررات قانونی صادر گردیده است و رد شکایت شاکی مورد استدعاست.
به نام خدا - با لحاظ عقیده حاضرین در جلسه مورخ 1401/06/27 هیات تخصصی مالیاتی بانکی و با استعانت از درگاه خداوند متعال به شرح ذیل اقدام به انشا رای می‌نماید :
رای هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی دیوان عدالت اداری
با توجه به مفاد تبصره ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1394 که از ابتدای سال 1395 لازم‌الاجرا می‌باشد و بر اساس حکم مندرج در ماده 97 مزبور و سایر مواد قانون مالیات‌های مستقیم ، قراین رسیدگی به صورت علی‌الراس و لحاظ قراین مالیاتی حذف شده است ، لیکن به موجب تبصره یاد شده به مدت 3 سال اجازه استفاده از ظرفیت‌های موجود در قانون سابق نسبت به نقاطی که هنوز طرح جامع مالیاتی اجرا نشده است تا مادامی که طرح اجرا شود که طبعا نهایت آن برای عملکرد سال 1397 مودیان می‌باشد ، داده شد و در مصوبه مورد شکایت نیز استفاده از این ظرفیت مد نظر مقنن یعنی فرآیند تشخیص و رسیدگی برای عملکرد تا پایان سال 1397 بر اساس قانون سابق در نقاطی که طرح جامع مالیاتی پیاده نشده است مورد تاکید واقع شده است که این ابراز نظر و عقیده و به تعبیر واضح تر این حکم مندرج در مقرره مورد شکایت مخالفت و مغایرت با حکم قانون و دادنامه سابق هیات عمومی دیوان به شماره 10244 مورخ 1400/02/21 ندارد چرا که دادنامه یاد شده ، تسری این حکم به بعد از سه سال را صحیح ندانسته است لیکن در محدوده عملکرد سه سال و لو اینکه رسیدگی متعاقب باشد چون فرآیند تعلق مالیات هر سال بر اساس قوانین و مقررات حاکم همان سال باید بررسی شود ، را تجویز نموده است ، فلذا موجبی جهت ابطال آن وجود نداشته به استناد بند ب ماده 84 از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 رای به رد شکایت صادر می‌نماید. رای مزبور ظرف بیست روز پس از صدور قابل اعتراض از سوی ریاست معزز دیوان عدالت اداری یا ده نفر از قضات گرانقدر دیوان عدالت اداری می‌باشد.
محمد علی برومند زاده
رییس هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی
دیوان عدالت اداری