دستورالعمل اصلاحی ناظر بر صدور اوراق گام و ضوابط مدیریت...

با توجه به استقبال گسترده بانک ها و بنگاه های تولیدی از اوراق گام جهت تامین مالی سرمایه درگردش تولید و اخذ نظرات و پیشنهادهای واصله از شبکه بانکی، دستگاه های اجرایی و فعالان اقتصادی، ارتقای دستورالعمل و افزایش کارایی این ابزار در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت و دستورالعمل اصلاحی ناظر بر صدور اوراق گام و ضوابط مدیریت اوراق در ارکان بانک مرکزی به تصویب رسید.
در اصلاحیه دستورالعمل مذکور، ضمن حفظ چارچوب کلی ضوابط قبلی، با هدف افزایش کارایی ابزار در خصوص تامین مالی و گردش بیشتر اوراق در زنجیره های تولید و ممانعت از تنزیل زودهنگام اوراق، ایجاد امکان ابطال اوراق و انتقال آن در زنجیره بابت پرداخت مالیات و بیمه و نظایر آن و همچنین امکان انجام خرید دین اوراق، تغییراتی در ضوابط و مقررات اوراق گام صورت پذیرفته است. اهم تغییرات دستورالعمل، به شرح زیر است:
1 - ممنوعیت تنزیل و انتقال اوراق به بازار سرمایه توسط اولین متقاضی،
2 - تعیین سقف مجاز تنزیل اوراق حداکثر 25 درصد مبلغ اوراق،
3 - الزام موسسات اعتباری عامل به رعایت ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام،
4 - امکان ابطال اوراق گام در صورت تقاضای متقاضی،
5 - اصلاح تعریف اصطلاحات «اوراق گام»، «متعهد» و «متقاضی»،
6 - امکان استفاده از گام به منظور پرداخت بدهی مالیاتی، حق بیمه تامین اجتماعی و حقوق دولتی در چارچوب ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام،
7 - افزایش دوره ممنوعیت صدور اوراق گام در صورت عدم ایفای تعهد بانک در قبال دارندگان اوراق در سررسید.
همچنین ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام موضوع ماده (17) دستورالعمل مذکور که با اهداف مقرر در دستورالعمل جدید از جمله افزایش کارایی ابزار در خصوص تامین مالی و گردش بیشتر اوراق در زنجیره های تولید و جلوگیری از تنزیل زودهنگام اوراق، نحوه انتقال آن در زنجیره بابت پرداخت مالیات و بیمه و نظایر آن نیز در ارکان بانک مورد تصویب قرار گرفت.
شایان ذکر است با توجه به اصلاح دستورالعمل اوراق گام و ضوابط کنترل و مدیریت تدوین شده در خصوص اوراق گام،"دستورالعمل ناظر بر اوراق گام " پس از طی یک هفته از تاریخ ابلاغ، لازم الاجرا می باشد و از آن تاریخ، دستورالعمل اخیر جایگزین مصوبات جلسات شماره یکهزار و دویست و هشتاد و سومین مورخ 1398/09/05 و یکهزار و سیصد و چهل و نهمین مورخ 1401/09/15 و یکهزار و سیصد و سی و دومین مورخ 1401/01/16 شورای محترم پول و اعتبار می گردد. همچنین از تاریخ این ابلاغ، شیوه نامه اجرایی اوراق گام مصوب سیزدهمین جلسه کمیسیون پولی و اعتباری مورخ 1401/05/12 که به منظور رفع ابهام مواد دستورالعمل قبلی اوراق گام تدوین شده بود، ملغی می گردد.
با عنایت به موارد فوق، ضمن ارسال نسخه ای از دستورالعمل جدید و ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام، خواهشمند است دستور فرمایند مراتب به قید تسریع به تمامی واحدهای ذی ربط آن بانک‏‏‏/موسسه اعتباری غیربانکی ابلاغ و بر حسن اجرای آن تاکید و نظارت دقیق شود. همچنین مقتضی است ترتیبی اتخاذ شود تا نسخه ای از بخشنامه ابلاغی به واحدهای ذی ربط، به مدیریت کل عملیات پولی و اعتباری این بانک ارسال گردد.‏‏‏

دستورالعمل ناظر بر گواهی اعتبار مولد (گام)

شورای پول و اعتبار در یک هزار و سیصد و پنجاه و پنجمین جلسه مورخ 1401/12/27 به استناد ماده (11) قانون پولی و بانکی کشور مصوب 18 تیرماه 1351 در چارچوب سیاست اعتباری مبتنی بر توسعه ابزارهای تامین مالی زنجیره تولید با هدف افزایش کارایی روش های تامین مالی، «دستورالعمل ناظر بر گواهی اعتبار مولد (گام)» را که از این پس به اختصار دستورالعمل نامیده می شود، در 19 ماده و 15 تبصره به شرح ذیل تصویب نمود.

ماده 1 - در این دستورالعمل، عناوین زیر به جای عبارات مشروح مربوط به کار می روند :

1 - بانک مرکزی : بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران .

2 - موسسه اعتباری عامل : بانک یا موسسه اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی که به درخواست متعهد، نسبت به صدور اوراق گام و بازپرداخت مبلغ اسمی آن در سررسید اقدام می نماید .

3 - متعهد : شخص حقوقی که بابت تامین سرمایه در گردش جهت خرید کالا و خدمت، از موسسه اعتباری تقاضای صدور گام می نماید.

4 - متقاضی : شخص حقیقی یا حقوقی که بابت مطالبات خود، گام را دریافت می کند .

5 - اوراق گام : اوراقی است که نشان دهنده بدهی قطعی متعهد به متقاضی است و بر مبنای عقد ضمان به عاملیت و ضمانت موسسه اعتباری صادر می گردد.

6 - سامانه : سامانه صدور و مدیریت اوراق گام در بازار پول .

7 - سقف ضمانت : حداکثر میزان مجاز ضمانت اوراق گام برای موسسه اعتباری عامل که توسط بانک مرکزی تعیین می شود.

8 - سقف اعتباری : حداکثر میزان اوراق گام قابل صدور برای متعهد که توسط بانک مرکزی تعیین می شود.

9 - ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام : ضوابطی است که با هدف مدیریت کنترل و مدیریت اوراق گام در تمام فرآیندهای مرتبط و افزایش کارایی آن، توسط بانک مرکزی تهیه و به موسسات اعتباری ابلاغ می شود.

ماده 2 - بانک مرکزی به منظور کمک به بهبود روش های تامین سرمایه در گردش ظرف مدت 2 ماه اقدام به راه اندازی سامانه جهت صدور و مدیریت اوراق گام در بازار پول می نماید.

ماده 3 - اوراق گام دارای ویژگی های زیر است:

1- با نام ؛

2-غیرکاغذی ؛

3 - بدون کوپن سود ؛

4- در قطعات استاندارد شده با ارزش اسمی یک میلیون ریال ؛

5- با سررسیدهای حداقل یک ماه و حداکثر تا 12 ماه (در پایان هر ماه) ؛

ماده 4 - اوراق گام براساس ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام (ابلاغی بانک مرکزی)، توسط موسسه اعتباری عامل در سامانه گام صادر می شود و متقاضی امکان نگه داری تا سررسید، انتقال در شبکه بانکی با قیمت اسمی (تا سررسید) و انتقال به بازار سرمایه یا خرید دین طبق ماده (5) را دارد.

تبصره 1 - اوراق قابل معامله در بازار سرمایه در چارچوب ضوابط بازار مذکور است.

تبصره 2 - اوراق پس از انتقال به بازار سرمایه، قابل انتقال در شبکه بانکی نیست.

ماده 5 - اشخاص حقوقی (غیر از بانک ها و موسسات اعتباری) می توانند اوراق گام را از دارنده آن در چارچوب ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام و سایر ضوابط و مقررات مربوطه، خرید دین نمایند.

ماده 6 - سقف اعتباری هر متعهد معادل 200 درصد از فروش سال آخر بر مبنای صورت های مالی حسابرسی شده پس از کسر مانده تسهیلات مرتبط با تامین مالی سرمایه در گردش و تعهدات ناشی از اوراق گام قبلی منتشره نزد شبکه بانکی منوط به استعلام صورتحساب الکترونیکی و انتقال در زنجیره تامین، تعیین می گردد.

ماده 7 - موسسه اعتباری عامل موظف است پیش از صدور و انتقال اوراق گام، از موارد زیر در حد عرف بانکداری اطمینان حاصل نماید :

1 - صوری نبودن موضوع معامله و احراز صدق آن ؛

2‏ - مرتبط و متناسب بودن موضوع معامله با زمینه فعالیت متعهد و متقاضی ؛

ماده 8 - پس از دریافت درخواست متعهد، موسسه اعتباری عامل موظف است نسبت به اعتبارسنجی متعهد در چارچوب مقررات مربوط اقدام و در صورت موافقت با صدور اوراق گام، وثایق و تضامین کافی را اخذ نماید.

تبصره 1 - موسسه اعتباری عامل موظف است کلیه عملیات اوراق گام را در سامانه گام ثبت نماید.

تبصره 2 - موسسه اعتباری عامل موظف است نسبت به اخذ شماره منحصربه فرد از سامانه گام و ثبت اطلاعات تکمیلی در سامانه سمات اقدام نماید.

تبصره 3 - نرخ کارمزد اوراق گام توسط بانک مرکزی تعیین و ابلاغ می گردد.

تبصره 4 - موسسه اعتباری عامل بایستی قبل از صدور اوراق گام، حق برداشت از کلیه حساب های متعهد نزد آن بانک را در صورت عدم ایفای تعهدات در سررسید اخذ نماید.

ماده 9 - متعهد مکلف است برای استفاده از اعتبار تایید شده خود توسط موسسه اعتباری عامل جهت صدور اوراق گام، تقاضای خود را به همراه معرفی متقاضی و مدارک مثبته حسب ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام به موسسه اعتباری عامل دارای مجوز صدور اوراق گام، ارایه نماید.

تبصره - خرید دین موضوع ماده (5) نیازمند ارایه مدارک مثبته نمی‌باشد.

ماده 10 - پس از موافقت موسسه اعتباری عامل، اوراق گام از طریق سامانه گام به نام متقاضی صادر می گردد.

تبصره 1 - متقاضی می تواند در چارچوب ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام، اوراق گام را به منظور پرداخت دیون از جمله بدهی مالیاتی، حق بیمه تامین اجتماعی و حقوق دولتی منتقل نماید.

تبصره 2 - عملیات خرید دین موضوع ماده (5) صرفا توسط موسسه اعتباری عامل و ثبت در سامانه گام صورت پذیرد.

تبصره 3 – در چارچوب ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام، اوراق گام در حلقه اول زنجیره تولید قابل تنزیل نمی باشد و سقف مجاز تنزیل اوراق حداکثر 25 % مبلغ اوراق مزبور است.

ماده 11 - متعهد مکلف است در سررسید اوراق گام، نسبت به ایفای تعهد خود (تامین وجه اوراق گام صادره برای متقاضی) به موسسه اعتباری عامل اقدام نماید.

ماده 12 - در صورت عدم ایفای تعهد توسط متعهد، موسسه اعتباری عامل موظف است ضمن انجام اقدامات لازم جهت وصول مطالبات خود از متعهد اعم از اجرایی نمودن وثایق یا تضامین نسبت به اقدامات ذیل مبادرت ورزد :

1 - مطالبات مذکور را به اقلام بالای خط ترازنامه خود و به سرفصل بدهکاران بابت گواهی اعتبار مولد (گام) پرداخت شده‏ به تفکیک دولتی و غیردولتی انتقال دهد.

2 - موسسه اعتباری موظف است در صورت عدم پرداخت اوراق گام توسط متعهد مطالبات مذکور را پس از دو ماه به طبقه مشکوک الوصول منتقل نماید. ذخیره گیری مطالبات ناشی از اوراق گام مطابق دستورالعمل نحوه محاسبه ذخیره گیری موسسات اعتباری قابل محاسبه می باشد.

تبصره- تسویه اوراق گام از طریق اعطای تسهیلات جدید مجاز نمی باشد.

ماده 13 - در صورتی که متعهد نسبت به تعهدات خود در سررسید اوراق گام عمل نکند مشمول موارد زیر وفق قرارداد می گردد:

1 - پرداخت وجه التزام تاخیر تادیه دین از تاریخ پرداخت وجه اوراق گام توسط موسسه اعتباری عامل ؛

تبصره: وجه التزام تاخیر تادیه دین موضوع این بند برابر است با نرخ سود تسهیلات غیرمشارکتی به علاوه 8 واحد درصد ؛

2 - ممنوعیت بهره مندی از صدور اوراق گام تا حداقل شش ماه پس از زمان تسویه بدهی اوراق گام نکول شده قبلی ؛

ماده 14 - ایجاد هر گونه تعهدات و یا اعطای تسهیلات به متعهد، از زمان پرداخت وجه اوراق گام نکول شده از سوی موسسه اعتباری عامل تا زمان وصول کامل مطالبات، از سوی هر یک از موسسات اعتباری ممنوع است .

ماده 15 - بانک مرکزی مکلف است دستورالعمل حسابداری اوراق گام و فرم یکنواخت قرارداد عاملیت و ضمانت اوراق گام فی مابین موسسه اعتباری عامل و متعهد جهت صدور اوراق گام را ظرف یک ماه پس از تصویب این دستورالعمل تهیه و به موسسه اعتباری عامل ابلاغ نماید.

ماده 16 - سقف کلی صدور اوراق گام و سقف ضمانت هر موسسه اعتباری عامل توسط بانک مرکزی تعیین می گردد.

ماده 17 - موسسه اعتباری عامل موظف است کلیه ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام ابلاغ شده توسط بانک مرکزی را با هدف کنترل و مدیریت در تمام فرآیندهای مرتبط با اوراق گام و افزایش کارایی آن رعایت نماید.

تبصره 1 - موسسه اعتباری عامل در زمان صدور اوراق گام، مشروط به رعایت ضوابط فوق الذکر، از اجرای آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان و آیین نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط مستثنی می باشد .

تبصره 2 - در صورت انتقال اوراق گام به سرفصل دارایی های بالای خط‏‏‏ ترازنامه موسسه اعتباری عامل، رعایت ضوابط و مقررات مربوط به آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان و آیین نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط الزامی می‌باشد.

ماده 18 - موسسه اعتباری عامل می تواند اوراق گام صادره را بنا بر درخواست کتبی متقاضی مبنی بر انصراف از مطالبه کل وجه اوراق گام مشروط بر عدم انتقال به بازار سرمایه ابطال نماید .

تبصره - موسسه اعتباری عامل موظف است عملیات ابطال اوراق را در سامانه گام ثبت نماید.

ماده 19 - در صورت عدم ایفای تعهد توسط موسسه اعتباری عامل در قبال دارندگان اوراق گام، مجوز صدور اوراق گام برای موسسه اعتباری عامل تا حداقل یک سال پس از زمان تسویه بدهی اوراق گام نکول شده قبلی تعلیق خواهد شد.