| چاپ متن قانونبازگشت |
| مرجع تصویب : هیات عمومی دیوان عدالت اداری | پنجشنبه 29 آبان 1404 | ||
| شماره ویژه نامه : 2092 | سال هشتاد و یک شماره 23493 | ||
شماره 0300223 1404/07/15 بسمه تعالی مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران یک نسخه از رای هییت عمومی دیوان عدالت اداری با شماره دادنامه 140431390001678849 مورخ 1404/07/08 مبنی بر: بند 5 ماده 1 آیین نامه اجرایی بند (ع) تبصره 6 ماده واحده قانون بودجه سال 1402 کل کشور موضوع تصویب نامه شماره 59606/61323 هـ مورخ 1402/04/07 هییت وزیران که در تعریف باغ ویلاهای مجاز موجب ایجاد محدودیت و یا توسعه دایره شمول قانون شده است، از تاریخ تصویب ابطال شد جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد. مدیرکل هییت عمومی و هییت های تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد تاریخ دادنامه: 1404/07/08 شماره دادنامه: 140431390001678849 شماره پرونده: 0300223 مرجع رسیدگی: هییت عمومی دیوان عدالت اداری شاکی: سازمان بازرسی کل کشور طرف شکایت: نهاد ریاست جمهوری موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 5 ماده 1 آیین نامه اجرایی بند (ع) تبصره 6 ماده واحده قانون بودجه سال 1402 کل کشور به شماره 59606/ت61323هـ مورخ 1402/04/07 هییت وزیران گردش کار: معاون حقوقی، نظارت همگانی و امور مجلس سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره 481380 مورخ 1402/12/22 اعلام کرده است که: "بند (5) ماده (1) تصویبنامه شماره 59606/ت61323هـ مورخ 1402/04/07 در خصوص تعریف باغ ویلاهای مجاز از حیث انطباق با قانون در این سازمان مورد بررسی قرار گرفت که نتیجه آن به شرح زیر جهت استحضار و صدور دستور شایسته اعلام می شود: 1ـ قانونگذار در بند (ع) تبصره (6) قانون بودجه سال 1402 کل کشور مقرر کرده زمین های فاقد اعیانی دارای کاربری مسکونی، اداری و تجاری، باغ ویلاهای مجاز (با احتساب عرصه و اعیان) و خانه های مجلل (لوکس) که ارزش آنها بیش از دویست (200/000/000/000) ریال باشد مازاد بر این مبلغ مشمول مالیات به میزان دو در هزار شوند. 2ـ در همین راستا هییت وزیران طی تصویب نامه شماره 59606/ت61323هـ مورخ 1402/04/07 آیین نامه اجرایی بند قانونی مذکور را تصویب نموده است. هییت وزیران در بند (5) ماده (1) تصویب نامه شماره 59606/ت61323هـ مورخ 1402/04/07، باغ ویلاهای مجاز را این گونه تعریف کرده است: (واحدهای مسکونی که خارج از محدوده شهر و روستا با مجوز از شهرداری و دهیاری احداث شده اند.) این در حالی است که قانونگذار در بند (ع) تبصره (6) قانون بودجه سال 1402 کل کشور از عبارت (باغ ویلاهای مجاز) نام برده و این باغ ویلاها به استناد قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها (مصوب 1388/04/20 مجمع تشخیص مصلحت نظام) و بند (د) ماده (1) آیین نامه اجرایی ماده (1) قانون اخیرالذکر می توانند در داخل محدوده شهری نیز قرار داشته باشند و این که هییت وزیران باغ ویلاهای مجاز مشمول مالیات بند(ع) تبصره (6) قانون بودجه سال 1402 کل کشور را صرفا محدود به باغ ویلاهای واقع در خارج از محدوده شهر و روستا (احداث شده با مجوز از شهرداری و دهیاری) نموده مغایر با نظر قانونگذار می باشد. بنا به مراتب، از آنجا که بند (5) ماده (1) تصویب نامه شماره 59606/ت61323هـ مورخ 1402/04/07 هییت وزیران در مورد تعریف باغ ویلاهای مجاز مشمول مالیات بند (ع) تبصره (6) قانون بودجه سال 1402 کل کشور، بر خلاف قانون و خارج از اختیارات قانونی عمل کرده، لذا در اجرای تبصره (2) بند (د) ماده (2) قانون تشکیل سازمان بازرسی کل کشور ابطال بند (5) ماده (1) تصویب نامه موصوف در هییت عمومی دیوان مطرح (به صورت فوق العاده و خارج از نوبت) از تاریخ تصویب، مورد تقاضا می باشد." متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است: "وزارت امور اقتصادی و دارایی ـ وزارت جهاد کشاورزی ـ وزارت راه و شهرسازی ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ وزارت کشور ـ وزارت دادگستری ـ سازمان ثبت اسناد و املاک کشور هییت وزیران در جلسه 1402/04/04 به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی (با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و وزارت راه و شهرسازی) و به استناد بند (ع) تبصره 6 ماده واحده قانون بودجه سال 1402 کل کشور، آیین نامه اجرایی بند یاد شده را به شرح زیر تصویب کرد: آیین نامه اجرایی بند (ع) تبصره 6 ماده واحده قانون بودجه سال 1402 کل کشور ماده 1ـ در این آیین نامه، اصلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند: .................. 5 ـ باغ ویلاهای مجاز: واحدهای مسکونی که خارج از محدوده شهر و روستا با مجوز از شهرداری ها و دهیاری ها احداث شده اند. .................................. ـ معاون اول رییس جمهور" در پاسخ به شکایت مذکور، معاون امور حقوقی دولت (حوزه معاونت حقوقی رییس جمهور) به موجب لایحه شماره 54762/82917 مورخ 1403/05/30 ضمن ارسال نامه شماره 91/62950 مورخ 1403/04/09 معاون امور حقوقی و مجلس وزارت امور اقتصادی و دارایی توضیح داده است که: "1ـ بند (ع) تبصره (6) ماده واحده قانون بودجه سال 1402 کل کشور به موضوع وضع مالیات بر «زمین های فاقد اعیانی دارای کاربری مسکونی، اداری و تجاری، باغ ویلاهای مجاز (با احتساب عرصه و اعیان) و خانه های مجلل (لوکس) که ارزش آنها بیش از دویست میلیارد باشد»، پرداخته و از این رو، در چهارچوب صلاحیت مقرر در ذیل جز (2) بند مزبور، هییت وزیران در جلسه مورخ 1402/04/04، مبادرت به تصویب آیین نامه اجرایی این بند نموده و در ماده (1) آن، به تعریف برخی اصلاحات و از جمله در بند 5 آن به تعریف «باغ ویلاهای مجاز» پرداخته که شاکی، تعریف اخیر را مورد ایراد قرار داده است. 2ـ در تعریف مندرج در بند (5) ماده (1) مقرره مورد شکایت از «باغ ویلاهای مجاز»، از آن به «واحدهای مسکونی که خارج از محدوده شهر و روستا با مجوز از شهرداری ها و دهیاری ها احداث شده اند»، تعبیر شده و این در حالی است که شاکی قایل به این شده که تعریف مزبور با قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها (مصوب 1388/04/20) و بند (د) ماده (1) آیین نامه اجرایی قانون اخیرالذکر مغایرت دارد؛ چرا که حسب مقررات فوق الذکر، باغ ویلاها می توانند در داخل محدوده شهری نیز قرار داشته باشند و حال آن که مصوبه معترض عنه، باغ ویلاهای مجاز را صرفا محدود به باغ ویلاهای واقع در خارج از محدوده شهرها و روستاها که با مجوز شهرداری و دهیاری احداث شده اند، نموده است. 3ـ در خصوص مستندات شاکی شایان ذکر است، قطع نظر از این که در قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها هیچ تعریفی از «باغ ویلا» نشده و صرفا به ممنوعیت قطع درختان در باغات واقع در محدوده و حریم شهرها اشاره شده است و لذا اشاره به امکان وجود باغ در محدوده و حریم شهرها، لزوما افاده آن را نمی نماید که دولت در تعریف باغ ویلاهای مجاز، آنها را در محدوده شهرها نیز مورد شناسایی قرار دهد، در بند (د) ماده (1) آیین نامه قانون فوق الذکر نیز صرفا به تعریف «باغ» پرداخته شده و مشخصاتی برای آن بر شمرده شده و لذا باتوجه به تفاوت عناوین «باغ» و «باغ ویلای مجاز» نمی توان قایل به مغایرت مصوبه دولت با مقررات مزبور شد. 4ـ ادعای سازمان بازرسی مستثنی شدن خانه های مجلل لوکس در داخل محدوده شهر و روستا به دلیل خروج از تعریف باغ ویلا در مصوبه هییت وزیران است در حالی که، این برداشت صحیح نبوده و صرف نظر از این که تعریف باغ ویلا مغایرتی با قوانین ندارد، براساس بند (3) ماده (1) مصوبه، خانه های مجلل (لوکس) (اعم از مستغلات، آپارتمان و ویلا)، براساس ماده (2) مشمول مالیات موضوع مصوبه می شوند. 5 ـ جدای از ایراد فوق، این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که آیین نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب شورای عالی استان ها می باشد و لذا قطع نظر از موضوع رعایت سلسله مراتب هنجارهای حقوقی در کشور، رسیدگی به ادعای مغایرت مقرره مورد شکایت که به تصویب هییت وزیران رسیده با آیین نامه فوق الذکر، حسب ماده (1) و بند (1) ماده (12) قانون دیوان عدالت اداری در صلاحیت آن مرجع به نظر نمی رسد." مشروح لایحه دفاعیه معاون امور حقوقی و مجلس وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز به شرح زیر است: "برابر بند (پ) ماده 80 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1390/09/22 مجلس شورای اسلامی با اصلاحات و الحاقات بعدی، تصریح به «حکم شرعی یا مواد قانونی که ادعای مغایرت مصوبه با آن شده، ضروری است؛ حال آن که در دادخواست سازمان بازرسی کل کشور به صورت کلی به قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها» مصوب 1388/04/20 بدون توجه به مفاد حکم قانونی مزبور به ذکر عنوان قانون اکتفا شده است. در دادخواست ارسال شده، به بند (د) ماده 1 «آیین نامه اجرایی ماده 1 قانون اصلاح لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها» اشاره شده است. در خصوص مستند مزبور با بیان این که براساس ماده 1 قانون دیوان عدالت اداری در اجرای اصل 173 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به ماموران، واحدها و آیین نامه های دولتی خلاف قانون یا شرع یا خارج از حدود اختیارات مقام تصویب کننده، دیوان عدالت اداری ... تشکیل می گردد» و همچنین بند (الف) ماده 12 قانون دیوان عدالت اداری که حدود صلاحیت هییت عمومی دیوان عدالت اداری را «رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامه ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری ها و موسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز یا سو استفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص می شود»، دانسته است؛ باید اذعان داشت که مخالفت مصوبه ای با مفاد آیین نامه، مستندی برای ابطال آن مصوبه ای قرار گیرد و لذا ادعای شاکی در این زمینه مردود است. در بند (د) ماده 1 آیین نامه یاد شده، اصطلاح «باغ» تعریف شده و نه «باغ ویلاهای مجاز» که شاکی به آن استناد جسته است؛ فهم عرفی این دو اصطلاح، با یکدیگر منطبق نمی باشند که بتوان مغایرت در تعریف آنها را نتیجه گرفت. به بیان دیگر، این دو اصطلاح، شباهتی با یکدیگر ندارند و نمی توان ادعا نمود که تعاریف ارایه شده از آنها باید بر یکدیگر تطابق نماید. بنا به مطالب فوق و مستند به موارد قانونی یاد شده، در مورد شکایت شاکی، نقض قوانین و مقررات صورت نگرفته و مفاد مورد شکایت در حدود صلاحیت اختیاری و انجام وظایف قانونی مرجع صادر کننده آن در زمان تصویب، تقریر شده است. از این رو، برابر مفهوم مخالف بند 1 ماده 12 قانون دیوان عدالت اداری، شکایت درخور رد می باشد." هییت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1404/07/08 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آرا به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است. رای هییت عمومی قانونگذار از سال 1400 در قوانین بودجه سنواتی، دو پایه مالیاتی جدید در حوزه مطالبه مالیات اضافه نموده و آن اخذ مالیات از خودروهای لوکس (گران قیمت) و نیز اخذ مالیات از خانه های گران قیمت است و متعاقبا پس از تغییر نرخ و ماخذ در سنوات بعد در حوزه خانه های گران قیمت، سایر املاک و عرصه ها را نیز اضافه کرده و در مانحن فیه که در خصوص قانون بودجه سال 1402 کل کشور است، مقرر نموده که: «از زمین های فاقد اعیانی دارای کاربری مسکونی، اداری، تجاری، باغ ویلاهای مجاز (با احتساب عرصه و اعیان) و خانه های مجلل (لوکس) که ارزش آنها بیش از دویست میلیارد (200/000/000/000) ریال باشد مازاد بر این مبلغ مشمول مالیات به میزان دو در هزار می شوند» و آیین نامه اجرایی این قانون که در قالب تصویب نامه شماره 59606/ت 61323 هـ مورخ 1402/04/07 توسط هییت وزیران تصویب شده، در ماده 1 به بیان اصطلاحات و مفاهیم پرداخته و در بند 5 ماده 1 آن که مقرره مورد شکایت در این پرونده است، در تعریف باغ ویلاهای مجاز مقرر شده است که: «واحدهای مسکونی که خارج از محدوده شهر و روستا با مجوز از شهرداری و دهیاری احداث شده اند» که با توجه به این که تعریف مذکور در این بند برای باغ ویلاهای مجاز اصولا موجب ایجاد محدودیت و یا توسعه در دایره شمول باغ ویلاهای موضوع قانون می شود و هر واحد مسکونی ولو آپارتمانی را که خارج از محدوده شهر و روستا باشد و یا ویلاهای بدون باغ را نیز شامل می گردد و از سوی دیگر هیچ دلیلی مبنی بر این که باغ ویلاهای داخل در محدوده شهر از شمول مالیات یادشده و تعریف خارج باشند وجود ندارد، لذا بند 5 ماده 1 آیین نامه اجرایی بند (ع) تبصره 6 قانون بودجه سال 1402 کل کشور خلاف قانون و خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می شود. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/02/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است. رییس هییت عمومی دیوان عدالت اداری ـ احمدرضا عابدی |
|||