آیین‌نامه اجرایی ماده (5) قانون تامین مالی تولید و زیرساخت...

شماره 19024/ت63709هـ 1404/02/09

وزارت امور اقتصادی و دارایی ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ وزارت کشور ـ وزارت دادگستری

سازمان برنامه و بودجه کشور ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ـ سازمان اوقاف و امور خیریه

هیات وزیران در جلسه 1404/01/31 به پیشنهاد شماره 209375/80 مورخ 1403/11/20 وزارت امور اقتصادی و دارایی (با همکاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران) و تایید شورای ملی تامین مالی و به استناد جز (4ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2)، ماده (5) و بند (ب) ماده (46) قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها مصوب 1402، آیین‌نامه اجرایی نحوه استفاده از پایگاه داده اعتباری و گزارش های شرکت های اعتبارسنجی را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین‌نامه اجرایی ماده (5) قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها (موضوع نحوه استفاده از پایگاه داده اعتباری و گزارش های شرکت های اعتبارسنجی)

ماده 1ـ در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح زیر به کار می روند:

1ـ قانون: قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها مصوب 1402.

2ـ قانون بانک مرکزی: قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1402.

3ـ شورا: شورای ملی تامین مالی موضوع بند (الف) ماده (2) قانون.

4ـ بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

5 ـ مرکز: مرکز تسهیل تامین مالی تولید وزارت امور اقتصادی و دارایی.

6 ـ کارگروه: کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی موضوع ماده (3) قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب 1402.

7ـ پایگاه داده اعتباری: پایگاه داده اعتباری کشور موضوع تبصره (4) بند (ب) ماده (2) قانون.

8 ـ امتیاز اعتباری: شاخصی کمی مبتنی بر داده ها و الگو( مدل)های معین که بیانگر احتمال عدم بازپرداخت به موقع (نکول) یا تعیین مخاطره (ریسک) اعتباری اشخاص است.

9ـ اطلاعات مکمل: اطلاعات موضوع بند (9) ماده (1) آیین‌نامه نحوه تاسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جز (1ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون موضوع تصویب نامه شماره 168909/ت63379هـ مورخ 1403/11/03.

10ـ شرکت اعتبارسنجی نوع یک: شرکت موضوع بند (15) ماده (1) آیین‌نامه
نحوه تاسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جز (1ـ 5 ـ3) بند (ب) ماده (2) قانون.

11ـ شرکت اعتبارسنجی نوع دو: موضوع بند (16) ماده (1) آیین‌نامه تاسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جز (1ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون.

12ـ اعتبار: هر نوع پرداخت یا تعهد به پرداخت وجوه توسط موسسـه اعتبـاری در قالـب اعطای تسهیلات، ایجاد تعهدات و سایر موارد، به مشـتری در قبـال تعهـد وی بـه بازپرداخت وجوه مذکور.

13ـ گزارش اعتباری: گزارشی که توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک صادر شده و مشتمل بر سوابق اعتباری و امتیاز اعتباری است.

14ـ رتبه اعتباری: شاخصی که توسط موسسات رتبه بنـدی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار با اسـتفاده از اطلاعات کمی و کیفی و بر اساس یک روش مشخص، به منظـور تعیـین احتمال عدم ایفای به موقع تعهدات اشخاص حقوقی محاسبه می شود.

15ـ مشتری: اشخاص حقیقی یا حقوقی که درخواست خود نظیر دریافت گزارش های اعتباری مرتبط با خود را به شرکت اعتبارسنجی ارایه می کنند.

16ـ تامین کنندگان اطلاعات: مراجع تامین کننده داده های مورد نیاز پایگاه داده اعتباری شامل مراجع مذکور در تبصره (4) بند (ب) ماده (2) قانون و سایر مراجع به تشخیص شورا طبق جز (1ـ3) بند (ب) ماده (2) قانون.

17ـ مرکز مدیریت راهبردی افتا: مرکز مدیریت راهبردی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات ریاست جمهوری.

ماده 2ـ تامین کنندگان داده های زیر مکلفند به استناد جز (1ـ3) بند (ب) ماده (2) قانون و با رعایت قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب 1401، داده های زیر را با تایید کارگروه و در بازه زمانی مورد نیاز پایگاه داده اعتباری، مطابق زمان بندی مصوب شورا در اختیار پایگاه داده اعتباری قرار دهند:

1ـ سازمان ثبت احوال کشور: مشخصات هویتی، وضعیت تاهل و تعداد اعضای خانوار.

2ـ سازمان ثبت اسناد و املاک کشور: داده هایدارایی های منقول و غیرمنقول اشخاص حقیقی و حقوقی، مشخصات ثبتی اشخاص حقوقی و اطلاعات محل اقامت اصلی اشخاص حقوقی به همراه سوابق تغییرات.

3ـ قوه قضاییه: داده های محجورین، محکومیت های مالی و کیفری، وضعیت ورشکستگی و اعسار اشخاص به همراه سوابق آن.

4ـ وزارت دادگستری: داده های مرتبط با تخلفات موضوع قانون تعزیرات حکومتی به همراه سوابق آن.

5 ـ سازمان امور مالیاتی کشور: داده های سوابق پرداخت مالیات توسط مودیان، بدهکاران مالیاتی و اشخاص حقیقی و حقوقی که فرار مالیاتی آنها محرز شده است.

6 ـ بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران: بدهکاران بیمه ای، ادعاهای خسارت اشخاص و خسارت های پرداخت شده به اشخاص.

7ـ گمرک جمهوری اسلامی ایران: داده های سوابق پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و اطلاعات بدهکاران و متخلفان گمرکی.

8 ـ سازمان تامین اجتماعی: داده های سوابق پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی و بدهی قطعی بیمه ای اشخاص موضوع قانون تامین اجتماعی.

9ـ فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران: سوابق نمره منفی گواهینامه ها، مبلغ جرایم راهنمایی و رانندگی و بدهی های مربوطه اشخاص به همراه سوابق پرداخت آن.

10ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی: داده های مشاغل، وضعیت اشتغال و تغییرات شغل اشخاص.

11ـ مرکز اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی: داده های فهرست سیاه و خاکستری موضوع ماده (1) دستورالعمل اجرایی شناسایی و پیشگیری از تشکیل و فعالیت شرکت های صوری مصوب 1403/04/24 ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی و مشخصات اشخاص دارای سابقه پولشویی و یا تامین مالی تروریسم.

12ـ سامانه املاک و اسکان کشور: داده های مندرج در این سامانه نظیر کد (شماره)پستی، مساحت (متراژ)، طبقه و واحد، سال ساخت، میزان مالکیت و تاریخ شروع مالکیت.

13ـ شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران: شماره (کد)پستی.

14ـ سازمان بورس و اوراق بهادار: داده های اوراق بهادار در مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی.

15ـ سازمان اوقاف و امور خیریه: داده های مربوط به موقوفات اشخاص حقیقی و حقوقی.

تبصره1ـ در صورت نیاز به به روزرسانی داده های مورد نیاز پایگاه داده اعتباری، شورا مجاز است با پیشنهاد هر یک از اعضای شورا و پس از تصویب کارگروه، سایر اطلاعات مورد نیاز از تامین کنندگان فوق و سایر تامین کنندگان را دریافت نماید.

تبصره2ـ داده های مربوط به قبوض و نظایر آن در زمره اطلاعات مکمل به حساب آمده و مشمول ذخیره و نگهداری در پایگاه داده اعتباری نخواهد بود. شرکت های اعتبارسنجی نوع دو در صورت نیاز می توانند با هماهنگی مرکز و پس از تایید کارگروه، به این اطلاعات دسترسی پیدا کنند.

تبصره3ـ دستگاه های موضوع این ماده موظفند جهت رسیدگی به اعتراضات و شکایات صورت گرفته در خصوص داده های اعلامی آنها، سازوکار مناسب پاسخگویی را فراهم نموده و مطابق با آیین‌نامه موضوع جز (5 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون اقدام کنند.

ماده 3ـ بانک مرکزی موظف است ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، اطلاعات زیر را در پایگاه داده اعتباری تجمیع نموده و مطابق ضوابط این آیین‌نامه در اختیار شرکت های اعتبارسنجی نوع یک قرار دهد:

1ـ سوابق چک های اشخاص: سوابق چک های موضوع قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب سال 1397 با اصلاحات بعدی آن، که در جریان، رفع سواثرشده و یا رفع سواثرنشده می باشند.

2ـ سوابق تعهدات ارزی اشخاص: سوابق تعهدات ارزی ایفاشده و ایفانشده.

3ـ وضعیت فعلی تعهداتی اشخاص: ضمانت نامه های ریالی و ارزی، اعتبارات اسنادی اعتباری و تعهدی ریالی و ارزی و کارت های اعتباری دریافت شده.

4ـ وضعیت فعلی تسهیلاتی اشخاص: تعداد و نوع تسهیلات، مانده و طبقه بندی جاری و غیرجاری تسهیلات ریالی و ارزی پرداخت شده به اشخاص توسط موسسات اعتباری.

ماده 4ـ اطلاعات سوابق تسهیلاتی و تعهداتی اشخاص، مطابق چارچوبی که با پیشنهاد بانک مرکزی به تصویب شورا می رسد، توسط شرکت اعتبارسنجی نوع یک تحت نظارت بانک مرکزی از موسسات اعتباری، تعاونی های اعتباری، صندوق های قرض الحسنه و شرکت های واسپاری (لیزینگ) دریافت خواهد شد. شرکت مذکور مکلف است یک نسخه از اطلاعات مذکور را پس از دریافت به صورت سامانه ای به بانک مرکزی ارسال نماید.

ماده 5 ـ بانک مرکزی موظف است به صورت فصلی، گزارش عملکرد تامین کنندگان اطلاعات پایگاه داده اعتباری، تامین اطلاعات موضوع ماده (3) این آیین‌نامه و آمار استعلام شرکت های اعتبارسنجی نوع یک را به مرکز ارسال نماید. مرکز موظف است گزارش مذکور را در جلسه شورا مطرح نماید. در صورت تایید تخلف تامین کنندگان توسط شورا، مطابق تبصره (4) بند (ب) ماده (2) قانون با اشخاص خاطی برخورد خواهد شد.

ماده 6 ـ اطلاعات تجمیع شده در پایگاه داده اعتباری، به صورت استعلامی در اختیار شرکت اعتبارسنجی نوع یک قرار می گیرد و ایجاد دسترسی دسته ای و عمده به اطلاعات پایگاه داده اعتباری برای این شرکت ها با رعایت قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب 1401 امکان پذیر است. استعلام اطلاعات پایگاه داده اعتباری توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک، تنها پس از تایید کارگروه و مجوز شورا مجاز خواهد بود و برای این منظور، شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مکلفند درخواست مربوط را برای مرکز ارسال نمایند.

تبصره ـ به منظور ارایه خدمت الگو (مدل) سازی توسط شرکت های اعتبارسنجی، داده های دسته ای و عمده به صورت بی نام، طبق سازوکار پیشنهادی بانک مرکزی که به تایید شورا می رسد، در اختیار شرکت های اعتبارسنجی قرار می گیرد.

ماده 7ـ بانک مرکزی موظف است پیش از هرگونه استفاده از داده های پایگاه داده اعتباری، ضمن اخذ تایید کارگروه، مجوز لازم را مطابق جز (3ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون از شورا اخذ نماید.

ماده 8 ـ داده های مورد استفاده در شرکت های اعتبارسنجی با در نظر گرفتن قید زمانی هر داده در قواعد (الگوریتم) اعتبارسنجی آن شرکت مورد استفاده قرار می گیرد.

ماده 9ـ موسسات اعتباری می توانند مطابق مقررات بانک مرکزی، پیش از اعطای هرگونه اعتبار، نسبت به استعلام گزارش اعتباری از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک اقدام نمایند. این امر، نافی مسیولیت موسسات اعتباری در شناسایی مخاطره (ریسک) اعتباری متقاضی نخواهد بود.

تبصره ـ موسسات اعتباری می توانند از خدمات شرکت های اعتبارسنجی نوع دو علاوه بر استعلام گزارش اعتباری از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مطابق آیین‌نامه اجرایی نحوه تاسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جز (1ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون، استفاده نمایند و دسترسی لازم در خصوص رویت گزارش های موضوع این تبصره را برای بانک مرکزی فراهم نمایند.

ماده 10ـ در تعیین سقف اعتبار مجاز متقاضی چک موضوع ماده (6) قانون صدور چک، سامانه صدور یکپارچه چک (صیاد) باید از خدمات اعتباری شامل گزارش، امتیاز و رتبه اعتباری شرکت های اعتبارسنجی نوع یک یا دو استفاده نماید.

ماده 11ـ سازمان بورس و اوراق بهادار ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی، ابلاغ طرح پیشنهادی و داده های مورد نیاز برای تهیه گزارش اعتباری توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک، برای استفاده موسسات رتبه بندی در الگو (مدل)سازی و صدور رتبه اعتباری را تهیه و به مرکز ارایه کند. این طرح پس از تصویب در شورا، توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) به شرکت های اعتبارسنجی نوع یک ابلاغ می گردد. شرکت های اعتبارسنجی نوع یک موظفند مطابق طرح مصوب، گزارش اعتباری مورد نیاز موسسات رتبه بندی را تهیه نمایند.

ماده 12ـ سازمان بورس و اوراق بهادار ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، شیوه نامه استفاده از گزارش های شرکت های اعتبارسنجی به منظور ارایه خدمات توسط نهادهای مالی دارای مجوز از این سازمان را در ارکان مربوط تصویب و ابلاغ نماید.

ماده 13ـ بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، شیوه نامه استفاده از گزارش های شرکت های اعتبارسنجی برای ارایه خدمت توسط شرکت های بیمه را تهیه و پس از تصویب شورای عالی بیمه ابلاغ نماید.

تبصره ـ شرکت های بیمه می توانند از خدمات شرکت های اعتبارسنجی نوع دو علاوه بر استعلام گزارش اعتباری از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مطابق مفاد آیین‌نامه اجرایی نحوه تاسیس و فعالیت شرکت های اعتبارسنجی موضوع جز (1ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون استفاده نمایند و دسترسی لازم در خصوص رویت گزارش های موضوع این تبصره را برای بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران فراهم نمایند.

ماده 14ـ شرکت های فناوری مالی مانند تسهیلات یارها، پرداخت یارها، سکوهای تامین مالی جمعی و نظایر آن مجازند با اخذ رضایت از مشتری، در ارایه خدمات خود، از گزارش ها و امتیازهای اعتباری شرکت های اعتبارسنجی استفاده نمایند.

ماده 15ـ صندوق های تضمین دولتی و غیردولتی مکلفند پیش از صدور انواع تضمین نامه، حسب مورد از گزارش های اعتباری یا رتبه های اعتباری تهیه شده توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع یک استفاده نمایند. این صندوق ها مجازند از گزارش های اعتباری یا رتبه های اعتباری تهیه شده توسط شرکت های اعتبارسنجی نوع دو نیز استفاده کنند.

ماده 16ـ دستگاه های اجرایی که در اجرای وظایف خود نیاز به بررسی وضعیت اعتباری اشخاص دارند، مجازند صرفا از گزارش های ارایه شده توسط شرکت اعتبارسنجی نوع یک استفاده نمایند. دستگاه های اجرایی موظفند حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه فهرست خدمات خود را که ارایه آن به اشخاص منوط به دریافت گزارش اعتباری است به وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) ارایه نمایند. وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) موظف است این فهرست را پس از تایید شورا ابلاغ نماید.

تبصره ـ کارمزد گزارش های دریافتی دستگاه های اجرایی از شرکت های اعتبارسنجی نوع یک با پیشنهاد بانک مرکزی و تایید شورا تعیین خواهد شد.

ماده 17ـ شرکت های اعتبارسنجی نوع یک مکلفند گزارش عملکرد دستگاه های اجرایی در استفاده از گزارش اعتباری را به صورت فصلی برای بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز) ارسال نمایند.

ماده 18ـ مواد (7)، (8)، (13)، (14)، (17)، (19) و (21) آیین‌نامه نظام سنجش اعتبار موضوع تصویب نامه شماره 39151/ت55296هـ مورخ 1398/04/04 نسخ می شوند.

معاون اول رییس جمهور ـ محمدرضا عارف