معیارهای تعیین سطح آلایندگی واحد های تولیدی، صنعتی، معدنی و...

شماره 241670/ت59793هـ 1401/12/27

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت

وزارت کشور ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی ـ وزارت نفت

سازمان حفاظت محیط زیست ـ سازمان ملی استاندارد ایران

هیات وزیران در جلسه 1401/12/21 به پیشنهاد کارگروه متشکل از نمایندگان 
سازمان حفاظت محیط زیست و وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، صنعت، معدن و تجارت، کشور و امور اقتصادی و دارایی (سازمان امور مالیاتی کشور) و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده (27) قانون مالیات بر ارزش افزوده ـ مصوب 1400 ـ ، معیارهای تعیین سطح آلایندگی واحدهای تولیدی صنعتی، معدنی و خدماتی آلاینده را به شرح زیر تصویب کرد:

معیارهای تعیین سطح آلایندگی واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی آلاینده

ماده 1ـ در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

1ـ قانون: قانون مالیات بر ارزش افزوده ـ مصوب 1400 ـ .

2ـ سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست.

3ـ واحد آلاینده: واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی آلاینده که به تشخیص سازمان، حدود مجاز و استانداردهای محیط زیستی را رعایت نمی کنند.

4ـ شاخص آلایندگی: معیارهایی براساس شدت، مدت و نوع آلایندگی جهت تعیین نرخ عوارض واحد آلاینده.

5 ـ پایش: بررسی وضعیت آلایندگی محیط زیستی واحد آلاینده که از طریق انجام پایش ادواری ادارات کل حفاظت محیط زیست استان‌ها، خوداظهاری از طریق آزمایشگاه معتمد و یا داده‌های سامانه پایش برخط انجام می‌شود. درموارد تناقض نتایج خوداظهاری با اندازه گیری های انجام شده توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان، اندازه گیری انجام شده توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان ملاک عمل است.

6 ـ واحدهای مشمول خوداظهاری: واحدهایی که طبق تبصره (4) ماده (11) قانون هوای پاک ـ مصوب 1396 ـ و تبصره (2) ماده (18) قانون حفاظت از خاک ـ مصوب 1398ـ و مطابق با ضوابط خوداظهاری در پایش آلایندگی، موظف به انجام خوداظهاری در پایش می‌باشند.

7ـ واحدهای مشمول نصب پایش برخط: واحدهایی که طبق تبصره (3) ماده (11) قانون هوای پاک ـ مصوب 1396 ـ موظف به نصب سامانه پایش برخط می‌باشند.

ماده 2ـ واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی که به تشخیص سازمان حدود مجاز را مطابق استانداردهای محیط زیستی مندرج در مصوبات زیر رعایت می‌کنند، مشمول این آیین‌نامه نمی شوند:

1ـ حد مجاز انتشار آلاینده های هوا در صنایع موضوع تصویب‌نامه شماره 84411/ت55181هـ مورخ 1397/06/27.

2ـ حدود مجاز آلودگی صوتی موضوع آیین‌نامه اجرایی ماده (29) قانون هوای پاک موضوع تصویب‌نامه شماره 84401/ت55069هـ مورخ 1397/06/27 و اصلاحات بعدی آن.

3ـ استانداردهای خروجی فاضلاب (موضوع ابلاغیه شماره 1527 ـ32 مورخ 1373/05/30 سازمان حفاظت محیط زیست، موضوع ماده (5) آیین‌نامه جلوگیری از آلودگی آب موضوع تصویب‌نامه شماره 18241/ت71هـ مورخ 1373/03/16).

4ـ حدود مجاز آلودگی خاک (موضوع ابلاغیه شماره 18596/100/99 مورخ 1399/05/27 سازمان حفاظت محیط زیست، موضوع ماده (11) قانون حفاظت از خاک ـ مصوب 1398 ـ).

ماده 3ـ شاخص و نرخ عوارض آلایندگی واحدهای آلاینده، به شرح جدول زیر محاسبه می‌شود:

ماده 4ـ عدد شاخص آلایندگی واحدهای مشمول نصب سامانه پایش برخط یا انجام خوداظهاری مستند به ارایه نتایج حاصل از پایش، به شرح جدول زیر محاسبه می‌شود:

تبصره1ـ در مواردی که امکان نمونه‌گیری و آزمایش وجود ندارد، واحد موظف است در مهلت مقرر شده توسط اداره کل محیط زیست استان، نسبت به فراهم شدن امکان نمونه‌گیری و آزمایش اقدام نماید.

تبصره2ـ واحدهایی که از انجام خوداظهاری، ارایه اطلاعات الزامی یا ایجاد امکان نمونه‌گیری و آزمایش در مهلت مقرر استنکاف می‌کنند، در اولین دوره بعد از تصویب این آیین‌نامه، مشمول پرداخت عوارض با نرخ نیم درصد (5/0%)، دوره دوم مالیاتی مشمول پرداخت عوارض با نرخ یک درصد (1%) و از دوره سوم به بعد مشمول پرداخت عوارض با نرخ یک و نیم درصد (5/1%) خواهند شد.

تبصره3ـ واحدهای آلاینده فاقد مجوز فعالیت که بعد از ابلاغ ضوابط و معیارهای استقرار صنایع موضوع تصویب‌نامه شماره 64677/ت18591هـ مورخ 1378/12/26 تاسیس شده اند، ملزم به پرداخت عوارض با نرخ یک و نیم درصد (5/1%) می‌باشند.

تبصره4ـ کلیه واحدهای پالایشگاهی نفت و پتروشیمی دارای کارکنان به تعداد (50) نفر و بیشتر، درصورت انتشار گازهای آلاینده با مشعل غیرعادی، نرخ نیم درصد (5/0%) به عوارض پرداختی آن واحد تا سقف مندرج در قانون، در فصل مربوط اضافه می‌گردد. شیوه نامه اجرای این تبصره در چهارچوب قوانین، توسط سازمان و با همکاری وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نفت و کشور ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه تهیه و توسط رییس سازمان ابلاغ می‌شود.

تبصره5 ـ به منظور بهبود عملکرد محیط زیستی و تشویق واحدها به کاهش یا رفع آلایندگی، معیارهای عملکرد محیط زیستی واحد (تصویب برنامه‌های اجرایی مرتبط با کاهش آلودگی و درصد پیشرفت فیزیکی اجرای آن‌ها) که با علامت منفی در جدول موضوع این ماده درج شده است، بنا بر درخواست و با مسیولیت مدیرعامل واحد صنعتی در بازه زمانی مشخص شده (غیرقابل تمدید) و تن ها برای یک بار در آلایندگی مربوط، وزن معیارهای یادشده از شاخص آلایندگی واحد مذکور کسر می‌گردد.

تبصره6 ـ برنامه‌های اجرایی مرتبط با کاهش آلودگی، صرفا در محاسبات همان نوع آلایندگی مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

تبصره7ـ شدت آلودگی هوا و آب مطابق الگوی (فرمول) زیر محاسبه می‌شود. در هر منبع آلودگی که شامل چند مولفه (پارامتر) باشد، مولفه ای (پارامتری) که بیشترین فاصله از حدود مجاز را دارد، ملاک محاسبه است. درصورت عدم ارایه نرخ جریان توسط واحد، غلظت اندازه گیری شده مستقیما لحاظ می‌گردد:

تبصره8 ـ شدت آلودگی خاک در هر واحد بر اساس مولفه ای (پارامتری) که بیشترین فاصله از حدود مجاز را دارد، محاسبه می‌گردد.

تبصره9ـ ملاک احراز آلودگی در واحدهای غیرمشمول نصب سامانه پایش برخط یا انجام خوداظهاری، گزارش کارشناسی با تایید اداره کل حفاظت محیط زیست استان است. عوارض آلایندگی این واحدها با نرخ نیم درصد (5/0%) محاسبه می‌گردد. دستورالعمل نحوه تهیه گزارش کارشناسی و مستندات مربوط ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، توسط سازمان تهیه و ابلاغ می‌شود.

ماده 5 ـ مرجع اعلام نام واحد آلاینده و دستورالعمل محاسبه نرخ آلایندگی آن، پایگاه اطلاعاتی واحدهای آلاینده سازمان موضوع تبصره (3) ماده (27) قانون می‌باشد. در این پایگاه نحوه محاسبه معیارها و تعیین سطح و نرخ آلایندگی واحد، برای همان واحد، مشخص و قابل دسترس است.

تبصره1ـ تمامی دستگاه ها، وزارتخانه ها و سازمان‌های متولی واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی موظفند ضمن اطلاع رسانی این دستورالعمل به کلیه واحدهای حقیقی و حقوقی مرتبط، فهرست واحدهای تحت پوشش خود را (درصورت امکان به صورت تارنما) به سازمان ارایه نمایند. عدم معرفی نام واحد توسط دستگاه‌های متولی، رافع مسیولیت سازمان حفاظت محیط زیست می‌باشد.

تبصره2ـ منظور از پایگاه اطلاعاتی موضوع تبصره (3) ماده (27) قانون، سامانه جامع محیط زیست کشور به نشانی (iranemp.ir ) است.

تبصره3ـ واحدهای تولیدی، خدماتی، صنعتی و معدنی موظفند جهت ثبت نام در پایگاه اطلاعاتی موضوع تبصره (3) ماده (27) قانون از طریق راهنمای اعلامی بر روی درگاه سازمان اقدام نمایند.

ماده 6 ـ واحدهایی که در یک دوره موفق به کاهش نرخ آلایندگی به حداقل یک سطح پایین تر (معادل نیم درصد (5/0%)) شوند، در دوره بعدی مشمول پرداخت یک نرخ پایین تر عوارض آلایندگی خواهند بود (حداکثر دوبار).

تبصره ـ طرح (پروژه) ها و اقدامات لازم جهت کاهش شاخص آلایندگی واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی در داخل هر واحد که جزیی از فرآیند بهره‌برداری می‌باشند، علی رغم افزایش ظرفیت از شمول ضوابط و معیارهای استقرار واحدها و فعالیت‌های صنعتی و تولیدی و ارزیابی اثرات محیط زیستی مستثنی هستند.

ماده 7ـ وزارت کشور موظف است به صورت سالانه گزارش مربوط به نحوه هزینه کرد عوارض موضوع این آیین‌نامه و میزان کاهش و رفع آلایندگی ناشی از آن را به صورت عمومی منتشر و به هیات وزیران ارایه نماید.

ماده 8 ـ دستگاه‌های موضوع ماده (40) قانون، که عوارض آلایندگی را دریافت و مصرف می‌نمایند، مکلفند حداقل پنجاه درصد (50%) از عوارض آلایندگی را برای بهسازی، توسعه و نگهداری فضای سبز، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی با اولویت‌های فناوری‌های نوین، مدیریت پسماند، کاهش و رفع آلودگی، پایش آلودگی و تصفیه و بازچرخانی فاضلاب، بهینه سازی مصرف آب و انرژی در ساختمان ها و اماکن عمومی با نظارت و تایید سازمان و با همکاری وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و کشور هزینه و گزارش آن را سالیانه به شورای برنامه ریزی و توسعه استان مربوط اعلام نمایند.

معاون اول رییس جمهور ـ محمد مخبر