نحوه نگهداری دفاتر قانونی و الزامات استفاده از دفاتر الکترونیکی

210/14899/ص

1404/08/21

ادارات کل امور مالیاتی

به پیوست تصویر نامه شماره 153304/2 مورخ 1404/08/21 وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی، مبنی بر اصلاح آیین نامه مربوط به نوع دفاتر، اسناد و مدارک و روش های نگهداری و نمونه اظهارنامه مالیاتی و نحوه ارایه برای رسیدگی و تشخیص درآمد مشمول مالیات موضوع ماده 95 قانون مالیات های مستقیم، جهت بهره برداری و اقدام لازم ارسال می شود.

محمد برزگری

سرپرست معاونت تحول هوشمند

نظام مالیاتی

153304/2

1404/08/21

آیین نامه مربوط به نوع دفاتر اسناد و مدارک و روش های نگهداری و نمونه اظهارنامه مالیاتی

و نحوه ارایه برای رسیدگی و تشخیص درآمد مشمول مالیات موضوع ماده 95 قانون مالیات های مستقیم

فصل اول: تعاریف

ماده 1- در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح ذیل به کار می روند:

سازمان: سازمان امور مالیاتی کشور

قانون: قانون مالیات های مستقیم مصوب سال 1366 و اصلاحیه های بعدی آن.

دفتر روزنامه : دفتر روزنامه دفتری است که کلیه معاملات و رویدادهای مالی و محاسباتی با رعایت اصول و ضوابط مربوط به تنظیم دفاتر تجاری موضوع قانون تجارت، اصول و ضوابط و استانداردهای حسابداری در آن ثبت می گردد. دفتر مذکور می تواند به صورت دستی یا الکترونیکی (ماشینی - مکانیزه) باشد.

دفتر کل: دفتری است که عملیات ثبت شده در دفتر یا دفاتر روزنامه بر حسب سرفصل یا کدگذاری حساب ها در صفحات مخصوص آن ثبت می شود به ترتیبی که تنظیم صورت های مالی لازم از آن امکان پذیر باشد. دفتر مزبور می تواند به صورت دستی یا الکترونیکی (ماشینی – مکانیزه) باشد.

سایر دفاتر: دفاتری که به استناد مقررات قانونی مربوط از جمله قانون محاسبات عمومی و قانون شهرداری ها به عنوان دفاتر مورد استفاده قرار می گیرند.

دفاتر الکترونیکی (ماشینی – مکانیزه): اطلاعاتی که با شماره کد رهگیری دریافتی از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی ثبت می شود.

سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی: سامانه ای است که به منظور فراهم ساختن بستر ثبت اطلاعات دفاتر الکترونیکی توسط سازمان راه اندازی شده و من بعد تکمیل و به روز می گردد.

اظهارنامه مالیاتی: اظهارنامه مالیاتی فرمی است به منظور اظهار درآمدها، هزینه ها، دارایی ها، بدهی ها، سرمایه، معافیت ها، درآمد مشمول مالیات، مالیات، بخشودگی مالیاتی و همچنین اطلاعات هویتی و مکانی حسب مورد که برای صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی موضوع قانون بر حسب نوع و حجم فعالیت اشخاص موصوف مطابق نمونه هایی که توسط سازمان، تهیه و اعلام می شود.

سند حسابداری: فرمی است دستی یا الکترونیکی (ماشینی – مکانیزه) که یک یا چند رویداد مالی و محاسباتی طبق اصول و ضوابط حسابداری در آن ثبت و حاوی تجزیه حساب ها و توضیحات مربوط، متکی به مدارک بوده و با تایید اشخاص مجاز، قابل ثبت در دفاتر می باشد.

مدارک حساب: عبارت از مستنداتی است دستی یا الکترونیکی (ماشینی – مکانیزه) که بیانگر وقوع یک یا چند فعالیت یا رویداد مالی یا محاسباتی بوده و اسناد حسابداری یا دفاتر بر مبنای آن ها تنظیم و تحریر می گردد.

صورتحساب فروش کالا با ارایه خدمات: فرمی است دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی که در نوع الکترونیکی آن، اطلاعات در حافظه مالیاتی ذخیره می شود. مشخصات و اقلام اطلاعاتی صورتحساب، متناسب با نوع کسب و کار توسط سازمان تعیین و اعلام می شود. در مواردی که از دستگاه کارتخوان بانکی یا درگاه پرداخت الکترونیکی به عنوان پایانه فروشگاهی استفاده می شود، رسید یا گزارش الکترونیکی پرداخت خرید صادره با رعایت مقررات در حکم صورتحساب است.

مصرف کننده نهایی: شخص حقیقی است که کالا و خدمات را متناسب با نیاز خود برای مصارف شخصی خریداری کند و از آن برای عرضه کالاها و خدمات به دیگران استفاده ننماید.

شماره منحصر به فرد مالیاتی: شمارهای شامل بیست و دو کاراکتر و دارای چهار بخش است، شناسه حافظه مالیاتی (شش کاراکتر)، تاریخ صورتحساب (پنج کاراکتر)، سریال صورتحساب (ده کاراکتر) و ارقام کنترلی (یک کاراکتر) که به هر صورتحساب اختصاص داده می شود.

پایانه فروشگاهی: رایانه، دستگاه کارتخوان بانکی (pos)، درگاه پرداخت الکترونیکی یا هر وسیله دیگری که امکان اتصال به شبکه های الکترونیکی پرداخت رسمی کشور و سامانه مودیان را داشته و از قابلیت صدور صورتحساب الکترونیکی برخوردار باشد.

سامانه مودیان: سامانه ای است تحت مدیریت سازمان که در آن به هر مودی کارپوشه ویژه ای اختصاص یافته و تبادل اطلاعات میان مودیان و سازمان منحصرا از طریق آن کار پوشه انجام می شود. مودیان می توانند با استفاده از هرگونه سخت افزار یا نرم افزار اعم از رایانه شخصی، پایانه فروشگاهی، سامانه های ابری یا هر وسیله دیگری که حافظه مالیاتی به آن متصل شده باشد، به سامانه مودیان متصل شوند. مرجع نهایی ثبت، صدور و استعلام صورتحساب الکترونیکی، سامانه مودیان است.

فصل دوم: گروه بندی مودیان صاحبان مشاغل

ماده 2- صاحبان مشاغل بر اساس شاخص ها و معیارهایی از قبیل نوع و حجم فعالیت به شرح ذیل گروه بندی می شوند:

1- گروه اول.

2- گروه دوم.

3- گروه سوم.

الف- گروه اول: اشخاص ذیل از لحاظ انجام تکالیف موضوع این آیین نامه جز مودیان گروه اول محسوب می شوند:

1- کلیه واردکنندگان و صادرکنندگان

2- صاحبان کارخانه ها و واحدهای تولیدی و بهره برداران معادن دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه یا مراجع ذی ربط.

3- صاحبان هتل های سه ستاره و بالاتر.

4- صاحبان بیمارستان ها، زایشگاه ها، درمانگاه ها، کلینیک های تخصصی (مصادیق ذکر شده در این بند صرفا مربوط به امور انسانی می باشد).

5- صاحبان مشاغل صرافی.

6- صاحبان فروشگاه های زنجیره ای دارای مجوز فعالیت از وزارتخانه و یا مراجع ذی ربط.

7- صاحبان موسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی اعم از مسافری و یا باربری.

8- سایر صاحبان مشاغل و حرفی که درآمد ابرازی (فروش کالا یا فروش توام کالا و ارایه خدمت) بر اساس اظهارنامه مالیاتی عملکرد دو سال قبل (اظهارنامه تسلیمی خردادماه هر سال مبنای تعیین گروه بندی سال بعد از تنظیم اظهارنامه عملکرد است. به عنوان مثال مبلغ فروش و سایر درآمدهای مندرج در اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال 1402 مبنای گروه بندی سال 1404 می باشد) یا آخرین درآمد قطعی شده (فروش کالا یا فروش توام کالا و ارایه خدمت) آن ها بیش از مبلغ چهارصد و پنجاه میلیارد ریال باشد (مشروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال قبل به شخص مودی یا نماینده قانونی وی).

ب- گروه دوم: سایر صاحبان مشاغل و حرفی که درآمد ابرازی (فروش کالا یا فروش توام کالا و ارایه خدمت) دو سال قبل آن ها و یا آخرین درآمد قطعی شده آن ها (فروش کالا یا فروش توام کالا و ارایه خدمت) بیش از یکصد و پنجاه میلیارد ریال و مساوی یا کمتر از مبلغ چهارصد و پنجاه میلیارد ریال باشد (مشروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال قبل به شخص مودی یا نماینده قانونی وی).

ج- گروه سوم: صاحبان مشاغلی که در گروه های اول و دوم قرار نمی گیرند، جز گروه سوم محسوب می شوند.

تبصره 1- سازمان می تواند در صورت تشخیص ضرورت تا پایان دی ماه هر سال فهرست مشاغل افزوده شده به گروه اول بر اساس نوع فعالیت را تهیه و از طریق درج آگهی در روزنامه رسمی کشور و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار و یا از طریق تشکل های صنفی و حرفه ای ذی ربط به مودیان مالیاتی اعلام نماید. مودیان اخیرالذکر از ابتدای سال مالیاتی بعد از اعلام مکلف به اجرای تکالیف تعیین شده مربوط به گروه اول خواهند بود.

تبصره 2- در مواردی که مودیان صرفا به فعالیت ارایه خدمت اشتغال داشته باشند پنجاه درصد (50٪) نصاب های تعیین شده مبنای گروه بندی می باشد.

تبصره 3- در مشاغل مشارکتی اعم از اختیاری یا قهری، درآمد ابرازی و یا قطعی شده مشارکت ملاک عمل می باشد.

تبصره 4- تعیین گروه بندی صاحبان مشاغل و حرف موضوع این آیین نامه در دو سال اول شروع فعالیت (به استثنا مودیانی که به واسطه موضوع فعالیت جز گروه اول طبقه بندی شده اند)، بنا به انتخاب ایشان خواهد بود و از سال سوم فعالیت به بعد می بایست بر اساس نصاب های مقرر طبقه بندی شده و نسبت به انجام تکالیف قانونی عمل نمایند.

تبصره 5- تسلیم اظهارنامه گروه های بالاتر توسط صاحبان مشاغلی که در گروه های پایین تر قرار دارند (صاحبان مشاغل گروه سوم اظهارنامه گروه اول یا دوم ارایه نمایند یا صاحبان مشاغل گروه دوم اظهار نامه گروه اول تسلیم نمایند) منعی ندارد، لیکن صرف انجام این امر مودی را در گروه های بالاتر قرار نخواهد داد.

تبصره 6- چنانچه صاحبان مشاغل گروه های بالاتر اقدام به تسلیم اظهارنامه گروه های پایین تر در موعد مقرر نمایند، در صورتی که کلیه اقلام اطلاعاتی مربوط به گروه بالاتر در فرم اظهارنامه مالیاتی مشاغل گروه پایین تر تعبیه شده باشد و مودی نیز موارد مزبور را تکمیل نموده باشد، به منزله تسلیم اظهارنامه توسط مودی خواهد بود. لیکن در صورتی که اقلام اطلاعاتی مربوط به گروه بالاتر در فرم اظهارنامه گروه پایین تر تعبیه نشده باشد و یا مودی آن موارد را تکمیل ننموده باشد به منزله خودداری از ارایه اظهارنامه مطابق با مقررات است، اما جریمه موضوع صدر ماده 192 قانون، بابت عدم تسلیم اظهارنامه در خصوص آن ها موضوعیت ندارد.

فصل سوم: اظهارنامه مالیاتی و نحوه ارایه آن

ماده 3- فرم اظهارنامه های مالیاتی برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل (گروه های اول دوم و سوم) موضوع این آیین نامه، حسب مورد شامل موارد زیر می باشد:

اشخاص حقوقی و گروه اول:

الف) اطلاعات هویتی شامل:

1- اطلاعات هویتی و مکانی.

2- مجوزهای فعالیت اقتصادی.

3- اطلاعات شرکا.

ب) صورتحساب سود و زیان ترازنامه.

ج) درآمد مشمول مالیات، بخشودگی های مالیاتی، معافیت های قانونی و مالیات متعلق.

د) سایر اطلاعات:

1- موجودی مواد و کالا در اول و پایان دوره.

2- واردات و صادرات کالاها و خدمات.

3- اطلاعات حساب های بانکی مربوط به فعالیت شغلی.

4- سایر اطلاعات حسب نوع فعالیت و شرایط مودی.

گروه دوم:

الف) اطلاعات هویتی شامل:

1- اطلاعات هویتی و مکانی.

2- مجوزهای فعالیت اقتصادی.

3- اطلاعات شرکا.

ب) صورت درآمد و هزینه (اطلاعات خرید و فروش کالا و خدمات و هزینه های مربوط).

ج) درآمد مشمول مالیات، بخشودگی های مالیاتی، معافیت های قانونی و مالیات متعلق.

د) سایر اطلاعات:

1- موجودی مواد و کالا در اول و پایان دوره.

2- اطلاعات اموال و دارایی ها مربوط به فعالیت شغلی.

3- اطلاعات حساب های بانکی مربوط به فعالیت شغلی.

گروه سوم:

الف) اطلاعات هویتی شامل:

1- اطلاعات هویتی و مکانی.

2- مجوزهای فعالیت اقتصادی.

3- اطلاعات شرکا.

ب) خلاصه درآمد و هزینه (اطلاعات خرید و فروش کالا و خدمات و هزینه های مربوط) نیز می باشد.

ج) درآمد مشمول مالیات، بخشودگی های مالیاتی، معافیت های قانونی و مالیات متعلق.

د) سایر اطلاعات:

1- اطلاعات حساب های بانکی مربوط به فعالیت شغلی.

2- سایر.

تبصره: در مواردی که هر یک از اقلام اطلاعاتی فرم اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل برای هر یک از مودیان فاقد موضوعیت باشد، عدم تکمیل آن خللی به اعتبار اظهار نامه وارد نخواهد کرد.

ماده 4- مودیان موضوع این آیین نامه مکلفند اظهارنامه مالیاتی خود را برای هر سال مالیاتی (به صورت انفرادی یا مشارکت) در موعد مقرر قانونی به صورت الکترونیکی از طریق درگاه های الکترونیکی سازمان تسلیم نمایند. سازمان می تواند در مواردی که مقتضی بداند تسلیم اظهارنامه غیر الکترونیکی را بپذیرد.

تبصره: تسلیم اظهارنامه در اجرای ماده 178 قانون مورد پذیرش می باشد.

فصل چهارم: مشخصات دفاتر

ماده 5- انواع دفاتر موضوع این آیین نامه عبارتند از:

1- دفتر روزنامه

2- دفتر کل

3- سایر دفاتر

فصل پنجم: تکالیف مودیان در خصوص نگهداری دفاتر و یا اسناد و مدارک

ماده 6- مقررات مربوط به روش های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک:

الف- صاحبان مشاغلی که در گروه اول قرار می گیرند و کلیه اشخاص حقوقی مکلف به نگهداری دفاتر روزنامه و کل یا سایر دفاتر حسب مورد دستی یا الکترونیکی متکی به اسناد و مدارک با رعایت موارد زیر می باشند:

الف-1) استفاده از دفاتر دستی (کاغذی):

1- رویدادهای مالی باید بر اساس استانداردهای حسابداری و روزانه به ترتیب تاریخ وقوع در دفتر روزنامه ثبت و حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به دفتر کل منتقل گردد.

2- مودیانی که دفاتر دستی (کاغذی) نگهداری می نمایند، مکلفند برای هر سال مالیاتی فقط از دفاتری که طی سال مالیاتی قبل نزد مراجع قانونی ذی ربط ثبت شده استفاده نمایند. در مواردی که دفاتر ثبت شده موصوف در هر سال برای ثبت عملیات مالی مودیان تا پایان سال مالیاتی کفایت ننماید، مجاز به استفاده از دفاتر ثبت شده طی همان سال می باشند.

3- مودیانی که برای ثبت رویدادهای مالی خود از نرم افزارهای حسابداری دارای قابلیت ثبت معاملات و رویدادهای مالی استفاده نموده و سپس اطلاعات را به صورت دست نویس در دفاتر ثبت می نمایند، مکلفند حداقل ماهی یکبار خلاصه عملیات ثبت شده نرم افزار حسابداری را در دفاتر روزنامه ثبت و حداکثر تا پانزدهم ماه بعد این اطلاعات را به دفتر کل منتقل نمایند. در این صورت مودیان باید هنگام رسیدگی ضمن ارایه دستورالعمل نحوه کار با نرم افزار مالی و حسابداری مربوط، امکان دسترسی لازم به اطلاعات نرم افزار را ارایه نمایند. عدم ارایه دستورالعمل و یا عدم امکان دسترسی به اطلاعات در حکم عدم تسلیم دفاتر خواهد بود.

4- نگهداری دفتر روزنامه واحد برای ثبت کلیه عملیات و یا دفاتر روزنامه متعدد برای هر بخش از عملیات مجاز است.

5- اشتباه در شماره گذاری صفحات و همچنین اشتباهات ناشی از ثبت دفاتر در مراجع قانونی ذی ربط در صورت احراز، خللی به اعتبار دفاتر وارد نخواهد کرد.

6- نوشتن دفاتر با وسایلی که به سهولت قابل محو است (مانند مواد گرافیت) در دفاتر دستی ممنوع است.

7- دفاتر و اسناد حسابداری می بایست بر اساس واحد پول رایج کشور و همچنین به زبان فارسی تحریر شود.

8- در مواردی که دفاتر موضوع این آیین نامه توسط مقامات قضایی یا سایر مراجع قانونی و یا به عللی خارج از اختیار مودی از دسترس مودی خارج شود و صاحب دفاتر از تاریخ وقوع این امر حداکثر ظرف دو ماه دفاتر جدید ثبت و عملیات آن مدت را در دفاتر جدید تحریر کند و تاخیر تحریر عملیات در این مدت به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.

9- تاخیر تحریر دفاتر در مورد اشخاص حقوقی جدیدالتاسیس از تاریخ ثبت شخص حقوقی و در مورد سایر اشخاص از تاریخ شروع فعالیت تا دو ماه مجاز خواهد بود.

10- اشخاصی که دارای شعبه هستند مکلفند با توجه به روش های حسابداری مورد عمل، خلاصه عملیات شعبه یا شعب خود را در صورتی که دارای دفاتر ثبت شده باشند، لااقل سالی یکبار (تا قبل از بستن حساب ها) و در غیر این صورت عملیات هر ماه را تا پایان ماه بعد در دفاتر مرکز ثبت کنند.

11- ثبت دفاتر نزد مراجع قانونی ضمن سال مالی مشروط بر اینکه تا تاریخ ثبت هیچگونه فعالیت مالی و پولی صورت نگرفته باشد، مجاز است.

12- ارایه دفاتر سفید و نانویس و ارایه دفاتر پلمب نشده در حکم عدم ارایه دفاتر محسوب می شود.

13- مودیان مکلف به نگهداری دفاتر، باید نسبت به نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک اقدام و در صورت درخواست حس مقررات مربوطه به اداره امور مالیاتی ارایه نمایند.

الف-2) استفاده از دفاتر الکترونیکی:

1- مودیانی که از دفاتر الکترونیکی استفاده می کنند می بایست برای ثبت اطلاعات در سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی، نسبت به دریافت کد رهگیری پلمب دفاتر الکترونیکی از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برای سال مالی مورد نظر اقدام نمایند.

2- مودیان مکلفند برای ثبت اطلاعات سال مالی مورد نظر اطلاعات رویدادهای مالی خود را، مطابق نمونه اعلامی توسط سازمان در دوره زمانی مندرج در جدول زیر، حداکثر تا مهلت های تعیین شده در «سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی» بارگذاری کنند.

3- ثبت اطلاعات مالی مطابق نمونه اعلامی توسط سازمان در سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی سازمان، به منزله تنظیم دفاتر قانونی محسوب می شود و داده های مزبور با رعایت مقررات مربوطه میتواند در فرآیند رسیدگی مبنا قرار گیرد. با توجه به دسترسی سازمان به اطلاعات دفاتر الکترونیکی، ماموران مالیاتی می توانند در مواردی که مودیان مالیاتی با رعایت قوانین و مقررات مربوطه برای حسابرسی انتخاب شده اند، بر اساس نوع حسابرسی مالیاتی نسبت به مطالبه اسناد و مدارک وی برای رسیدگی اقدام نمایند.

4- عدم بارگذاری بخشی از اطلاعات مربوط به یک سال مالی در سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی در حکم عدم ارایه دفاتر محسوب نمی شود.

5- مودیانی که از دفاتر الکترونیکی استفاده می نمایند باید نسبت به نگهداری اسناد و مدارک اقدام و در صورت درخواست حسب مقررات مربوطه به اداره امور مالیاتی ارایه نمایند.

6- مودیانی که اطلاعات خود را به صورت تجمیعی در سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی ثبت می کنند، مکلفند از نرم افزارهای دارای قابلیت ثبت معاملات و رویدادهای مالی مرتبط با فعالیت های خود استفاده نمایند، در این صورت مودیان باید هنگام رسیدگی ضمن ارایه دستورالعمل نحوه کار با نرم افزار مالی و حسابداری مربوط، امکان دسترسی لازم به اطلاعات نرم افزار را ارایه نمایند. عدم ارایه دستورالعمل و عدم امکان دسترسی به اطلاعات در حکم عدم تسلیم دفاتر می باشد.

7- نمایه های (فیلدهای) اطلاعاتی مندرج در نمونه اعلامی، توسط سازمان مطابق قوانین و مقررات مرتبط تعیین می گردد. در صورت تغییر نمایه های (فیلدهای) موصوف، تغییرات صورت پذیرفته سه ماه بعد از اطلاع رسانی های لازم مطابق قوانین و مقررات مرتبط، توسط سازمان اجرایی می گردد.

8- در مواردی که مودی حسب مقررات اقدام به پلمب و نگهداری دفاتر دستی نموده باشد نیازی به رعایت مقررات مربوط به دفاتر الکترونیکی ندارد.

ب- صاحبان مشاغلی که در گروه دوم قرار می گیرند، مکلفند برای هر سال مالیاتی اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود از قبیل اسناد درآمدی فروش کالا یا ارایه خدمات و سایر درآمدها و اسناد خرید کالا، خدمات و دارایی و سایر اسناد هزینه های انجام شده را به تفکیک و به ترتیب تاریخ وقوع هر یک از رویدادهای مالی نگهداری و صورت درآمد و هزینه خود را ماهانه به شرح فرم پیوست (1) بر اساس آن تنظیم نمایند.

پ- صاحبان مشاغلی که در گروه سوم قرار می گیرند مکلفند برای هر سال مالیاتی اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود از قبیل اسناد درآمدی فروش کالا یا ارایه خدمات و سایر درآمدها و اسناد خرید کالا و خدمات و سایر اسناد هزینه های انجام شده را نگهداری و خلاصه درآمد و هزینه سالانه خود را به شرح فرم پیوست (2) بر اساس آن تنظیم نمایند.

ت- نگهداری دفاتر قانونی برای مودیان گروه دوم و سوم الزامی نیست.

فصل ششم: صورتحساب فروش و نحوه صدور و ارایه آن

ماده 7- کلیه مودیانی که به عرضه کالا و یا ارایه خدمات اشتغال دارند مکلفند صورتحساب معاملات خود را به شرح زیر صادر و نگهداری نمایند:

1- صورتحساب الکترونیکی: صورتحسابی است دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی که در سه قالب زیر صادر می شود:

1-1- صورتحساب الکترونیکی نوع اول یا «صورتحساب با اطلاعات کامل»: شامل نوع فروش (شامل مواردی از قبیل بورس کالا، بورس انرژی، سامانه تدارکات الکترونیکی دولت، حق العمل کاری، پیمانکاری، داخلی، صادراتی و نظیر آن) نوع خریدار (مصرف کننده نهایی حقیقی یا فعال اقتصادی) تاریخ و زمان صدور (ساعت، دقیقه و ثانیه) و حداقل در برگیرنده اطلاعات هویتی شامل نام، نام خانوادگی یا نام شخص حقوقی، شماره اقتصادی، شناسه یا کد ملی یا شناسه فراگیر اتباع خارجی، نشانی کامل و شماره پستی، شماره شعبه، برای هر دو شخص فروشنده و خریدار و مشخصات کالا یا خدمات ارایه شده، شامل شناسه کالا یا خدمت، شرح کالا یا خدمت، واحد سنجش، مقدار یا تعداد، مبلغ واحد (فی) و مبلغ کل، تخفیفات، مالیات بر ارزش افزوده، شرح سایر عوارض و مبلغ سایر عوارض آن و مقدار پرداخت نقدی و مقدار نسیه آن حسب مورد باشد.

تبصره 1- در خصوص انواع معاملات طلا، جواهر و پلاتین، علاوه بر اقلام صورتحساب الکترونیکی، ارزش اصل طلا، جواهر و پلاتین، اجرت ساخت، حق العمل و سود فروشنده به تفکیک به اقلام الزامی صورتحساب اضافه می شود.

تبصره 2- در فعالیت حق العملکاری علاوه بر اقلام صورتحساب الکترونیکی، شماره یکتای ثبت قرارداد حق العمل کاری در سامانه مودیان، هنگام ارسال صورتحساب به اطلاعات ارسالی اضافه می شود.

تبصره 3- موارد زیر در حکم صورتحساب تلقی می شود:

- قبوض آب، برق، گاز و مخابرات (تلفن)، درج شماره یکتای شماره قبض (شماره اشتراک یا شناسه قبض) در این نوع صورتحساب ها الزامی است.

- بلیط هواپیما، در این حالت نوع پرواز (داخلی/ خارجی) و شماره گذرنامه مسافر برای پروازهای خارجی، باید در صورتحساب درج شود.

- بارنامه در این نوع صورتحساب ها اقلام مرتبط با بارنامه به صورتحساب اضافه می شود.

- در مواردی که بنابر اقتضای شغل صورتحساب خاصی برای فروش کالا یا عرضه خدمات صادر می شود، صورتحساب های مزبور با تشخیص سازمان در حکم صورتحساب الکترونیکی تلقی خواهد شد.

تبصره 4- در مواردی که صورتحساب با مبالغ ارزی صادر می شود (از جمله صادرات) مبلغ ارز، نوع ارز، نرخ برابری آن با ریال به اقلام صورتحساب اضافه می شود. چنانچه برای صادرات پروانه گمرکی وجود داشته باشد، شماره پروانه گمرکی و کد گمرک محل اظهار به اقلام صورتحساب اضافه می شود.

تبصره 5- در حالت هایی که صورتحساب به قرارداد مربوط است، شماره یکتای قرارداد ثبت شده در سامانه مودیان به اقلام صورتحساب اضافه می شود.

تبصره 6- در صورتی که اقلام تعیین شده صورتحساب، بنابر نوع فعالیت مودی موضوعیت ندارد، الزامی به درج آن در صورتحساب وجود ندارد.

تبصره 7- در صورتی که نوع خریدار مصرف کننده نهایی نباشد، صدور صورتحساب الکترونیکی نوع اول الزامی است. همچنین تشخیص مصرف کننده نهایی بر مبنای اعلام خریدار می باشد و فروشنده مسیولیتی از این بابت ندارد.

1-2- صورتحساب الکترونیکی نوع دوم: صورتحسابی با اطلاعات کامل فروشنده و اطلاعات کامل کالا و خدمات و بدون اطلاعات خریدار است و از بابت آن اعتبار مالیاتی موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده برای خریدار قابل احتساب نمی باشد.

1-3- صورتحساب الکترونیکی نوع سوم: این نوع از صورتحساب ها همان «رسید پرداخت وجه» صادره از دستگاه کارتخوان بانکی و یا درگاه الکترونیکی پرداخت که حسب مقررات اعلامی ،سازمان به عنوان پایانه فروشگاهی فروشنده (مودی) پذیرفته می شود، می باشند. در این نوع صورتحساب صرفا مبلغ پرداختی و شماره سوییچ پرداخت، شماره پذیرنده فروشگاهی، شماره پایانه، شماره پیگیری، تاریخ و زمان پرداخت و حداقل مشخصات فروشنده وجود داشته و از بابت آن ها اعتبار مالیاتی موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده برای خریدار قابل احتساب نمی باشد.

2- صورتحساب غیر الکترونیکی (کاغذی): این نوع صورتحساب برای اشخاصی که حسب مقررات قانونی امکان صدور صورتحساب غیر الکترونیکی را دارند، موضوعیت داشته و اقلام اطلاعاتی آن شامل کلیه اقلام صورتحساب الکترونیکی است به استثنای اقلام اطلاعاتی که از طریق سامانه مودیان نظیر شماره منحصر به فرد مالیاتی به صورتحساب اضافه می شود. این نوع صورتحساب به استثنای صورتحساب های موضوع تبصره این بند نقدی تلقی شده و اطلاعات پرداخت نسیه در این صورتحساب ها وجود ندارد.

تبصره- به منظور پوشش حوادث و موارد نقص فنی و سایر موارد ذکر شده در مواد 12 و 13 قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان در ابتدای هر دوره مالی با تشخیص سازمان، تعدادی شماره منحصر به فرد مالیاتی صورتحساب در اختیار مودی قرار می گیرد. مودی می تواند درخواست افزایش شماره منحصر به فرد مالیاتی در اختیار را از طریق کارپوشه یا شرکت معتمد به سازمان ارایه نماید اقلام اطلاعاتی این نوع از صورتحساب های کاغذی منطبق با صورتحساب الکترونیکی بوده و شماره فوق بر روی آن درج میگردد تا پس از امکان پذیر شدن صدور صورتحساب الکترونیکی نسبت به ثبت و ارسال آن ها اقدام شود.

فصل هفتم: نحوه ارایه دفاتر و اسناد و مدارک

ماده 8- دفاتر، صورت درآمد و هزینه ماهانه، خلاصه درآمد و هزینه سالانه و اسناد و مدارک حسب مورد با درخواست کتبی اداره امور مالیاتی و یا گروه رسیدگی در روز و محل تعیین شده در برگ درخواست ارایه دفاتر و یا اسناد و مدارک (محل اقامتگاه قانونی مودی و یا محلی که قبلا به صورت مکتوب به اداره امور مالیاتی اعلام شده است و یا محل اداره امور مالیاتی حسب مورد با توجه به نوع حسابرسی مالیاتی) تحویل و توسط اداره امور مالیاتی صورت مجلس می گردد.

این آیین نامه در اجرای ماده 95 قانون مالیات های مستقیم اصلاحی مصوب سال 1394 به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور در 7 فصل و 8 ماده و 16 تبصره به تصویب و مقررات آن از تاریخ 1404/01/01 لازم الاجرا است.

سید علی مدنی زاده