رای شماره 2373357 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع:...

شماره 0204880                                                                      1403/10/15

بسمه تعالی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری با شماره دادنامه 140331390002373357 مورخ 1403/10/04 با موضوع: «الف. تعرفه عوارض آتش نشانی از تعرفه عوارض و بهای خدمات سال‌های 1398 و 1399 مصوب شورای اسلامی شهر دولت آباد از تاریخ تصویب ابطال شد

ب. تعرفه فضای سبز از تعرفه عوارض و بهای خدمات سال‌های 1398 و 1399 مصوب شورای اسلامی شهر دولت آباد از تاریخ تصویب ابطال شد» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می‌گردد.

مدیرکل هیات عمومی و هیات‌های تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: 1403/10/04       شماره دادنامه:  140331390002373357

شماره پرونده: 0204880

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری 

شاکی: آقای محسن جعفری دلیگانی

طرف شکایت: شورای اسلامی شهر دولت آباد 

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تعرفه عوارض آتش نشانی و فضای سبز سال‌های 1398 و 1399 شهرداری دولت آباد

گردش کار: شاکی به موجب دادخواست و لایحه تکمیلی ابطال تعرفه عوارض آتش نشانی و فضای سبز سال‌های 1398 و 1399 شهرداری دولت آباد را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

"هرچند بر اساس بند 16 ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شورای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 با اصلاحات بعدی، تعیین نوع و میزان عوارض از اختیارات شورای اسلامی شهر است، ولی با توجه به این که در قوانین مرتبط با فضای سبز از جمله قانون گسترش فضای سبز شهرها و اصلاحیه‌های بعدی آن عوارض فضای سبز شهری پیش بینی نشده است، بنابراین تصویب و اخذ عوارض مصوبات معترض عنه مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی شورای اسلامی شهر دولت آباد می‌باشد.

مطابق اصل 51 قانون اساسی، اخذ هرگونه مال، وجه، کالا و خدمات از شهروندان می‌بایست با تجویز قانونی باشد و مطابق اصل 105 قانون اساسی تصمیمات شورا نباید مخالف قوانین کشور باشد .

لازم به ذکر است که مطابق ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 1380 و تبصره3 ماده 62 قانون پنجم توسعه مصوب 1389 اخذ هرگونه وجه، کالا و خدمات توسط دستگاه‌های اجرایی منوط به تجویز قانونگذار شده است یکی از مصادیقی که نیاز به تجویز قانونگذار جهت تعیین و اخذ عوارض از سوی شورای اسلامی  را دارد، عوارض توسعه فضای سبز می‌باشد .

مطابق رای 1147 ـ 1148 مورخ 1399/09/25 هیات عمومی دیوان عدالت اداری: «هر چند در بند 16 ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375، تعیین نوع و میزان عوارض از اختیارات شوراهای اسلامی ذکر شده است، لکن طبق بند (الف) ماده 174 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1390 به عنوان یک سیاست کلی، کاهش نرخ عوارض صدور پروانه ساختمانی را در کاربری‌های مختلف مورد تاکید قرار داده و از سوی دیگر در قوانین مرتبط با فضای سبز از جمله قانون گسترش فضای سبز شهرها و اصلاحیه‌های بعد آن، عوارض فضای سبز شهری پیش بینی نشده است. بنابراین تعرفه شماره 95ـ452 تحت عنوان عوارض نگهداری و توسعه فضای سبز مصوب شورای اسلامی شهر شاهین شهر مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی شورای اسلامی شهر است و به بند 1 ماده 12 و مواد 88 و 13 قانون تشکیلات دیوان عدالت اداری مصوب 1392 از تاریخ تصویب ابطال شد.» لذا ابطال مصوبات مورد شکایت شورای اسلامی شهر دولت آباد از تاریخ تصویب مورد تقاضاست."

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

"تعرفه عوارض آتش نشانی و فضای سبز سال‌های 1398 و 1399 شهرداری دولت آباد

نوع عوارض ـ شرح عوارض و روش محاسبه آن ـ 

عوارض آتش نشانی ـ عوارض زیربنا و پذیره 5% + 1% درصد عوارض تراکم مازاد

عوارض فضای سبز ـ عوارض زیربنا با پذیره 5% + 1% عوارض تراکم مازاد

مستندات قانونی: *بند 16 ماده 71 و ماده 77 قانون تشکیلات وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375/03/01 تا آخرین اصلاحات *تبصره1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1963 مورخ 1373/02/20 ریاست جمهوری

توضیحات: 1ـ عوارض یاد شده به هنگام محاسبه عوارض پروانه‌های ساختمانی در تمامی کاربری‌های مجاز محاسبه و دریافت خواهد شد. 2ـ عوارض مزبور شامل عوارض تفکیک تغییر کاربری جریمه ساختمانی نمی باشد و صرفا عوارض زیربنا، پذیره، بالکن، تراکم را شامل می‌شود."

در پاسخ به شکایت مذکور، رییس شورای اسلامی شهر دولت آباد به موجب لایحه شماره 1402/817ش مورخ 1402/08/15 توضیح داده است که:

"نظر به این که با استناد به ماده 1 قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری ها و دهیاری‌های کشور مصوب 1401/04/01 مجلس شورای اسلامی و همچنین آیین‌نامه اجرایی تبصره1 قانون به شماره 231062/ت60643 مورخ 1401/12/13، شهرداری می‌تواند در چهارچوب قوانین و مقررات از انواع ابزارهای خدماتی خود با پیش بینی تضامین کافی استفاده کند، معروض می‌دارد:

1ـ شورای اسلامی شهر دولت آباد در راستای بند 16 ماده 71 و ماده 77 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شورای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375/03/01، پیشنهاد اخذ عوارض آتش نشانی را به استناد مصوبه قانونی تبصره1 ماده 2 قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری ها و دهیاری‌های کشور جهت مصرف صد درصد آن در توسعه و تجهیزات آتش نشانی، به استانداری اصفهان در بهمن ماه 1401 قرار گرفته و از ابتدای سال 1402 جهت اجرا به شهرداری دولت آباد، ابلاغ گردیده است.

2ـ در دفترچه عوارض محلی 1402 نیز در راستای قوانین و آرا صادره دیوان عدالت اداری، پیش بینی اخذ عوارض فضای سبز به عمل نیامده و توسط شهرداری دولت آباد نیز دریافت نمی گردد.

علی هذا با عنایت به موارد پیش گفته، قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌های کشور مصوب 1401 و آیین‌نامه اجرایی آن معروض می‌دارد، این شورا در عوارض پیشنهادی برای سال 1402، نسبت به رعایت عدم دریافت هرگونه وجهی مازاد بر تعرفه‌های مصوب و موارد تصریح شده در قوانین و آرا صادره دیوان عدالت اداری، اقدام و از ابتدای دوره فعالیت این شورا تاکنون نیز پیشنهاد هرگونه عوارض را در راستای مراحل قانونی مصرح، ارایه و پس از بررسی مرجع ذی صلاح، تصویب و تایید اجرای آن به وسیله کارشناسان استانداری اصفهان، انجام داده است."

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1403/10/04 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و هیات‌های تخصصی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آرا به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

الف. براساس بند 14 ماده 55 قانون شهرداری اتخاذ تدابیر موثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از خطر سیل و حریق و همچنین رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته و خطرناک واقع در معابر عمومی و کوچه ها و اماکن عمومی و دالان های عمومی و خصوصی و پر کردن و پوشاندن چاه ها و چاله های واقع در معابر و جلوگیری از گذاشتن هر نوع اشیا در بالکن ها و ایوان های مشرف و مجاور به معابر عمومی که افتادن آنها موجب خطر برای عابرین است و جلوگیری از ناودانها و دودکشهای ساختمان که باعث زحمت و خسارت ساکنین شهرها باشد، از وظایف شهرداری ها است و برمبنای ماده 59 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب سال 1394 درخواست یا دریافت وجه مازاد بر عوارض قانونی هنگام صدور پروانه یا بعد از صدور پروانه توسط شهرداری ها ممنوع است و با توجه به مراتب فوق، تعرفه عوارض آتش نشانی از تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری شهر دولت آباد که به تصویب شورای اسلامی این شهر رسیده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود.

ب. هرچند براساس بند 16 ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال 1375 با اصلاحات بعدی تعیین نوع و میزان عوارض از اختیارات شوراهای اسلامی شهر است، ولی با توجه به این که در قوانین مرتبط با فضای سبز از جمله قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها و اصلاحیه‌های بعدی آن عوارض فضای سبز پیش بینی نشده و در آرا مختلف هیات عمومی دیوان عدالت اداری از جمله رای شماره 140231390000312076 مورخ 1402/02/12 این هیات نیز وضع عوارض برای فضای سبز مغایر با قانون و خارج از حدود اختیار تشخیص و ابطال شده است، بنابراین تعرفه عوارض فضای سبز از تعرفه عوارض محلی سال‌های 1398 و 1399 شهرداری شهر دولت آباد که به تصویب شورای اسلامی این شهر رسیده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/02/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

                                                                                                                                                                                 هیات عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین