آیین‌نامه شرایط قضات دادسرا و دادگاه در رسیدگی به جرایم...

شماره 100/17161/9000 1403/04/06

جناب آقای دکتر اکبرپور

رییس محترم هیات مدیره و مدیرعامل روزنامه رسمی کشور

روگرفت آیین‌نامه شماره 100/17095/9000 مورخ 1403/04/06 ریاست محترم قوه قضاییه در خصوص «شرایط قضات دادسرا و دادگاه در رسیدگی به جرایم مربوط به مفاسد اقتصادی و مالی و دوره‌های آموزشی تخصصی» به منظور درج در روزنامه رسمی به پیوست ایفاد می‌گردد.

مدیرکل دبیرخانه قوه قضاییه ـ مسعود ستایشی

شماره 100/17095/9000 1403/04/06

آیین‌نامه شرایط قضات دادسرا و دادگاه در رسیدگی به جرایم

مربوط به مفاسد اقتصادی و مالی و دوره‌های آموزشی تخصصی

مقدمه

در اجرای تبصره (2) بند «ب» ماده (11) قانون دایمی نمودن قانون ارتقا سلامت نظام اداری و مقابله با فساد مصوب 1398/11/06 و لحاظ قانون حمایت از گزارشگران فساد، مصوب 1402/09/14 و بنا به پیشنهاد وزیر دادگستری "آیین‌نامه شرایط قضات دادسرا و دادگاه در رسیدگی به جرایم مربوط به مفاسد اقتصادی و مالی و دوره‌های آموزشی تخصصی" به شرح مواد آتی است:

فصل اول ـ کلیات

ماده 1ـ عبارت‌ها و اختصارات به کار رفته در آیین‌نامه به شرح زیر است:

الف ـ قانون: قانون ارتقا سلامت نظام اداری و مقابله با فساد مصوب 1387 با اصلاحات بعدی؛

ب ـ آیین‌نامه: آیین‌نامه شرایط قضات دادسرا و دادگاه در رسیدگی به جرایم مربوط به مفاسد اقتصادی و مالی و دوره‌های آموزشی تخصصی؛

پ ـ معاونت: معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی قوه قضاییه؛

ت ـ جرایم موضوع آیین‌نامه: جرایم موضوع بندهای «الف» و «ج» ماده (1) و ماده (13) قانون؛

ث ـ شیوه‌های حمایت از افشاگران، گزارش گران و شهود و قربانیان جرایم فساد: اقدامات موضوع بندهای «الف»، «ب»، «ج» و «د» ماده (17) قانون و فصل سوم قانون حمایت از گزارشگران فساد مصوب 1402.

ماده 2ـ اهداف آیین‌نامه به قرار زیر هستند:

الف ـ توانمندسازی علمی قضات در مواجهه با پیچیدگی های فنی و حقوقی جرایم موضوع قانون؛

ب ـ افزایش اعتماد عمومی نسبت به توانمندی‌های دستگاه قضا در مواجهه با مقوله فساد؛

ماده 3ـ در هر حوزه قضایی به تناسب حجم کمی و کیفی پرونده‌های مربوط، شعبه یا شعب تخصصی از دادسراها و دادگاه‌ها و همچنین شعبی از دادگاه تجدیدنظر استان یا دیوان عالی کشور با رعایت آیین‌نامه شیوه تشکیل شعب تخصصی مراجع قضایی مصوب 1398 رییس قوه قضاییه اختصاص می‌یابد. ارجاع سایر دعاوی موضوع آیین‌نامه به شعب یاد شده باید به نحوی باشد که موجب اختلال به رسیدگی جرایم موضوع آیین‌نامه نشود.

فصل دوم ـ شرایط قضات موضوع آیین‌نامه

ماده4ـ قضات شعب تخصصی موضوع آیین‌نامه از بین دارندگان پایه قضایی که مهارت و تجربه کافی در مواجهه با پیچیدگی های فنی جرایم موضوع قانون و آیین‌نامه را داشته باشند، تعیین می‌شوند.

ماده 5 ـ شایستگی‌های علمی قضات برای رسیدگی به پرونده‌های موضوع قانون و آیین‌نامه ترجیجا شامل موارد زیر است:

الف ـ داشتن تجربه کافی در رسیدگی به جرایمی از قبیل پرونده‌های مربوط به امور مالی، بانکی، گمرکی، بورس و پولشویی.

ب ـ گواهی نامه گذراندن دوره‌های آموزشی موضوع آیین‌نامه؛

پ ـ حداقل 3 سال سابقه کار قضایی برای رسیدگی به پرونده ها در دادسراهای شهرستان و 5 سال در دادسرا های مرکز استان؛

ت ـ حداقل 3 سال سابقه دادرسی برای رسیدگی به پرونده ها در دادگاه‌های کیفری دو و بخش و 10 سال در دادرسی در دادگاه‌های کیفری یک و انقلاب؛

ث ـ حداقل دو سال سابقه قضایی در واحدهای اجرای احکام کیفری تخصصی؛

ج ـ داشتن مدرک کارشناسی ارشد در یکی از گرایش های حقوق جزا و جرم شناسی، حقوق عمومی، حقوق ثبت اسناد و املاک، حقوق مالی، حقوق اقتصادی، حقوق اسناد و قراردادهای تجاری و حقوق تجارت بین‌الملل یا دارای تالیفات معتبر در قالب کتاب و مقالات علمی پژوهشی در حوزه‌های موضوع آیین‌نامه؛

تبصره ـ قضات مشمول آیین‌نامه نباید محکومیت قطعی به مجازات‌های انتظامی درجه 6 و بالاتر در سه سال اخیر داشته باشند.

ماده 6 ـ احراز شرایط موضوع مواد 4 و 5 آیین‌نامه پس از کسب نظر معاونت بر عهده کمیسیون نقل و انتقال قضات می‌باشد.

فصل سوم ـ آموزش

ماده 7ـ قضات شعب تخصصی باید آموزش‌های موضوع ماده (10) و حسب مورد آموزش‌های مذکور در ماده (12) و تبصره آن را در بدو زمان تصدی سپری نمایند و در طول دوره خدمت در این شعب از آموزش‌های موضوع ماده (14) بهره مند شوند.

ماده 8 ـ پس از گذراندن دوره‌های آموزشی منطبق با سرفصل‌های این فصل، گواهی اتمام دوره توسط معاونت صادر می‌شود. معاونت تدابیر لازم برای برگزاری دوره‌های تخصصی موضوع آیین‌نامه را مستمرا فراهم می‌کند.

ماده 9ـ محتوای آموزش‌های تخصصی موضوع آیین‌نامه توسط معاونت با همکاری کارگروهی متشکل از نمایندگان علمی معاونت، سازمان بازرسی کل کشور، پژوهشگاه قوه قضاییه و دبیرخانه مرجع ملی کنوانسیون مبارزه با فساد بر محور سرفصل‌های عمومی و اختصاصی تهیه و به صورت سالانه به‌روزرسانی می‌شود.

تبصره ـ معاونت می‌تواند برای تهیه محتواهای آموزشی از ظرفیت دیگر دستگاه‌های نظارتی مانند دیوان محاسبات کشور، سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و مراکز علمی و پژوهشی مرتبط دعوت به همکاری نماید.

ماده 10ـ سرفصل‌های عمومی مشترک برای قضات رسیدگی کننده به جرایم موضوع آیین‌نامه در دادسرا و دادگاه از قبیل زیر می باشد:

الف ـ مفهوم فساد، انواع فساد، حدود و ثغور فساد؛

ب ـ آشنایی با روش‌های پیشگیری از فساد؛ تشخیص مصادیق تعارض منافع و عدم شفافیت و راهکارهای مقابله با آن؛

پ ـ آشنایی با نحوه به کارگیری سامانه‌های مرتبط با مقابله با فساد؛

ت ـ شیوه‌های به کارگیری ظرفیت نهادهای مردمی و جلب مشارکت عمومی در مقابله با فساد؛

ث ـ آشنایی با رویه‌های قضایی مطلوب داخلی و فراملی در جرایم فساد؛

ج ـ آشنایی با مشارکت، معاونت و سببیت در جرایم سازمان یافته فساد.

ماده 11ـ سرفصل‌های اختصاصی برای قضات رسیدگی کننده به جرایم موضوع آیین‌نامه در دادسرا از قبیل زیر می باشد:

الف ـ قوانین و مقررات و رویه‌های صیانت از حقوق عامه در مقابله با فساد؛

ب ـ بهره گیری از سازکارهای پیشگیرانه در مقابله با فساد از جمله مدیریت تعارض منافع و ارتقا شفافیت؛

پ ـ سازکارهای فنی کشف و تعقیب و تحقیق در جرایم فساد؛

ت ـ شیوه‌های حمایت از افشاگران، گزارش گران و شهود و قربانیان جرایم فساد؛

ث ـ قوانین و مقررات داخلی مرتبط با فساد و حدود صلاحیت ضابطان خاص و عام مربوط؛

ج ـ نحوه همکاری‌های قضایی بین‌المللی و درخواست‌های معاضدت قضایی، شناسایی و اجرای احکام خارجی.

ماده 12ـ سرفصل‌های اختصاصی برای قضات رسیدگی کننده به جرایم موضوع آیین‌نامه در دادگاه از قبیل زیر می باشند:

الف ـ سازکارهای تعیین تکلیف عواید ناشی از جرایم فساد؛

ب ـ نحوه جبران خسارت قربانیان جرایم فساد؛

پ ـ تبیین و شناخت قواعد حاکم بر مرور زمان در جرایم فساد در پرونده‌های فراملی؛

ت ـ معیارها و الگو های جا به جایی بار اثبات قراین و امارات در جرایم فساد؛

ث ـ انواع جرایم قانونی مرتبط با فساد، و دلایل، قراین و امارات اثباتی آن و محرومیت ها و مجازات‌های قانونی و اشخاص مشمول محرومیت موصوف؛

ج ـ سازکارهای استرداد فراملی اموال و عواید ناشی از جرایم فساد.

تبصره ـ علاوه بر سرفصل‌های فوق؛ معاونت، نسبت به طراحی، برنامه ریزی و برگزاری دوره‌های آموزشی حضوری یا غیرحضوری برای دانش‌های بین رشته‌ای قضات رسیدگی کننده به پرونده‌های موضوع آیین‌نامه، از قبیل آشنایی با حقوق مالیاتی، گمرکی، پولی و بانکی، معادن، بازار سرمایه، اراضی، محیط زیست، غذا و دارو و معاملات دولتی متناسب با حدود صلاحیت شعب تخصصی موضوع آیین‌نامه اقدام می‌نماید.

ماده 13ـ سازکارهای آموزش شامل بازه‌های زمانی آموزش‌های ادواری، نحوه اعطای گواهی‌های آموزشی، تعیین حداقل ساعات آموزشی و پایش کفایت و کارآمدی آموزش از وظایف معاونت می‌باشد.

ماده14ـ معاونت با همکاری پژوهشگاه قوه قضاییه، دانشگاه علوم قضایی و دبیرخانه مرجع ملی کنوانسیون مبارزه با فساد نسبت به طراحی دوره‌های تحصیلات تکمیلی مربوط و شناسایی قضات متقاضی و همکاری با آنان برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر یا تصویب دوره‌های آموزشی یا ماموریت‌های آموزشی داخلی و فراملی که با هدف تربیت قضات متخصص در امر مبارزه با فساد و ارتقا سلامت اداری راه اندازی می‌شود، تمهیدات لازم را تدارک می‌نماید.

ماده 15ـ دادستانی کل کشور با همکاری معاونت و مراجع ذی صلاح مرتبط با ضابطان قضایی تدابیر لازم را جهت آموزش تخصصی آنان در کشف جرایم موضوع این قانون و تعقیب مجرمان اتخاذ می‌کند.

فصل چهارم ـ سایر مقررات

ماده 16ـ مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه زمینه ثبت و ارجاع پرونده‌های موضوع آیین‌نامه را برای هر یک از شعب تخصصی و نیز سایر امکانات سخت افزار و نرم افزاری متناسب با شعب و مجتمع تخصصی با توجه به عناوین اتهامی موضوع آیین‌نامه را فراهم می‌آورد.

ماده 17ـ قضات موضوع این آیین‌نامه از تعداد لازم کارمند دفتری، دسترسی به تجهیزات الکترونیکی، اطلاعات و الزامات مکفی جهت رسیدگی سریع و موثر به پرونده‌های مربوط برخوردار می‌باشند.

ماده 18ـ معاونت مالی، پشتیبانی و امور عمرانی قوه قضاییه نسبت به تامین اعتبارات مورد نیاز اجرای آیین‌نامه اقدام لازم به عمل می‌آورد.

ماده 19ـ دستورالعمل نحوه جبران خدمات قضات موضوع این آیین‌نامه ظرف سه ماه پس از ابلاغ آیین‌نامه توسط معاونت با همکاری معاونت‌های مالی، پشتیبانی و امورعمرانی و راهبردی قوه قضاییه تهیه می‌شود و به تصویب رییس قوه قضاییه می‌رسد.

این آیین‌نامه در 19 ماده و 3 تبصره توسط وزیر دادگستری تهیه و در تاریخ 1403/04/06 به تصویب رییس قوه قضاییه رسید و از تاریخ تصویب لازم‌الاجرا است.

رییس قوه قضاییه ـ غلامحسین محسنی اژیه