مورخ: 1398/06/24
شماره: 9700056
آرا هیات عمومی دیوان عدالت
رای شماره 934 هیات عمومی دیوان عدالت اداری باموضوع: ابطال مصوبه شماره 5 از جلسه 23 لایحه شماره 8295/100/1 ـ 1392/09/24 مصوب شورای اسلامی شهراهواز
مرجع تصویب : هیات عمومی دیوان عدالت اداری ???
شماره ویژه نامه : 1214 سال هفتاد و پنج شماره 21730

رای شماره 934 هیات عمومی دیوان عدالت اداری باموضوع: ابطال مصوبه شماره 5 از جلسه 23 لایحه شماره 8295/100/1 ـ 1392/09/24 مصوب شورای اسلامی شهر اهواز

شماره 9700056 1398/06/24

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رییس هیات مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخـه از رای هیـات عمـومی دیـوان عـدالت اداری بـه شمـاره دادنـامـه 9809970905810934 مورخ 1398/05/15 با موضوع: «ابطال مصوبه شماره 5 از جلسه 23 لایحه شماره 8295/100/1 ـ 1392/09/24 مصوب شورای اسلامی شهر اهواز» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می‌گردد.

مدیرکل هیات عمومی و هیاتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: گروه ملی صنعتی فولاد ایران با نمایندگی آقایان ابراهیم نصیرنیا و سیدعلی هاشمی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال مصوبه شماره 5 از جلسه 23 لایحه شماره 8295/100/1 ـ 1392/09/24 شورای اسلامی شهر اهواز

گردش کار: آقایان ابراهیم نصیرنیا و سیدعلی هاشمی به نمایندگی از شرکت ملی صنعتی فولاد ایران به موجب دادخواستی ابطال مصوبه شماره 5 از جلسه 23 لایحه شماره 8295/100/1 ـ 1392/09/24 شورای اسلامی شهر اهواز در خصوص اخذ بهای خدمات شهری از ادارات، سازمان ها، شرکت ها و ... را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:

«احتراما در اجرای اصل 170 قانون اساسی به استحضار عالی می‌رساند در تاریخ 1392/09/29 شهرداری اهواز طی نامه شماره 8295/100/1 لایحه جدید اخذ بهای خدمات شهرداری از ادارات، سازمان ها، شرکت ها و ... برای سال 1392 و بعد از آن را تقدیم شورای اسلامی شهر اهواز می‌نماید که لایحه مورد نظر پس از طی تشریفات مقرر قانونی در بیست و سومین جلسه شورای اسلامی اهواز در تاریخ 1392/10/18 مطرح و به تصویب شورای شهر اهواز رسید که این شرکت را به پرداخت بیست و شش میلیارد و یکصد و دو میلیون و چهارصد و سی و نه هزار و دویست و چهل ریال بهای خدمات شهری سال 1393 در حق شهرداری اهواز از طریق طرح موضوع در کمیسیون ماده 77 قانون شهرداری و صدور رای قطعی کمیسیون محکوم کرده است و سپس طی اخطاریه ای تاکیدی به شرکت مهلت پانزده روزه ای جهت پرداخت بهای خدمات تعیین که مهلت مقرر منقضی شده است. به عرض می‌رساند در ابتدای امر توجه آن هیات را به مطالب ذیل معطوف می‌نماید:

1) بر اساس اصول 44 و 51 قانون اساسی هیچ نوع مالیاتی وضع نمی شود مگر به موجب قانون و همچنین بند ب ماده 30 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب 1373 وضع هرگونه عوارض برای خدمات، تحقیقات و تولیدات وضع عوارض غیر از مواد پیش بینی شده در این قانون برای وزارتخانه ها، نهادها، موسسات و شرکت‌های دولتی منوط به تصویب شورای اقتصادی می‌باشد.

2) تصویب قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از ابتدای سال 1382 برقراری و دریافت هرگونه وجوه از جمله مالیات و عوارض اعم از ملی و محلی از تولیدکنندگان کالاها، ارایه دهندگان خدمات و همچنین کالاهای وارداتی به موجب قانون موسوم به تجمیع عوارض صورت می‌پذیرد و کلیه قوانین و مقررات ناظر به برقراری اختیار و یا اجازه برقراری و دریافت وجوه به استثنا مواد مندرج در قسمت اخیر ماده مزبور از ابتدای سال 1382 لغو شده است.

3) طریقه محاسبه بهای اراضی و ساختمان ها و مستحدثات در فرمول محاسبه بهای خدمات شهری مصوبه شورای شهر که ملاک محاسبه و عمل را سال 1393 قرار داده است برخلاف مصوبه 86545/ت/50939هـ ـ 1394/06/29 هیات و زیران (بهای اراضی ساختمان ها و مستحدثات برای محاسبه عوارض نوسازی در شهرداری‌های شهرهای مشمول ماده 2 قانون نوسازی و عمران شهری در سال 1393 و 1394 معادل صد در صد ارزش معاملاتی املاک ملاک عمل در سال 1391 موضوع ماده 64 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1366 و اصلاحیه‌های بعدی آن محاسبه می‌شود) می‌باشد.


4) فرمول محاسبه بهای خدمات شهری مصوبه مذکور برخلاف قیمت منطقه بندی شهری موضوع ماده 64 قانون مالیات‌های مستقیم می‌باشد و همچنین فرمول محاسبات آن که برخلاف فرمول و دستورالعمل وزارت کشور است.

5) ارایه هرگونه خدمات مستلزم عنوان خاص می‌باشد متاسفانه در فرمول مصوبه شورای شهر اهواز که به عنوان بهای خدمات شهری معرفی شده هیچ گونه عنوان خدماتی نداشته و از آنجا که قانونا، شرعا، عرفا وقتی می‌توان مطالبه بها بر خدماتی را نمود که عنوان مشخص داشته باشد و همچنین خدمات مذکور علاوه بر عنوان و مصادیق خدماتی به طرف متقاضی و متقابل هم ارایه شده باشد لذا این شرکت هیچ بهره ای از خدمات ادعایی شهرداری اهواز نداشته است. اینک با توجه به دلایل مشروحه فوق و مستندا به قوانین موضوعه تقاضای ابطال مصوبه شماره 5 از جلسه 23 شورای اسلامی اهواز را از تاریخ اجرا مورد استدعاست.»

مدیرعامل گروه صنعتی فولاد ایران به موجب لایحه تکمیلی شماره 26615 ـ 1396/08/06 اعلام کرده است که:

«1ـ با عنایت به ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1387/02/17 برقراری هرگونه عوارض و سایر وجوه برای انواع کالاهای وارداتی و تولیدی و همچنین خدمات که در این قانون تعیین تکلیف مالیات و عوارض آن‌ها معین شده ممنوع اعلام شده است و در بند الف ماده 38 همین قانون نرخ عوارض خدمات معین شده است و فعالیت فعالان اقتصادی از مصادیق خدمات است که از آن‌ها مالیات اخذ می‌شود، لذا وضع عوارض به شرح مصوبه خارج از حدود اختیارات شورای اسلامی شهر اهواز است. ضمنا در راستای ایجاد وحدت رویه قضایی رای جدید هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 493 و 491 ـ 1396/05/24 با موضوع غیر قانونی بودن اخذ عوارض از محل فعالیت فعالان اقتصادی و رای هیات عمومی دیوان اداری به شماره دادنامه 413ـ1396/05/03 با موضوع اخذ هزینه سالیان خدمات از کلیه اماکن مورد استفاده فعالان اقتصادی به پیوست تقدیم می‌شود.

2ـ مستندا به ماده 52 قانون مالیات بر ارزش افزوده، دریافت هرگونه مالیات غیرمستقیم و عوارض بر واردات، تولید کالا و ارایه خدمات مغایر با این قانون لغو شده و برقراری و دریافت هرگونه مالیات غیر مستقیم و عوارض دیگر از تولیدکنندگان و واردکنندگان کالا و ارایه دهندگان خدمات ممنوع است. از آنجا که شرکت مالیات بر ارزش افزوده را در مهلت مقرر پرداخت کرده است لذا مطالبه عوارض توسط شهرداری شهر اهواز فاقد وجاهت قانونی می‌باشد.

3ـ بر اساس اصول 44 و 51 قانون اساسی هیچ نوع مالیاتی وضع نمی شود مگر به موجب قانون و همچنین بند ب ماده 30 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب 1373، وضع هرگونه عوارض برای خدمات، تحقیقات و تولیدات و وضع عوارض غیر از مواد پیش بینی شده در این قانون برای وزارتخانه ها، نهادها، موسسات و شرکت‌های دولتی منوط به تصویب شورای اقتصادی می‌باشد.

4ـ تصویب قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، از ابتدای سال 1382 برقراری و دریافت هرگونه وجوه از جمله مالیات و عوارض اعم از ملی و محلی از تولیدکنندگان کالاها، ارایه دهندگان خدمات و همچنین کالاهای وارداتی به موجب قانون موسوم به تجمیع عوارض صورت می‌پذیرد و کلیه قوانین و مقررات ناظر به برقراری، اختیار و یا اجازه برقراری و دریافت وجوه به استثنا مواد مندرج در قسمت اخیر ماده مزبور، از ابتدای سال 1382 لغو شده است.

5 ـ طریقه محاسبه بهای اراضی و ساختمان ها و مستحدثات در فرمول محاسبه بهای خدمات شهری مصوبه شورای شهر که ملاک محاسبه و عمل را سال 1393 قرار داده است برخلاف مصوبه 86545/ت/50939هـ ـ 1394/06/29 هیات وزیران (بهای ارضی ساختمان ها و مستحدثات برای محاسبه عوارض نوسازی در شهرداری‌های شهرهای مشمول ماده 2 قانون نوسازی و عمران شهری در سال 1393 و 1394 معادل صد در صد ارزش معاملاتی املاک ملاک عمل در سال 1391 موضوع ماده 64 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1366 و اصلاحیه‌های بعدی آن محاسبه می‌شود) می‌باشد.

6 ـ فرمول محاسبه بهای خدمات شهری مصوبه مذکور برخلاف قیمت منطقه بندی شهری موضوع ماده 64 قانون مالیات‌های مستقیم می‌باشد به این دلیل که قیمت منطقه بندی را طبق دفترچه ارزش معاملاتی شهرداری اعلام کرده است و این خلاف فرمول محاسبات، دستورالعمل وزارت کشور و قوانین موضوعه می‌باشد.

7ـ ارایه هرگونه خدمات مستلزم عنوان خاص می‌باشد، متاسفانه در فرمول مصوبه شورای شهر اهواز که به عنوان بهای خدمات شهری معرفی شده هیچ گونه عنوان خدماتی نداشته و از آنجا که قانونا، شرعا، عرفا وقتی می‌توان مطالبه بها بر خدماتی را نمود که عنوان مشخصی داشته باشد و همچنین خدمات مذکور علاوه بر عنوان و مصادیق خدماتی به طرف متقاضی و متقابل هم ارایه شده باشد، لذا این شرکت هیچ بهره ای از خدمات ادعایی شهرداری اهواز نداشته و متذکر می‌شود که واحدهای آتش نشانی، پسماند، فضای سبز با دستگاه‌های مکانیزه حمل زباله همراه با نیروهای خدماتی در این شرکت به صورت اختصاصی مستقر و خدمات مذکور را ارایه می‌دهند.»

متن مصوبه مورد اعتراض به قرار زیر است:

«شهرداری اهواز

موضوع: اخذ بهای خدمات از ادارات، سازمان ها، شرکت ها و ...

جناب آقای علاسوند مقدم

رییس محترم شورای اسلامی شهر اهواز

با سلام

احتراما به استحضار می‌رساند با عنایت به اینکه «بهای خدمات شهری» از اهم درآمدهایی است که در زمره درآمدهای پایدار شهرداری ها می‌باشد و با توجه به بررسی‌های به عمل آمده در جلسات کارشناسی کارگروه بهای خدمات، این نتیجه حاصل می‌شود که بهای خدمات فعلی واقعی و متوازن با هزینه‌های نگهداشت شهر نبوده و می‌بایست در فرمول بهای خدمات شهری تجدیدنظر گردد. لذا فرمولی به شرح زیر جهت اخذ بهای خدمات شهری از ادارات، سازمان ها، شرکت ها و واحدهای صنعتی که در قالب صنوف نیستند) اعم از دولتی و خصوصی پیشنهاد می‌گردد.

(نرخ تورم +1) * (S1P1+S2P2 ) =K بهای خدمات شهری

توضیحات:

1ـ نرخ تورم: طبق اعلام مرکز آمار ایران در ابتدای هر سال، در فرمول منظور می‌گردد.

2ـ S1 : مساحت عرصه

3ـ P1 : قیمت منطقه بندی طبق دفترچه ارزش معاملاتی شهرداری در صورت تنظیم و تصویب، در غیر این صورت طبق دفترچه دوره قبل محاسبه خواهد شد.

4ـ S2 : مساحت اعیان

5 ـ P2 : قیمت نوع سازه طبق دفترچه ارزش معاملاتی شهرداری در صورت تنظیم و تصویب، در غیر این صورت طبق دفترچه دوره قبل محاسبه خواهد شد.

6ـ K : ضریبی متغیر بر اساس میزان مساحت عرصه یا اعیان

مقدار K به شرح زیر:

ادارات، سازمان ها، شرکت ها و واحدهای صنعتی (که در قالب صنوف نیستند) اعم از دولتی و خصوصی با مساحت عرصه یا اعیان بیشتر 500 مترمربع (1/0=K )

ادارات، سازمان ها، شرکت ها و واحدهای صنعتی (که در قالب صنوف نیستند) اعم از دولتی و خصوصی با مساحت عرصه یا اعیان کمتر از 500 مترمربع (2/0=K )»

در پاسخ به شکایت مذکور، رییس شورای اسلامی شهر اهواز به موجب لایحه شماره 15321/2000 ـ 1396/01/12 توضیح داده است که:

«با سلام

احتراما؛ در خصوص شماره پرونده 9509980903302219 موضوع شکایت شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران علیه شورای اسلامی شهر اهواز به خواسته ابطال مصوبه شماره 5 از جلسه 23 شورای اسلامی شهر اهواز موضوع اخذ بهای خدمات شهری در رد ادعای شاکی مطالب ذیل را در دفاع به عرض می‌رساند:

همان گونه که آن مرجع استحضار دارند، برابر اختیارات حاصله از بند 26 ماده 71 اصلاحی قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شورای اسلامی کشور و انتخاب شهرداری مصوب سال 75 و بند های «ب» و «ج» ماده 174 قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی و اجتماعی، شوراهای اسلامی شهر و شهرداری ها، مکلف به تعیین هزینه بهای خدمات عمومی و شهری، نگهداری و نوسازی و عمران شهری و تامین آن از سوی استفاده کنندگان از خدمات شهری در راستای تامین درآمد پایدار شهرداری ها شده اند، مضافا با استناد به اصل 103 قانون اساسی و همچنین مقررات بند 16 و 26 ماده 71 و مفاد ماده 77 از قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شورای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال 75 و مقررات تبصره «1» ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده کلیه مصوبات شوراهای اسلامی کشور با رعایت قانون در حد ضوابط و مقررات و اختیارات محلی توسط شورا تصویب می‌گردد. لذا با توجه به مستندات فوق‌الذکر، شورای اسلامی شهر اهواز مجاز به تصویب مصوبه در خصوص اخذ بهای خدمات ارایه شده توسط شهرداری بوده و مصوبه مذکور بر اساس مقررات قانونی صادرشده، و ایرادی بر آن وارد نیست.

مصوبه شماره 5 از جلسه 23 مورخ 1392/10/18 دوره چهارم شورای اسلامی شهر اهواز با موضوع اخذ بهای خدمات شهری براساس تشریفات مقرر قانونی مصرح در ماده 47 قانون شهرداری ها مصوب 1334/04/11 با اصلاحات و الحاقات بعدی انجام گرفته و طی نامه شماره 10950/40/1/4427 ـ 1393/11/05 از سوی فرمانداری شهرستان اهواز تایید شده که متعاقبا طی نامه شماره 468/2000 ـ 1393/11/07 نیز جهت اجرا به شهرداری اهواز ابلاغ گردیده تا از ابتدای سال 1393 ملاک محاسبه و وصول از ادارات، سازمان ها، شرکت ها و غیره قرار گیرد. ضمنا، تبصره ذیل ماده 49 قانون شهرداری که مقرر داشته «اجرای مقررات شهرداری که به تصویب انجمن رسیده در صورتی که بر طبق ماده 48 مورد اعتراض واقع نشده باشد پس از انقضا یک هفته از تاریخ نشر آگهی یا اعلام به وسایل ممکنه دیگر قابل اجرا است». لذا از آنجا که در مهلت مقرر قانونی نسبت به مصوبه مزبور اعتراضی ارایه نشده، (به لحاظ انقضا موعد اعتراض) مصوبه موصوف کماکان به قوت خود باقی و قابلیت اجرا دارد. در پاسخ به مطالب و ادعاهای مندرج در دادخواست طرف دعوی نیز مطالب زیر حایز اهمیت است که به شرح آتی جهت مزید استحضار به عرض می‌رساند:

1ـ شاکی در بند 1 دادخواست خود اعلام نموده که بر اساس اصول 44 و 51 قانون اساسی هیچ نوع مالیاتی وضع نمی شود مگر به موجب قانون. در این باره باید توجه داشت که شورا به موجب مصوبه خود تن ها بهای خدمات ارایه شده شهرداری را وضع نموده و به هیچ وجه مالیاتی تعیین نکرده است تا مشمول ممنوعیت ذکر شده گردد. لذا بیان موضوع مذکور با توجه به عدم وجود موضوع مصداقی آن و مراعات موازین قانونی مذکور توسط شورا وجاهتی ندارد.

ـ در بخش دیگر بند 1 دادخواست اعلام شده که مطابق بند ب ماده 30 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب 1373، وضع هرگونه عوارض برای خدمات، تحقیقات و تولیدات و وضع عوارض غیر از مواد پیش بینی شده در این قانون برای وزارتخانه ها، نهادها و موسسات و شرکت‌های دولتی منوط به تصویب شورای اقتصادی می‌باشد. در این خصوص نیز باید اذعان نمود که:

اولا: شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران جز شرکت‌های خصوصی و غیر دولتی تلقی و به صورت سهامی خاص اداره می‌شود و در دایره شمول مستند اعلامی نمی گنجد و ادعای مطروحه و مستند یاد شده شامل حال آن شرکت به دلیل غیر دولتی بودنش نمی شود.

ثانیا: مصوبه شورای اسلامی شهر اهواز در خصوص اخذ بهای خدمات شهری از ادارات، سازمان ها، شرکت ها است و مصوبه وضع عوارض محسوب نمی شود تا شمول ممنوعیت مقرر در مستندات اعلامی گردد.

ثالثا: قانون مورد استناد طرف دعوا (بند ب ماده 30 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین) مصوب 1373 یعنی مربوط به زمانی است که شوراهای اسلامی شروع به کار نکرده بودند و با آغاز به کار شوراهای اسلامی، (به موجب ماده 73 و همچنین بند 16 و 26 ماده 71 قانون شوراهای اسلامی کشور مصوب 1375 با اصلاحات بعدی آن) اختیار وضع عوارض و بهای خدمات به شوراهای شهر تفویض شده است و برابر ماده 96 قانون شوراهای اسلامی کشور، قوانین مغایر با قانون شوراهای اسلامی ملغی‌الاثر گردیده است. از جمله مصادیق این موضوع مستند مورد اشاره شاکی است که به لحاظ وجود مغایرتش با مواد اخیرالذکر نسخ ضمنی شده است. به عبارت دیگر قانون شوراهای اسلامی به عنوان قانون خاص موخر کلیه قوانین مغایر سابق الصدور از جمله مستند مورد نظر طرف دعوا را ملغی کرده است.

2ـ شاکی در بند 2 دادخواست خود بدون اینکه آدرس مستند خود را به طور دقیق بیان کند اعلام نموده که با تصویب قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از ابتدای سال 1382 برقراری و دریافت هرگونه وجه از جمله مالیات و عوارض اعم از ملی و محلی به موجب قانون موسوم به تجمیع عوارض صورت می‌گیرد و کلیه قوانین ناظر بر اختیار و یا اجازه برقراری و دریافت وجوه به استثنا موارد مندرج در قسمت اخیر ماده مزبور از ابتدای سال 1382 لغو شده است. در این خصوص نیز مطابق ماده 52 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1387 از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون، قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران که مورد استناد طرف دعوا قرار گرفته و سایر قوانین و مقررات خاص و عام مغایر مربوط به دریافت هرگونه عوارض بر واردات و تولید کالا و ارایه خدمات لغو شده است. لذا با توجه به وجود قوانین موخر مغایر با مستند اعلامی طرف دعوا از جمله بند 16 و 26 قانون شوراها و همچنین تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده (مصوب 1387) وضع عوارض محلی و تصویب نرخ خدمات ارایه شده توسط شهرداری بر عهده شوراهای اسلامی شهر است و در این خصوص منع قانونی وجود ندارد. ضمنا مجددا اعلام می‌گردد که مصوبه شورا در خصوص بهای خدمات شهری است نه عوارض و به همین دلیل مستندات شاکی ارتباطی موضوعی به مصوبه شورای اسلامی شهر اهواز ندارد به عبارت دیگر مستندات اعلامی طرف دعوا نه تن ها اختیار قانونی برقراری بهای خدمات را از شوراهای اسلامی شهر سلب ننموده بلکه به موجب قوانین موخرالتصویب اختیار وضع عوارض محلی توسط شورای شهر کماکان پا برجاست.

3ـ شاکی طریقه محاسبه بهای اراضی و ساختمان ها و مستحدثات در فرمول محاسبه بهای خدمات شهری را بر خلاف مصوبه 86545/ت/050939 ـ 1394/06/29 هیات وزیران دانسته و مدعی است که بهای اراضی ساختمان ها و مستحدثات برای محاسبه عوارض نوسازی در شهرداری شهرهای مشمول ماده 2 قانون نوسازی و عمران شهری در سال 1392 و 1393 معادل صد در صد ارزش معاملاتی املاک ملاک عمل در سال 1391 موضوع ماده 64 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1366 و اصلاحات بعدی آن محاسبه می‌شود و با توضیح فوق مدعی گردیده که در فرمول محاسباتی شورا مراعات این موضوع نشده است. در این خصوص باید توجه داشت که عوارض نوسازی مقوله ای مجزا از بهای خدمات شهری است و نحوه محاسبه هر کدام از موارد مذکور نیز با یکدیگر متفاوت است. شیوه محاسبه عوارض نوسازی مطابق ماده 2 قانون نوسازی و عمران شهری است اما بهای خدمات شهری توسط شورای شهر تعیین می‌گردد و قانونگذار در تعیین بهای خدمات شهری، به درستی شورای شهر را ملزم به تبعیت از فرمول محاسبه عوارض نوسازی نکرده است تا این مرجع متناسب با بهای خدمات ارایه شده توسط شهرداری تعیین نرخ نماید. به عبارت دیگر شورای شهر اهواز در مصوبه مورد نظر وضع عوارض ننموده تا مشمول مقررات مورد اشاره شاکی باشد. بلکه نرخ بهای خدمات شهری را تعیین کرده است و همان گونه که طرف دعوا اذعان نموده در محاسبه عـوارض نوسازی مراعـات نحوه محاسبه مذکور الزامی است و بنا به مفاد مستند مذکور این نحوه محاسبه به دلیل عدم تصریح موضوع، نه تن ها مشمول بهای خدمات شهری نمی شود بلکه مشمول سایر عوارضی که توسط شوراهای اسلامی شهر بر اساس صلاحیت قانونی خود وضع می‌گردد نیز نمی شود، لذا صرف نظر از صحت و سقم موضوع به لحاظ اینکه وضع عوارض با بهای خدمات شهری دو مقوله مجزا از یکدیگرند و نحوه محاسبه هر کدام از موارد مذکور با یکدیگر متفاوت است لذا حتی در صورت ثبوت لزوم تعیین نحوه محاسبه عوارض نوسازی بر اساس دستورالعمل مورد نظر اثبات این امر نافی اختیار شورای شهر در خصوص برقراری و تعیین بهای خدمات ارایه شده توسط شهرداری نیست، زیرا اثبات شی نفی ما ادا نمی کند و مستند مورد اشاره شاکی مانع اختیار تعیین بهای خدمات شهری توسط شورای شهر نمی باشد.

ـ موضوع مصوبه این شورا مربوط به تعیین بهای خدمات شهری است که از سوی شهرداری اهواز ارایه می‌شود در حالی که تصویب‌نامه مورد استناد طرف دعوا در خصوص نحوه محاسبه بهای اراضی ساختمان ها و مستحدثات برای محاسبه عوارض نوسازی در شهرداری‌های شمول ماده 2 قانون نوسازی و عمران شهری در سال‌های 1393 و 1394 می‌باشد. که به مسیله بهای خدمات ارایه شده توسط شهرداری که به موجب بند 26 ماده 71 قانون شوراهای اسلامی توسط این مرجع تعیین می‌گردد ربط موضوعی ندارد. لذا از آنجا که میزان خدمات ارایه شده توسط شهرداری و تعیین نرخ آن، ربط موضوعی با نرخ ساختمان ها و مستحدثات و اراضی شهری ندارد، انتظار تبعیت شورا و شهرداری از فرمول مقرر در تصویب‌نامه با توجه به منصرف بودن موضوع این دو مسیله (عوارض نوسازی و بهای خدمات شهری) از یکدیگر و عدم وجود تکلیف مقرر قانونی در این خصوص منطقی و الزام آور نیست. زیرا شورا برای تصویب مصوبات بهای خدمات برابر قانون شوراها عمل می‌نماید و از آنجا که بخشنامه یا تصویب‌نامه نمی تواند اختیارات منبعث از قانون شوراها را لغو نماید و یا متاثر خود قرار دهد و یا جایگزین قانون گردد لذا حتی در صورت وجود تناقض بین متن تصویب‌نامه با قانون شوراها مناط عمل در این خصوص قانون شوراها خواهد بود نه تصویب‌نامه. ضمنا، مصوبات شورای اسلامی شهر وفق ماده 80 قانون شوراهای اسلامی کشور به منظور بررسی و انطباق آن‌ها با مقررات قانونی به فرمانداری شهرستان مربوطه در مقام نماینده وزارت کشور ارسال می‌گردد. که پس از اعلام عدم مغایرت مصوبه با قوانین موضوعه و دستورالعمل ها و مقررات جاری موضوع جهت ابلاغ به دستگاه‌های اجرایی ارسال می‌گردد. در مانحن فیه روند انجام تشریفات قانونی مصوبه مورد نظر رعایت شده و این شورا به تکلیف قانونی خود عمل کرده است. لذا ادعای شاکی در این خصوص واهی و بی اساس می‌باشد. اماره صحت ادعای فوق تایید مصوبه شورا توسط فرمانداری به موجب بند 5 نامه 109500/40/1/4427 ـ 1392/11/05 و برابر تکلیف مقرر در ماده 80 قانون شوراهای اسلامی کشور می‌باشد، مضافا مدیرکل امور شهری و شوراهای استانداری استان خوزستان نیز خطاب به رییس امور حقوقی و قراردادهای شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب طی نامه شماره 25624/42/44 ـ 1393/05/12 موضوع مصوبه شورای اسلامی شهر اهواز را صراحتا تایید نموده و آن را ملاک عمل اخذ بهای خدمات شهری از سال 1393 اعلام و قابلیت اجرایی آن را در شهر اهواز تصدیق کرده است که صدور نامه‌های موصوف توسط مراجع مذکور (در مقام نمایندگان وزارت کشور) موید عدم مغایرت مصوبه این شورا با قوانین و مقررات کشور از جمله مصوبات و دستورالعمل‌های هیات وزیران است.

4ـ از طرف دیگرعمده ایراد و اعتراض شاکی نسبت به نحوه و چگونگی محاسبه بهای خدمات شهری می‌باشد و ادعای شاکی به لحاظ کیفیت مذکور دلالت بر اختلاف در محاسبه دارد، که رسیدگی به این موضوع در صلاحیت کمیسیون موضوع ماده 77 قانون شهرداری می‌باشد که در واقع دیوان عدالت اداری در رسیدگی به اختلاف فیمابین مودیان و شهرداری ها در این خصوص (نحوه محاسبه) صالح به رسیدگی نمی باشد. بنابراین رسیدگی به هرگونه ادعا و اعتراض از سوی مودیان که مربوط به نحوه محاسبات شهرداری ها باشد، در صلاحیت کمیسیون ماده 77 قانون شهرداری است و اعتراض شاکی نسبت به نحوه فرمول محاسباتی و ارقام مورد ادعا در دیوان عدالت اداری قابلیت استماع ندارد و ادعای شاکی به کیفیت مذکور با خواسته مندرج در ستون موضوع شکایت و خواسته مبنی بر ابطال مصوبه مغایرت دارد. زیرا بنا به تصریح ماده 174 قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1389/10/15 شورای اسلامی شهر و شهرداری ها و سایر مراجع ذیربط موظف شده اند نسبت به تدوین نظام درآمدهای پایدار شهرداری ها اقدام نمایند و در بندهای «الف» و «د» ماده مرقوم مکلف به تعیین بهای خدمات بهره‌برداری از کاربری‌های تجاری، اداری، صنعتی و مسکونی و تعیین ضمانت اجرایی برای وصول بهای خدمات شهری و سایر درآمدهای قانونی شهرداری ها گردیدند. لذا ادعای شاکی در متن دادخواست با موضوع شکایت متفاوت بوده، ادعای افزایش نرخ خدمات از موجبات ابطال مصوبه شورای اسلامی شهر اهواز نیست. ضمنا به اعتراض شاکی در این باره در کمیسیون ماده 77 شهرداری اهواز رسیدگی لازم صورت گرفته که پس از بررسی ایراد مطروحه کمیسیون موصوف مبادرت به صدور حکم به محکومیت گروه ملی صنعتی فولاد ایران کرده است و رای صادره (29ـ 94/77 مورخ 1394/08/12) به لحاظ سپری شدن مهلت قانونی اعتراض (که 3 ماه از تاریخ ابلاغ می‌باشد) برابر مفاد تبصره 2 ماده 16 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392/03/25 قطعیت یافته است. با توجه به شرح فوق صدور قرار رد دعوی مطروحه مورد استدعاست.

5 ـ شاکی در بند 5 دادخواست مدعی است که هیچ بهره ای از خدمات شهرداری اهواز نبرده است. با کمی دقت در شرح وظایف و خدماتی که شهرداری به عموم شهرندان ارایه می‌دهد غیر واقعی بودن این ادعا محرز می‌شود. زیرا استیفا و بهره مندی طرف دعوا همچون سایر شهروندان از خدمات عام‌الشمول شهرداری اجتناب ناپذیر و غیر قابل انکار است و با توجه به حجم بالای خدمات شهری ارایه شده توسط شهرداری اهواز ایراد اخیر نیز صحت ندارد و صرفا به منظور گریز از پرداخت بهای خدمات مصوب می‌باشد. لذا در پاسخ به این شایبه به عرض می‌رساند:

اولا: شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران و انبارهای آن شرکت در محوطه وسیعی از شهر اهواز مستقر می‌باشند که به تولید انواع و اقسام محصولات فلزی و مشتقات آن مبادرت می‌نماید. که از کلیه خدمات شهری که شهرداری اهواز آن‌ها را احداث، تجهیز و نگهداری می‌نماید بهره مند می‌باشد و کماکان از آن خدمات شهری استفاده می‌کند. از جمله خدمات شهری می‌توان به احداث فضای سبز، ایجاد آسفالت و ترمیم مکرر و همچنین بهره مندی و استفاده بهینه از بار ترافیکی شهری و جبران آلودگی صوتی آن اشاره نمود.

ثانیا: با توجه به اینکه شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران (شاکی) ذاتا به تولید محصولات فلزی اقدام می‌نماید و به لحاظ استقرار این شرکت در محدوده شهر اهواز موضوع تردد خودروهای تریلری سبک و سنگین موجبات استهلاک کامل آسفالت در سطح شهر اهواز را فراهم می‌نماید که همین حداقل استفاده خودروهای تریلر با تناژ بالا به منظور فروش محصولات فلزی که صرفا مربوط به انجام عملیات جابه‌جایی، بارگیری و انتقال تولیدات شرکت شاکی می‌باشد دلالت بر ارایه خدمات از سوی شهرداری اهواز دارد. لذا انکار نسبت به این حداقل بهره مندی شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران (شاکی) از خدمات شهری که از سوی شهرداری اهواز تامین، احداث و مکررا بازسازی و تجهیز می‌گردد، انطباقی با واقعیت بهره مندی مستمر از خدمات رسانی شهرداری ندارد.

علیهذا بنا بر مراتب معروضه فوق و نظر به اینکه بر خلاف ادعای شرکت شاکی شهرداری اهواز با ارایه خدمات شهری گسترده و متنوع از جمله ایجاد و حفظ فضای سبز، تامین و احداث جاده مناسب آسفالته جهت تردد خودروهای سبک و سنگین شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران جهت انجام عملیات جابه‌جایی، بارگیری و تخلیه تولیدات شرکت شاکی و همچنین ارایه خدمات ترافیکی و غیره، تامین شرایط بهینه تردد تریلرهای حمل و جابه‌جایی تـولیدات شرکت شاکی از زیرساخت‌های آسفالته و همچنین برقراری نظم ترافیک شهری در ساعات شبانه روزی به لحاظ عبور و مرور خودروهای سبک و سنگین شرکت شاکی را فراهم نموده و اینکه بر اثر بارگیری محصولات فلزی آلودگی صوتی را به همراه دارد، که شهرداری اهواز متولی انجام این گونه خدمات شهری می‌باشد و شهرداری اهواز با صرف هزینه‌های هنگفت این گونه خدمات شهری را ساماندهی، تامین، تجهیز و به منظور بهره مندی نگهداری می‌نماید. لذا استدلال طرف دعوا مبنی بر اینکه «مصوبه شورای اسلامی شهر اهواز متضمن هیچ نوع خدماتی نمی باشد» واهی و بی اساس می‌باشد و نادیده گرفتن خدمات شهری شهرداری اهواز که در موارد فوق به عرض رسید جای تامل دارد! و از آنجا که مصوبه شورای اسلامی شهر اهواز وفق مقررات قانونی تصویب و در راستای تبیین سیاست‌های عمومی دولت مصرح در ماده 174 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب مجلس شورای اسلامی مبنی بر تعیین و اخذ عوارض و بهای خدمات توسط شهرداری ها انجام گرفته است، لذا خواسته شاکی فاقد وجاهت قانونی می‌باشد. از آن مرجع رد دعوای مطروحه مورد استدعا است.»

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1398/05/15 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آرا به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

با توجه به اینکه در ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387، برقراری هرگونه عوارض و سایر وجوه برای انواع کالاهای وارداتی و تولیدی و همچنین ارایه خدمات که در این قانون، تکلیف مالیات و عوارض آن‌ها معین شده ممنوع اعلام شده است و به موجب همان قانون، نرخ عوارض خدمات معین شده است، بنابراین مصوبه شماره 5 از جلسه 23 لایحه شماره 8295/100/1 ـ 1392/09/24 شهرداری اهواز مصوب شورای اسلامی شهر اهواز تحت عنوان اخذ بهای خدمات از ادارات به سازمان ها و شرکت ها و واحدهای صنعتی (که در قالب صنوف نیستند) مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات شورای اسلامی شهر اهواز وضع شده و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 88 و 13 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود.

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی

مورخ: 1394/04/31
شماره: 64
قانون مالیات‌های مستقیم