بـسـمـه تـعـالـی
هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی
* شماره پــرونـــده : هـ ت/ 0200256 شماره دادنامه سیلور: 140331390000977681 تاریخ: 1403/04/30
* شـاکــی : آقای محمد مهدی زاهدی
* طرف شکایت : وزارت امور اقتصادی و دارایی
* مـوضـوع شـکـایت و خـواستـه : ابطال ماده 2 و 4 و تبصره ماده 4 دستورالعمل موضوع تبصره 1ماده 19 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان به شماره 29659 مورخ 1399/03/13
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* شاکی دادخواستی به طرفیت وزارت امور اقتصادی و دارایی به خواسته ابطال ماده 2 و 4 و تبصره ماده 4 دستورالعمل موضوع تبصره 1ماده 19 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان به شماره 29659 مورخ 1399/03/13 به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد :
" ماده 2 - سازمان مجاز است ظرف یک ماه از آخرین مهلت ارایه اظهارنامه مالیاتی عملکرد هر سال، نسبت به انتخاب حداکثر دو و نیم درصد مودیان عضو سامانه مودیان که اظهارنامه مالیاتی عملکرد همان سال خود را در موعد مقرر تسلیم نمودهاند ، به صورت تصادفی (سیستمی، خوش های و به قید قرعه) جهت انطباق، رسیدگی و بررسی صحت اسناد اظهار شده در سامانه مودیان، اقدام نماید."
"ماده 4 - اداره امور مالیاتی میبایست دفاتر و اسناد و مدارک سال مراجعه و سال مورد رسیدگی را انطباق و رسیدگی نماید .
تبصره- درصورتیکه با انطباق و رسیدگی دفاتر و اسناد و مدارک مودی در سال‌های مورد بررسی مشخص گردد بین اطلاعات مندرج در دفاتر و اسناد و مدارک و کار پوشه مغایرت جود نداشته همچنین اظهار نامه مالیاتی مودی نیز در چارچوب مقررات قانون تنظیم شده باشد، اداره امور مالیاتی نسبت به تنظیم گزارش انطباق و تایید اظهارنامه مالیاتی اقدام خواهد نمود. در غیر این صورت اداره امور مالیاتی باید برابر مقررات اقدام می‌نماید . "
*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
1- ایراد مطرح شده نسبت به ماده 2 دستورالعمل معترضعنه : مقید نمودن نوع انتخاب تصادفی تصریح شده در تبصره یک ماده 19 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، در ماده 2 دستورالعمل معترضعنه، به دو روش "سیستمی" و "خوش های" ، خارج از اختیارات قانونی وزارت امور اقتصادی و دارایی می‌باشد . در حقیقت با اتخاذ 2 روش انتخاب مذکور، پس از طبقه بندی نمودن مودیان، انتخاب تصادفی با قید قرعه از هر طبقه انجام خواهد پذیرفت. بر این اساس قیود اضافه شده به متن قانون ، خارج از اختیار و مغایر با مفاد تبصره یک ماده 19 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان می‌باشد که تمامی مودیان عضو سامانه مودیان، شانس برابر برای انتخاب شدن در انتخاب تصادفی و به قید قرعه از کل جامعه آماری را دارا خواهند بود .
2- ایراد مطرح شده نسبت به ماده 4 دستورالعمل معترضعنه و تبصره ذیل آن: از آنجایی که مجوز تبصره یک ماده 19 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان در امتداد تکلیف مقرر در ماده مذکور مبنی بر پذیرش اظهارنامه تسلیمی بدون رسیدگی می‌باشد، بنابراین توسعه اختیار اداره امور مالیاتی ، علاوه بر رسیدگی و انطباق دفاتر و اسناد و مدارک مربوط به اظهارنامه تسلیم شده، به رسیدگی و انطباق دفاتر و اسناد و مدارک مربوط به "سال مراجعه" و همچنین مبنا قرار دادن مدارک مربوط به "سال مراجعه"، در تایید یا عدم تایید اظهارنامه مالیاتی تسلیم شده مودیان ( در حالی که اطلاعات دفاتر سال مراجعه، غیر مرتبط با آن می‌باشد)، خارج از اختیارات و مغایر با مفاد ماده 19 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان و تبصره یک ماده 19 است.
*در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر حقوقی وزارت امور اقتصادی و دارایی به موجب لایحه شماره 132394/91 مورخ 1402/07/19 با پیوست نمودن نامه شماره 12374/200ص مورخ 1402/07/12رییس کل سازمان امور مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور، بهطور خلاصه توضیح داده است که:
اولا: عبارت به قید قرعه در قانون مطلق بوده براساس تبصره یک ماده 19 قانون پایانه‌های فروشگاهی ، ترتیبات اجرایی در قالب دستورالعمل به تایید وزیر امور اقتصادی و دارایی رسیده است. عبارت "خوش های و سیستمی" که در متن ماده 2 دستورالعمل آمده از انواع نمونهگیری تصادفی است و با عبارت "و به قید قرعه" که در ادامه آن آمده، روش انجام نمونهگیری مودیان نیز مورد تصریح قرار گرفته است. لازم به ذکر است که در جمعیت‌های زیاد، نمونهگیری خوش های بهترین نوع نمونهگیری است و در امر حسابرسی مبتنی بر ریسک نیز این نوع نمونهگیری ترجیح داده می‌شود. بنابراین ادعای مغایرت داشتن عبارت "سیستمی و خوش های" در ماده 2 دستورالعمل فوق با تبصره یک ماده 19 قانون مذکور، فاقد وجاهت قانونی است و مقررات مورد شکایت هیچ تعارضی با احکام قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان ندارد.
ثانیا: بررسی دفاتر و اسناد "سال مراجعه"، فارغ از اینکه از اختیارات مصرحه در ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم بوده، روشی برای حسابرسی اسناد "سال مورد رسیدگی" نیز می‌باشد .توضیح اینکه وفق مقررات ماده 4 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، اصل بر صحت اطلاعات ثبتشده مودی در سامانه مودیان است مگر اینکه خلاف آن ثابت گردد. بنابراین در راستای اجرای ماده 19 قانون پایانه‌های فروشگاهی و تبصره یک آن، اختیار راستیآزمایی اظهارنامه‌های عملکرد مودیان از طریق انطباق اطلاعات موجود در پایگاه داده سازمان با اطلاعات مندرج در سامانه مودیان، به عهده این سازمان نهاده شده است. بر این اساس و به منظور حصول اطمینان از صحت اسناد اظهار شده، این سازمان مجاز به انتخاب حداکثر دو و نیم درصد مودیان عضو سامانه مودیان به صورت تصادفی (قید قرعه) جهت انطباق، رسیدگی و بررسی اسناد اظهار شده در سامانه فوق می‌باشد. فارغ از اینکه به استناد ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم ، بازرسی دفاتر ، اسناد و مدارک و سوابق مالی با هدف نظارت بر اجرای قوانین و مقررات مالیاتی شامل کلیه دفاتر، اسناد و مدارک و سوابق مالی مربوط به موضوع قانون مالیات‌های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده می‌باشد، براساس تبصره یک ماده 19 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، سازمان امور مالیاتی کشور برای مطالبه و مشاهده دفاتر و اسناد مودیانی که به صورت تصادفی انتخاب شدهاند، مجاز است و این اجازه به اسناد سال مالیاتی اظهارنامه مقید نشده است. از سوی دیگر حسابرسی اسناد و مدارک و دفاتر سال مورد رسیدگی ایجاب میکند که دفاتر، اسناد و مدارک سال مراجعه نیز مشاهده شود و روش‌های حسابداری سال مراجعه نیز مورد توجه قرار گیرد. بنابراین در دستورالعمل مورد شکایت، اختیار اداره مالیاتی برخلاف قانون توسعه نیافته است .
بسم الله الرحمن الرحیم
پرونده کلاسه هـ ت/ 0200256 در جلسه مورخ 1403/03/27 هیات تخصصی مالیاتی بانکی با حضور طرفین و قضات عضو هیات مورد بررسی واقع که با لحاظ عقیده ابرازی حاضرین به شرح ذیل با استعانت از درگاه خداوند متعال مبادرت به انشا رای می‌نماید:
رای هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی دیوان عدالت اداری :
راجع به تقاضای ابطال ماده 4 و نیز تبصره ذیل آن از دستورالعمل تبصره 1 ماده 19 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان (شماره 29659 مورخ 1399/03/13) نظر به اینکه در مقرره مورد شکایت به درستی در راستای راستی آزمایی اطلاعات ثبت شده مودیان وفق تبصره 1 ماده 19 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان و نیز ماده 21 قانون یاد شده، بررسی اطلاعات مودی در سال مراجعه و مورد رسیدگی و صحت سنجی آن مورد اشاره واقع شده است و اصولا دستورالعمل مورد شکایت در راستای تبصره 1 ماده 19 قانون مزبور است که اختیار سازمان را به نوعی استثنای بر اصل ماده 19 بیان می‌نماید و همانگونه که در ماده 19 اصل را بر پذیرش اظهارنامه تسلیمی بدون رسیدگی دانسته است در تبصره 1 ماده 19 اصل را بر رسیدگی دو و نیم درصد (5/2 درصد) به صور مختلف بیان نموده است و راستی آزمایی را در اختیارات سازمان و به موجب دستورالعمل دانسته است که دستورالعمل مورد شکایت در این خصوص دارای حکم می‌باشد، فلذا مغایرتی با قانون احراز نمی شود به استناد ماده 84 از قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1402 رای به رد شکایت صادر می‌نماید رای یاد شده ظرف بیست روز پس از صدور قابل اعتراض از ناحیه ریاست محترم دیوان عدالت اداری یا ده نفر از قضات گرانقدر دیوان می‌باشد.
محمد علی برومند زاده
رییس هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی
دیوان عدالت اداری