قانون تاسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی کشور مصوب 1382/12/17 مجلس شورای اسلامی
ماده 1 - تاسیس، ساخت، تجهیز و بازسازی، توسعه، مدیریت، نظارت و سایر امور کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور به موجب این قانون انجام می‌شود.
ماده 2 - به منظور ایفای وظایف مندرج در این قانون، هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور با ترکیب زیر تشکیل می‌گردد:
الف - وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی (رییس هیات امنا).
ب - رییس شورای عالی استان‌ها.
ج - معاون ذی‌ربط از سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.
د - یک عضو از کمیسیون فرهنگی به پیشنهاد آن کمیسیون و تصویب مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر.
هـ - رییس کتابخانه ملی ایران.
و - پنج نفر از صاحبنظران و شخصیت های علمی، فرهنگی کشور که حداقل دو نفر آنان را بانوان تشکیل دهند به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حکم رییس جمهور برای مدت چهار سال انتخاب می‌شوند که یک نفر از آنان به انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان دبیرکل هیات امنا مسوولیت اداره امور دبیرخانه را به عهده خواهد داشت.
ماده 3 - وظایف و اختیارات هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور به شرح زیر می‌باشد:
الف - برنامه ریزی به منظور تاسیس، ساخت، تجهیز و توسعه و نظارت بر فعالیت کتابخانه‌های عمومی کشور.
ب - تصویب دستورالعمل‌های لازم برای حمایت و نظارت بر ارایه خدمات کتابخانه‌های عمومی بخش خصوصی.
ج - بررسی گزارش‌ها در خصوص وضعیت کتابخانه‌های عمومی و اتخاذ تصمیمات لازم.
د - بررسی و تصویب بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های مورد نیاز در زمینه‌های اداری، مالی، جذب و نگهداری نیروی انسانی، امور مربوط به اخذ درآمدها و کمک‌ها و نحوه هزینه کردن، تامین کتاب و سایر منابع کتابخانه ای و تجهیزات، مبادلات با سایر مراکز فرهنگی و کتابخانه ها، عضوگیری، امانت دادن کتاب، تشکیل انجمن‌های کتابخانه‌های عمومی استان، شهرستان، بخش، شهر و روستا و هدایت فعالیت‌های آن‌ها.
هـ - تعیین معیارها و سرانه‌های مربوط به امور مختلف کتابخانه‌های عمومی و شاخص‌های لازم برای درجه‌بندی آن‌ها.
و - بررسی و تصویب شرح وظایف، تشکیلات، ساختار، نحوه تامین نیرویانسانی، ضوابط و مقررات مورد نیاز برای امور مالی و اداری دبیرخانه هیات امنا و سایر موارد مرتبط با ماموریت‌های آن.
ز - برنامه ریزی برای استفاده از امکانات کتابخانه ها در زمینه فعالیت‌های فرهنگی و هنری.
ح - برنامه ریزی برای استفاده نابینایان از امکانات کتابخانه‌های عمومی.
تبصره - کلیه مصوبات هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور با تایید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دارای اعتبار بوده و از طریق دبیرکل هیات مذکور ابلاغ می‌شود.
ماده 4 - به منظور حسن اجرای وظایف مندرج در ماده (3) این قانون، تهیه گزارش‌های مورد نیاز از وضعیت کتابخانه ها، اتخاذ روش‌های هماهنگ و استاندارد، تهیه طرح ها و برنامه‌های لازم بر اساس سیاست‌های مصوب هیات امنا و نظارت و پیگیری مصوبات، دبیرخانه هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور زیر نظر رییس هیات امنا تشکیل می‌گردد.
تبصره - دبیرکل مسوولیت اداره کلیه امور دبیرخانه و اجرای وظایف مندرج در این قانون و تهیه گزارش‌های مورد نیاز از وضعیت کتابخانه ها، اتخاذ روش‌های هماهنگ و استاندارد، تهیه طرح ها و برنامه‌های لازم بر اساس سیاست‌های مصوب هیات امنا و نظارت و پیگیری مصوبات را بر عهده دارد.
ماده 5 - منابع مالی برای اداره امور دبیرخانه هیات امنا انجمن ها و کتابخانه‌های عمومی به شرح زیر است:
الف – کمک‌های دولت در بودجه سالیانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ب - درآمدهای حاصله موضوع ماده (6) این قانون.
ج - هدایا و کمک‌های مردمی سازمان ها، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و بخش خصوصی و مجامع بین‌المللی.
د - موقوفات.
هـ - درآمدهای اختصاصی انجمن ها و کتابخانه‌های عمومی از محل انجام فعالیت‌های فرهنگی آموزشی مرتبط و دریافت حق عضویت.
تبصره - دولت می‌تواند اعتبارات تخصیصی خود را برای نیل به حداقل سرانه ها ومعیارهای قابل قبول در بودجه‌های سنواتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش بینی نماید.
ماده 6 – شهرداری ها مکلفند همه ساله حداقل نیم درصد (5/0%) از درآمدهای خود را به منظور اداره امور کتابخانه ها در اختیار انجمن‌های کتابخانه‌های عمومی شهر مربوطه قرار دهند.
تبصره-در صورت امتناع هر یک از شهرداری ها از تادیه نیم درصد (5/ 0 %) مذکور، وزارت امور اقتصادی و دارایی (خزانه داری کل کشور) مکلف است بر اساس فهرست اعلامی از طرف دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مبالغ مربوطه را از سرجمع اعتبارات مربوط به درآمد شهرداری ها (سازمان شهرداری ها و دهیاری‌های کشور) و یا درآمد موضوع مواد (38) و (39) قانون مالیات بر ارزش افزوده از سهم همان شهر کسر و نسبت به پرداخت آن در وجه کتابخانه‌های عمومی همان شهر اقدام کند. (الحاقی 1393/12/04)
ماده 7 - به منظور تشکیل انجمن‌های کتابخانه‌های عمومی استان و ایجاد هماهنگی و بررسی و پیشنهاد برنامه و بودجه، عملکرد و تراز مالی سالانه آن‌ها به هیات امنا و نیز حل و فصل مسایل و مشکلات انجمن‌های مذکور، انجمن کتابخانه‌های عمومی استان با ترکیب زیر تشکیل می‌شود:
الف - استاندار (رییس انجمن استان).
ب - مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان (دبیر انجمن).
ج - رییس سازمان آموزش و پرورش استان.
د - رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان.
هـ - رییس شورای اسلامی استان.
و - چهار نفر از شخصیت های حقیقی یا حقوقی که حداقل یک نفر آنان از بانوان باشد به پیشنهاد دبیر انجمن و تصویب رییس انجمن طبق دستورالعمل هیات امنا.
ماده 8 - ترکیب اعضای انجمن شهرستان به شرح زیر می‌باشد:
الف - فرماندار (رییس انجمن).
ب - رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان (دبیر انجمن).
ج - شهردار شهر مرکز شهرستان.
د - رییس شورای اسلامی شهرستان.
هـ - پنج نفر از اشخاص حقیقی و حقوقی که حداقل یک نفر آنان از بانوان باشد به پیشنهاد دبیر انجمن و تصویب رییس انجمن طبق دستورالعمل هیات امنا.
ماده 9 - وظایف انجمن کتابخانه‌های عمومی شهرستان عبارتند از :
الف - مطالعه، بررسی و تدوین برنامه و بودجه سالانه جاری و عمرانی کتابخانه‌های تحت پوشش و ارایه آن به انجمن استان.
ب - همکاری با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر دستگاه‌های دولتی در زمینه ساخت، تجهیز، تکمیل و بازسازی کتابخانه ها.
ج - جذب، نگهداری و انجام سایر امور اداری مربوط به نیروی انسانی شاغل در کتابخانه‌های تحت پوشش.
د - تشویق به اهدای زمین، کتاب و سایر کمک‌های نقدی و غیرنقدی به کتابخانه ها.
هـ- افتتاح حساب مخصوص در یکی از بانک‌های دولتی در محل، برای نگهداری وجوه حاصل شده از محل کمک‌ها و درآمدها.
و - تهیه و نگهداری دفاتر قانونی و انجام امور دریافت و پرداخت و امور مالی و واریز کمک‌های نقدی و تقویم و نگهداری کمک‌های غیرنقدی.
ز - تهیه و ارسال گزارش عملکرد و تراز مالی سالانه انجمن در پایان هر سال جهت بررسی به انجمن کتابخانه‌های عمومی استان.
ماده 10 - انجمن کتابخانه‌های عمومی استان با تصویب هیات امنا می‌تواند در بخش ها، شهرها و روستاهایی که دارای شرایط لازم هستند نسبت به تشکیل انجمن کتابخانه‌های عمومی بخش، شهر و روستا اقدام نماید.
تبصره - وظایف انجمن‌های کتابخانه‌های عمومی بخش، شهر و روستا در چارچوب وظایف انجمن کتابخانه‌های عمومی شهرستان و ترکیب انجمن‌های مذکور با لحاظ نوع اعضای انجمن کتابخانه‌های عمومی شهرستان به موجب دستورالعملی است که به تصویب هیات امنا می‌رسد.
ماده 11 - تکلیف مالکیت اموال منقول و غیرمنقول دولتی کتابخانه‌های عمومی وامور اداری، مالی و استخدامی آن‌ها در آیین‌نامه اجرایی این قانون مشخص خواهد شد، لکن کمک‌ها و منابع نقدی و غیرنقدی اهدایی اختصاص داده شده به انجمن در حکم دارایی و اموال انجمن محسوب و در چارچوب ضوابط مصوب هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور و طبق نظر اهدا کننده استفاده و هزینه می‌شود.
تبصره 1 - کتابخانه‌های عمومی به عنوان نهاد عمومی غیردولتی از استقلال مالی برخوردار بوده و هیات امنا انجمن ها و دبیرخانه های آن‌ها از ارکان آن محسوب می‌شوند.
تبصره 2 - کتابخانه ملی، کتابخانه‌های آستان قدس رضوی (ع)، حضرت معصومه سلامالله علی ها، حضرت عبدالعظیم (ع)، احمد بن موسی (ع)، کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی و کتابخانه مجلس شورای اسلامی تابع ضوابط و مقررات مربوط به خود و کتابخانه‌های وقفی تابع وقفنامه می‌باشند.
تبصره 3 - کتابخانه‌های خصوصی اشخاص که با حفظ مالکیت خود و بدون وقف نمودن، آن را مورد استفاده عمومی قرار داده یا خواهند داد از شمول حکم این ماده خارج است.
ماده 12 - شهرداری ها می‌توانند مقدار مناسب از اراضی متعلق به خود را برای ساختمان کتابخانه‌های عمومی براساس طرح‌های توسعه شهری به صورت بلاعوض در اختیار انجمن کتابخانه ها قرار دهند. موسسات و شرکت‌های دولتی یا وابسته به دولت نیز مجازند زمین و ابنیه مورد نیاز را برای ساختن کتابخانه عمومی به صورت بلاعوض واگذار نمایند.
تبصره - وزارت راه و شهرسازی مکلف است فضاهای مورد نیاز کتابخانه‌های عمومی را که بر اساس معیارهای مذکور در بند (هـ) ماده (3) این قانون تعیین می‌شود در طرح‌های توسعه منظور نموده و مشاورین طرف قرارداد خود را ملزم به رعایت آن‌ها نماید.
ماده 13 - نحوه رسمیت یافتن جلسات و حد نصاب آرا لازم برای اخذ تصمیمات هیات امنا و انجمن‌های کتابخانه‌های عمومی استان، شهرستان، بخش، شهر و روستا در آیین‌نامه اجرایی این قانون مشخص خواهد شد.
ماده 14 - آیین‌نامه اجرایی این قانون توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و حداکثر ظرف مدت سه ماه به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 15 - قانون تاسیس کتابخانه عمومی در تمام شهرها مصوب 1344/10/02 و اصلاحات بعدی و سایر قوانین و مقررات مغایر با این قانون لغو می‌گردد.
قانون فوق مشتمل بر پانزده ماده و هشت تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ هفدهم اسفندماه یکهزار و سیصد و هشتاد و دو مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 1382/12/25 به تایید شورای نگهبان رسیده است.
رییس مجلس شورای اسلامی – مهدی کروبی
شماره روزنامه رسمی: 17219 تاریخ روزنامه رسمی:1383/01/26