شماره دادنامه: 9909970905810401
تاریخ دادنامه: 1399/03/13
شماره پرونده: 9702581
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای بهمن زبردست
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره /230/30660د-1397/06/17 معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره /230/30660د-1397/06/17 معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«وفق ماده 280 قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات سازمان ها و موسسات وابسته به شهرداری ها که به موجب قانون برای انجام وظایف ذاتی شهرداری در امور عمومی، شهری و خدماتی تشکیل و صد درصد سرمایه و دارایی آن متعلق به شهرداری است، با نرخ صفر می‌باشد. به بیان روشنتر، براساس بند «ب» ماده 132 همین قانون، مودیان مشمول آن مکلف به تسلیم اظهارنامه، دفاتر قانونی، اسناد و مدارک حسابداری به ترتیب مقرر در این قانون و در مواعد مشخصشده به سازمان امور مالیاتی کشور می‌باشند و سازمان مذکور نیز مکلف به بررسی اظهارنامه و تعیین درآمد مشمول مالیات مودیان براساس مستندات، مدارک و اظهارنامه آنان است و پس از تعیین درآمد مشمول مالیات مودیان، مالیات آن‌ها با نرخ صفر محاسبه می‌شود. با این همه، در بخشنامه مورد اعتراض، با این استدلال که سازمان‌های وابسته به شهرداری از هر حیث وابسته به شهرداری می‌باشند و پیش بینی اساسنامه به مثابه شیوه نامه اداره سازمان‌های وابسته به شهرداری است و شخصیت حقوقی مستقلی از شهرداری برای آن‌ها ایجاد نمی کند،این سازمان ها را کلا از شمول مقررات قسمت اخیر ماده 280 قانون مالیات‌های مستقیم و محاسبه مالیات با نرخ صفر خارج نموده است. در حالی که در هیچ جای ماده 280 قانون مذکور، اشاره‌ای به الزام سازمان‌های وابسته به شهرداری به برخورداری از شخصیت مستقل حقوقی نسبت به شهرداری نشده و این ماده صرفا تشکیل به موجب قانون برای انجام وظایف ذاتی شهرداری در امور عمومی، شهری و خدماتی و تعلق صد درصد سرمایه و دارایی آن‌ها به شهرداری را به عنوان دو شرط لازم برای محاسبه مالیات با نرخ صفر این سازمان ها ذکر نموده است. لذا به دلیلمغایرت بخشنامه شماره /230/30660د با ماده 280 قانون مالیات‌های مستقیم،درخواست حذف و ابطال این بخشنامه را دارم. »
متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:
" امور مالیاتی شهر و استان تهران
ادارات کل امور مالیاتی .....
براساس مفاد نامه شماره 23569-1397/05/20 سازمان شهرداری ها و دهیاری‌های کشور، به موجب اختیارات ناشی از ماده 54 قانون شهرداری، الگوی اساسنامه سازمان‌های وابسته به شهرداری ها تغییر یافته و سازمان‌های ایجاد شده با الگوی مذکور فاقد شخصیت حقوقی مستقل می‌باشند. در تبصره 1 ماده 1 الگوی اساسنامه ابلاغی به صراحت قید گردیده است که سازمان از هر حیث وابسته به شهرداری می‌باشد. پیش بینی اساسنامه به مثابه شیوه نامه اداره سازمان‌های وابسته در چارچوب اختیارات قانونی آن است و شخصیت حقوقی مستقلی از شهرداری برای سازمان ایجاد نمی کند.بنابراین از تاریخ اعمال مقررات اساسنامه جدید که به تایید سازمان شهرداری ها و دهیاری‌های کشور رسیده باشد، به دلیل عدم وجود شخصیت حقوقی مستقل، سازمان‌های مذکور مشمول مقررات قسمت اخیر ماده 280 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1394/04/31 نبوده و به عنوان بخشی از بدنه شهرداری فعالیت می‌نمایند.-معاون مالیات‌های مستقیم.»
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر حقوقی سازمان امور مالیاتی کشور به موجب لایحه شماره 212/24713/ص-1397/11/10 اعلام کرده است که:
« به موجب ماده 587 قانون تجارت: «موسسات و تشکیلات دولتی و بلدی به محض ایجاد و بدون احتیاج به ثبت، دارای شخصیت حقوقی می‌شوند.» با توجه به وجود این ماده، قانونگذار نیازی به بیان این شرط (دارا بودن شخصیت حقوقی مستقل) در ماده 280 قانون مالیات‌های مستقیم نداشته و به صورت مطلق مالیات موسسات و سازمان‌های وابسته به شهرداری را با نرخ صفر در نظر گرفته است. با توجه به بند 3 ماده 2 قانون مالیات‌های مستقیم که شهرداری ها براساس آن در شمار نهادهای خارج از شمول مالیات‌های موضوع این قانون آورده شده اند و مفاد نامه شماره 23569-1397/05/20 سازمان شهرداری ها و دهیاری‌های کشور مبنی بر اینکه الگوی اساسنامه سازمان‌های وابسته به شهرداری ها تغییر یافته و سازمان‌هایی که اساسنامه آن‌ها منطبق با الگوی مذکور تصویب شده باشد، فاقد شخصیت حقوقی مستقل و در واقع به عنوان بخشی از بدنه شهرداری بوده و جز بند 3 ماده 2 قانون مورد اشاره به شمار میآیند، بنابراین حکم مقرر در پاراگراف دوم ماده 280 قانون مالیات‌های مستقیم، سازمان ها و موسساتی را شامل می‌شود که دارای شخصیت حقوقی مستقل از شهرداری بوده و سازمان ها و موسساتی که جز شهرداری و فاقد شخصیت حقوقی مستقل می‌باشند، مشمول عناوین مقرر در بند 3 ماده 2 قانون یاد شده تلقی می‌گردند.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1399/03/13 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آرا به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
بر اساس ماده 280 قانون مالیات‌های مستقیم « مالیات سازمان ها و موسسات وابسته به شهرداری ها که به موجب قانون برای انجام وظایف ذاتی شهرداری در امور عمومی، شهری و خدماتی تشکیل و صد درصد سرمایه و دارایی آن متعلق به شهرداری است، با نرخ صفر می‌باشد» نظر به اینکه برخلاف حکم مقرر در مـاده 280 قانـون مالیات‌های مستقیم، بـه موجب بخشنامـه شمـاره /230/30660د-1397/06/17 معـاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور، اعلام شده است که سازمان‌های وابسته به شهرداریهابه دلیل عدم برخورداری از شخصیت حقوقی مستقل، مشمول مقررات قسمت اخیر ماده 280 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1394/04/31 نمی باشد، بخشنامه مذکور خلاف قانون است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود.
مرتضی علی اشراقی
هیات عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضایی دیوان عدالت اداری