رای شماره2398 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع: اطلاق...

شماره 0000930 1400/09/16

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رییس هیات مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 140009970905812398 مورخ 1400/08/25 با موضوع: «اطلاق تبصره‌های 4 و 5 بند 13 دفترچه عوارض محلی سال 1399 شهرداری بجنورد در حدی که املاک تفکیک شده قبل از اصلاحیه ماده 101 قانون شهرداری مصوب سال 1390 را نیز مشمول عوارض فوق قرار داده است از تاریخ تصویب ابطال می‌شود.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می‌گردد.

مدیرکل هیات عمومی و هیاتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: 1400/08/25 شماره دادنامه: 2398 شماره پرونده: 0000930

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: خانم ها: فاریا رنجبر و فروزان رنجبر با وکالت خانم نگین ابراهیم پور و آقای جواد ژیان پور

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره‌های 4 و 5 بند 13 دفترچه تعرفه عوارض محلی سال 1399 شورای اسلامی شهر بجنورد

گردش کار: شاکیان به موجب دادخواستی ابطال تبصره‌های 4 و 5 بند 13 دفترچه تعرفه عوارض محلی سال 1399 شورای اسلامی شهر بجنورد را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:

" به استحضار می رسانم حقوق قانونی شهرداری ها مطابق ماده 101 قانون منحصرا تملک رایگان معابر و شوارع حاصل از تفکیک است و قانونگذار در این ماده و سایر قوانین مجوز اخذ وجه تحت هر عنوانی، جهت موافقت با تفکیک یا عوارض تفکیک غیرمجاز را به شهرداری نداده است و الزام مالک به پرداخت هرگونه وجه به شهرداری در قبال تفکیک برخلاف اصل تسلیط به شرح اصل 22 قانون اساسی و در تعارض با حق مالکیت مشروع اشخاص و خارج ازاختیارات شوراها مطابق قانون شوراهای اسلامی مصوب 1375 می‌باشد. زیرا همان گونه که مستحضرید تامین نیازمندی‌های مالی شهرداری ها جز در موارد مصرح در قانون مستلزم رعایت مراحل قانونی خاص خود می‌باشد و مطابق ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 1380 و تبصره 3 ماده 62 قانون پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1389 اخذ هرگونه وجه، کالا و خدمات توسط دستگاه‌های اجرایی منوط به تجویز قانونگذار می‌باشد.

از طرفی شهرداری در خصوص موضوع تفکیک و افراز ارایه دهنده هیچ گونه خدمتی نیست تا مطابق ماده 5 قانون مالیات بر ارزش افزوده امکان برقراری عوارض بر آن خدمت را داشته باشد و اختیارات شوراهای اسلامی صرفا به ماده 5 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه محدود می‌شود و وضع هرگونه عوارض توسط شوراهای اسلامی سراسر کشور خارج از محدوده ماده 5 قانون مذکور بوده و خلاف قانون و خلاف اختیارات قانونی به استناد رای هیات عمومی به شماره 361ـ 1382/09/09 است. مصوبه شورای شهر بجنورد یک اقدام تقنینی می‌باشد که در صلاحیت خاص مجلس شورای اسلامی است و مطابق تبصره 3 ماده 101 اصلاحی قانون شهرداری مصوب 1390 دریافت عوارض ناشی از تفکیک از این حیث که شامل اراضی کمتر از 500 متر می‌شود مغایر حکم فعلی مقنن است و وجوه دریافتی از ناحیه شهرداری منطقه یک بجنورد فاقد وجاهت قانونی و خلاف قانون وخارج از حدود صلاحیت شوراهای شهر می‌باشد. لذا با عنایت به مطالب معروضه و دادنامه ها و آرا متعدد صادره از هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره 730 ـ 1396/04/10، 275 ـ 1390/05/16، 492ـ 1398/11/04 و 393ـ 1389/09/29 صدور حکم بر ابطال تبصره‌های 4 و 5 بند 13 دفترچه تعرفه عوارض محلی شهرداری بجنورد سال 1399 از تاریخ تصویب و استرداد وجه از ناحیه شهرداری مزید استدعاست."

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

" 13ـ نام عوارض: عوارض بر ارزش افزوده ناشی از تفکیک عرصه با کاربری مسکونی، تجاری، صنعتی، اداری و ...

تبصره4ـ چنانچه مالک یا مالکین به موجب رای دادگاه یا مقررات ثبت اسناد تقاضای تفکیک ملکی را داشته باشند عوارض تفکیک در صورت دارا بودن شرایط تفکیک برابر تعرفه وصول خواهد شد.

تبصره5 ـ برای املاک با قولنامه عادی و یا املاکی که بدون استعلام از شهرداری نسبت به اخذ سند از اداره ثبت اسناد اقدام نموده اند 2 برابر جدول محاسبه و اخذ گردد. "

در پاسخ به شکایت مذکور، شهردار شهر بجنورد و رییس شورای اسلامی آن شهر، به موجب لوایح شماره 27826 ـ 1400/04/19 و 847ـ 1400/04/19 توضیح داده اند که:

" برابر تبصره 1 تعرفه مذکور که ذکر گردیده است عوارض قطعه بندی در هنگام اخذ مجوز یا پاسخ استعلام و نقل و انتقال قابل وصول و یا پس از صدور رای کمیسیون ماده صد علاوه بر جرایم، عوارض مربوطه در صورتی که طبق ماده 101 اصلاحی قبلا دریافت نشده باشد و یا سابقه پرداخت از شهرداری در این خصوص نداشته باشد قابل وصول می‌باشد. لذا عوارض مذکور طبعا در راستای این ماده قانونی صورت گرفته است. به موجب ماده 101 قانون شهرداری ها مصوب 1334 مالک مکلف به رعایت تعریض و قدرالسهم شوارع و معابر ناشی از تفکیک می‌باشد که در ماده 101 قانون شهرداری ها مصوب 1390 به صراحت مورد تاکید قرار گرفته است در مواردی که امکان تامین انواع سرانه، شوارع ومعابر از زمین مورد تفکیک و افراز میسر نباشد شهرداری می‌تواند باتصویب شورای اسلامی شهر معادل قیمت آن را از مالک دریافت نماید. لذا با توجه به اینکه قطعات تفکیکی خواهان ها به دلیل اینکه از قطعات بزرگتری تفکیک گردیده است مشمول قدرالسهم تفکیک (قدرالسهم خدمات یا شوارع و معابر ناشی از تفکیک می‌گردد.)

مالک برخلاف ماده 101 قانون شهرداری اقدام به تفکیک ملک خود نموده و بر اساس این ماده مالک مکلف به رعایت تعریض و قدرالسهم شوارع و معابر به صورت رایگان بوده است. لذا با توجه به ایجاد معابر و شوارع توسط مالک، شهرداری صرفا نسبت به اخذ قدرالسهم ارزش افزوده ناشی از تفکیک اقدام نموده است و در خصوص معابر وجهی مطالبه ننموده است. قطعا مبلغی که شهرداری از نامبردگان دریافت نموده است کمتر از میزان تعیین شده بابت قدرالسهم خدمات یا شوارع و معابر در قانون مذکور می‌باشد. مطابق بند 16 ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخاب شهرداری یکی از وظایف شوراها تصویب لوایح برقراری و لغو عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن با در نظر گرفتن سیاست عمومی دولت است حسب ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مواردی که شورای اسلامی حق وضع عواض ندارد دقیقا مشخص شده است لذا از آنجایی که برقراری عوارض برای افراز و تفکیک در قانون فوق‌الذکر ممنوع نشده است لذا اقدام شورای اسلامی شهر مغایرتی با قانون ندارد. النهایه با عنایت به موارد معنونه با توجه به اینکه شورای اسلامی شهر در راستای وظایف خود اقدام به وضع عوارض نموده است و دفترچه عوارض محلی توسط هیات تطبیق فرمانداری مصوب گردیده و جهت اجرا به شهرداری ابلاغ گردیده است لذا تایید عوارض مذکور و رد ادعای خواهان مورد استدعاست. "

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1400/08/25 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آرا به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

قانونگذار براساس ماده 101 اصلاحی قانون شهرداری و تبصره 3 ماده مذکور مصوب 1390/01/28 مقرر کرده است که در اراضی با مساحت بیشتر از 500 مترمربع که دارای سند ششدانگ است، شهرداری برای تامین سرانه فضای عمومی و خدماتی تا سقف بیست و پنج درصد و برای تامین اراضی مورد نیاز احداث شوارع و معابر عمومی شهر در اثر تفکیک و افراز این اراضی مطابق با طرح جامع و تفصیلی با توجه به ارزش افزوده ایجادشده از عمل تفکیک برای مالک، تا بیست و پنج درصد از باقیمانده اراضی را دریافت می‌نماید و شهرداری مجاز است با توافق مالک قدرالسهم مذکور را براساس قیمت روز زمین طبق نظر کارشناس رسمی دادگستری دریافت نماید. با توجه به حکم مقرر در ماده مذکور، اطلاق تبصره‌های 4 و 5 بند 13 دفترچه عوارض محلی سال 1399 شهرداری بجنورد در حدی که املاک تفکیک شده قبل از اصلاحیه ماده 101 قانون شهرداری مصوب سال 1390 را نیز مشمول عوارض فوق قرار داده است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود./

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری