آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی

شماره 133196/ت 57096هـ 1401/07/27

وزارت کشور ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی ـ وزارت نفت

وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ـ وزارت آموزش و پرورش ـ وزارت جهادکشاورزی

وزارت راه و شهرسازی ـ سازمان حفاظت محیط زیست ـ سازمان ملی استاندارد ایران

سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

هیات وزیران در جلسه 1401/07/20 به پیشنهاد شماره 27966/100/1400 مورخ 1400/08/26 سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی

ماده 1ـ در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

1ـ قانون: قانون مدیریت پسماندها ـ مصوب 1383ـ .

2ـ سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست.

3ـ پسماند: مواد موضوع بند (ب) ماده (2) قانون مدیریت پسماندها و آیین‌نامه اجرایی آن موضوع تصویب‌نامه شماره 28488/ت32561هـ مورخ 1384/05/10 و اصلاحات بعدی آن.

4ـ مدیریت اجرایی پسماند: شخصیت موضوع بند (ج) ماده (2) قانون.

5 ـ بازیافت: فرایند موضوع بند (3) ماده (1) آیین‌نامه اجرایی قانون موضوع تصویب‌نامه شماره 28488/ت32561هـ مورخ 1384/05/10 و اصلاحات بعدی آن.

6 ـ کیسه‌های پلاستیکی (محصولات پلیمری دیواره نازک): محصولات پلیمری عمدتا پلی اتیلنی و پلی پروپیلنی، تک لایه و یا چندلایه که عمدتا برای مصارفی نظیر کیسه‌های فروشگاهی، کیسه‌های زباله (خانگی، فروشگاهی، بیمارستانی و خدماتی)، دستکش های یکبار مصرف و سفره های یکبار مصرف به کار می‌روند.

7ـ کیسه‌های پلاستیکی زیست تخریب پذیر: کیسه‌های پلاستیکی حاوی مواد یا پلیمرهایی که قابلیت تخریب و تجزیه توسط ریزجاندار (میکرو ارگانسیم) های موجود در محیط طبیعی را در بازه زمانی مشخص(بطور متوسط بین (2) تا (10) ماه حسب شرایط محیطی) دارند و محصول نهایی فرایند تخریب این پلیمرها آب، دی اکسیدکربن و مواد غیرمضر است.

8 ـ کیسه‌های سازگار با محیط زیست: کیسه‌هایی با منشا زیستی مانند کیسه‌های کاغذی و پارچه ای که قابلیت مصرف مجدد دارند و استفاده از آن‌ها در محیط آسیب کمتری به محیط زیست وارد می‌کند.

9ـ تولیدکنندگان کیسه‌های پلاستیکی: کارخانجات و واحدهایی که کیسه‌های پلاستیکی را تولید می‌نمایند.

ماده 2ـ در اجرای ماده (4) قانون، وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است ترتیبی اتخاذ نماید تا تولیدکنندگان کیسه‌های پلاستیکی با ضخامت کمتر از (25) میکرون، از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه طی یک برنامه پنج ساله، سالانه بیست درصد (20%) از ظرفیت تولیدی خود را با کیسه‌های سازگار با محیط زیست یا زیست تخریب پذیر جایگزین نمایند. وجوه هزینه شده برای این محل، به موجب ماده (5) آیین‌نامه اجرایی بندهای (ب)، (ج) و (د) ماده (45) قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین موضوع تصویب‌نامه شماره 106935/ت16410هـ مورخ 1375/09/21 و اصلاحات بعدی آن، جز هزینه‌های قابل قبول مالیاتی تولیدکنندگان مربوط محاسبه خواهد شد. شیوه نامه تشویقی این ماده توسط وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی و صنعت، معدن و تجارت و سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی ابلاغ خواهد شد.

ماده 3ـ در اجرای ماده (4) قانون، وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری وزارت کشور موظف است حسب مورد، در راستای کاهش تولید پسماند و محدود نمودن تولید، توزیع و مصرف کیسه‌های پلاستیکی، ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، شیوه‌نامه‌های مربوط را با لحاظ موارد زیر تهیه و اجرا کند:

1ـ ممنوعیت توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی به جز میوه فروشی ها.

2ـ ممنوعیت توزیع کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از (25) میکرون.

3ـ ممنوعیت توزیع کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از (60) میکرون در فروشگاه‌های زنجیره‌ای.

4ـ استفاده از سیاست‌های تشویقی برای استفاده مجدد مشتریان از اقلام سازگار با محیط زیست.

5 ـ منظور نمودن امتیازاتی بر روی کارت عضویت فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای در صورت عدم دریافت کیسه پلاستیکی.

6 ـ الزام تولیدکنندگان به افزایش ضخامت کیسه‌های پلاستیکی و سایر اقلام پلاستیکی مانند دستکش و سفره یکبار مصرف به بیش از (25) میکرون به منظور امکان بازیافت و استفاده مجدد.

ماده 4ـ به منظور کاهش تولید و انتشار ریز (میکرو)پلاستیک ها در طبیعت، تولید انواع کیسه‌های پلاستیکی حاوی افزودنی جهت شکستن زنجیره‌های پلیمری و تبدیل آن به ریز (میکرو)پلیمرها که نفوذپذیری بالایی به محیط زیست و به ویژه آب‌های زیرزمینی دارند، ممنوع می‌باشد.

ماده 5 ـ وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت و کشور مکلفند گزارش سالیانه از میزان تولید، عرضه و درصد کاهش تولید و حذف تدریجی کیسه‌های پلاستیکی با ضخامت کمتر از (25) میکرون را به سازمان ارایه نمایند.

ماده 6 ـ دستگاه‌های مسیول حسب مورد و با همکاری اتاق ایران و انجمن ملی صنایع پلیمر ایران، موظفند استانداردهای تخصصی مرتبط با کیسه‌های پلاستیکی زیست تخریب پذیر را تدوین و پس از طرح در کمیسیون‌های فنی، جهت تصویب در کارگروه (کمیته )های ملی استاندارد به سازمان ملی استاندارد ایران ارایه نمایند.

تبصره1ـ کلیه تولیدکنندگان کیسه‌های پلاستیکی زیست تخریب پذیر موظفند برای محصولات زیست تخریب پذیر خود استانداردهای ملی یا بین‌المللی مربوط را رعایت نمایند.

تبصره2ـ سازمان موظف است جهت ارزیابی مواد زیست تخریب پذیر، فهرست آزمایشگاه‌های تایید صلاحیت شده توسط سازمان ملی استاندارد ایران به عنوان آزمایشگاه‌های معتمد را در پایگاه اطلاع رسانی خود معرفی نماید.

تبصره3ـ تولیدکنندگان محصولات و کیسه‌های پلاستیکی زیست تخریب پذیر که پروانه کاربرد علامت استاندارد مربوط به محصول خود را بر اساس ضوابط سازمان ملی استاندارد ایران اخذ نموده اند، موظف به درج نشان زیست تخریب پذیر بر روی محصولات تولیدی خود می‌باشند.

ماده 7ـ مدیریت اجرایی پسماندهای عادی در خارج از محدوده و حریم شهرها و روستاها با همکاری وزارت راه و شهرسازی موظف است با ایجاد ساز و کار لازم، نسبت به جمع آوری کیسه‌های پلاستیکی رها شده در محیط و پیرامون محورهای مواصلاتی با همکاری دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط و مشارکت اصناف، مراکز و مجتمع‌های خدماتی و رفاهی اقدام نماید.

تبصره ـ کلیه بنگاه‌های اقتصادی (اعم از واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی) که در راستای حفظ محیط زیست و انجام مسیولیت اجتماعی، با هماهنگی سازمان (ادارات کل حفاظت محیط زیست استان) نسبت به پاکسازی و جمع آوری کیسه‌های پلاستیکی و سایر پسماندهای رهاشده در محیط خارج از شهرها و روستاها (از جمله محورهای مواصلاتی، مناطق کوهستانی، نواحی ساحلی و تالاب ها) اقدام می‌نمایند، می‌توانند هزینه‌های مربوط را در حساب هزینه‌های محیط زیستی خود لحاظ نمایند. هزینه‌های مذکور به موجب ماده (5) آیین‌نامه اجرایی بندهای (ب)، (ج) و (د) ماده (45) قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین موضوع تصویب‌نامه شماره 106935/ت16410هـ مورخ 1375/09/21 و اصلاحات بعدی آن و با تایید ادارات کل حفاظت محیط زیست استان محل فعالیت بنگاه، جزو هزینه‌های قابل قبول مالیاتی آنان منظور خواهد شد.

ماده 8 ـ وزارت جهاد کشاورزی موظف است در راستای حفاظت از خاک و محیط زیست، نسبت به اطلاع رسانی و ابلاغ ممنوعیت رهاسازی کلیه پلاستیک های مصرفی در اراضی زراعی و باغی به کشاورزان اقدام و بر حسن اجرای آن نظارت نماید. با مستنکفین برابر جرایم و مجازات‌های مقرر در قانون حفاظت از خاک ـ مصوب 1398ـ رفتار خواهد شد.

ماده 9ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است طبق برنامه یکپارچه تبلیغاتی در راستای فرهنگ سازی و تغییر الگوی رفتاری خانوار برای کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی، نسبت به تهیه و پخش برنامه‌های آموزشی برای تشویق به تغییر رفتار داوطلبانه فروشندگان و مصرف کنندگان اقدام نماید.

تبصره ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران از تبلیغ محصولاتی که باعث افزایش مصرف کیسه‌های پلاستیکی می‌گردد، ممانعت بعمل آورد.

ماده 10ـ وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلفند نسبت به اطلاع رسانی و آموزش اثرات مخرب محیط زیستی ناشی از مصرف یکباره کیسه‌های پلاستیکی و رهاسازی آن‌ها در طبیعت اقدام و برای اصلاح الگوی مصرف از طریق تفکیک از مبدا، مصرف مجدد و تشویق به استفاده از محصولات سازگار با محیط زیست در مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی اقدام نمایند.

معاون اول رییس جمهور ـ محمد مخبر