رای شماره 2617 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع:...

شماره 9601748 1398/09/23

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رییس هیات مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخـه از رای هیات عمـومی دیـوان عـدالت اداری به شمـاره دادنـامـه 98099709058112617 مورخ 1398/09/05 با موضوع: «ابطال دستورالعمل‌های شماره 6648/220/د ـ 1394/03/04 و شماره 6646/220/د ـ 1394/03/04 سازمان امور مالیاتی کشور» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می‌گردد.

مدیرکل هیات عمومی و هیاتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: انجمن صنفی کارفرمایی دفاتر پیشخوان خدمات دولت و بخش عمومی غیردولتی استان البرز با وکالت آقای نادر قویدل

موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستورالعمل‌های شماره 6648/220/دـ1394/03/04 و شماره 6646/220/دـ1394/03/04 سازمان امور مالیاتی کشور

گردش کار: آقای نادر قویدل به وکالت از انجمن صنفی کارفرمایی دفاتر پیشخوان خدمات دولت و بخش عمومی غیردولتی استان البرز به موجب دادخواستی ابطال دستورالعمل‌های شماره 6648/220/دـ1394/03/04 و شماره 6646/220/دـ1394/03/04 سازمان امور مالیاتی کشور را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

«احتراما به وکالت از انجمن دفاتر پیشخوان استان البرز به استحضار می‌رساند مدتی است که صنف کافی نت داران استان البرز بدون توجه به مقررات موجود در خصوص منع ارایه خدمات باجه ای توسط آن‌ها اقدام به ارایه خدمات مذکور خصوصا تنظیم اظهارنامه مالیاتی برای اشخاص کرده اند این در حالی است که ارایه این خدمات تـوسط دفاتـر پیشخوان پس از دریـافت 130 سـاعت آمـوزش و به شکل تخصصی انجام می‌پذیرد و دخالت صنف مذکور بدون دارا بودن تخصص و مسیولیت پذیری لازم اشکالات عدیده ای را در سیستم مالیاتی کشور به وجود آورده است. مضافا اینکه خدمات ارایه شده بر اساس مقررات قانونی ذیل الذکر مختص دفاتر پیشخوان بوده و کافی نت ها حق ادامه این خدمات را ندارند (مقررات مربوط به لزوم برون سپاری خدمات دستگاه‌های دولتی از طریق دفاتر پیشخوان و منع مداخله سایر دفاتر موازی): 1ـ مواد 37 و 38 قانون مدیریت خدمات کشوری 2ـ بند (پ) ماده 67 قانون برنامه ششم توسعه 3ـ تبصره ذیل بند 5 تصویب‌نامه هیات وزیران در خصوص لزوم برون سپاری خدمات دستگاه‌های دولتی از طریق دفاتر پیشخوان و عدم ایجاد هر گونه دفاتر موازی 4ـ ماده 4 آیین‌نامه اجرایی در خصوص نحوه عملکرد دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری 5 ـ بند 5 و 6 بخشنامـه پلیس فتا به کافی نت ها 6 ـ ماده 1 آیین‌نامه اجرایی قانون اصناف 7ـ ماده 28 قانون نظام صنفی 8 ـ نامه استانداری البرز خطاب به مدیرکل امور مالیاتی استان البرز مبنی بر ممانعت از مداخله کافی نت ها در امور مربوط به دفاتر پیشخوان

لذا با عنایت به مقررات فوق‌الذکر نظر به اینکه مداخله غیرقانونی کافی نت ها در امور مربوط به دفاتر پیشخوان که بـر اساس دستورالعمل شماره 4646/220/د سازمان امور مالیاتی استان البرز صـورت می گیـرد به جهت نداشتن تخـصصی و تعهد لازم موجبات ورود زیان به نظام اقتصادی و صنف پیشخوان را فراهم کرده مستندا به ماده 34 قانون دیوان عدالت اداری نظر به فوریت امر به منظور جلوگیری از ورود زیان به نظام مالیاتی کشور و صنف شاکی تقاضا دارم بدوا نسبت به صدور دستور موقت مبنی بر جلوگیری از ارایه خدمات باجه ای (تنظیم اظهارنامه مالیاتی) توسط کافی نت ها از طریق اداره کل امور مالیاتی استان البرز اقدام متعاقبا نسبت به ابطال دستورالعمل شماره 6646/220/دـ1394/03/04 در مورد آموزش کافی نت ها که مغایر با مقررات قانونی فوق‌الذکر است تصمیم شایسته اتخاذ فرمایید.»

متن دستورالعمل‌های مورد اعتراض به قرار زیر است:

الف: دستورالعمل شماره 6648/220/دـ1394/03/04 سازمان امور مالیاتی کشور:

«احتراما به پیوست تصویر صورتجلسه مورخ 1394/03/02 در خصوص «تنظیم برنامه زمان بندی آموزش کاربران دفاتر پست، پیشخوان خدمات دولت و کافی نت ها برای تکمیل و ارسال الکترونیکی اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی کشور» جهت استحضار و صدور دستور اقدام، ارسال می‌گردد.»

ب: دستورالعمل شماره 6646/220/دـ1394/03/04 سازمان امور مالیاتی کشور:

«مدیر کل محترم امور مالیاتی استان....

با سلام

احتراما با عنایت به تصمیمات متخذه در جلسه مورخ 1394/03/02 با موضوع تنظیم برنامه زمانبندی آموزش کاربران دفاتر پست، پیشخوان خدمات دولت و کافی نت ها برای تکمیل و ارسال الکترونیکی اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی کشور مقتضی است ضمن مد نظر قرار دادن مصوبات صورتجلسه مذکور دستور فرمایید در خصوص بندهای ذیل به قید فوریت اقدام گردد:

1ـ در راستای بند 11 صورتجلسه پیوست حداکثر تا تاریخ 1394/03/07 با اتحادیه صنف کافی نت ها در سطح استان جلسات هماهنگی برگزار و نمایندگان مربوط تا پایان وقت اداری روز دوشنبه 1394/03/11 جهت آموزش به مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات اعلام گردد.

2ـ در خصوص بندهای 7 و 8 ضمن رعایت زمانبندی اعلامی هماهنگی لازم با دفتر آموزش به عمل آمده و نتیجه اقدامات انجام شده به دفتر پژوهش و برنامه ریزی اعلام گردد.ـ معاون پژوهش، برنامه ریزی و امور بین‌الملل

1) نماینده تام‌الاختیار دستگاه‌های مجری ارایه خدمات به مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان امور مالیاتی معرفی گردند.

2) مدرسین دستگاه‌های مجری خدمات جهت شرکت در دوره آموزشی به دفتر آموزش سازمان امور مالیاتی معرفی گردند و مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات نام کاربری و رمز عبور به سیستم را تعریف و به نمایندگان تام‌الاختیار دستگاه‌های مجری ارایه نماید. (40 نفر مدرس در کل کشور)

3) جهت هماهنگی برای استفاده از اینترانت پست و پیشخوان نمایندگان فناوری اطلاعات دستگاه‌های مجری ارایه خدمات به مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان امور مالیاتی معرفی گردند.

4) اطلاعات هویتی نمایندگان مندرج در بندهای 1، 2 و 3 در سامانه سازمان امور مالیاتی ثبت شود.

5) اطلاعات مربوط به دفاتر متقاضی شرکت در دوره‌های آموزشی شامل افراد متقاضی و اطلاعات مربوط به مجوز دفتر حداکثر 48 ساعت پیش از برگزاری دوره در سیستم ثبت گردد.

6) تعهدنامه از افراد شرکت کننده در دوره‌های آموزشی در خصوص رعایت ضوابط و قوانین، صحت و کامل بودن اطلاعات ارسالی و عدم امکان اعتراض شرکت کنندگان دوره به قطع سرویس ارایه خدمات توسط سازمان امور مالیاتی دریافت گردد و MAC ADDRESS IP ADRESS دفاتر افراد مجاز در سامانه ثبت گردد.

7) اقدامات لازم در خصوص معرفی نمایندگان ادارات کل امور مالیاتی جهت نظارت بر برگزاری دوره‌های آموزشی انجام شود.

8) ناظرها نسبت انجام بازدید و صدور تاییدیه برگزاری دوره آموزشی اقدام نموده و نتیجه را به دفتر آموزش اعلام نمایند.

9) نمایندگان معاونت مالیات‌های مستقیم، مالیات بر ارزش افزوده و مرکز فناوری اطلاعات طی جلسه ای نسبت به تعیین سرفصل‌های آموزشی و تهیه سایر مستندات لازم جهت برگزاری دوره آموزشی اقدام نمایند.

10) گواهی نامه شرکت کنندگان در دوره آموزشی پس از امضا توسط مجری ارایه خدمات برای دفتر آموزش ارسـال و دفتر مـذکور پس از دریافت تاییدیـه ناظر اداره کل امور مالیاتی استان مربوطه نسبت به تایید گواهینامه اقدام می‌نماید لازم به ذکر است اعتبار گواهینامه‌ها تا پایان سال 1394 می‌باشد.

11) با توجه به عدم وجود کانون مرکزی برای صنف کافی نت ها، نامه به ادارات کل امور مالیاتی ارسال شود تا آن‌ها نسبت به معرفی نمایندگان مذکور در بندهای 1، 2 و 3 این صورت جلسه در استان مربوطه اقدام نمایند و نتیجه را به مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات اعلام نمایند. (هر بند یک نفر)

12) دوره آموزشی برای مدرسین مجری ارایه خدمات بر اساس جدول ذیل برگزار گردد.

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر حقوقی سازمان امور مالیاتی کشور به موجب لایحه شماره 23871/212/ص ـ1397/11/01 توضیح داده است که:

«در خصوص کلاسه پرونده 9601748 به شماره پرونده 9609980905801611 موضوع دادخواست انجمن صنفی کارفرمایی دفاتر پیشخوان دولت استان البرز به خواسته ابطال دستورالعمل اجرایی سازمان امور مالیاتی کشور به شماره 6646/220/دـ1394/03/04 ضمن ارسال تصویر دستورالعمل مذکور به استحضار می‌رساند:

1ـ به موجب مواد 37 و 38 قانون مدیریت خدمات کشوری دستگاه‌های اجرایی جهت بهبود کیفیت و کمیت خدمات به مردم به دادن خدمات به شهروندان به صورت الکترونیکی و ایجاد واحدهای خدمات رسانی الکترونیکی توسط بخش دولتی و غیردولتی در مراکز شهرستان ها به منظور ارایه خدمات به شیوه الکترونیکی مکلف شده اند. مقررات آیین‌نامه توسعه خدمات الکترونیکی دستگاه‌های اجرایی (مصوب شورای عالی اداری) به ویژه بند (ج) ماده 4 آن هدف از الکترونیکی کردن خدمات را حذف لزوم مراجعه حضوری مردم به دستگاه‌های اجرایی برای دریافت خدمات دانسته است با اجرای مقررات مذکور در واقع دریافت خدمات الکترونیک از طریق گوناگون (درگاه دستگاه و درگاه‌های محلی و سایر ابزارهای الکترونیکی) در مکان‌های مختلف از جمله محل کار، منزل، کافی نت ها، دفاتر پست و دفاتر پیشخوان دولت برای مردم امکان پذیر است. بر این اساس، از هر طریق از جمله توسط کافی نت ها امکان ارایه ابزارهای ارتباطات الکترونیکی به مودیان برای ارایه خدمات مذکور فراهم می‌باشد. با توجه به امکان مراجعه مودی مالیاتی به کافی نت ها به جای استفاده از کامپیوتر شخصی، به منظور پیشگیری از اشتباهات احتمالی طی صورتجلسه پیوست شده به نامه مورد شکایت به شماره 6646/220/دـ1394/03/04 برگزاری دوره آموزشی برای کاربران دفاتر پست، پیشخوان خدمات دولت و همچنین کافی نت ها پیش بینی شده است.

2ـ در بند 2 ماده 46 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران دستگاه‌های اجرایی مکلف گردیده اند «کلیه خدمات قابل ارایه در خارج از محیط اداری خود قابل واگذاری یا برون سپاری را به دفاتر پستی و پیشخوان خدمات دولت که توسط بخش‌های غیردولتی اعم از خصوصی یا تعاونی ایجاد و مدیریت می‌شود، واگذار کنند...» و ماده 67 برنامه پنجساله ششم توسعه دستگاه‌های اجرایی را به واگذاری خدمات قابل ارایه در خارج از محیط اداری و قابل واگذاری با برون سپاری به دفاتر پستی و پیشخوان خدمات دولت ودفاتر ارتباطات و فناوری اطلاعات (ICT ) روستایی (حسب مورد) مکلف کرده و همچنین برابر ماده 14 آیین‌نامه توسعه خدمات الکترونیکی، اولا امکان واگذاری خدمات قابل برون سپاری علاوه بر دفاتر پیشخوان به دفاتر پستی و دفاتر ارتباطات و فناوری اطلاعات (ICT ) نیز وجود دارد، ثانیا: همان گونه که در بند اول این لایحه توضیح داده شد باتوجه به هدف الکترونیکی کردن ارایه خدمات در تسهیل ارایه خدمات و امکان مراجعه مودیان مالیاتی به کافی نت ها به جای استفاده از کامپیوتر شخصی و به لحاظ نبود مانع قانونی در این خصوص، به منظور جلوگیری از بروز اشتباهات مودیان مالیاتی که برای انجام تکالیف قانونی و ایفای خدمات که به کافی نت مراجعه می‌کنند، برای فراهم شدن امکان راهنمایی مودیان ارایه آموزش لازم به واحـدهای خدمات اینترنت (کافی نت) جلسه ای با حضور مسیولین و نمایندگان واحدهای آموزش، پژوهش، فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان امور مالیاتی کشور، شرکت پست جمهوری اسلامی ایران، کانون دفاتر پیشخوان دولت و بخش عمومی غیردولتی و اتحادیه فناوران رایانه برگزار شد. تصمیمات اتخاذی در صورتجلسه منضم به نامه مورد شکایت قید شده است.

3ـ به موجب ماده 7 تصویب‌نامه شماره 6611/ت55229هـ ـ 1397/01/28 هیات وزیران در اجرای تبصره 2 ماده 26 قانون اساسنامه شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران مصوب 1395 آیین‌نامه ایجاد بهره‌برداری از دفاتر پیشخوان خدمات دولت و بخش عمومی غیردولتی موضوع تصمیم نامه شماره 61116/42401ـ1389/03/18 لغو شده است.

4ـ با توجه به اینکه به موجب بند 53 قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1394/04/31 تبصره‌هایی به ماده 219 قانون مالیات‌های مستقیم الحاق گردیده از جمله در تبصره 2 الحاقی مقرر شد سازمان امور مالیاتی کشور مجاز است به منظور تسهیل در انجام امور مالیاتی مودیان، قسمتی از فعالیت‌های خود را به استثنای تشخیص و تعیین ماخذ مالیات، دادرسی مالیاتی و عملیات اجرایی وصول مالیات به بخش غیردولتی واگذار کند. آیین‌نامه اجرایی موضوع تبصره یاد شده از ماده مذکور، نحوه واگذاری و انجام دادن تکالیف را مقرر کرده است. تبصره 2 ماده 219 این قانون به صورت مطلق اجازه واگذاری فعالیت‌های قابل برون سپاری به بخش غیردولتی را به سازمان داده و بند ب ماده 1 آیین‌نامه اجرایی موضوع این ماده اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصی و تعاونی و موسسات عمومی غیردولتی یا مجامع حرفه‌ای و تشکل‌های صنفی را که طبق قوانین تشکیل شده اند در شمول تعریف بخش غیردولتی دانسته است. بنابراین از یک طرف با توجه به حکم تبصره 2ماده مذکور از قانون مالیات‌های مستقیم در خصوص برون سپاری فعالیت‌های خود به جز امور احصا شده و همچنین تعریف آیین‌نامه اجرایی آن تبصره از بخش غیردولتی به لحاظ گستره فعالیت‌های قابل برون سپاری امکان انجام آن فعالیت‌ها را به دفاتر پیشخوان منحصر نکرده است و از طرف دیگر خاص بودن قانون مالیات‌های مستقیم و مقررات مالیاتی نسبت به سایر قوانین و مقررات مربوط به برون سپاری در خصوص خدمات مالیاتی اظهارات شاکی مبنی بر اینکه سازمان امور مالیاتی کشور مجاز است فعالیت‌های قابل برون سپاری را صرفا به دفاتر پیشخوان واگذار نماید، فاقد وجاهت قانونی می‌باشد.

6 ـ بر اساس بند1 مصوبه شماره 6611/ت55229هـ ـ 1397/01/28 هیات وزیران «سازمان اداری و استخدامی کشور موظف است با توجه به قوانین و مقررات مربوط در دوره‌های زمانی شش ماهه، فهرست، شرایط و برنامه زمانبندی خدمات قابل برون سپاری به دفاتر پیشخوان دولت و بخش عمومی غیردولتی را با همکاری دستگاه‌های اجرایی خدمات دهنده، احصا و به دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ابلاغ نماید. این برون سپاری نباید مانع ارایه خدمت دستگاه ها از طریق سایر کانال‌های دسترسی الکترونیکی گردد.» از آنجا که هدف از الکترونیکی کردن خدمات حذف لزوم مراجعه حضوری مردم به دستگاه‌های اجرایی برای دریافت خدمات و در واقع فراهم آوردن موجبات تسهیل ارایه خدمات بوده و در فراز اخیر مصوبه مذکور هیات وزیران نیز تصریح شده است: واگذاری ارایه خدمات الکترونیک از طریق برون سپاری به دفاتر پیشخوان دولت و بخش عمومی غیردولتی نباید مانع ارایه خدمت دستگاه مالیاتی از طریق سایر کانال‌های دسترسی الکترونیکی گردد، بنابراین ارایه خدمات الکترونیکی به اشخاص از طریق کافی نت ها به منظور ارسال اظهارنامه مالیاتی مودیان به سازمان امور مالیاتی کشور مغایرتی با قوانین و مقررات مذکور ندارد.

با توجه به توضیحات پیش گفته تعیین وظایف برای دفاتر آموزش، پژوهش و برنامه ریزی همچنین مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان امور مالیاتی کشور به موجب نامه شماره 6646/220/دـ1394/03/04 معاونت پژوهش، برنامه ریزی و امور بین‌الملل و در راستای اجرایی کردن تصمیمات اتخاذی مندرج در بندهای 7 و 8 و 11 صورت جلسه مورد اشاره و به منظور پیشگیری از حدوث اشتباهات مودیان مالیاتی در انجام وظیفه ارسال اظهارنامه مالیاتی به صورت الکترونیکی مغایر با قوانین و مقررات نبوده است لذا تقاضای رسیدگی و رد شکایت شاکی را دارد.»

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1398/09/05 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آرا به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

بر اساس جز2 از بند (ج) ماده 46 قـانون برنامـه پنجساله پنجم تـوسعه جمهـوری اسلامی ایران، کلیه دستگاه‌های اجرایی مکلفند تا پایان برنامه، خدمات قابل ارایه خود را به صورت الکترونیکی از طریق شبکه ملی اطلاعات عرضه نمایند و نیز کلیه خدمات قابل ارایه در خارج از محیط اداری خود و قابل واگذاری یا برون سپاری را به دفاتر پستی و پیشخوان خدمات دولت که توسط بخش‌های غیردولتی اعم از خصوصی یا تعاونی ایجاد و مدیریت می‌شود، واگذار کنند. از این رو بر مبنای حکم قانونی فوق که در ماده 14 آیین‌نامه توسعه خدمات الکترونیکی دستگاه‌های اجرایی مصوب 1393/04/10 شورای عالی اداری و بند (پ) ماده 67 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مورد تاکید قرار گرفته، واگذاری خدمات قابل برون سپاری دستگاه‌های اجرایی صرفا به دفاتر پستی و دفاتر پیشخوان خدمات دولت امکان پذیر است. بنابراین واگذاری خدمات قابل برون سپاری به کافی نت ها که در دستورالعمل‌های شماره 6648/220/دـ1394/03/04 و شماره 6646/220/دـ1394/03/04 سازمان امور مالیاتی کشور پیش بینی شده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات سازمان امور مالیاتی است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود.

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی