آیین‌نامه نحوه بازدید و کنترل دفاتر و بازرسی اسناد و...

شماره:282/م

تاریخ:1388/04/22

پیوست:

 

 

 

ماده 1- در اجرای مقررات ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم و به منظور نظارت و نحوه صحیح رویدادهای مالی و کنترل و بازدید دفاتر قانونی و اسناد و مدارک مالی مودیان و اجرای صحیح آیین‌نامه مربوط به روش‌های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک موضوع تبصره 2 ماده 95 قانون یاد شده هیاتهایی مرکب از سه نفر به محل فعالیت یا اقامتگاه قانونی مودیان اعزام می‌شوند.

 

ماده 2- اعضای هیاتهای موضوع ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم،از میان افراد بصیر و مطلع در امر حسابرسی مالیاتی، از طرف رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور منصوب می‌شوند. و یکی از اعضا هیات یاد شده به حکم مقام مزبور سرپرستی هیات را به عهده خواهد داشت.

 

تبصره1- با درخواست رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور و موافقت مراجع ذی صلاح قانونی ، هیات را یک نفر به عنوان نماینده  رییس  دادگستری یا  دادگاه محل همراهی می‌کند.

تبصره2- واحدهای اجرای مربوط موظفند عندالزوم تعدادی متخصص در امور رایانه‌ای در اختیار هیات قرار دهند.

 

ماده 3- سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند، در چارچوب تشکیلات مصوب و ابلاغی مراجع ذی صلاح قانونی به منظور ساماندهی امور اجرایی ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم در ستاد سازمان اقدام به تشکیل دبیرخانه نماید.

ماده 4- کلیه گزارش‌ها و درخواست‌های لازم در ارتباط با اجرای ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم از سوی ماموران مالیاتی یا سایر مراجع قانونی ذیربط می‌بایست به اداره کل مربوطه ارسال گردد و اداره کل مذکور پس از بررسی موضوع،مراتب را ضمن معرفی اعضای هیات جهت صدور حکم به رییس کل سازمان یا اشخاصی که رییس سازمان به آنان تفویض اختیار نموده است،ارسال می‌دارد. در متن حکم صادره موارد ذیل باید مشخص گردد:

الف:روز و تاریخ اجرای ماموریت;

ب: محل مراجعه اعم از محل فعالیت یا مرکز امور یا اقامتگاه قانونی و سایر محل‌های نگهداری دفاتر، اسناد و مدارک مودی مورد حکم.

تبصره1: در مورد سایر محل‌های نگهداری دفاتر،اسناد و مدارک،چنانچه اماکن مورد نظر،محل سکونت باشد نسبت به اخذ مجوز قضایی به لحاظ ضمانت اجرایی مقرر در ماده 580 قانون مجازات اسلامی اقدام شود.مگر آنکه در اجرای بند 2 ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم مودی قبلا محل سکونت را به عنوان مرکز عملیات خود کتبا اعلام نموده باشد.

تبصره2: رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور در صورت ضرورت می‌تواند راسا نسبت به صدور احکام اعضای هیات به منظور اجرای ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم فارغ از تشریفات مذکور اقدام نماید.

  

ماده 5- هیاتهای موضوع این آیین‌نامه موظفند در مراجعات خود کلیه دفاتر قانونی مور عمل سال مراجعه و در صورت لزوم دفاتر قانونی سنوات قبل را ملاحظه و ذیل آخرین ثبت دفتر روزنامه و دفتر مشاغل و حداقل سه حساب از دفتر کل به انتخاب خود را امضا و چنانچه در تحریر دفاتر تخلفی از آیین‌نامه تحریر دفاتر موضوع تبصره 2 ماده 95 قانون مالیات‌های مستقیم مشاهده گردد،مراتب را نیز در صورت مجلس منعکس نمایند. هیاتها باید صورت مجلس را به امضا مودی یا مدیر امور مالی یا حسابدار وی برسانند و در صورت عدم حضور و یا خودداری آنان از امضا، موضوع را در صورت مجلس قید نمایند.

ماده 6- هیاتها می‌توانند حسب تجویز احکام ماموریت خود کلیه دفاتر و اسناد و مدارک مالی مودیان را اعم از اینکه مربوط به سال مراجعه و یا سنوات قبل باشند، به منظور کسب اطلاعات لازم و ارایه آن به مراجع ذی صلاح مالیاتی،مورد رسیدگی قرار داده و در صورت لزوم از تمام یا برخی از آن‌ها تصویر و یا رونوشت تهیه و نیز در صورت عدم امکان رفع نیاز،در قبال ارایه رسید به مودی دفاتر و اسناد و مدارک سنوات قبل را به امور اجرایی ماده 181 قانون یاد شده یا اداره کل امور مالیاتی مربوط تحویل نمایند.در اجرای این ماده هیاتها باید اطلاعات مکتسبه به انضمام دفاتر و اسناد و مدارک اخذ شده را جداگانه صورت مجلس نموده و به امضای مودی یا مدیر امور مالی یا حسابدار وی برسانند و در صورت عدم حضور نامبردگان و یا خودداری از امضا موضوع را در صورت مجلس قید نموده،همراه با صورت مجلس به مقامات مربوط تسلیم نمایند. 

تبصره1- مراد از اسناد و مدارک مالی مذکور در متن این ماده،اسناد و مدارک مالی است،اعم از آنکه اسناد و مدارک یاد شده در قالب نوشته‌های کاغذی باشد و یا داده‌های الکترونیکی.

تبصره2- مسیولان موضوع ماده 4 این آیین‌نامه باید ترتیبی اتخاذ نمایند که اداره کل امور مالیاتی و یا امور اجرایی ماده 181 قانون یاد شده،در اسرع وقت دفاتر و اسناد و مدارک ماخوذه را بررسی و گزارش و صورت جلسات لازم را به منظور ضبط در پرونده مالیاتی مربوط تهیه نمایند به نحوی که دفاتر و اسناد دریافتی حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ دریافت،بوسیله اداره کل امور مالیاتی یا امور اجرایی ماده 181 قانون مذکور،در قبال اخذ رسید به مودی تحویل گردد.

تبصره3- با توجه به شرایط ویژه محل ماموریت،هیات اجرایی حسب مورد می‌تواند تن ها مودی،نماینده یا نمایندگان وی را در محل پذیرفته و سایر مستخدمین مودی را از دسترسی به اسناد و مدارک و رایانه ها منع نماید

تبصره4- در مواردی که اطلاعات حسابداری سال جاری و سنوات قبل مودی در رایانه تحت یک نرم افزار متمرکز باشد و هیات اجرایی نیاز به خروج رایانه مذکور جهت بررسی اطلاعات حسابداری سنوات قبل داشته باشد،مودی مکلف است اقدام لازم جهت تفکیک اطلاعات حسابداری سنوات قبل از سال جاری را در همان روز اجرای حکم به عمل آورد.

تبصره5- اعضای هیاتها مکلفند اطلاعات مالی مکتسبه از مودی مالیاتی را کاملا محرمانه تلقی و از افشای آن جز در نزد مراجع مالیاتی ذیربط اکیدا خودداری نمایند متخلفین از این امر،توسط رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور و به تجویز بند پ ماده 265 قانون مالیات‌های مستقیم برای تعقیب انتظامی وفق مفاد بند الف ماده 264 قانون مالیات‌های مستقیم، به دادستانی انتظامی مالیاتی معرفی خواهند شد.

 

ماده 7- چنانچه هنگام اجرای مقررات موضوع ماده 181 قانون یاد  شده  دفاتر  قانونی و یا اسناد و  مدارکی از سایر مودیان مالیاتی در محل ماموریت بدست آید ، هیات  اجرایی می‌تواند آن‌ها را نیز مورد رسیدگی قرار داده و جزییات کامل آن را به ادارات کل امور مالیاتی مذکور در ماده 4 این آیین‌نامه گزارش نمایند.

ماده 8- مودیان مالیاتی که برای نگهداری اطلاعات مالی مربوط به فعالیت‌های شغلی خود از ابزار و سیستم‌های حسابداری الکترونیکی استفاده می‌نمایند،مکلفند رمز ورود به رایانه و سخت افزارهای مربوط و همچنین دستورالعمل‌های نحوه کار با نرم افزارهای مالی مورد استفاده را در اختیار اعضای هیاتهای مراجعه کننده قرار دهند. در غیر این صورت مشمول حکم قسمت اخیر ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم می‌گردند.

ماده 9- چنانچه هیات اجرایی در روند رسیدگی و دسترسی به دفاتر و اسناد و مدارک و یا صورت جلسه تحویل آن‌ها و با سایر موارد دیگر، با مشکلات و یا اخلال در کار مواجه گردد، می‌تواند از اختیارات قانونی نماینده دادگستری همراه هیات حسب مورد بهره مند گردد.

ماده 10- صورت مجلس تنظیمی هیاتها باید حداقل متضمن نکات زیر باشد:

1- شماره و تاریخ حکم ماموریت و مرجع صدور آن;

2- تاریخ مراجعه هیات;

3- نام و مشخصات مودی; 

4- نشانی محل و ساعت مراجعه و خروج هیات برای اجرای ماده 181 قانون مذکور;

5- سال مالیاتی مربوط به بازدید دفاتر;

6- مشخصات دفاتر ارایه شده;

7- شماره و تاریخ آخرین ثبت با قید شماره صفحه و نوع دفاتر مربوط;

8- قید شماره صفحاتی که نانویس مانده یا بیش از حد مجاز سفید گذاشته شده است و با خط قرمز علامت گذاری شده است;

9- در صورت اجرای قسمت اخیر حکم تبصره ماده 181 قانون یاد شده مشخصات دفاتر و اسناد و مدارک سنوات قبل در صورت مجلس قید گردد.

10- نام و مشخصات و امضای اعضای هیات;

11- مشخصات مودی،نام مدیر عامل و صاحبان امضای مجاز،مدیر امور مالی یا حسابدار مربوط حسب مورد در خصوص اشخاص حقیقی و حقوقی

12- توضیحات لازم در موارد عدم ارایه دفاتر و خودداری مودی یا مدیر امور مالی یا حسابداری وی از امضا صورت جلسه

ماده 11- صورت مجلس موضوع مواد 5و6 این آیین‌نامه باید در چهار نسخه تنظیم و یک نسخه آن به مودی و نسخه دیگر در همان روز رسیدگی یا حداکثر روز بعد با گزارش اقدامات هیات به اداره کل امور مالیاتی یا امور اجرای ماده 181 قانون تسلیم گردد تا در دفتر مخصوص که برای ثبت این صورت جلسات اختصاص می‌یابد به ترتیب تاریخ ثبت نگهداری و یک نسخه از صورت مجلس ماده 5 این آیین‌نامه برای ضبط در پرونده مودی به اداره امور مالیاتی ذیربط و یک نسخه از صورت مجلس ماده 6 این آیین‌نامه به همراه رایانه ها، دفاتر و اسناد و مدارک به اداره کل امور مالیاتی ذیربط یا امور اجرای ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم تحویل گردد.

ماده 12- اداره امور مالیاتی یا ماموران رسیدگی کننده به پرونده مالیاتی مودی که مورد اجرای ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم قرار گرفته است،مکلفند در مواردی که مودی از ارایه دفاتر به هیات خودداری نموده، مراتب را به هیات بند(3) ماده(97) قانون جهت اعلان نظر هیات مزبور ارجاع نمایند.

ماده 13- ادارات کل امور مالیاتی می‌توانند در اجرای آیین‌نامه ماده 219 قانون مالیات‌های مستقیم گزارش‌ها و اطلاعات واصله در اجرای ماده 181 قانون مذکور را به یک یا گروهی از ماموران مالیاتی جهت اقدام محول نمایند.

ماده 14- به منظور پیگیری روند رسیدگی و تشخیص، ادارات کل امور مالیاتی موظفند هر سه ماه یکبار آخرین نتایج حاصله از رسیدگی به پرونده‌های مورد اجرای ماده 181 قانون مذکور را تا قطعیت آن و همچنین تصویری از گزارش‌ها و برگ های تشخیص قطعی، آرای هیات حل اختلاف و .... را به واحد سازمانی مربوط در ستاد که توسط رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور تعیین می‌گردد ارسال نمایند.

این آیین‌نامه مشتمل بر 14 ماده و 9 تبصره در اجرای مقررات ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1366/12/03با آخرین اصلاحات و الحاقات مصوب 1380/11/27 بنا به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به شماره 282/م مورخ 1388/04/22 در تاریخ 1388/05/19 به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی رسید، این آیین‌نامه جایگزین آیین‌نامه شماره 59896 مورخ 1374/10/22 می‌گردد.