بـسـمـه تـعـالـی
هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی
* شماره پــرونـــده : هـ ت/ 0200137 شماره دادنامه سیلور: 140231390002324183 تاریخ:1402/09/07
* شـاکــی : آقای محمدعلی اوجی
* طرف شکایت : نهاد ریاست جمهوری
* مـوضـوع شـکـایت و خـواستـه : ابطال آیین‌نامه اجرایی بند ق تبصره 6 ماده واحده قانون بودجه سال 1401 کل کشور از جهت خارج بودن از حدود اختیارات و مغایرت با قانون
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* شاکی دادخواستی به طرفیت نهاد ریاست جمهوری به خواسته ابطال آیین‌نامه اجرایی بند ق تبصره 2 ماده واحده قانون بودجه سال 1401 کل کشور از جهت خارج بودن از حدود اختیارات و مغایرت با قانون به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد :
تصویب‌نامه شماره 90348/ت 59942 هـ مورخ 1401/05/29
هیات وزیران در جلسه 1401/04/01به پیشنهاد شماره 37588/2 مورخ 1401/02/31 وزارت امور اقتصادی و دارایی (سازمان امور مالیاتی کشور) و به استناد بند (ق) تبصره (6) ماده واحده قانون بودجه سال 1401 کل کشور، آیین‌نامه اجرایی بند مذکور را به شرح زیر تصویب کرد:
آیین‌نامه اجرایی بند (ق) تبصره (6) ماده واحده قانون بودجه سال 1401 کل کشور
ماده 1ـ در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
1ـ قانون: قانون مالیات‌های مستقیم ـ مصوب 1366 ـ و اصلاحات بعدی آن.
2ـ سازمان: سازمان امور مالیاتی کشور.
3ـ دارایی‌های مشمول: واحدهای مسکونی (شامل کلیه ساختمان ها اعم از مستغلات، آپارتمان و ویلا) و باغ ویلاهای با ارزش روز (با احتساب عرصه و اعیان) بیشتر از یکصد و پنجاه میلیارد (000ر000ر000ر150) ریال.
4ـ اشخاص مشمول: کلیه اشخاص حقوقی و حقیقی که در ابتدای سال 1401، خود و افراد تحت تکفل شان، مالک دارایی‌های مشمول بوده اند.
5 ـ باغ ویلا: اماکنی که مطابق مجوز صادره به عنوان باغ شناخته شده و توسط شهرداری ها و دهیاری‌ها حسب مورد پروانه ساخت ویلا برای آن صادر شده است.
ماده 2ـ نرخ مالیات سالانه دارایی‌های مشمول (با احتساب عرصه و اعیان) موضوع این آیین‌نامه، نسبت به مازاد یکصد و پنجاه میلیارد (000ر000ر000ر150) ریال معادل دو دهم درصد (2/0 %) می‌باشد.
ماده 3ـ مالیات موضوع این آیین‌نامه، بر عهده شخصی است که در تاریخ 1401/01/01 مالک دارایی/ دارایی‌های مشمول بوده است.
ماده 4ـ وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و صنعت، معدن و تجارت، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و شهرداری ها در اجرای جز (3) بند (ق) تبصره (6) ماده واحده قانون بودجه سال 1401 کل کشور و سایر دستگاه‌های اجرایی از جمله وزارت کشور در اجرای ماده (169) مکرر قانون موظفند داده ها و اطلاعات مالکیت واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای مورد نیاز سازمان از قبیل مشخصات هویتی مالک یا مالکان و افراد تحت تکفل، نشانی اقامتگاه قانونی و شماره تماس (تلفن ثابت و همراه) و مشخصات ملک و تاریخ تملک آن را به نحوی که سازمان درخواست می‌کند از طریق برخط و تبادل اطلاعات الکترونیک (وب سرویس) ظرف (15) روز از تاریخ درخواست مذکور در اختیار سازمان قرار دهند.
ماده 5 ـ سازمان مکلف است ارزش روز دارایی‌های مشمول موضوع این آیین‌نامه را متناسب با ارزش روز مبنای محاسبه آخرین ارزش معاملاتی مصوب موضوع ماده (64) قانون برای هر شهر، بخش و روستاهای تابع با مدنظر قراردادن سایر شرایط از قبیل سن ساختمان و معماری و ارزش تاریخی تعیین نماید.
ماده 6 ـ در دارایی‌های مشمول مشاعی، ابتدا مالیات موضوع این آیین‌نامه برای کل دارایی محاسبه و سپس هر یک از مالکین به نسبت سهم مالکیت خود، مشمول پرداخت مالیات متعلق خواهند بود.
ماده 7ـ در محاسبه مالیات موضوع این آیین‌نامه، هر یک از دارایی‌های مشمول، یک مستغل محسوب و جداگانه مشمول مالیات می‌باشد.
تبصره1ـ ملاک تشخیص مالکیت دارایی‌های مشمول در تاریخ اجرای این آیین‌نامه، سند رسمی مالکیت و یا در صورت عدم وجود سند رسمی مالکیت، اسناد مثبته قابل احراز مالکیت می‌باشد.
تبصره2ـ در مورد دارایی‌های مشمول متعلق به سازندگان مسکن (اعم از حقیقی و حقوقی) که قبل از انتقال قطعی و طبق اسناد و مدارک مربوط به موجب قرارداد واگذار گردیده و یا می‌گردد، با خریدار مانند مالک رفتار خواهد شد.
ماده 8 ـ واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای در حال ساخت، مشمول این مالیات نمی باشند.
تبصره ـ واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای دارای پروانه ساختمانی، تا قبل از دریافت گواهی پایان کار و یا نصب یکی از انشعابات گاز، برق و آب، در حال ساخت محسوب می‌شوند و واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای فاقد پروانه ساختمانی، تا قبل از نصب درب و پنجره، در حال ساخت محسوب می‌شوند.
در مواردی که نصب یکی از انشعابات جدید ملاک پایان عملیات ساخت قرار می‌گیرد، در صورتی که فاصله نصب انشعاب جدید از تاریخ صدور پروانه ساختمان کمتر از دو سال باشد، ملاک در حال ساخت نبودن، گذشت دو سال از زمان صدور پروانه ساختمانی است.
ماده 9ـ سازمان موظف است پس از دریافت داده ها و اطلاعات واصله از مراجع مندرج در ماده (4) این آیین‌نامه، نسبت به تعیین دارایی‌های مشمول و ارزش به قیمت روز آن‌ها حداکثر تا پایان خرداد ماه سال 1401 اقدام و مراتب را به نحو مقتضی به اطلاع اشخاص مشمول برساند .
ماده 10ـ کلیه اشخاص مشمول مکلفند مالیات سالانه موضوع این آیین‌نامه را از طریق سازوکار مندرج در تبصره (1) ماده (12) این آیین‌نامه، حداکثر تا پایان بهمن ماه سال 1401 پرداخت نمایند
ماده 11ـ چنانچه اشخاص مشمول تا پایان بهمن ماه سال 1401 نسبت به پرداخت مالیات متعلقه اقدام ننمایند، سازمان می‌تواند با مطالبه سامانه‌ای (سیستمی) و از طریق عملیات اجرایی موضوع فصل نهم باب چهارم قانون، مالیات متعلق را وصول نماید.
ماده 12ـ ادارات ثبت اسناد و املاک و دفاتر اسناد رسمی مجاز به ثبت هرگونه نقل و انتقال از قبیل بیع قطعی، صلح و هبه، بدون احراز و اخذ گواهی پرداخت مالیات‌های نقل و انتقال قطعی و اجاره و مالیات موضوع این آیین‌نامه نمی باشند. متخلفین در پرداخت مالیات متعلق مسیولیت تضامنی دارند.
تبصره1ـ سازمان موظف است با طراحی سامانه‌ای، امکان مراجعه، مشاهده ارزش دارایی‌های مشمول و پرداخت مالیات و دریافت گواهی موضوع این آیین‌نامه را برای اشخاص مشمول فراهم نماید و تمهیدات لازم را به منظور دسترسی برخط ادارات ثبت اسناد و املاک و دفاتر اسناد رسمی به عمل آورد.
تبصره2ـ سازمان مکلف است پس از وصول مالیات متعلقه موضوع این آیین‌نامه، گواهی پرداخت مالیات بر دارایی سالانه دارایی‌های مشمول موضوع این آیین‌نامه را در سامانه مربوط صادر نماید.
ماده 13ـ چنانچه اشخاص مشمول، نسبت به ارزش دارایی مشمول، مالیات متعلقه یا اقدامات اجرایی موضوع ماده (11) این آیین‌نامه اعتراض داشته باشند، اعتراض آن‌ها قابل طرح و رسیدگی در هیات موضوع صدر ماده (216) قانون خواهد بود.
معاون اول رییس جمهور ـ محمد مخبر
*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت :
در فراز پایانی بند ق تبصره 6 ماده واحده قانون بودجه سال 1401 کل کشور مقرر شده که آیین‌نامه اجرایی مربوطه، حداکثر تا پایان خرداد ماه سال 1401 به تصویب هیات وزیران برسد. بنابراین اختیارات هیات وزیران برای تصویب آیین‌نامه اجرایی قانون موصوف در پایان خرداد ماه 1401 منقضی شده است و هیات وزیران در مورخ 1401/04/01 اختیار قانون برای تصویب آیین‌نامه اجرایی قانون موصوف را نداشته است. مضافا اینکه تاریخ تصویب آیین‌نامه اجرایی مورد شکایت با فراز پایانی بند ق تبصره 6 ماده واحد قانون بودجه سال 1401 کل کشور (که مقرر نموده تا پایان خرداد ماه سال 1401) مغایرت دارد. بنابراین ابطال آیین‌نامه مورد شکایت را هم از جهت خارج بودن از حدود اختیارات مرجع تصویب کننده و هم از جهت مغایرت با قانون خواستارم.
* خلاصه مدافعات طرف شکایت :
علیرغم ابلاغ اخطاریه قانونی، پاسخی از طرف شکایت واصل نشده است.
بسمه تعالی
با لحاظ عقیده ابرازی توسط قضات عضو هیات تخصصی مالیاتی بانکی در جلسه مورخ 1402/08/21 راجع به پرونده کلاسه هـ ت/ 0200137 با استعانت از درگاه خداوند متعال به شرح ذیل اقدام به انشا رای می‌نماید:
رای هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی دیوان عدالت اداری :
نظر به اینکه شکایت شاکی نسبت به ابطال آیین‌نامه اجرایی بند (ق) تبصره (6) ماده واحده قانون بودجه سال 1401 از این جهت بوده که در مهلت مندرج در قانون، هیات وزیران مقرره یاد شده را تصویب ننموده است که با لحاظ اینکه هیات عمومی دیوان عدالت اداری سابقا ابطال صرفا از این جهت را مورد تایید قرار نداده است و از طرفی با مداقه در مواد 1 لغایت 12 این آیین‌نامه و تبصره‌های مرتبط با این مواد و نیز قسمت ذیل ماده 13 آیین‌نامه، مخالفت و مغایرتی با قوانین و مقررات احراز نمی شود و آیین‌نامه موصوف در خصوص مطالبه مالیات از خانه‌های گران قیمت در موارد ذکر شده در راستای قانون بوده به استناد بند ب ماده 84 از قانون دیوان عدالت اداری رای به رد شکایت صادر می‌نماید. رای یاد شده ظرف بیست روز پس از صدور قابل اعتراض از سوی ریاست محترم دیوان یا ده نفر از قضات گرانقدر دیوان عدالت اداری می‌باشد.
محمد علی برومند زاده
رییس هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی
دیوان عدالت اداری