تصویب نامه درخصوص تعیین سند ملی راهبردی احیا بهسازی، نوسازی...

محیط زیست، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و ثبت اسناد و املاک کشور، رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، رییس شورای عالی استان‌ها، فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و شهردار تهران به نمایندگی از شهرداری‌های کلان شهرها تشکیل می‌شود که دبیرخانه آن در وزارت راه و شهرسازی (شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران) مستقر خواهد بود.

تبصره ـ ستادهای متناظر ستاد ملی در استان‌های کشور که در این تصویب‌نامه ستاد استانی نامیده می‌شود جهت تدوین، اولویت بندی و تایید طرح و برنامه‌های احیا بهسازی، نوسازی، ایجاد هماهنگی‌های بین بخشی، نظارت بر اجرای مصوبات و وظایف بخش‌های مرتبط، به ریاست استاندار و با عضویت شهردار شهر مرکز استان به نمایندگی از شهرداری‌های شهرهای استان و به دبیری مدیرکل راه و شهرسازی استان تشکیل می‌شود.

3ـ دستگاه‌های اجرایی موظفند پس از ابلاغ طرح‌های مصوب موضوع بند (ج) ماده (2) قانون حـمایت از احیا بهـسازی و نوسازی بافتهـای فرسوده و ناکـارآمد شـهری ـ مصوب1389ـ ، برنامه ها و اقدامات اجـرایی خود را در مناطق و بافت‌های اعلام شده به‌گونه‌ای ساماندهی نمایند تا سطح متوسط خدمات در آن مناطق با متوسط سطح خدمات شهر تا پایان سال 1404 برابری نماید.

تبصره ـ اعتبارات موردنیاز به منظور اجرای برنامه ها و طرح‌های احیا بهسازی و نوسازی محدوده ها و محله‌های هدف در بودجه سنواتی دستگاه‌های مربوط منظور و یا از محل ارایه خدمات به متقاضیان با رعایت قوانین و مقررات مربوط تامین می‌شود.

4ـ آیین‌نامه‌های نحوه فعالیت ستاد ملی و ستاد استانی ظرف سه ماه به پیشنهاد دبیرخانه ستاد ملی به تصویب ستاد ملی خواهد رسید. ستادهای استانی موظفند هر شش ماه گزارش عملکرد خود را تهیه و به دبیرخانه ارایه نمایند و ستاد ملی نیز سالانه عملکرد خود را به هیات وزیران ارایه نماید.

5 ـ دبیرخانه ستاد ملی گزارش تحلیلی از عملکرد دولت و شهرداری ها در راستای تحقق اهداف، راهبردها و سیاست‌های سند یادشده را به همراه پیشنهادات لازم در سال آخر برنامه‌های پنج ساله توسعه تهیه و پس از تایید ستاد ملی حسب مورد به مراجع مربوط ارایه می‌نماید.

6 ـ مفاد این تصویب‌نامه مانع اجرای وظایف قانونی دستگاه‌های اجرایی نخواهد بود و بندهای (1) و (2) تصویب‌نامه شماره 44833/ت29271هـ مورخ 1382/11/26 از زمان ابلاغ این تصویب‌نامه لغو می‌شود.

معاون اول رییس جمهور ـ اسحاق جهانگیری

مقدمه:

این سند مطابق ماده 16 قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری و با هدف جلب همکاری و مشارکت کلیه دستگاه‌های ذیربط در فرآیند بازآفرینی پایدار محدوده ها و محله‌های هدف برنامه‌های احیا، بهسازی و نوسازی شهری به منظور حفظ حقوق شهروندی، ارتقای کیفیت زندگی، بازیابی هویت شهری و اعمال حکمروایی محلی و در جهت راهبری، مدیریت یکپارچه و ایجاد وحدت رویه بین کلیه عوامل مرتبط در سطح ملی و محلی با رویکرد ضوابط شهرسازی معماری ایرانی ـ اسلامی توسط وزارت راه و شهرسازی (شرکت عمران و بهسازی شهری ایران) و با هماهنگی وزارت کشور، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و شورای عالی استان‌ها تهیه و به استناد اصل 138 قانون اساسی، به تصویب هیات محترم دولت رسیده است.

این سند مرجع تعاریف مشترک، اهداف، اصول، راهبردها و سیاست‌های دولت جمهوری اسلامی ایران در زمینه احیا، بهسازی و نوسازی شهری و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمـی و توانمنـدسازی ساکنان در قالب دو دسـته تدابیر پیشگیرانه و تدابیر مربوط به فرآیند بازآفـرینی پایدار محدوده ها و محله‌های هدف برنامـه های احیا، نوسازی و بهسازی شهری می‌باشد.

نظر به این که در اصول مختلف قانون اساسی و سند «چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در سال 1404»، دستیابی به عدالت اجتماعی مورد تاکید قرار گرفته و مبارزه با فقر و محرومیت از اولویت‌های دولت است، کم توجهی به سرنوشت بخشی از شهرنشینان کشور که از مسکن نامناسب، کمبود خدمات و زیرساخت‌های شهری و فقدان محیط اجتماعی سالم رنج می برند و با فقر نسبی و بیکاری گسترده مواجه هستند، فاقد هرگونه توجیه منطقی است. به همین دلیل دولت جمهوری اسلامی ایران گام‌های بلندی در جهت احیا ، بهسازی و نوسازی شهری برداشته است. تجارب بیش از یک دهه فعالیت مستمر در این حوزه نشان دهنده آن است که بدون توجه به علل پیدایش و گسترش نواحی نابسامان شهری و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه با تاکید بر اقدامات صرفا کالبدی در زمینه احیا ، بهسازی و نوسازی، نمی توان برای این مساله پیچیده راه حل ارایه داد.

از آن جا که احیا ، بهسازی و نوسازی شهری مستلزم اتخاذ سیاست‌های چندوجهی در حوزه عمران، خدمات و مسکن شهری و ارایه خدمات اجتماعی و اقتصادی به ساکنان این نواحی است، انجام این وظیفه به تن هایی از عهده یک دستگاه دولتی برنیامده و پیشبرد آن در مقیاس بزرگ و موثر، مستلزم تعهد مشترک و هماهنگ مجموعه دستگاه‌های دولتی و شهرداری ها در حوزه‌های ذیربط در سطوح ملی، استانی و محلی با همراهی و مشارکت مردم و فعالان غیردولتی و خصوصی می‌باشد. به همین جهت در این سند برقراری سازوکارهای مناسب به منظور ایجاد وحدت رویه، تضمین هماهنگی و همکاری دستگاه ها و نهادهای ذیربط مورد توجه قرار گرفته است.

دسترسی به سکونتگاه مناسب در شهر بدون دسترسی به زیرساخت ها و خدمات شهری مناسب و امنیت اجتماعی و شغلی امکان پذیر نیست. چنان چه ساکنان این نواحی سرمایه اجتماعی و اقتصادی خود را که همان روحیه همکاری اجتماعی، ابتکارهای شخصی، دارایی‌ها (زمین، حق سرقفلی و دارایی‌های نقدی و غیرنقدی) و... است، به میان نیاورند، اقدامات دستگاه‌های دولتی در این زمینه بی نتیجه خواهد ماند. از این رو، در این سند مشارکت اجتماعی و مالی مردم و بخش خصوصی به عنوان اصول محوری مورد تاکید قرار گرفته و اقدامات دستگاه‌های دولتی به بسترسازی (ابزارسازی، نهادسازی، ظرفیت سازی و توانمندسازی) براساس اولویت‌ها معطوف شده است.

با توجه به این که احیا ، بهسازی و نوسازی شهری امری چندبعدی و بین دستگاهی می‌باشد و این سند ماهیت فرابخشی ـ ملی و خصلت محلی دارد، افق زمانی سند نیز به تبع ماهیت راهبردی آن بلندمدت خواهدبود.

1ـ تعاریف:

1. احیا (باززنده سازی):

فرآیندی است، هدفمند از مجموعه اقدامات، به منظور حفاظت و ارتقا کیفی با حفظ اصالت و یکپارچگی در محدوده ها و محله‌های هدف.

2. بهسازی:

تقویت و توانبخشی دوباره و همه جانبه محدوده ها و محله‌های هدف با حداقل مداخله.

3. نوسازی:

فرآیندی است جامع نگر از منظر اقتصادی اجتماعی ـ فرهنگی و کالبدی، برای بازگرداندن شرایط مناسب زندگی برمبنای ارتباطاتی نو و به تعادلی پویا رساندن محدوده ها و محله‌های هدف.

4. بازآفرینی شهری:

فرآیند توسعه همه جانبه در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی به منظور ارتقای کیفیت زندگی در محدوده ها و محله‌های هدف در پیوند با باقی شهر.

5 . محدوده ها و محله‌های هدف:

محدوده‌هایی که به موجب طرح‌های مصوب احیا ، بهسازی و نوسازی مشمول برنامه‌های سامان دهی در این سند قرار می‌گیرند.

6 . سکونتگاه‌های غیررسمی:

محله ها و محدوده‌هایی که واجد مشخصات موضوع بند (2) سند سکونتگاه‌های غیررسمی خارج از ضوابط و قوانین در درون یا خارج از محدوده شهرها به صورت شتابزده ساخته شده است و دچار ضعف شدید خدمات و سرانه‌های شهری است و اغلب آن‌ها دارای مشکلات حقوقی مالکیت می‌باشد.

7. ساماندهی:

بازآفرینی محدوده ها و محله‌های هدف از طریق برنامه‌های باززنده سازی، احیا، بهسازی و نوسازی که منجر به توانمندسازی ساکنان و ارتقای شرایط کیفیت سکونت زیست و فعالیت در این سکونت‌گاه‌ها می‌شود.

8 . توانمندسازی:

افزایش توان اجتماعی ـ اقتصادی و فرهنگی ساکنان برای اداره زندگی خود و مشارکت در فرآیند ساماندهی محدوده ها و محله‌های هدف

9. توسعه درونی:

توسعه شهری است که با هدف دستیابی به توسعه موزون، متعادل و پایدار شهری با شناسایی و برنامه ریزی برای استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود توسعه در درون محدوده شهر بر اصل فراهم کردن شرایط زندگی سالم، ایمن و استاندارد و توانمندسازی ساکنان و ارتقای شرایط کیفی زندگی شهروندان استوار است.

10. محدوده تاریخی شهرها:

بخش یا بخش‌هایی از شهر که منعکس کننده ارزش‌های فرهنگی ـ تاریخی شهر بوده و از تعامل انسان و محیط پیرامون در طول تاریخ شکل گرفته و به لحاظ ویژگی‌های شکلی و ساختار متشکله قابل تمایز از سایر پهنه‌های شهری است (که در قالب محدوده‌های فرهنگی و تاریخی شهری توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تعیین می‌شوند).

1. طرح مساله:

محدوده‌های نیازمند احیا، بهسازی و نوسازی واقع در محدوده تاریخی شهرها، پهنه‌های نابسامان میانی شهرها که حاصل ساخت و ساز دهه های اخیر هستند، پهنه‌های شهری با پیشینه روستایی که در اثر گسترش بی رویه شهرها در عرصه کنونی شهر ادغام شده اند و سکونت‌گاه‌های غیررسمی که در محدوده شهرها قرار دارند، هدف برنامه‌های احیا، بهسازی و نوسازی شهری می‌باشد. که در آن‌ها عمدتا:

ـ درآمد سرانه ساکنان کمتر از میانگین شهر و نرخ بیکاری بالاتر از آن است؛

ـ واحدهای مسکونی کم دوام و تراکم نفر در واحد مسکونی بالاتر از میانگین شهری است و دچار مشکلات محیط زیستی بسیاری باشند؛

ـ میزان برخورداری و دسترسی ساکنان به خدمات شهری و وضعیت زیرساخت‌های شهری نامناسب است؛

ـ بالا بودن ناهنجاری های اجتماعی و زمینه بروز آن نسبت به میانگین شهری مشهود است؛

ـ هویت تاریخی و فرهنگی مورد بی توجهی قرار گرفته، شان و منزلت اجتماعی در این نواحی کاهش یافته و این مساله منجر به جایگزینی اقشار فرودست گردیده است.

روند کنونی نشانگر آن است که چنانچه تدابیر پیشگیرانه به کار بسته نشود سیاست ها و برنامه ها و اقدامات دولت و شهرداری ها در زمینه احیا، بهسازی و نوسازی شهری در مقیاس محدود، مقطعی و بدون توجه به ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی مساله صورت پذیرد، در بلند مدت شاهد رشد این نواحی و بغرنج شدن مسایل آن‌ها خواهیم بود.

مهمترین علل پیدایش وضعیت کنونی و گسترش نواحی نابسامان شهری کشور را می‌توان در سه گروه عوامل مرتبط زیر خلاصه نمود:

الف) روند رشد شتابان جمعیت شهری کشور طی پنج دهه اخیر و عقب ماندگی رشد اقتصاد ملی و عدالت توزیعی نسبت به این روند که موجب بالارفتن نرخ بیکاری در شهرها و فقر نسبی سه دهک اول درآمدی شده است.

ب) ناکارآمدی برخی از سیاست ها و برنامه‌های دولت، ناکارایی بازار املاک و مستغلات و بازارهای پولی و مالی کشور در پاسخ به تقاضای قشرهای کم درآمد و فقیر برای سکونت در شهرها و در نتیجه گرایش آن‌ها به اسکان غیررسمی و یا استقرار در نواحی نابسامان شهری.

پ) کم توجهی دستگاه‌های دولتی و مدیریت شهری به محدوده ها و محله‌های نابسامان شهری است با عدم چاره اندیشی به موقع برای برون رفت از دور باطل فقر اجتماعی ـ اقتصادی و فرسودگی کالبدی و تاکید بر ایجاد نواحی جدید شهری و وضع ضوابط و مقرراتی فراتر از توان مالی بخش‌هایی از جمعیت.

2. چشم انداز:

بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی و شرایط محیطی ساکنان محدوده ها و محله‌های هدف به نحوی که

● استانداردهای مسکن، سرانه فضاهای عمومی، خدمات شهری و زیرساخت‌های شهری در سطح میانگین شهر محیط بر آن‌ها محقق شده باشد.

● سمت و سوی تحول کالبدی و کارکردی در جهت بهبود و بهسازی و توسعه پایدار باشد.

● احساس امید و آسایش در خانواده ها به منظور بسیج توان های مادی و معنوی آنان و تلاش و پیشرفت به سوی آینده بهتر مشهود باشد.

3. اهداف کلان:

اهداف سند در دو حوزه پیشگیری و حل مسایل محدوده ها و محله‌های هدف عبارتند از:

1. پیش نگری و پیش گیری از گسترش محدوده ها و محله‌های نابسامان شهری از جنبه های اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی و کالبدی

2. تحقق ارتقای فرهنگ شهروندی، مشارکت و همکاری نهادهای محلی؛

3. ارتقای کیفیت، ایمنی و پایداری ساخت و ساز و برخورداری ساکنان از زیرساخت ها و خدمات مطلوب شهری؛

4. بهبود وضعیت اجتماعی ساکنان و ایجاد فرصت‌های اشتغال و درآمد برای آنان؛ با توجه به ظرفیت‌های توسعه‌ای محدوده ها و محله‌های هدف؛

5. حفاظت پایدار و احیای میراث فرهنگی، تاریخی و هویت فرهنگی شهرها.

6. تحقق سبک زندگی پایدار در اقدامات احیا، بهسازی و نوسازی شهری.

4. اصول هادی (راهنما):

احیا، بهسازی و نوسازی محدوده ها و محله‌های هدف این سند بر اصول راهنمای زیر استوار است:

1. تاکید بر سیاست‌های پیشگیرانه؛

2. تاکید بر توزیع متوازن جمعیت و فعالیت با رویکرد آمایشی و توسعه سرزمین با توجه به ظرفیت‌های توسعه پایدار درون شهرها.

3. بکارگیری رویکرد مشارکتی و تقاضا محور با حضور حداکثری مردم در انواع فعالیت‌های احیا، بهسازی و نوسازی محدوده ها و محله‌های هدف و اجتناب از رویکردهای یک سویه بالا به پایین؛

4. شناسایی، حفاظت و پاسداری از ارزش‌های موجود، حفظ هویت شهرها و تاکید بر توسعه درونی و پایدار اجتماعات ساکن؛

5. مشارکت موثر دولت و شهرداری ها در تامین و تخصیص بودجه لازم برای ارایه خدمات اجتماعی، خدمات شهری، توسعه و ارتقای زیرساخت‌های شهری (شبکه معابر، تاسیسات زیربنایی و روبنایی) و همچنین تجهیز و توسعه فضاهای عمومی محدوده ها و محله‌های هدف؛

6. رفع موانع سرمایه گذاری، برقراری نظام انگیزشی مالی، اعطای کمک‌های فنی و اعتباری، الگوسازی، برنامه ریزی برای اجرای پروژه‌های محرک توسعه و تهیه طرح‌های احیا، بهسازی و نوسازی به منظور ضابطه مند کردن اقدامات در این زمینه توسط دولت و شهرداری ها؛

7. ساخت مسکن متناسب با هویت شهری، محله‌ای و کالبدی در محدوده ها و محله‌های هدف، با حمایت دولت و شهرداری ها،

8. توجه به نقش محوری مدیریت شهری (شوراها، شهرداری ها و دهیاری‌های سراسر کشور) در زمینه برنامه ریزی و اجرای طرح‌های احیا، بهسازی و نوسازی؛

9. سرمایه گذاری در امر احیا، بهسازی و نوسازی ساختمان‌های مسکونی و غیرمسکونی انتفاعی بخش خصوصی و ساکنان و شاغلان محلی؛

10. تنظیم و اجرای برنامه‌های توسعه اجتماع محلی، بهبود معیشت ساکنان و حل مسایل اجتماعی به موازات احیا، بهسازی و نوسازی کالبدی محدوده ها و محله‌های هدف؛

11. حفظ و ارتقای هویت فرهنگی و سرمایه اجتماعی محدوده ها و محله‌های هدف با رویکرد ایجاد حس تعلق مکانی و همبستگی جمعی و در نتیجه مشارکت موثر ساکنان

12. سهیم شدن ساکنین محلی در صرفه ها و ارزش افزوده های ایجاد شده در فرآیند احیا، بهسازی و نوسازی شهری.

13. اجتناب از مداخله دولت، شهرداری ها و سازمان‌های وابسته به آن‌ها در محدوده ها و محله‌های هدف به قصد صرف کسب درآمد.

14. اجتناب از مداخلاتی که منجر به جابه‌جایی گسترده ساکنان محدوده ها و محله‌های هدف گردد.

5. راهبردها:

به منظور پیشگیری از تشکیل و گسترش نواحی نابسامان شهری، احیا، بهسازی و نوسازی این نواحی و تحقق چشم انداز موردنظر، راهبردهای زیر اتخاذ و به مورد اجرا گذاشته می‌شود:

1. انجام اقدامات مربوط به حوزه احیا، بهسازی و نوسازی در چارچوب نظام هماهنگ سیاستگذاری توسعه شهرها با اولویت بخشی به سیاست توسعه درونی

2. رفع شکست بازار زمین و مستغلات و بازار سرمایه در پاسخ به تقاضای اسکان قشرهای کم درآمد شهری؛

3. تهیه طرح ها و تنظیم برنامه‌های احیا، (باز زنده سازی) بهسازی و نوسازی براساس تقاضای واقعی ساکنان و به فراخور ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی هر یک از محدوده ها و محله‌های هدف به منظور بهبود کیفیت زندگی، تقویت و ارتقای هویت محله ها و محدوده ها؛

4. جلب مشارکت ساکنان و شاغلان محدوده ها و محله‌های هدف در زمینه احیا، بهسازی و نوسازی؛

5. خرید زمین در محدوده ها و محله‌های هدف، به استثنای کاربری‌های مصوب عمومی و خدماتی با اولویت به ترتیب توسط بخش خصوصی، شهرداری ها و دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری.

6. بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی و شرایط محیطی ساکنان محدوده ها و محله‌های هدف؛

7. شناسایی، حفظ، تقویت و بهره گیری از ظرفیت ها و قابلیت‌های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و محیطی اماکن و محدوده‌های تاریخی ـ فرهنگی شهرها در جهت احیا، بهسازی و نوسازی محدوده ها و محله‌های هدف

8. تنظیم نظام تامین مالی مناسب برای تحقق طرح ها و برنامه‌های احیا، بهسازی و نوسازی محدوده ها و محله‌های هدف.

6. سیاست ها:

سیاست‌هایی که به منظور اجرای هر یک از راهبردها و تحقق اهداف مورد نظر اعمال خواهد شد به تفکیک هر راهبرد به شرح زیر است:

راهبرد1ـ انجام اقدامات مربوط به حوزه احیا، بهسازی و نوسازی در چارچوب نظام هماهنگ در سیاستگذاری توسعه شهرها با اولویت بخشی به سیاست توسعه درونی

1ـ ایجاد بسترهای نهادی و قانونی مناسب به منظور مدیریت محدوده ها و محله‌های هدف در ذیل مدیریت یکپارچه شهری کشور؛

2ـ تاکید بر توسعه درونی از طریق شناسایی ظرفیت‌های موجود درون محدوده شهرها و پرهیز از گسترش بی رویه شهرها که موجب تخریب منابع طبیعی و آثار ناگوار زیست محیطی می‌شود؛

3ـ بهره گیری از اراضی ناکارآمد، ناهمگون و متخلخل واقع در محدوده شهرها به مثابه اراضی ذخیره برنامه‌های احیا، بهسازی و نوسازی شهری در چارچوب طرح‌های توسعه شهری.

4ـ توجه به برنامه‌های فقرزدایی و ایجاد پیوند بین توسعه کالبدی و اقتصادی ـ اجتماعی شهرها در چارچوب برنامه‌های راهبردی توسعه شهرها؛

5 ـ تامین فضای زندگی در استطاعت مالی خانوارهای کم درآمد از طریق توجه به الگوهای سکونت با اولویت تامین پارکینگ موردنیاز و رعایت حد نصاب تفکیک زمین در تهیه و اجرای طرح‌های توسعه و عمران شهری

6 ـ توانمندسازی و ظرفیت سازی در شهرداری ها و شوراهای اسلامی شهرها (از منظر بودجه ریزی مالی، نیروی انسانی، ساختار تشکیلات و نهادسازی) به منظور بهبود خدمات رسانی و عمران شهری در محدوده ها و محله‌های هدف؛

7ـ ساده و شفاف سازی مقررات و مراحل صدور مجوز ساخت و ساز؛

8 ـ تاکید بر اجرای کامل و دقیق مقررات ملی ساختمان با هدف استحکام بخشی (ساخت و ساز) و مقاوم سازی (ساختمان‌های موجود) در برابر زلزله در محدوده ها و محله‌های هدف؛

9ـ شناسایی و بهره گیری از ظرفیت‌های کالبدی موجود در ایجاد کاربری‌های موردنیاز با استفاده از بسته‌های حمایتی و تشویقی.

10ـ تنظیم پیش نویس راهنمای ضوابط طراحی و استفاده از مصالح ساختمانی مناسب، با توجه به ویژگی‌های اقلیمی و شهرسازی و معماری محله ها و محدوده‌های هدف هر استان توسط اداره کل راه و شهرسازی مربوط و پیشنهاد آن به مرجع قانونی تنظیم مقررات ملی ساختمان برای سیر مراحل تایید و اجرا.

راهبرد2ـ رفع شکست بازار زمین و مستغلات شهری و بازار سرمایه در پاسخ به تقاضای اسکان اقشار کم درآمد شهری

1ـ تاکید بر اجرای به موقع طرح‌های آماده سازی زمین در محدوده شهرها به منظور عرضه زمین شهری به تناسب تقاضا و در استطاعت مردم؛

2ـ تهیه و تنظیم برنامه‌های مسکن ارزان قیمت با کیفیت مناسب توسط وزارت راه و شهرسازی و بسترسازی اجرای آن‌ها با استفاده از تجربیات گذشته و استفاده از ظرفیت شهرداری ها، تعاونی ها، بخش خصوصی، نهادهای محلی و خیرین در چارچوب قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن؛

3ـ تشویق و ترویج استفاده از فناوری‌های نوین ساختمانی به منظور ساخت سریع، ارزان و استاندارد واحدهای مسکونی دراستطاعت گروه‌های کم درآمد؛

4ـ ایجاد ساز و کار مناسب ارایه خدمات فنی و مشاوره‌ای لازم به ساکنان محدوده ها و محله‌های هدف به منظور ارتقای کیفی ساخت و ساز در فرایند احیا، بهسازی و نوسازی واحدهای مسکونی آن‌ها؛

5 ـ اتخاذ تدابیر لازم به منظور حمایت و تشویق انبوه سازان به تولید مسکن در محدوده ها و محله‌های هدف

راهبرد3ـ تهیه طرح ها و برنامه‌های احیا، بهسازی و نوسازی براساس تقاضای واقعی ساکنان و به فراخور ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به منظور بهبود کیفیت زندگی، تقویت و ارتقای هویت محدوده ها و محله‌های هدف

1ـ اجتناب از برنامه ریزی و طراحی مداخلات گسترده‌ای که منجر به از هم گسیختگی بافت کالبدی، اجتماعی و اقتصادی محلات و جابجایی گسترده ساکنان در طرح‌های احیا، بهسازی و نوسازی؛

2ـ سیاست گذاری و برنامه ریزی برای محدوده ها و محله‌های هدف با رویکرد شهرنگر؛

3ـ احصای نیازهای ساکنان براساس تقاضای واقعی و اولویت بندی آن‌ها با رویکرد برنامه ریزی مشارکتی؛

4ـ پیش بینی برنامه‌های تجمیع و تفکیک مجدد پلاک‌های ثبتی حسب مورد به منظور رفع مشکل ریزدانگی و ایجاد انگیزه تجدید ساخت در مقیاس بلوک شهری با حفظ هویت و منافع اجتماع محلی در محدوده ها و محله‌های هدف؛

5 ـ برنامه ریزی برای رفع مشکل نفوذناپذیری، از طریق ساماندهی شبکه معابر با رعایت ضوابط مربوط و کمترین تخریب کالبدی.

6 ـ پیش بینی تدابیر لازم در برنامه ها و طرح‌های احیا، بهسازی و نوسازی برای جلب رضایت و اسکان موقت ساکنین محدوده ها و محله‌هایی که تخریب و تجدید بنای ساختمان‌های همجوار در آن‌ها ضروری بوده و امکان سکونت را از ساکنین آن‌ها سلب نماید.

7ـ رعایت الزامات تولید فضاهای مسکونی جدید در اجرای طرح‌های احیا بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در حد استطاعت مالکان و مستاجران ساکن در محدوده ها و محله‌های هدف قبل از اجرای طرح بر مبنای اسناد طرح‌های بالادستی.

8 ـ به کارگیری فناوری ها و شیوه ها و تجهیزات نوین و حسب مورد پیشنهاد استفاده از کاربر ی های سیال و ترکیبی به منظور جلوگیری از تعریض های بی ضابطه در محدوده ها و محله‌های هدف،

9ـ حفظ منظر شهری و جلوگیری از آلودگی بصری با استفاده از المان های محیطی بومی و منطقه‌ای.

راهبرد4ـ جلب مشارکت ساکنان و شاغلان محدوده ها و محله‌های هدف در زمینه احیا، بهسازی و نوسازی شهری

1ـ تسهیل شکل گیری شوراهای محله، سازمان‌های مردم نهاد، دفاتر خدمات نوسازی و تعاونی ها و سایر نهادهای تسهیل گر توسط شوراهای اسلامی شهرها.

2ـ برگزاری برنامه‌های آموزشی، به منظور ارتقای فرهنگ شهروندی و جلب همکاری اجتماعات ساکن در محل، توسط سازمان مجری و نهادهای محلی با حمایت شهرداری؛

3ـ رعایت اولویت محدوده ها و محله‌های هدف در تخصیص منابع دولتی جهت تامین زیرساخت ها و خدمات پایه شهری با رویکرد محرک توسعه

4ـ حمایت از تشکیل تعاونی مالکان مستغلات در آن دسته از بلوک‌های شهری که نیازمند تجمیع و تنظیم مجدد زمین است. به نحوی که تعاونی‌های مذکور نماینده مالکان برای تجمیع، قطعه بندی و تنظیم مجدد اراضی در مراجع قانونی مربوط از جمله ادارات ثبت اسناد و املاک باشند.

5 ـ اولویت دهی به اجرای پروژه‌های تشکل‌های مردمی ـ محلی با تاکید بر تعاونی ها و استفاده از ظرفیت‌های قانون تشکیل تعاونی‌های توسعه و عمران شهرستانی.

راهبرد5 ـ تسهیل سرمایه گذاری و ایجاد نظام انگیزشی مناسب به منظور تشویق سرمایه گذاری بخش خصوصی از جمله ساکنان و مالکان مستغلات در محدوده ها و محلات هدف

1ـ تسهیل در واگذاری اراضی دولتی برای کاربری‌های عمومی (آموزشی، ورزشی، بهداشتی و فرهنگی) در محدوده ها و محله‌های هدف از طریق راهکارهایی نظیر فروش قسطی یا اجاره به شرط تملیک

2ـ فراهم ساختن زمینه لازم به منظور اعطای تسهیلات بانکی ارزان قیمت و تخفیف در عوارض صدور پروانه حسب مورد برای ساکنین و سازندگان واحدهای مسکونی، تجاری، اداری، خدماتی و خریداران آن در چارچوب قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن و سایر قوانین و مقررات مربوط.

3ـ تسهیل در صدور اسناد مالکیت جدید توسط ادارات ثبت اسناد و املاک شهرستان با استفاده از ماده (10) قانون.

4ـ حمایت از ایجاد سامانه اطلاع رسانی عمومی و به روز طرح‌های جامع و تفصیلی و طرح‌های احیا، بهسازی و نوسازی شهری با لحاظ آخرین تغییرات و ضوابط ساخت و ساز مصوب، توسط شهرداری ها در محدوده ها و محله‌های هدف.

5 ـ اجتناب شهرداری ها و دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری از خرید املاک و اراضی در محدوده ها و محله‌های هدف (به استثنای کاربری‌های مصوب عمومی و خدماتی) در صورت وجود متقاضی بخش خصوصی برای خرید زمین.

راهبرد6 ـ بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی و شرایط محیطی ساکنان محدوده ها و محله‌های هدف

1ـ تهیه برنامه‌های ویژه جهت تامین خدمات آموزش عمومی، بهداشتی، درمانی و ایجاد تاسیسات تفریحی، توسط دستگاه‌های مربوط و ارایه برای تصویب به ستاد شهرستانی و استانی؛

2ـ توسعه آموزش‌های فنی حرفه‌ای، مهارت‌های پایه و ایجاد اشتغالات خرد و پایدار به منظور تقویت بنیه اقتصادی خانوارهای ساکن؛

3ـ تهیه بانک اطلاعاتی یکپارچه بیکاران جویای کار ساکن در محدوده ها و محله‌های هدف توسط دستگاه مربوط به منظور تسهیل در یافتن شغل مناسب برای متقاضیان.

4ـ حمایت از مشارکت و تجمیع سرمایه خرد ساکنین از طریق نهادهای مالی قانونی به منظور ایجاد اشتغال و بازسازی، بهسازی و نوسازی مسکن در محدوده ها و محله‌های هدف

راهبرد7ـ شناسایی، حفظ، تقویت و بهره گیری از ظرفیت ها و قابلیت‌های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و محیطی اماکن و محدوده‌های تاریخی ـ فرهنگی شهرها در احیا، بهسازی و نوسازی محدوده ها و محله‌های هدف

1ـ در عرصه ها و محدوده‌های فرهنگی و تاریخی مصوب سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در هر شهر/منطقه نظام نامه ویژه نحوه مداخله (کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، محیطی و ....) و نظارت، با رویکرد صیانت از میراث تاریخی فرهنگی و ارتقای کیفیت زندگی ساکنین این نواحی، توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و با همکاری وزارت راه و شهرسازی و شهرداری مربوط بر مبنای «ضوابط مصوب حفاظت از بافت‌های تاریخی کشور» تهیه می‌شود. این نظام نامه به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران خواهد رسید؛

2ـ درآمیختن طراحی شهری با تجدید حیات شهری در عرصه‌های تاریخی و فرهنگی با رویکرد حفظ هویت کالبدی محیطی این عرصه ها و تاثیرگذاری آن‌ها در سایر عناصر شهری همزمان با احراز کارکردهای نوین شهری؛

3ـ حمایت از جاذبه‌های گردشگری و تاریخی محدوده ها و محله‌های هدف با رویکرد تجدید حیات اجتماعی، اقتصادی و بهبود وضعیت کالبدی فضاهای عمومی آن‌ها از طریق تقویت سرمایه گذاری و تعیین کاربری‌های متناسب با رعایت قوانین و مقررات مربوط.

4ـ اجتناب از مداخلات کالبدی گسترده و تاکید بر حفاظت از وحدت نظام ساختاری کالبدی و اجتماعی با رویکرد بازیابی هویت ناشی از خاطره مشترک اجتماعی، حفظ تراکم متناسب و بهینه جمعیتی و حفظ و احیای مرکز محلات با مشارکت ساکنان محدوده ها و محله‌های هدف؛

5 ـ تجدید حیات اقتصادی عرصه‌های فرهنگی و تاریخی محدوده ها و محله‌های هدف از طریق باز تعریف نقش و کارکرد آن‌ها با توجه به نیازهای اقتصاد شهری؛

6 ـ برنامه ریزی حفاظت و احیای تک بناها، مجموعه ها، محدوده ها و عرصه‌های تاریخی محدوده ها و محله‌های هدف و عناصر بلافصل و هم پیوند آن با تاکید بر یکپارچه سازی ساختار اقتصادی این نواحی با ساختار توسعه اقتصادی شهر

راهبرد8 ـ تنظیم نظام تامین مالی مناسب برای تحقق طرح ها و برنامه‌های احیا، بهسازی و نوسازی شهری محدوده ها و محله‌های هدف

1ـ پیش بینی هزینه عمران شهری در محدوده ها و محله‌های هدف در ردیف خاصی از بودجه سرمایه‌ای شهرداری ها و تامین آن از محل عوارض نوسازی، عوارض پذیره و سایر عوارض؛

2ـ ایجاد ردیف بودجه‌ای مستقل در قوانین بودجه سنواتی برابر ماده (13) قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری ـ مصوب 1389ـ برای عمران شهری در محدوده ها و محله‌های هدف؛

3ـ استفاده از منابع حاصل از درآمدهای مالیاتی و پیشنهاد اصلاح قوانین و مقررات مربوط.

4ـ انتشار اوراق مشارکت و استفاده از سایر ابزارهای مالی قانونی.

5 ـ استفاده از ظرفیت نهادهای مالی قانونی.