شماره: 745
تاریخ: 1399/01/09
ضوابط اجرایی موضوع ماده 172 قانون مالیاتهای مستقیم
ضوابط اجرایی موضوع ماده 172 قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی 1394/04/31 به شرح ذیل اصلاح و ابلاغ میگردد:
1- وجوهی که به حساب‌های تعیین شده از طرف دولت به منظور بازسازی و یا کمک و نظایر آن به صورت بلاعوض پرداخت می‌شود، با تسلیم قبض بانکی به اداره امور مالیاتی ذیربط از درآمد مشمول مالیات عملکرد سال پرداخت و از منبع مالیاتی که مودی انتخاب خواهد کرد، کسر میگردد.
2- صددرصد (%100) وجوهی که توسط مودیان مالیاتی به منظور مصرف در امور مشروحه زیر به حساب‌های خاصی که در تهران از طرف وزارت یا سازمان ذیربط و در استان‌ها از طرف ادارات کل یا سازمان‌های مربوط و در مورد دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی توسط روسای آن‌ها افتتاح میگردد، واریز می‌شود، از در آمد مشمول مالیات عملکرد سال پرداخت و از منبع مالیاتی که مودی انتخاب خواهد کرد، کسر خواهد شد. برداشت از حساب‌های فوق با امضا مشترک بالاترین مقام مسیول دستگاه حسب مورد، ذیحساب یا مدیر مالی و در خصوص دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، بالاترین مقام مسیول و مدیر مالی مربوط صورت می‌پذیرد و دستگاه دریافت کننده مکلف است صورت کمک‌های دریافتی خود در هر سال را حداکثر تا آخر تیر ماه سال بعد به اداره کل امور مالیاتی ذیربط تسلیم نماید.
موارد مصرف وجوه واریزی یاد شده عبارتند از: تعمیر، تجهیز، احداث یا تکمیل آن دسته از مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی و مراکز بهداشتی و درمانی و یا اردوگاه‌های تربیتی و آسایشگاه ها، مراکز بهزیستی و کتابخانه ها و مراکز فرهنگی و هنری که بودجه آن‌ها به وسیله دولت تامین می‌شود.
کلیه وجوه پرداختی یا کمک‌های غیرنقدی بلاعوض اشخاص، شرکت ها و موسسات به بنیادهای حامیان در دانشگاه‌ها، موسسات آموزش عالی، پژوهشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری که به منظور تعمیر، تجهیز، احداث، یا تکمیل بناها و تاسیسات و کلیه امور پژوهشی، فناوری و فرهنگی موسسات فوق پرداخت شده و به تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسیده باشد[1].
تبصره- کمک‌های نقدی و غیرنقدی اشخاص بابت ساخت بیمارستان، مراکز بهداشتی، درمانی و تامین امکانات و تجهیزات مورد نیاز آن‌ها که در محدوده اراضی دانشگاه‌های علوم پزشکی دولتی واقع و مالکیت آن‌ها نیز متعلق به دانشگاه‌های مذکور می‌باشد، در مورد کمک‌های نقدی با تایید ذیحساب و بالاترین مقام دانشگاه و در مورد کمک‌های غیرنقدی پس از ارزیابی کارشناس رسمی با تایید اشخاص اخیرالذکر از درآمد مشمول مالیات عملکرد سال پرداخت منبعی که مودی انتخاب خواهد کرد، قابل کسر می‌باشد.
3- وجوهی که جهت بهداشت و درمان و بهزیستی بیماران به انجمن حمایت از بیماران کلیوی، بنیاد امور بیماری‌های خاص، موسسه خیریه حمایت از کودکان مبتلا به سرطان، کانون بهبود و پرورش هموفیلیان ایران، انجمن امداد به بیماران سرطانی ایران (انجمن امداد ایران)، انجمن حمایت از بیماران سرطانی یزد، موسسه غیر دولتی خیریه یاوران مهدی موعود برای ساخت بیمارستان مهدی کلینیک متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران[2]، موسسه خیریه حضرت زینب(س) در منطقه آزاد کیش تا زمان اتمام ساخت و بهره‌برداری[3]، موسسه انجمن خیریه اتیسم ایران، بنیاد نیکوکاری خدام الحسین(ع)، مجتمع فرهنگی تربیتی بقیه الله(عج)، انجمن مددکاری امام زمان(عج)، موسسه خیریه مددکاری امام زمان(عج)-تهران، موسسه انوار آفتاب کوثر جمیل، قرارگاه‌های مردمی بسیج خاتم‌الانبیا، قرارگاه‌های مردمی بسیج امام حسن مجتبی(ع)، موسسه فرهنگی هنری یاوران فرهنگ و پیشرفت، بنیاد جهادی مهرالرضا(ع) و موسسه مطالعات راهبردی تعلیم و تربیت برهان[4]، موسسه فرهنگی و پژوهشی خانه انقلاب اسلامی[5] موسسه مجمع خیرین بهداشت و سلامت امام هادی (ع) استان اصفهان، موسسه غیرتجاری خیریه حمایت از بیماران پوستی خاص(خانه ای بی)، انجمن حمایت از بیماران پارکینسونی نسیم مهر، انجمن حمایت از بیماران خاص امام علی(ع) شهرستان قدس، انجمن خیریه چهارده معصوم(ع)[6]، موسسه تحقیقات، آموزش و پیشگیری سرطان، انجمن خیریه حمایت از بیماران سرطان آذربایجان غربی[7]، که مورد تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشند و آسایشگاه خیریه کهریزک، پژوهشکده رویان و وجوهی که به حساب موسسه خیریه و عام‌المنفعه دارالاکرام حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام در جهت شناسایی، بورسیه و ارایه خدمات مختلف و نگه داشت دانش آموزان بازمانده از تحصیل و یا در شرف ترک تحصیل پرداخت می‌شود[8]، بنیاد خیریه سپهر، موسسه بنیاد خیریه روشنای امید ایرانیان[9]، ستاد مردمی رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند(ستاد دیه کشور)، بنیاد زینب کبری(س)، موسسه خیریه ایتام و مستمندان امام حسن مجتبی(ع)، خیریه بهشت امام رضا(ع)، مجتمع نیکوکاری رعد، موسسه نیکوکاری کاشانی مهر کاشان، جمعیت طلوع بی نشان ها، انجمن اهدای عضو ایرانیان، انجمن خیریه حمایت از بیماران مبتلا به سرطان استان زنجان(مهرانه)، انجمن حمایت از بیماران سرطانی دزفول، بنیاد قلب فارس، مجمع خیرین سلامت کشور، موسسه خیریه حمایت از بیماران مبتلا به سرطان نور، انجمن مولتیپل اسکلروز ام اس ایران[10]، موسسه خیریه راه ایمان مهر، موسسه خیریه زنجیره امید و جامعه خیرین مدرسه ساز[11]، کلیه وجوهی که بابت طرح توسعه بیمارستان امیراعلم توسط افراد حقیقی، حقوقی غیر دولتی و خیرین هزینه میگردد پس از تایید مدیر مالی و ریاست محترم دانشگاه علوم پزشکی تهران[12]، «موسسه خیریه محبان الزهرا(س)- نورا»[13]«بنیاد خیریه آبشار عاطفه ها»[14] پرداخت می‌شود، مشروط به رعایت موارد ذیل از درآمد مشمول مالیات عملکرد سال پرداخت و از منبع مالیاتی منتخب مودی کسر می‌شود.
3-1- کمک‌های نقدی مودیان به اشخاص موضوع این بند حداکثر تا بیست درصد (%20) درآمد مشمول مالیات منبع مالیاتی انتخاب شده توسط مودی، قابل کسر از در آمد مشمول مالیات عملکرد سال پرداخت او خواهد بود.
3-2- موسسات یاد شده (دریافت کننده کمک) مکلفند فهرست وجوه دریافتی هر ماه را تا پایان ماه بعد به اداره کل امور مالیاتی مربوط اعلام و وجوه دریافتی را بر اساس نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به مصرف بهداشت و درمان و بهزیستی بیماران مستمند و تهیه وسایل پزشکی مورد نیاز برسانند و تاییدیه صادره از وزارت مذکور در مورد صحت مصرف وجوه دریافتی هر سال را تا پایان تیر ماه سال بعد به اداره کل امور مالیاتی مربوط تسلیم نمایند و سازمان مورد نظر نیز موظف به بررسی موارد مصرف می‌باشد.
3-3- در صورت عدم مصرف وجوه و یا کمک‌های غیر نقدی بلاعوض دریافتی از اشخاص حقیقی یا حقوقی جهت مصرف در موارد مصرح در این بند (بند 3) توسط موسسات دریافت کننده وجوه و یا کمک‌ها و همچنین عدم ارایه مدارک و مستندات مربوط به چگونگی و نحوه مصرف وجوه به سازمان امور مالیاتی کشور، امکان برخورداری از تسهیلات مقرر در ماده 172 قانون مالیاتهای مستقیم برای اینگونه مودیان (اشخاص حقیقی و حقوقی) نسبت به پرداخت وجوه یا کمک‌های غیر نقدی مذکور میسر نخواهد بود[15].
4- کمک‌های اعطایی غیر نقدی جهت انجام امور مذکور در بند های 2 و 3 از درآمد مشمول مالیات عملکرد سال اعطا کسر خواهد شد.
5- در صورتی که اموال منقول یا غیر منقول یا منافع اموال به عنوان کمک‌های غیر نقدی به موسسات مذکور در بندهای 2 و 3 اعطا گردد، ارزش اموال غیر منقول طبق نظر کارشناس رسمی دادگستری به تاریخ انتقال، تقویم و در مورد انتقال اموال منقول مبنای محاسبه قیمت روز اعطا آن‌ها خواهد بود. در صورتی که نسبت به مورد اخیر بین ادارات کل امور مالیاتی و اعطا کنندگان راجع به میزان قیمت اختلاف بروز نماید، مرجع رسیدگی به اختلاف، هیات حل اختلاف مالیاتی خواهد بود که رای آن قطعی و لازم‌الاجرا بوده و در سایر مراجع مالیاتی قابل طرح نخواهد بود[16].
6- ادارات امور مالیاتی با دریافت اصل قبوض بانکی پرداخت وجوه و یا اصل گواهینامه و یا اسناد تحویل کمک‌های غیرنقدی و ضبط آن در پرونده مالیاتی مربوط (در مورد وجوه موضوع بند 3 این ضابطه با کسب تاییدیه از مرجع ناظر ذیربط) نسبت به کسر مبالغ پرداختی یا ارزش کمک‌های غیر نقدی از در آمد مشمول مالیات عملکرد سال پرداخت یا اعطا کمک از منبع منتخب مودی اقدام خواهند نمود.
7- در صورت عدم رعایت جز های (2-3) و (3-3) توسط موسسات مذکور در بند 3 و هم چنین موسساتی که به فهرست اضافه می‌شوند، نسبت به ارایه فهرست وجوه دریافتی، موارد مصرف و اخذ تاییدیه لازم خودداری نموده و اقدام نکنند و یا اقدام به مصرف خارج از اهداف تعیین شده اولیه برای قرار گرفتن در فهرست موضوع بند 3 موسسات موصوف نمایند، با اعلام سازمان امور مالیاتی کشور از فهرست بند مذکور حذف و تا 3 سال امکان درج مجدد در فهرست مربوطه را نخواهند داشت. فهرست اشخاص حذف شده از بند مزبور هر سال توسط سازمان امور مالیاتی کشور اعلام میگردد.
8- اصلاحات به عمل آمده در این ضوابط اجرایی از تاریخ 1399/01/01 لازم‌الاجرا می‌باشد.
فرهاد دژپسند- وزیر امور اقتصادی و دارایی
سعید نمکی- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
منصور غلامی- وزیر علوم، تحقیقات و فن آوری
محسن حاجی میرزایی- وزیر آموزش و پرورش
[1]. به موجب بخشنامه شماره 200/1401/50 مورخ 1401/10/01، عبارت «کلیه وجوه پرداختی یا کمک‌های غیرنقدی بلاعوض اشخاص، شرکت ها و موسسات به بنیادهای حامیان در دانشگاه‌ها، موسسات آموزش عالی، پژوهشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری که به منظور تعمیر، تجهیز، احداث، یا تکمیل بناها و تاسیسات و کلیه امور پژوهشی، فناوری و فرهنگی موسسات فوق پرداخت شده و به تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسیده باشد» به بند 2 ضوابط اجرایی ماده 172 الحاق شد.
[2]. به موجب نامه شماره 140607 مورخ 1399/09/16 موضوع اصلاحیه ضوابط اجرایی ماده 172 ق.م.م اصلاحی1380/11/27 پیوست بخشنامه 210/99/78 مورخ 1399/10/27، در بند 3 ضوابط اجرایی یاد شده، عبارت «موسسه غیر دولتی خیریه یاوران مهدی موعود برای ساخت بیمارستان مهدی کلینیک متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران» جایگزین عبارت موسسه غیر دولتی خیریه یاوران مهدی موعود برای ساخت بیمارستان مهدی» شد.
[3]. به موجب نامه شماره 2/22265 مورخ 1400/02/18 موضوع اصلاحیه ضوابط اجرایی ماده 172 ق.م.م اصلاحی 1380/11/27، پیوست بخشنامه شماره 210/1400/15 مورخ 1400/03/08، در بند 3 ضوابط اجرایی یاد شده، عبارت «موسسه خیریه حضرت زینب(س) در منطقه آزاد کیش تا زمان اتمام ساخت و بهره‌برداری» بعد از عبارت «موسسه غیردولتی خیریه یاوران مهدی موعود برای ساخت بیمارستان مهدی کلینیک متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران» الحاق شد. تاریخ بهره مندی موسسه فوق، 1400/02/18 می‌باشد.
[4]. به موجب نامه شماره 98602 مورخ 1401/05/24 موضوع اصلاحیه ضوابط اجرایی ماده 172 ق.م.م اصلاحی 1380/11/27 پیوست بخشنامه 200/1401/35 مورخ 1401/06/22، در بند 3 ضوابط اجرایی یاد شده، بعد از عبارت «موسسه خیریه حضرت زینب (س) در منطقه آزاد کیش تا زمان اتمام ساخت و بهره‌برداری» عبارات فوق الحاق شد. تاریخ بهره مندی موسسات فوق، 1401/05/24 می‌باشد.
[5] . به موجب اصلاحیه ضوابط اجرایی موضوع ماده 172 قانون مالیاتهای مستقیم به شماره 196622 مورخ 1402/10/11، در بند (3) ضوابط اجرایی یاد شده، عبارت «موسسه فرهنگی و پژوهشی خانه انقلاب اسلامی» بعد از عبارت «موسسه راهبردی تعلیم و تربیت برهان» اضافه شد. تاریخ بهره مندی موسسه نامبرده 1402/10/11 می‌باشد.
[6]. به موجب بخشنامه شماره 210/58109/د مورخ 1402/08/24، عبارات «موسسه مجمع خیرین بهداشت و سلامت امام هادی(ع) استان اصفهان»، «موسسه غیرتجاری خیریه حمایت از بیماران پوستی خاص(خانه ای بی)»، «انجمن حمایت از بیماران پارکینسونی نسیم مهر»، «انجمن حمایت از بیماران خاص امام علی(ع) شهرستان قدس» و «انجمن خیریه چهارده معصوم(ع)» بعد از عبارت «موسسه مطالعات راهبردی تعلیم و تربیت برهان» الحاق شد.تاریخ بهره مندی موسسات نامبرده از 1402/08/23 می‌باشد.
[7]. به موجب نامه شماره 140607 مورخ 1399/09/16 موضوع اصلاحیه ضوابط اجرایی ماده 172 ق.م.م اصلاحی 1380/11/27 پیوست بخشنامه 210/99/78 مورخ 1399/10/27، در بند 3 ضوابط اجرایی یاد شده، عبارت «موسسه تحقیقات، آموزش و پیشگیری سرطان» جایگزین عبارت «کلینیک آموزش و پیشگیری سرطان»، عبارت «انجمن خیریه حمایت از بیماران سرطان آذربایجان غربی» جایگزین عبارت «انجمن خیریه حمایت از بیماران سرطان آذربایجان متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران و موسسه تحقیقات غربی» شد.
[8]. به موجب نامه شماره 168632 مورخ 1399/10/07 موضوع اصلاحیه ضوابط اجرایی ماده 172 ق.م.م اصلاحی 1380/11/27 پیوست بخشنامه شماره 210/99/85 مورخ 1399/11/12 در بند (3) ضوابط اجرایی یاد شده، عبارت «و وجوهی که به حساب موسسه خیریه و عام‌المنفعه دارالاکرام حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام در جهت شناسایی، بورسیه و ارایه خدمات مختلف و نگه داشت دانش آموزان بازمانده از تحصیل و یا در شرف ترک تحصیل پرداخت می‌شود» پس از عبارت «و آسایشگاه خیریه کهریزک و پژوهشکده رویان پرداخت می‌شود» الحاق شد. تاریخ بهره مندی موسسه فوق، 1399/10/07 می‌باشد.
[9]. به موجب نامه شماره 140607 مورخ 1399/09/16 موضوع اصلاحیه ضوابط اجرایی ماده 172 ق.م.م اصلاحی 1380/11/27 پیوست بخشنامه 210/99/78 مورخ 1399/10/27، در بند 3 ضوابط اجرایی یاد شده، عبارت «موسسه بنیاد خیریه روشنای امید ایرانیان» جایگزین عبارت موسسه بنیاد خیریه روشنایی امید ایرانیان» شد.
[10]. به موجب بخشنامه شماره 210/54565/د مورخ 1402/08/10، در بند (3) ضوابط اجرایی یاد شده عبارت «انجمن مولتیپل اسکلروز ام اس ایران» بعد از عبارت «موسسه خیریه حمایت از بیماران مبتلا به سرطان نور» الحاق شد.تاریخ بهره مندی موسسه نامبرده 1402/01/01 می‌باشد.
[11]. به موجب بخشنامه شماره 210/99/59 مورخ 1399/08/14، در بند (3) ضوابط اجرایی یاد شده، بعد از عبارت «موسسه خیریه حمایت از بیماران مبتلا به سرطان نور» عبارت «موسسه خیریه راه ایمان مهر، موسسه خیریه زنجیره امید و جامعه خیرین مدرسه ساز» الحاق شد. تاریخ بهره مندی موسسه فوق، 1399/08/07 می‌باشد.
[12]. به موجب بخشنامه شماره 210/63698/د مورخ 1402/09/14، در بند (3) ضوابط اجرایی یاد شده عبارت «کلیه وجوهی که بابت طرح توسعه بیمارستان امیراعلم توسط افراد حقیقی، حقوقی غیر دولتی و خیرین هزینه میگردد پس از تایید مدیر مالی و ریاست محترم دانشگاه علوم پزشکی تهران» به انتهای فهرست موسسات و انجمن‌های این بند اضافه شد. تاریخ بهره مندی موسسه نامبرده 1402/09/13 می‌باشد.
[13]. به موجب بخشنامه شماره 210/65781/د مورخ 1402/09/21، عبارت «موسسه خیریه محبان الزهرا(س)- نورا» به انتهای فهرست موسسات و انجمن‌های بند (3) ضوابط اجرایی موضوع ماده 172 اضافه شد. تاریخ بهره مندی موسسه نامبرده از 1402/09/19 می‌باشد.
[14]. به موجب بخشنامه شماره 210/83624/د مورخ 1402/12/01، عبارت «بنیاد خیریه آبشار عاطفه ها» به انتهای فهرست موسسات و انجمن‌های بند (3) ضوابط اجرایی موضوع ماده 172 اضافه شد. تاریخ بهره مندی موسسه نامبرده از 1402/11/30 می‌باشد.
[15] . به موجب دادنامه شماره 140231390003197328 مورخ 1402/12/09 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، این بند از زمان تصویب ابطال شد. تصویر دادنامه مذکور به موجب بخشنامه شماره 212/167/ص مورخ 1403/01/07 مدیر کل دفتر حقوقی و قراردادهای مالیاتی ارسال شد.
[16] . به موجب دادنامه شماره 140231390003197328 مورخ 1402/12/09 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، عبارت «رای آن قطعی و لازم‌الاجرا بوده و در سایر مراجع مالیاتی قابل طرح نخواهد بود» در بند 5 از زمان تصویب ابطال شد. تصویر دادنامه مذکور به موجب بخشنامه شماره 212/167/ص مورخ 1403/01/07 مدیر کل دفتر حقوقی و قراردادهای مالیاتی ارسال شد.