آیین‌نامه نحوه تاسیس و فعالیت شرکت‌های اعتبارسنجی موضوع جز (1ـ...

شماره 168909/ت63379هـ                                                       1403/11/03

وزارت اموراقتصادی و دارایی ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران 

هیات وزیران در جلسه 1403/09/28 به پیشنهاد شورای ملی تامین مالی و به استناد جز (1ـ 5 ـ3) بند (ب) ماده (2) و بند (ب) ماده (46) قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها مصوب 1402، آیین‌نامه نحوه تاسیس و فعالیت شرکت‌های اعتبارسنجی موضوع جز یاد شده را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین‌نامه نحوه تاسیس و فعالیت شرکت‌های اعتبارسنجی موضوع جز (1ـ 5 ـ3)

بند (ب) ماده (2) قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها

ماده 1ـ دراین آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

1ـ قانون: قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها مصوب 1402.

2ـ قانون مدیریت داده: قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب 1401.

3ـ شورا: شورای ملی تامین مالی موضوع بند (الف) ماده (2) قانون.

4ـ بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

5 ـ مرکز: مرکز تسهیل تامین مالی تولید وزارت اموراقتصادی و دارایی.

6 ـ دستورالعمل: دستورالعملی که درخصوص موارد ارجاعی دراین آیین‌نامه، ظرف 
سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه به پیشنهاد مرکز تهیه و به تصویب شورا خواهد رسید.

7ـ پایگاه‌های داده ملی: پایگاه‌های داده و اطلاعات پایه موضوع ماده (10) قانون مدیریت داده.

8 ـ پایگاه داده اعتباری: پایگاه داده اعتباری کشور موضوع تبصره (4) بند (ب) ماده (2) قانون.

9ـ اطلاعات مکمل: اطلاعاتی که در پایگاه داده اعتباری موجود نبوده و نیز اطلاعات در دسترس کسب وکارها که ناشی از تعامل آن‌ها با مشتریان خود می‌باشد و نظایر آن که برای ایجاد امتیاز اعتباری موثراست.

10ـ مالک واحد: شخص حقیقی یا حقوقی، به طور مستقل و یا بیش از یک شخص حقیقی یا حقوقی که دارای روابط مالی، خویشاوندی (سببی یا نسبی)، نیابتی، وکالتی، یا مدیریتی با یکدیگر هستند. تعیین مصادیق مالک واحد براساس دستورالعمل تملک سهام بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی موضوع بخشنامه شماره 317078/02 مورخ 1402/12/24 بانک مرکزی انجام می‌شود.

11ـ اعتبارسنجی: فرایندی که با هدف سنجش اعتبار یا سنجش مخاطره (ریسک) اعتباری اشخاص حقیقی و حقوقی با استفاده از داده ها و الگو (مدل)های مربوط، به اختصاص امتیاز اعتباری به اشخاص یا تهیه گزارش اعتباری منتهی می‌شود.

12ـ امتیاز اعتباری: شاخصی کمی مبتنی بر داده ها و الگو( مدل)های معین که بیانگراحتمال عدم بازپرداخت به موقع (نکول) یا تعیین مخاطره اعتباری اشخاص است.

13ـ گزارش اعتباری: گزارشی که توسط شرکت‌های اعتبارسنجی تهیه شده و حداقل مشتمل بر سوابق اعتباری و امتیاز اعتباری است.

14ـ شرکت‌های اعتبارسنجی تحت نظارت بانک مرکزی: شرکت‌های اعتبارسنجی تحت نظارت بانک مرکزی موضوع بند (ر) ماده (1) قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1402.

15ـ شرکت اعتبارسنجی نوع یک: شخص حقوقی که به جمع آوری اطلاعات اعتباری اشخاص حقیقی و حقوقی از تامین‌کنندگان مختلف اطلاعات به واسطه پایگاه داده اعتباری و پایگاه‌های داده ملی مبتنی بر ماده (7) قانون مدیریت داده وهمچنین اطلاعات دارندگان اطلاعات مکمل براساس تبصره (3) ماده (20) این آیین‌نامه جهت تهیه امتیاز اعتباری، گزارش اعتباری برای ارایه به بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی، صندوق‌های تضمین و نهاد های مالی موضوع قانون، شرکت اعتبارسنجی نوع دو و سایر بهره‌برداران و استفاده کنندگان مجاز یا ارایه خدمات مشاوره بهبود اعتبار به مشتریان، اقدام می‌نماید.

16ـ شرکت اعتبارسنجی نوع دو: شخص حقوقی که به فعالیت‌های موضوع ماده (20) این آیین‌نامه اشتغال دارد.

17ـ استفاده کنندگان: کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی از قبیل شرکت‌های بیمه، نمایندگی‌های بیمه، کارگزاری ها، شرکت‌های فناوری بیمه‌ای (اینشورتک ها)، شرکت‌های فناوری مالی (فین تک ها)، شرکت‌های واسپاری (لیزینگ ها)، صندوق‌های قرض‌الحسنه، بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی، نهاد های فعال در بازار سرمایه، شرکت‌های ارزیاب خسارت، صندوق‌های تضمین، صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق‌های پژوهش و فناوری به تشخیص شورا که از خدمات شرکت اعتبارسنجی نوع یک یا شرکت اعتبارسنجی نوع دو با اخذ رضایت مشتری، استفاده می‌کنند.

18ـ مشتری: اشخاص حقیقی یا حقوقی که درخواست خود نظیر دریافت گزارش‌های اعتباری مرتبط با خود را به شرکت اعتبارسنجی ارایه می‌کنند.

19ـ متقاضی: اشخاص حقیقی و حقوقی که درخواست موافقت اصولی، مجوز تاسیس، مجوز فعالیت و یا سهام داری بیش از یک درصد (1%) شرکت اعتبارسنجی نوع یک یا درخواست مجوز فعالیت شرکت اعتبارسنجی نوع دو را به شورا اعلام می‌کنند.

20ـ تامین‌کنندگان اطلاعات: مراجع تامین کننده داده‌های مورد نیاز پایگاه‌های داده ملی و پایگاه داده اعتباری شامل مراجع مذکور در تبصره (4) بند (ب) ماده (2) قانون و سایر مراجع به تشخیص شورا، طبق جز (1ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون.

21ـ موافقت اصولی: موافقت الکترونیکی شورا با تقاضای اولیه متقاضیان تاسیس شرکت اعتبارسنجی.

22ـ مجوز تاسیس: موافقت الکترونیکی وزارت اموراقتصادی و دارایی با ثبت شرکت اعتبارسنجی در مرجع ثبتی.

23ـ مجوز فعالیت: موافقت الکترونیکی وزارت اموراقتصادی و دارایی (بعد از تایید شورا) به منظور شروع یا ادامه فعالیت شرکت اعتبارسنجی.

24ـ درگاه: درگاه ملی مجوزها موضوع مواد (1) و (7) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی و اصلاحات بعدی آن.

25ـ سامانه‌های الکترونیکی: سامانه‌ای که توسط شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک و دو ایجاد شده و دریافت گزارش اعتبارسنجی توسط مشتری و استفاده کنندگان ازطریق این سامانه خواهد بود.

ماده 2ـ اشخاص حقیقی و حقوقی با رعایت ضوابط این آیین‌نامه مجاز به تاسیس و یا تملک سهام شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک و فعالیت دراین زمینه می‌باشند. شرکت اعتبارسنجی نوع یک صرفا در قالب سهامی، با موافقت اصولی شورا و با اخذ مجوز تاسیس از وزارت اموراقتصادی و دارایی و مجوز فعالیت از شورا تاسیس می‌شود.

تبصره1ـ مطابق جز (3ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون، چنانچه شرکتی بدون اخذ مجوزهای موضوع این ماده مبادرت به فعالیت در زمینه اعتبارسنجی نماید، با اعلام شورا و براساس ماده (7) قانون مدیریت داده، دسترسی آن هابه اطلاعات قطع می‌شود. استفاده کنندگان نیز مجاز به دریافت خدمات از این شرکت ها نیستند.

تبصره2ـ تبدیل شرکت اعتبارسنجی نوع یک سهامی خاص به شرکت سهامی عام با رعایت قوانین و مقررات مربوط و مطابق ضوابط ذکرشده در دستورالعمل خواهد بود.

تبصره3ـ موافقت اصولی صادره برای شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک قابل انتقال به غیر نیست.

ماده 3ـ موسسین شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک باید دارای شرایط زیر باشند:

1ـ شرایط عمومی:

الف ـ دارا بودن تابعیت ایران و سن بالای 18 سال.

ب ـ توان تامین حداقل سرمایه اولیه مورد نیاز مطابق با ماده (6) این آیین‌نامه.

پ ـ نداشتن سابقه محکومیت کیفری موثر برای موسسین حقیقی و اعضای هیات مدیره موسسین حقوقی.

ت ـ موسسین حقیقی و حقوقی و اعضای هیات مدیره موسسین حقوقی نباید دارای بدهی قطعی شده معوق مالیاتی و بدهی قطعی شده معوق تامین اجتماعی باشند.

ث ـ موسسین حقیقی و حقوقی و اعضای هیات مدیره موسسین حقوقی نباید دارای بدهی غیرجاری به بانک ها، موسسات اعتباری غیربانکی و سایر بنگاه‌های واسطه پولی اعم از دولتی و غیردولتی و چک برگشتی رفع سو اثرنشد ه در شبکه بانکی کشور باشند.

ج ـ دارا بودن تاییدیه صلاحیت عمومی دریافتی از وزارت اطلاعات ازطریق حراست وزارت اموراقتصادی و دارایی برای اشخاص حقیقی و اعضای هیات مدیره اشخاص حقوقی.

تبصره ـ سرمایه مورد نیاز تاسیس شرکت اعتبارسنجی نوع یک نباید از محل تسهیلات بانکی، تامین شده باشد؛ در صورت احراز رعایتنشدن این تبصره توسط مرکز، شورا مطابق آیین‌نامه جز (7ـ 5 ـ3) بند (ب) ماده (2) قانون اقدامات لازم را انجام خواهد داد.

2ـ شرایط اختصاصی موسسین با شخصیت حقیقی و حقوقی دارای بیش از یک درصد (1%) آورده اولیه جهت تادیه سرمایه ثبتی :

الف ـ داشتن مدرک تحصیلی مرتبط وهمچنین داشتن سابقه فعالیت مرتبط با اعتبارسنجی برای موسسین حقیقی و اعضای هیات مدیره موسسین حقوقی مطابق دستورالعمل.

ب ـ جواز تاسیس شرکت اعتبارسنجی نوع یک دراساسنامه موسسین حقوقی.

پ ـ دارابودن صورت‌های مالی حسابرسی شده توسط حسابرسان مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار یا بانک مرکزی برای سه دوره مالی منتهی به تاریخ درخواست برای موسسین حقوقی.

ت ـ سودده بودن در حداقل دو دوره مالی از سه دوره مالی منتهی به تاریخ درخواست برای موسسین حقوقی.

تبصره ـ پس از ارایه مدارک موضوع این ماده، اظهارنامه متقاضیان تاسیس و اساسنامه پیشن هادی شرکت مطابق با اساسنامه نمونه، شورا درخصوص اعطای موافقت اصولی تصمیم گیری خواهد نمود. موافقت اصولی صادرشده تا شش ماه پس از تاریخ صدوراعتبار دارد. شورا می‌تواند این مدت را حداکثر برای یک دوره شش ماهه دیگر تمدید کند.

ماده 4ـ سقف مجاز سهام داری در شرکت اعتبارسنجی نوع یک برای مالک واحد، 
پنج درصد (5%) است. سهام داری بیش از پنج درصد (5%) منوط به دریافت مجوز از شورا خواهد بود.

تبصره1ـ تملک سهام بیش از پنج درصد (5%) در شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک تحت نظارت بانک مرکزی منوط به دریافت مجوز از آن بانک و تایید شورا خواهد بود.

تبصره2ـ در تاسیس شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک درحوزه های تخصصی، ترکیب سهام داری باید به نحوی باشد که حداقل شصت و پنج درصد (65%) سهام شرکت مذکور توسط تامین‌کنندگان ذی‌ربط که به تایید شورا می‌رسد، تملک گردد.

تبصره3ـ سقف مجاز سهام داری در شرکت اعتبارسنجی موجود، تحت نظارت بانک مرکزی برای مالک واحد طی یک سال از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، ده درصد (10%) و سال دوم بعد از ابلاغ این آیین‌نامه، پنج درصد (5%) خواهد بود. بانک مرکزی با همکاری وزارت اموراقتصادی و دارایی مکلف است تا پایان سال دوم نسبت به برنامه ریزی برای کاهش سقف مجاز سهام داری در شرکت اعتبارسنجی نوع یک تحت نظارت بانک مرکزی به پنج درصد (5%)، به نحوی اقدام نماید که حداقل شصت و پنج درصد (65%) از سهام این شرکت دراختیار تمامی موسسات اعتباری و سایراشخاص دارای مجوز از بانک مرکزی قرارگیرد. فرایند اجرایی این ماده در دستورالعمل بیان خواهد شد.

تبصره4ـ سهام داری شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک در دیگر شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک ممنوع است.

ماده 5 ـ انتقال مالکیت بیش از یک درصد (1%) از سهام شرکت اعتبارسنجی نوع یک منوط به تایید وجود شرایط این آیین‌نامه توسط مرکز است.

تبصره1ـ شرکت اعتبارسنجی نوع یک موظف است انتقال مالکیت کمتراز یک درصد (1%) از سهام خود را به اطلاع مرکز برساند. درصورتی که ماهیت شرکت اعتبارسنجی نوع یک، سهامی عام باشد، سازمان بورس و اوراق بهادار مکلف است آخرین وضعیت سهام داری مالکان شرکت را به صورت برخط و الکترونیک دراختیار مرکز قرار دهد.

تبصره2ـ انتقال سهام کمتراز یک درصد (1%) توسط سهامداران شرکت اعتبارسنجی نوع یک درصورتی که منجربه مالکیت بیش از یک درصد (1%) شود، منوط به تایید وجود شرایط این آیین‌نامه توسط مرکز است.

تبصره3ـ نقل و انتقال سهام باید با توجه به احراز این حدود مجاز صورت گیرد. در صورت احراز عدم رعایت این ماده، شورا مطابق با آیین‌نامه موضوع جز (7ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون، تصمیمات لازم را اخذ خواهد نمود.

تبصره4ـ مرکز موظف است درخصوص شرکت‌های اعتبارسنجی تحت نظارت بانک مرکزی قبل از هرگونه اقدامی تاییدیه بانک مرکزی را درخصوص این ماده دریافت نماید. هم چنین مواردی که صرفا نیاز به اطلاع رسانی دارد، باید توسط مرکز به بانک مرکزی اعلام شود. درخصوص شرکت‌های سهامی عام موضوع این تبصره، سازمان بورس و اوراق بهادار مکلف است آخرین وضعیت سهام داری مالکان شرکت را به صورت برخط و الکترونیک دراختیار بانک مرکزی نیز قرار دهد.

ماده 6 ـ حداقل مبلغ سرمایه برای تاسیس و فعالیت شرکت اعتبارسنجی نوع یک، دو هزار و پانصد میلیارد (000ر000ر000ر500ر2) ریال می‌باشد.

تبصره ـ این مبلغ هر سه سال یک بار متناسب با نرخ تورم سه سال گذشته اعلامی 
بانک مرکزی توسط شورا به‌روزرسانی خواهد شد.

ماده 7ـ موسسین شرکت اعتبارسنجی نوع یک در قالب شرکت سهامی خاص موظف ند پس از صدور موافقت اصولی، معادل سی و پنج درصد (35%) سرمایه مورد نیاز برای تاسیس و فعالیت شرکت اعتبارسنجی نوع یک را به صورت نقدی نزد یکی از بانک ها تودیع نمایند.

تبصره1ـ منشا وجوه آورده موسسین باید تاییدیه مرکز اطلاعات مالی را داشته باشد.

تبصره2ـ اساسنامه شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک باید مطابق اساسنامه نمونه که ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه به پیشنهاد مرکز به تصویب شورا خواهد رسید، در مرجع ثبت شرکت هابه ثبت برسد. اساسنامه شرکت‌های اعتبارسنجی تحت نظارت بانک مرکزی، مطابق اساسنامه نمونه که ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه به پیشنهاد بانک مرکزی به تایید شورا می‌رسد، خواهد بود.

ماده 8 ـ پس از صدور موافقت اصولی توسط شورا و ارایه اسامی اعضای هیات مدیره پیشن هادی حداکثر تا دوبرابر تعداد اعضای مقرر دراساسنامه پیشن هادی جهت احراز صلاحیت مدیران شرکت اعتبارسنجی نوع یک مطابق آیین‌نامه موضوع جز (2ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون، برنامه عملیاتی اداره شرکت، طرح کسب وکار مشتمل براهداف، پیش بینی مالی درخصوص فعالیت سه سال آتی و ابعاد و مشخصات برنامه ها و الگو (مدل)های اعتبارسنجی توسط متقاضی تاسیس شرکت اعتبارسنجی نوع یک، وزارت اموراقتصادی و دارایی نسبت به صدور مجوز تاسیس طی فرآیندهای اجرایی اقدام می‌نماید.

تبصره ـ مدت اعتبار مجوز تاسیس صادره توسط وزارت اموراقتصادی و دارایی برای ثبت شرکت اعتبارسنجی نوع یک در مراجع ثبتی، شش ماه پس از صدور آن می‌باشد. موسسین موظف ند ظرف مدت مذکور، شرکت اعتبارسنجی نوع یک را در مراجع ثبتی به ثبت رسانده و نسبت به ارسال درخواست مجوز فعالیت به شورا اقدام نمایند. در صورت انقضای مدت مذکور، مجوز تاسیس شرکت اعتبارسنجی نوع یک توسط وزارت اموراقتصادی و دارایی لغو می‌گردد.

ماده 9ـ صدور مجوز تاسیس صرفا به منظور ثبت شرکت اعتبارسنجی نوع یک در شرف تاسیس در مراجع ثبتی بوده و شروع فعالیت آن منوط به اخذ مجوز فعالیت است.

ماده 10ـ ثبت شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک وهمچنین ثبت صورتجلسات مجامع عادی، عادی به طور فوق‌العاده، فوق‌العاده و هیات مدیره آن‌ها دراداره کل ثبت شرکت ها و موسسات غیرتجاری، منوط به دریافت تاییدیه از مرکز است.

تبصره1ـ ثبت شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک تحت نظارت بانک مرکزی و ثبت صورتجلسات مجامع عادی، عادی به طور فوق‌العاده، فوق‌العاده و هیات مدیره آن‌ها دراداره کل ثبت شرکت ها و موسسات غیرتجاری، پس از دریافت تاییدیه بانک مرکزی توسط مرکز مجاز می‌باشد.

تبصره2ـ در صورت عدم تایید صورتجلسات توسط مرکز یا بانک مرکزی، شرکت موظف است مراتب مقتضی جهت اعمال اصلاحات را انجام دهد.

ماده 11ـ شرکت اعتبارسنجی نوع یک موظف است نحوه محاسبه و الگوهای کمی و کیفی جهت تعیین امتیاز اعتباری اشخاص و یا تهیه گزارش اعتباری و هرگونه تغییرات آتی آن را برای تایید شورا به مرکز ارایه دهد. مرکز موظف است پیش از دریافت تاییدیه شورا، نسبت به دریافت نظرات کارگروه تعامل‌پذیری دولت الکترونیکی موضوع ماده (3) قانون مدیریت داده، از منظر تطابق الگو (مدل) با نحوه تبادل داده مطابق قانون مدیریت داده، اقدام نماید.

تبصره1ـ مرکز مجاز است به منظور بررسی فنی الگوهای کمی و کیفی مورد استفاده شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک برای تعیین امتیاز یا تهیه گزارش اعتباری اشخاص، از کارگروه‌های تخصصی معتبراستفاده نماید.

تبصره 2ـ درخصوص شرکت‌های اعتبارسنجی تحت نظارت بانک مرکزی، تاییدیه تخصصی و اولیه آن بانک قبل از این مرحله ضروری است.

ماده 12ـ پس از ثبت شرکت اعتبارسنجی نوع یک در مراجع ثبتی و دریافت اساسنامه ثبت شده، آگهی ثبت در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران و سایر مدارک لازم و تمهید مقدمات لازم برای فعالیت شرکت اعتبارسنجی نوع یک، ظرف سه ماه از زمان ثبت شرکت، مرکز موظف است پس از کسب اطلاع ازطریق شرکت و ظرف یک ماه پس از بررسی‌های لازم و دریافت پاسخ استعلام‌های مربوط جهت اعطای مجوز فعالیت، نتیجه را به شورا اعلام نماید.

ماده 13ـ مجوز فعالیت برای باراول با مدت اعتبار سه سال صادر می‌گردد و برای دفعات بعد، در صورت تایید عملکرد شرکت اعتبارسنجی نوع یک توسط شورا، برای دوره‌های سه ساله قابل تمدید می‌باشد. شرایط تمدید مجوز فعالیت شرکت اعتبارسنجی نوع یک مطابق دستورالعمل خواهد بود.

ماده 14ـ شرکت‌های موجود فعال در زمینه اعتبارسنجی موظف ند ظرف سه ماه از زمان لازم‌الاجراشدن این آیین‌نامه، نسبت به تطبیق وضعیت خود با مفاد این آیین‌نامه اقدام نموده و مراتب را به تایید شورا برسانند.

تبصره1ـ در صورت عدم رعایت مراتب این ماده توسط شرکت‌های اعتبارسنجی موجود فعال، مرکز موظف است طبق آیین‌نامه جز (7 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون عمل کند.

تبصره2ـ احراز تطبیق شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک تحت نظارت بانک مرکزی، با مفاد این آیین‌نامه برعهده آن بانک بوده و سازوکار آن ظرف سه ماه، به تایید شورا می‌رسد.

ماده 15ـ شرکت اعتبارسنجی نوع یک که مجوز فعالیت خود را اخذ نموده باید ظرف سه ماه پس از دریافت مجوز فعالیت، شروع به فعالیت نماید. مهلت مذکور بنا به درخواست شرکت مزبور و پس از بررسی مستندات، حداکثر برای سه ماه دیگر توسط وزارت اموراقتصادی و دارایی قابل تمدید خواهد بود. در صورت عدم شروع فعالیت در مهلت‌های مذکور، با اعلام وزارت اموراقتصادی و دارایی به شورا، مجوز فعالیت شرکت اعتبارسنجی نوع یک توسط شورا لغو خواهد شد. 

تبصره ـ متقاضیان شرکت اعتبارسنجی نوع یکی که مجوز فعالیت آن مطابق این ماده لغو شده باشد، تا مدت سه سال امکان ارایه درخواست جدید را به شورا ندارد.

ماده 16ـ شرکت اعتبارسنجی نوع یک با رعایت ماده (7) قانون مدیریت داده، اطلاعات دستگاه‌های مشمول آن قانون را از پایگاه داده اعتباری و پایگاه‌های داده ملی دریافت می‌کنند. هم چنین شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک می‌توانند اطلاعات دارندگان داده‌های مکمل را براساس تبصره (3) ماده (20) این آیین‌نامه دریافت کنند. شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک پس از پردازش اطلاعات، امتیاز یا گزارش اعتباری را دراختیار شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو، مشتری یا استفاده کنندگان قرار می‌دهند.

تبصره ـ دستگاه‌های اجرایی و استفاده کنندگان متقاضی دریافت گزارش‌های اعتباری خاص از شرکت اعتبارسنجی نوع یک می‌توانند درخواست خود را به شورا اعلام نموده و در صورت موافقت شورا، شرکت اعتبارسنجی نوع یک موظف است نسبت به تهیه این نوع گزارش اقدام نماید.

ماده 17ـ شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک می‌توانند در صورت درخواست مشتری، گزارش اعتباری مربوط به وی را تا زمان تعیین شده توسط مشتری به صورت عمومی دراختیار تمامی استفاده کنندگان قرار دهند.

ماده 18ـ شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک موظف ند در تهیه گزارش اعتباری، موارد زیر را رعایت نمایند:

1ـ در گزارش تصریح شود که مسیولیت به کارگیری درست اطلاعات، تحلیل اطلاعات و صحت گزارش اعتباری به عهده شرکت اعتبارسنجی نوع یک می‌باشد. شرکت اعتبارسنجی نوع یک مسئولیتی در قبال غلط بودن اطلاعات پایگاه داده اعتباری، پایگاه‌های داده ملی و دارندگان اطلاعات مکمل ندارد.

2ـ تمام بخش‌های گزارش، دارای شناسه قابل استعلام از شرکت اعتبارسنجی نوع یک همراه با شماره مجوز اخذشده از مرکز باشد. دریافت گزارش و امتیاز اعتباری توسط مشتری و استفاده کنندگان صرفا ازطریق سامانه‌های الکترونیکی ممکن خواهد بود.

3ـ امتیاز اعتباری اشخاص در قالب اعداد و ارایه امتیاز طبقه بندی شده و تفسیر کیفی امتیاز اعتباری اعطایی به مشتریان، همراه با آن ذکر گردد.

4ـ دارای تاریخ تهیه باشد.

تبصره ـ تخلفات شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک و مدیران آن‌ها در زمینه اعطای امتیاز اعتباری صوری، تقصیر در محاسبه امتیاز اعتباری، عدم رعایت و حفظ محرمانگی اطلاعات، از دست دادن شرایط صلاحیت حرفه‌ای و عدم رعایت مفاد این آیین‌نامه، طبق آیین‌نامه موضوع جز (7 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون قابل رسیدگی است.

ماده 19ـ شرکت اعتبارسنجی نوع یک موظف است اطلاعات پشتوانه گزارش اعتباری را نهایتا طی چهار روز کاری پس از دریافت از تامین‌کنندگان اطلاعات، به‌روزرسانی کند.

ماده 20ـ متقاضیان شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو می‌توانند در چهارچوب اساسنامه‌ای که به تایید شورا رسیده باشد، نسبت به اخذ موافقت اصولی و مجوز فعالیت ارایه خدمات زیراز شورا اقدام نمایند:

1ـ ارایه گزارش‌های اعتبارسنجی و امتیازدهی به مشتریان براساس اطلاعات مکمل.

2ـ ارایه خدمات مشاوره بهبود اعتبار به مشتریان.

3ـ ارایه خدمات مدیریت خطر (ریسک) پرتفوی به استفاده کنندگان.

4ـ تج میع اطلاعات مکمل از کسب وکارهای خود و دیگران.

5 ـ طراحی واجرای مدل (الگو) اعتبارسنجی برای شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک یا سایراشخاص متقاضی.

6 ـ برگزاری دوره‌های آموزشی مرتبط با اعتبارسنجی و ارایه گواهی.

7ـ سایر موارد پس از تایید شورا.

تبصره1ـ اساسنامه شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو باید مطابق اساسنامه نمونه که به پیشنهاد مرکز به تصویب شورا خواهد رسید، در مرجع ثبت شرکت هابه ثبت برسد. اساسنامه شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو تحت نظارت بانک مرکزی، مطابق اساسنامه نمونه ابلاغی آن بانک که به تایید شورا رسیده است، خواهد بود.

تبصره2ـ مرکز موظف است درخواست ارایه خدماتی غیراز موارد فوق را ظرف یک ماه بررسی و در جلسه شورا مطرح نموده و سپس تمهیدات لازم جهت ارایه خدمت مذکور را به شکل الکترونیکی به اطلاع متقاضیان برساند. در صورت مخالفت شورا با خدمت مورد نظر شرکت، مرکز موظف است با ذکر دلیل به صورت الکترونیکی، نواقص، اشکالات و ایرادات وارده به طرح شرکت را به اطلاع آنان برساند. شرکت می‌تواند ظرف دو هفته نسبت به رفع نواقص و ایرادات مطرح شده توسط شورا اقدام کرده و تقاضای خود را جهت بررسی مجدد به مرکز ارایه کند.

تبصره3ـ خرید و فروش اطلاعات مکمل میان شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو و سایراشخاص با رعایت حقوق ذی‌نفعان مطابق دستورالعمل خواهد بود.

ماده 21ـ متقاضیان دریافت موافقت اصولی و مجوز فعالیت شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو باید دارای شرایط زیر باشند:

1ـ شرایط عمومی:

الف ـ دارا بودن تابعیت ایرانی برای افراد حقیقی و اعضای هیات مدیره شرکت‌های حقوقی و سن بالای 18 سال.

ب ـ نداشتن سابقه محکومیت قطعی کیفری موثر برای اشخاص حقیقی و اعضای هیات مدیره اشخاص حقوقی.

پ ـ اشخاص حقیقی و حقوقی و اعضای هیات مدیره اشخاص حقوقی نباید دارای بدهی قطعی شده معوق مالیاتی و بدهی قطعی شده معوق تامین اجتماعی باشند.

ت ـ اشخاص حقیقی و حقوقی و اعضای هیات مدیره اشخاص حقوقی نباید دارای بدهی غیرجاری به بانک ها، موسسات اعتباری غیربانکی و سایر بنگاه‌های واسطه پولی اعم از دولتی و غیردولتی و چک برگشتی رفع سو اثر نشد ه در شبکه بانکی کشور باشند.

2ـ شرایط اختصاصی متقاضیان دریافت موافقت اصولی و مجوز فعالیت با شخصیت حقوقی دارای بیش از پنج درصد (5%) آورده اولیه جهت تادیه سرمایه ثبتی :

الف ـ امکان ارایه خدمات مذکور در ماده (20) این آیین‌نامه دراساسنامه شخص حقوقی وجود داشته باشد.

ب ـ سپریشدن حداقل یک سال از تاریخ فعالیت متقاضی.

پ ـ دارابودن صورت‌های مالی حسابرسی شده توسط حسابرسان مورد تایید جامعه حسابرسان رسمی ایران یا سازمان حسابرسی برای یک سال منتهی به تاریخ درخواست.

ت ـ نداشتن زیان انباشته در سال منتهی به تاریخ درخواست.

تبصره 1ـ متقاضیان دریافت مجوز فعالیت ارایه خدمات موضوع بند های (1) و (4) 
ماده (20) این آیین‌نامه باید توانایی تامین حداقل داده مورد نیاز برای مدل سازی اعتباری را مطابق دستورالعمل داشته باشند.

تبصره2ـ متقاضیان دریافت مجوز فعالیت ارایه خدمات موضوع بند های (1) و (4) 
ماده (20) این آیین‌نامه باید توان تامین امنیت اطلاعات را مطابق با آیین‌نامه موضوع 
جز (3ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون داشته باشند.

تبصره3ـ اعضای هیات مدیره و مدیرعامل شرکت اعتبارسنجی نوع دو باید شرایط آیین‌نامه موضوع جز (2ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون را دارا باشند.

تبصره4ـ چنانچه شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی و شرکت‌های رتبه بندی، قصد ورود به حوزه اعتبارسنجی را داشته باشند، باید تن ها پس از اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار و براساس مفاد این آیین‌نامه، نسبت به اخذ مجوز فعالیت شرکت اعتبارسنجی نوع دو اقدام کنند.

تبصره5 ـ مرکز مکلف است ظرف مدت تعیین شده توسط شورا، درخصوص شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو که قصد ارایه خدمات به بانک ها و موسسات اعتباری را دارند، نسبت به اخذ تاییدیه از بانک مرکزی اقدام نماید. بانک مرکزی مکلف است ظرف یک ماه پس از دریافت پاسخ استعلام‌های مربوط، نسبت به اعلام تایید یا عدم تایید درخواست واصله، مطابق مفاد این آیین‌نامه به مرکز اقدام نماید.

تبصره6 ـ پس از ارایه مدارک موضوع این ماده توسط متقاضی تاسیس شرکت اعتبارسنجی نوع دو به مرکز، شورا درخصوص اعطای موافقت اصولی تصمیم گیری خواهد نمود. موافقت اصولی صادرشده برای شرکت اعتبارسنجی نوع دو تا شش ماه پس از تاریخ صدوراعتبار دارد. شورا می‌تواند این مدت را حداکثر برای یک دوره شش ماهه دیگر تمدید نماید.

ماده 22ـ متقاضی تاسیس شرکت اعتبارسنجی نوع دو ارایه کننده خدمات مطابق با 
بند های (1) و (4) ماده (20) این آیین‌نامه، جهت دریافت مجوز تاسیس باید مدارک زیر را به مرکز ارایه دهد:

1ـ اظهارنامه متقاضیان تاسیس.

2ـ اساسنامه پیشن هادی شرکت مطابق با اساسنامه نمونه مصوب شورا.

3ـ فهرست اسامی متقاضیان تاسیس و میزان آورده هر یک از آن‌ها.

4ـ داشتن مدرک تحصیلی مرتبط وهمچنین داشتن سابقه فعالیت مرتبط با اعتبارسنجی برای موسسین حقیقی و اعضای هیات مدیره موسسین حقوقی.

5 ـ برای اشخاص حقوقی متقاضی تاسیس، یک نسخه از اساسنامه و صورت‌های مالی حسابرسی شده دوسال گذشته.

6 ـ اعضای هیات مدیره پیشن هادی حداکثر تا دوبرابر تعداد اعضای مقرر دراساسنامه پیشن هادی.

7ـ برنامه عملیاتی اداره شرکت اعتبارسنجی نوع دو.

8 ـ طرح کسب وکار مشتمل بر بازار هدف، راهبرد (استراتژی) و اهداف، نمودار سازمانی، پیش بینی مالی درخصوص فعالیت سه سال آتی و الگو (مدل)های اعتبارسنجی.

9ـ احراز صلاحیت مدیران شرکت اعتبارسنجی نوع دو مطابق آیین‌نامه موضوع 
جز (2ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون.

10ـ منشا و میزان سرمایه اختصاص داده شده جهت تاسیس و فعالیت شرکت.

11ـ تدابیر شرکت جهت حفاظت اطلاعات و محرمانگی و امنیت داده ها.

ماده 23ـ وزارت اموراقتصادی و دارایی پس از دریافت مدارک مندرج در ماده (22) این آیین‌نامه و اساسنامه مصوب مجمع عمومی موسس، دریافت صورت جلسه هیات مدیره، اعلامیه قبولی حسابرس و بازرس قانونی، احراز صحت تاییدیه مرکز اطلاعات مالی وهمچنین احراز تودیع صد درصد (100%) سرمایه لازم توسط موسسین، نسبت به صدور مجوز تاسیس طی فرآیندهای اجرایی اقدام می‌نماید.

تبصره ـ مدت اعتبار مجوز تاسیس صادره توسط وزارت اموراقتصادی و دارایی برای ثبت شرکت اعتبارسنجی نوع دو در مراجع ثبتی، حداکثر شش ماه پس از زمان صدور آن می‌باشد. موسسین موظف ند ظرف مدت مذکور شرکت اعتبارسنجی نوع دو را در مراجع ثبتی به ثبت رسانده و نسبت به ارسال درخواست مجوز فعالیت به شورا اقدام نمایند. در صورت انقضای مدت مذکور، مجوز تاسیس شرکت اعتبارسنجی نوع دو توسط وزارت اموراقتصادی و دارایی لغو می‌گردد.

ماده 24ـ تاسیس شرکت اعتبارسنجی نوع دو صرفا در قالب شرکت سهامی خاص 
امکان پذیر است.

ماده 25ـ مدیران عامل و اعضای هیات مدیره شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک در زمینه مسیولیت و حفظ سمت، امکان عضویت در هیات مدیره هیچ یک از شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو را ندارند.

تبصره1ـ درصورتی که در هر یک از خدمات معرفی شده در ماده (20) این آیین‌نامه، یک یا چندین شرکت اعتبارسنجی نوع دو مجوز فعالیت اخذ کرده باشند، شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک مجازند در هر خدمت معرفی شده، صرفا تا سقف هفده درصد (17%) در تن ها یکی از شرکت‌های دارای مجوز آن خدمت سهامدار شوند.

تبصره2ـ اگر یک شرکت اعتبارسنجی نوع دو مجوز فعالیت در چند نوع از خدمات معرفی شده در ماده (20) این آیین‌نامه را دریافت کرده باشد، شرکت اعتبارسنجی نوع یک مجاز است تا سقف هفده درصد (17%) در آن شرکت اعتبارسنجی نوع دو سهامدار شود. در آن دسته از خدماتی که شرکت اعتبارسنجی نوع دو مذکور در حال ارایه خدمت است، شرکت اعتبارسنجی نوع یک سهامدار، مجاز به تملک سهام در هیچ یک از شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو دارای مجوز فعالیت آن خدمت، نخواهد بود.

تبصره3ـ در صورت محرزشدن دسترسی شرکت اعتبارسنجی نوع دو به داده‌های پایگاه داده اعتباری یا پایگاه‌های داده ملی به واسطه شرکت اعتبارسنجی نوع یک سهامدار در شرکت اعتبارسنجی نوع دو برای شورا، مطابق با آیین‌نامه موضوع جز (7ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون، با شرکت اعتبارسنجی نوع یک و نوع دو وهمچنین سهامداران آنان برخورد خواهد شد.

ماده 26ـ حداقل سرمایه لازم جهت فعالیت شرکت اعتبارسنجی نوع دو مبلغ 
پانصد میلیارد (000ر000ر000ر500) ریال خواهد بود.

تبصره1ـ این مبلغ هرسال یک بار متناسب با تورم سه سال گذشته اعلامی بانک مرکزی توسط شورا به‌روزرسانی خواهد شد.

تبصره2ـ درصورتی که دراثر زیان‌های وارده، زیان انباشته به بیش از ثلث سرمایه درنظر گرفته شده طبق این ماده برای فعالیت شرکت برسد، شرکت اعتبارسنجی نوع دو موظف است ظرف شش ماه نسبت به ترمیم سرمایه اقدام نماید. در غیراین صورت، شورا نسبت به اعمال مقررات انتظامی مطابق با آیین‌نامه جز (7 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون عمل خواهد کرد.

ماده 27ـ سقف مجاز سهام داری در شرکت اعتبارسنجی نوع دو برای مالک واحد، سی و چهار درصد (34%) است. تملک سهام بیش از هفده درصد (17%) دراین شرکت ها توسط یک مالک واحد، منوط به دریافت مجوز از شورا است.

تبصره1ـ تملک سهام بیش از هفده درصد (17%) در شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو تحت نظارت بانک مرکزی توسط یک مالک واحد، منوط به دریافت مجوز از بانک مرکزی و تایید شورا است.

تبصره2ـ مالک واحد دارای سهام یک شرکت اعتبارسنجی نوع دو تحت نظارت 
بانک مرکزی، می‌تواند صرفا سهام یک شرکت اعتبارسنجی نوع دو دیگر تحت نظارت 
بانک مرکزی را حداکثر به میزان هفده درصد (17%) منوط به تاییدیه بانک مرکزی تملک نماید.

ماده 28ـ در صورت احراز شرایط و ظرف حداکثر (15) روز کاری پس از تکمیل مدارک و اطلاعات مربوط در درگاه، مجوز فعالیت شرکت اعتبارسنجی نوع دو با اعتبار سه ساله به نام متقاضی صادر می‌گردد. درصورتی که حکم لغو مجوز فعالیت شرکت اعتبارسنجی نوع دو طبق مقررات صادر نشده باشد و شرکت، شرایط تعیین شده دراین آیین‌نامه را به موقع احراز یا حفظ نماید، اعتبار مجوز فعالیت شرکت به تقاضای وی برای دوره‌های بعدی با اعتبار سه ساله تمدید می‌شود. شرکت اعتبارسنجی نوع دو در صورت تمایل به تمدید اعتبار مجوز فعالیت خود، موظف است (30) روز قبل از پایان مدت اعتبار مجوز فعالیت مربوط، تقاضای تمدید آن را به همراه اسناد، مدارک و اطلاعات مورد نیاز در درگاه ارایه دهد. درصورتی که هنگام پایان اعتبار مجوز فعالیت، مجوز فعالیت اعتباری شرکت اعتبارسنجی نوع دو در حالت تعلیق باشد، تمدید مجوز فعالیت، موکول به پایان مدت تعلیق یا رفع تعلیق خواهد بود.

تبصره1ـ چنانچه مجوز فعالیت شرکت اعتبارسنجی نوع دو توسط شورا لغو شود یا تمدید نشود، شرکت باید تا زمان اخذ مجدد مجوز فعالیت، فعالیت‌های خود را متوقف نماید. شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک نیز موظف ند تا زمان اخذ مجدد مجوز فعالیت، از ارایه خدمات به این شرکت ها خود داری کنند. در غیراین صورت شورا نسبت به اعمال اقدامات موضوع آیین‌نامه جز (7ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون عمل خواهد کرد.

تبصره2ـ چنانچه پس از ثبت شرکت، مجوز فعالیت شرکت به هر دلیلی پس از سپری شدن مراحل دریافت مجوز صادر نشود، شرکت نباید اقدام به فعالیت نماید. در غیراین صورت، شورا نسبت به اعمال اقدامات نظارتی مطابق با جز (7 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون عمل خواهد کرد. مرکز موظف است ظرف مدت دو هفته کاری، با ارایه دلایل به صورت الکترونیکی و ازطریق درگاه، متقاضیان را نسبت به نواقص، اشکالات و ایرادات مطلع کند. متقاضیان می‌بایست حداکثر ظرف دو هفته کاری نسبت به رفع ایرادات در درگاه اقدام کنند.

ماده 29ـ تاسیس شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو توسط اشخاص تحت نظارت 
بانک مرکزی منوط به تایید آن بانک و رعایت مفاد آن آیین‌نامه خواهد بود.

تبصره ـ حداکثر میزان سهام داری برای اشخاص تحت نظارت بانک مرکزی در شرکت‌های اعتبارسنجی نوع دو، معادل حدود وضع شده در دستورالعمل سرمایه گذاری دراوراق بهادار موضوع بخشنامه شماره 79706/01 مورخ 1401/04/01 بانک مرکزی است.

ماده 30ـ نحوه ثبت و رسیدگی به اعتراض مشتریان از شرکت اعتبارسنجی نوع یک و شرکت اعتبارسنجی نوع دو مطابق با آیین‌نامه موضوع جز (5 ـ 5 ـ 3) بند (ب) ماده (2) قانون است.

ماده 31ـ حداکثر نرخ کارمزد خدمات قابل دریافت توسط شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک و نوع دو، سالانه توسط شورا بنا به نوع خدمات و اطلاعات مکمل تعیین می‌شود.

ماده 32ـ نهاد های مالی فعال در بازارهای پول، سرمایه، بیمه و نهاد های وثیقه پذیر، پیش از ارایه خدمات مالی، پرداخت تسهیلات، تضمین یا ایجاد تعهدات، مکلفند از امتیاز اعتباری و گزارش اعتباری شرکت‌های اعتبارسنجی نوع یک درارایه خدمات و عملیات خود استفاده نمایند. علاوه بر این آن‌ها می‌توانند از سایر خدمات قابل ارایه توسط شرکت‌های نوع دو نیز بهره‌برداری نمایند. سازوکار اجرایی این ماده در آیین‌نامه موضوع ماده (5) قانون تشریح خواهد شد.

ماده 33ـ تمدید، تعلیق، لغو مجوز و اقدامات نظارتی شرکت‌های اعتبارسنجی تحت نظارت بانک مرکزی (نوع یک یا دو)، در چهارچوب قوانین مربوط پس از تایید بانک مرکزی و با تصویب شورا انجام می‌گیرد.

تبصره ـ مرکز مکلف است درخصوص شرکت‌های اعتبارسنجی (نوع یک یا دو) که قصد ارایه خدمات به بانک ها و موسسات اعتباری را دارند، نسبت به اخذ تاییدیه از بانک مرکزی اقدام نماید. بانک مرکزی مکلف است ظرف یک ماه پس از دریافت پاسخ استعلام‌های مربوط، نسبت به اعلام تایید یا عدم تایید درخواست واصله، به مرکز مطابق مفاد این آیین‌نامه اقدام نماید.

ماده 34ـ مواد (2)، (3)، (4)، (5)، (11)، (12)، (18) و (23) آیین‌نامه نظام سنجش اعتبار موضوع تصویب‌نامه شماره 39151/ت55296هـ مورخ 1398/04/04 لغو می‌شوند.

معاون اول رییس جمهور ـ محمدرضا عارف