رای شماره 445546 هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی...

هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی

* شماره پرونده: هـ ت/ 0200172

شماره دادنامه سیلور: 140331390000445546 تاریخ: 1403/02/25

* شاکی: خانم مناره پارسای با وکالت خانم الهام عباسعلی پور

* طرف شکایت: سازمان تامین اجتماعی

* موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 2 بخشنامه 604 فنی سازمان تامین اجتماعی

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* شاکی دادخواستی به طرفیت سازمان تامین اجتماعی به خواسته ابطال بند 2 بخشنامه 604 فنی سازمان تامین اجتماعی به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد:

بخشنامه 604 فنی سازمان تامین اجتماعی

بند 2: اخذ درخواست تبدیل سابقه پرداخت حق بیمه جزیی به کامل صرفا برای بیمه شدگان (صرفنظر از اینکه در زمان تقاضا بیمه پرداز باشند) تا قبل از قرار گرفتن در ردیف مستمری بگیران مجاز خواهد بود.

*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:

وکیل شاکی در دادخواست تقدیمی اظهار داشته است که همسر موکله از فروردین ماه 1349 لغایت 1353 دارای سابقه پرداخت حق بیمه جزیی 9 درصد داشته که به استناد بخشنامه 604 فنی سازمان تامین اجتماعی آن مدت از سوابق پرداخت حق بیمه، بیمه شدگانی که بر اساس نرخ حق بیمه 9 درصد پرداخت شده، با وصول مابه‌التفاوت حق بیمه تا نرخ کامل 18 درصد جز سابقه پرداخت بیمه آنان به لحاظ استفاده از مزایای بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت موضوع قانون تامین اجتماعی محسوب می‌گردد. اما در پی درخواست از سازمان تامین اجتماعی مبنی بر پرداخت و تبدیل سابقه پرداخت حق بیمه جزیی به کامل، با استناد به بخشنامه مزبور و بند 2 سابقه جزیی و مشمولین آن، این حق را صرفا برای بیمه شدگان تا قبل از قرار گرفتن در ردیف مستمری بگیران مجاز دانسته و از تبدیل سابقه پرداخت حق بیمه جزیی به کامل به درخواست بازمانده مستمری بگیر امتناع می‌نماید. حال آنکه طبق قانون ورثه حین‌الفوت، قایم مقام متوفی در کلیه حقوق مالی و غیرمالی می‌باشد و این اقدام سازمان تامین اجتماعی در عدم پذیرش و ترتیب اثر به درخواست موکله، نقض قانون است. در قوانین ماهوی به موضوع قایم مقام قانونی اشاره شده و حقوق منتقل الیه از این حیث مورد حمایت و تاکید قانونگذار قرار گرفته است. موادد 33 و 42 قانون ثبت اسناد و املاک، ماده 45 قانون محاسبات عمومی کشور ماده 7 قانون تملک آپارتمان ها، ماده 65 قانون مالیات‌های مستقیم، ماده 2 قانون راجع به انکار زوجیت ماده 2 قانون صدور چک و ...

با توجه به اینکه مفهوم قایم از تاسیسات قدیمی نظام حقوقی، محسوب و صراحتا انتقال گیرنده را در کنار ورثه و وصی، مصداقی از قایم مقام قانونی دانسته، بدون تردید بازمانده مستمری بگیر قایم مقام قانونی بیمه شده متوفی می‌باشد و استناد سازمان تامین اجتماعی به بخشنامه مزبور غیر قانونی است.

* در پاسخ به شکایت مذکور ، مدیر کل امور حقوقی سازمان تامین اجتماعی به موجب لایحه شماره 6029/1402/7100 به طور خلاصه توضیح داده است که:

1ـ بخشنامه معترض عنه در ارتباط با موضوع تبدیل سوابق پرداخت حق بیمه نرخ جزیی بیمه شدگان به نرخ بیمه کامل است، در حالی که شاکی خواستار ابطال بند 2 بخشنامه شماره 604 فنی سازمان تامین اجتماعی و با طرح موضوع وارد مبحث تبدیل سابقه پرداخت حق بیمه جزیی به کامل بر اساس درخواست بازمانده شده، که نادرست و برخلاف مصوبه دویست و بیست و نهمین جلسه شورای‌عالی به شرح ذیل می‌باشد.

1ـ 1ـ قبل از تصویب قانون تامین اجتماعی مصوب 1354 و براساس مقررات مربوطه علاوه بر نرخ حق بیمه کامل که متضمن برخورداری بیمه شدگان از کلیه مزایای مندرج در قوانین مربوطه بوده است حق بیمه‌های جزیی و ناقص نیز با نرخ‌های متفاوت برای گروه‌هایی از بیمه شدگان در نظر گرفته شده بود (نرخ‌های 5%، 5/8% و 9 ...) این دسته از بیمه شدگان براساس نرخ‌های پرداخت حق بیمه منحصرا می توانستند از مزایای درمانی و حوادث ناشی از کار استفاده نمایند. لذا براساس ضوابط قانونی مقرر این گونه سوابق در زمره سوابق پرداخت حق بیمه جهت استفاده از مزایای بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت غیر ناشی از کار نمی گردید.

سازمان در جهت رفع مشکل این گونه بیمه شدگان و به منظور مساعدت به آن‌ها و نه الزام قانونی، مبادرت به تصویب مصوبه دویست و بیست و نهمین جلسه شورای عالی تامین اجتماعی جهت تبدیل سوابق پرداخت حق بیمه جزیی به بیمه کامل کرده اند که به موجب آن مقرر شده که سوابق پرداخت حق بیمه جزیی بیمه شدگان به ترتیبات پیش بینی شده در آن به بیمه کامل تبدیل شود تا بیمه شدگان مزبور بتوانند از سوابق موصوف برای احراز شرایط بازنشستگی، از کار افتادگی و فوت بهره مند شوند. و براساس مصوبه مذکور مقرر شده که تبدیل سوابق جزیی به سوابق کلی با درخواست کتبی بیمه شده صورت گیرد که مراتب در خصوص تعیین ضوابط اجرایی مربوطه از حیث نحوه اجرا و محاسبه مابه‌التفاوت، با صدور بخشنامه شماره 604 فنی مورخ 1369/04/30 و همچنین دستور اداری 4261/93/5010 مورخ 1393/12/12 به واحدهای اجرایی ابلاغ گردید.

2ـ1ـ حسب بررسی به عمل آمده، نامبرده طی دوره 1349/01/01 لغایت 1353/12/29 به اعتبار اشتغال در کارگاه هود دارای سابقه پرداخت حق بیمه با نرخ جزیی%9 بوده و در تاریخ 1379/03/21 فوت نموده است. از طرفی در مقطع حیات، درخواستی مبنی بر تبدیل سوابق پرداخت حق بیمه جزیی مربوطه به کامل، به واحدهای اجرایی سازمان ارایه ننموده است.

3ـ1ـ بخشنامه معترض عنه در اجرای مصوبه شورای عالی تنظیم گردیده که به موجب مفاد بند 4 بخشنامه معترض عنه و بند 2 دستور اداری 4261/93/5010 مورخ 1393/12/12، تبدیل سوابق جزیی به کلی به استناد درخواست کتبی بیمه شده و تا قبل از قرار گرفتن ایشان در ردیف مستمری بگیران امکان پذیر می‌باشد و از طرفی مبلغ مابه‌التفاوت نیز وفق بند 5 بخشنامه مذکور، براساس مجموع مزد یا حقوق بیمه شده محاسبه می‌گردد، ملاحظه خواهند نمود عدم پذیرش درخواست از بازماندگان، عینا در چهارچوب ضوابط به موجب اختیارات شورای عالی تامین اجتماعی به عنوان دستگاه تصمیم گیر و ناظر بر عملکرد سازمان صورت پذیرفته است بنابراین از این حیث خواسته شاکی محکوم به رد می‌باشد.

با عنایت به مراتب فوق و اینکه بند 2 بخشنامه معترض عنه در بدو امر بر اساس مصوبه شورای عالی سازمان تامین اجتماعی و کمک و ارفاق به بیمه شدگانی است که حق بیمه جزیی آنان به بیمه کامل تبدیل می‌شود تنظیم شده است و شاکی نیز هیچ دلیل قانونی مبنی بر اینکه الزامی به انجام این امور دارد ارایه نکرده است.

پرونده کلاسه هـ ت/ 0200172 با موضوع "ابطال بند 2 بخشنامه 604 فنی سازمان تامین اجتماعی در جلسه هیات تخصصی کار بیمه و تامین اجتماعی مطرح و به شرح ذیل رای صادر شد:

رای هیات تخصصی کار بیمه و تامین اجتماعی دیوان عدالت اداری

به استناد بخشنامه 604 فنی سازمان تامین اجتماعی آن مدت از سوابق پرداخت حق بیمه بیمه شدگان که بر اساس نرخ حق بیمه جزیی پرداخت شده با وصول مابه‌التفاوت حق بیمه تا نرخ کامل جز سابقه پرداخت حق بیمه آنان به لحاظ استفاده از مزایای بازنشستگی از کارافتادگی و فوت موضوع قانون تامین اجتماعی محسوب گردد و بر اساس بند (4) این مقرره و به موجب بند (2) دستور اداری با موضوع نحوه اجرای بخشنامه شماره 604 فنی (تبدیل سابقه پرداخت حق بیمه جزیی به کامل) به شماره 4261/93/5010 مورخ 1393/12/12 مقرر شده تا اخذ درخواست تبدیل سابقه پرداخت حق بیمه جزیی به کامل صرفا برای بیمه شدگان (صرف نظر از اینکه در زمان تقاضا بیمه پرداز باشند) تا قبل از احراز شرایط مقرر و اعلامی مجاز خواهد بود. لذا نظر به اینکه مقرره مذکور بر اساس مصوبه شورای‌عالی تامین اجتماعی و صرفا با هدف تبدیل سوابق حق بیمه جزیی به بیمه کامل و در جهت کمک، مساعدت و ارفاق به بیمه شدگان مزبور وضع شده است تا مشمولان بتوانند از سوابق موصوف برای احراز شرایط بازنشستگی، از کارفتادگی و فوت بهره مند شوند لذا مقرره مورد شکایت مغایرتی با قانون ندارد در نتیجه به اتفاق آرا و مستندا به بند «ب» ماده 84 دیوان عدالت اداری با آخرین اصلاحات و الحاقات بعدی مصوب سال 1402 ، رای به رد شکایت صادر می‌شود؛ این رای ظرف بیست روز از تاریخ صدور، از سوی رییس یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.

رییس هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی دیوان عدالت اداری

محمدجواد انصاری