| مرجع تصویب : هیات عمومی دیوان عدالت اداری | شنبه 21 تیر 1404 | ||
| شماره ویژه نامه : 2010 | سال هشتاد و یک شماره 23384 | ||
رای شماره 378069 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع: بند 4ـ 8 از ماده 4 آیین‌نامه اجرایی تبصره 2 ماده 219 قانون مالیات های مستقیم مصوب 1402/11/03 که بیان می دارد "واگذاری فعالیت های موضوع این آیین‌نامه از طرف مجامع حرفه ای و ... | |||
شماره 0208154 1404/02/22 بسمه تعالی مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران یک نسخه از رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری با شماره دادنامه 140431390000378069 مورخ 1404/02/16 با موضوع: بند 4ـ 8 از ماده 4 آیین‌نامه اجرایی تبصره 2 ماده 219 قانون مالیات های مستقیم مصوب 1402/11/03 که بیان می دارد "واگذاری فعالیت های موضوع این آیین‌نامه از طرف مجامع حرفه ای و تشکل های صنفی به اعضای حقیقی یا حقوقی خود با تایید سازمان بلامانع می باشد. در این صورت مجامع یا تشکل های مذکور با اعضای خود نسبت به موارد عدم انجام تعهدات موضوع این آیین‌نامه مسیولیت تضامنی خواهند داشت " ابطال نشد جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد. مدیرکل هیات عمومی و هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد تاریخ دادنامه: 1404/02/16 شماره دادنامه: 140431390000378069 شماره پرونده: 0208154 مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری شاکی: آقای امید یاهو طرف شکایت: وزارت امور اقتصادی و دارایی موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 4ـ 8 از ماده 4 آیین‌نامه اجرایی تبصره (2) ماده 219 قانون مالیات های مستقیم مصوب 1402/11/03 گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 4ـ 8 از ماده 4 آیین‌نامه اجرایی تبصره (2) ماده 219 قانون مالیات های مستقیم مصوب 1402/11/03 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که: "در تعهدات قراردادی و غیرقراردادی اصل بر مسیولیت اشتراکی است و مسیولیت تضامنی امری است که نیاز به تصریح دارد از همین رو قانونگذار در قانون مالیات های مستقیم، 18 مرتبه مسیولیت شخص را از قاعده اصلی خارج نموده و در مواد مختلفی از جمله مواد 186، 187، 198، 199 و 200 و ... قانون مالیات های مستقیم در موارد تعهد متعهدین به جهت تضمین پرداخت مالیات یا جبران خسارت وارده به تضامنی بودن پرداخت مالیات یا جبران خسارت اشاره نموده است. طرف شکایت در دستورالعمل مورد اعتراض نسبت به واگذاری فعالیت های موضوع این آیین‌نامه از طرف مجامع حرفه ای و تشکل های صنفی به اعضای حقیقی یا حقوقی خود و تخلف اشخاص مذکور از وظایف محوله مسیولیت تضامنی قرارداده است. این در حالی است که در سراسر قانون به هیچ وجه اشاره ای به وجود مسیولیت تضامنی در این خصوص اشاره ای نشده است . همان طور که مستحضرید علاوه بر دادنامه 140109970906010917 مورخ 1401/12/02 صادره توسط هیات تخصصی دیوان عدالت اداری که تلویحا مسیولیت تضامنی در فرضی که نص قانونی برای آن وجود ندارد را غیرقانونی دانسته است، هیات عمومی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 1294 [9510090905801294] مورخ 1395/12/03 مسیولیت تضامنی را در فرضی که نص قانونی برای آن وجود ندارد، مغایر با قانون دانسته است. لازم به توضیح است در آیین‌نامه اجرایی موضوع تبصره 2 ماده 219 قانون مالیات های مستقیم مصوب 1394/04/31 به شماره 26709 مورخ 1397/02/19 که در این موضوع سابقا تصویب و لازم الاجرا بوده در خصوص موضوع مشابه، حکم متفاوت داشته و مسیولیت را برعهده همان شخص متخلف قرار داده بود. به موجب بند 7ـ4 [9ـ4] آیین‌نامه مذکور: «در صورت تخلف بخش غیردولتی یا دفتر از اجرای تکالیف مقرر در این آیین‌نامه یا مسامحه در حفظ و حراست از اسناد و مدارک مالیاتی چنانچه خسارتی به سازمان یا مودی وارد گردد، مسیولیت جبران خسارت وارده حسب مورد به عهده بخش غیردولتی یا دفتر است. در صورت عدم جبران خسارت وارده به سازمان ظرف مهلت تعیین شده از طرف سازمان، موضوع از طریق مراجع قانونی قابل پیگرد خواهد بود.» اما طرف شکایت در تغییر نظری مغایر با قانون، در فرض تخلف یکی از اعضای مجامع و تشکل ها علاوه بر شخص متخلف مسیولیت تضامنی برای مجامع و تشکل ها قرار داده است. بنابر مراتب مذکور مقرره مورد شکایت از زمان تصویب وفق ماده 12، 13 و 88 قانون دیوان عدالت اداری مورد تقاضاست." متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است: " آیین‌نامه اجرایی موضوع تبصره (2) ماده 219 قانون مالیات های مستقیم بنا به پیشنهاد شماره 200/20249/ص مورخ 1402/11/01 سازمان امور مالیاتی کشور و به استناد تبصره (2) ماده (219) قانون مالیات های مستقیم مصوب اسفند ماه 1366 و اصلاحیه های بعدی آن، آیین‌نامه اصلاحی اجرایی نحوه واگذاری فعالیت های مالیاتی به بخش غیردولتی در پنج ماده و چهار تبصره تصویب و جایگزین آیین‌نامه اجرایی 26709 مورخ 1397/02/19 می شود و از تاریخ 1403/01/01 لازم الاجرا می باشد. ........................ ماده 4 ـ وظایف بخش غیردولتی ........................ 4ـ 8ـ واگذاری فعالیت های موضوع این آیین‌نامه از طرف مجامع حرفه ای و تشکل های صنفی به اعضای حقیقی یا حقوقی خود با تایید سازمان بلامانع می باشد. در این صورت مجامع یا تشکل های مذکور با اعضای خود نسبت به موارد عدم انجام تعهدات موضوع این آیین‌نامه مسیولیت تضامنی خواهند داشت. ........................... ـ وزیر امور اقتصادی و دارایی" در پاسخ به شکایت مذکور، وزارت امور اقتصادی و دارایی به موجب لایحه شماره 1361663 مورخ 1403/04/12 نامه شماره 200/6527/ص مورخ 1403/04/02 رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور را ارسال نموده که خلاصه آن به قرار زیر است: "مسیولیت تضامنی موضوع مقرره معترض عنه ناشی از قبول قرارداد توسط طرف مقابل بوده و از مسیولیت قراردادی نشات می گیرد و اساسا به موضوع مسیولیت قانونی مرتبط نیست. دادنامه شماره 140109970906010917 مورخ 1401/12/02 هیات تخصصی در خصوص مشارکت مدنی ناظر به مسیولیت کل شرکا نسبت به مالیات ها از جمله مالیات تکلیفی است و نظر شاکی مبنی بر این که در آن دادنامه تلویحا موارد مسیولیت تضامنی در قانون نفی شده، به این دلیل صحیح نیست که تضامنی بودن مسیولیت مورد اشاره در مقرره فوق، مبتنی بر مسیولیت قراردادی است. در دادنامه شماره 9510090905801294 مورخ 1395/12/03 هیات عمومی توسعه مسیولیت تضامنی مصرح در قانون نفی شده، اما آن رای با مقرره مورد شکایت ناظر بر مسیولیت قراردادی، ارتباط ندارد. تحقق هدف تبصره (2) ماده 219 و ماده 13 قانون مدیریت خدمات کشوری، یعنی تسهیل در انجام امور مالیاتی مودیان، حمایت از حقوق ایشان و نظارت بر اعمال ارایه کنندگان خدمات مشمول واگذاری ایجاب می کند ضمانت اجراهای لازم از جمله مسیولیت تضامنی وضع گردد. از تبصره فوق این گونه استنباط می شود که واگذاری امور حاکمیتی (تشخیص و تعیین ماخذ مالیات، دادرسی مالیاتی و عملیات اجرایی وصول مالیات) تحت شمول واگذاری نبوده و واگذاری شامل امور تصدی های دولت (ابلاغ، تدوین محتوای آموزشی و...) شده است. بنابر تصریح ماده 13 قانون مدیریت خدمات کشوری امور تصدی های واگذار شده تحت نظارت و حمایت دولت انجام می شود، واگذاری موضوع بحث با توجه به اشخاص متقاضی (غیر دولتی) عموما در قالب تنظیم موافقت نامه/ قرارداد/ تفاهم نامه و اسنادی از این دست انجام می گیرد. بنابراین تحقق هدف مقنن یعنی تسهیل در انجام امور مالیاتی مودیان، حمایت از حقوق ایشان و نظارت بر اعمال ارایه کنندگان خدمات مشمول واگذاری ایجاب می کند در اسناد واگذاری (قرارداد/ موافقت نامه/ تفاهم نامه) ضمانت اجراهای لازم از جمله مسیولیت تضامنی وضع گردد تا به لحاظ تامین حقوق مودیان و حسن انجام امور واگذاری شده، جنبه بازدارندگی یا جبران خسارت وارده حسب مورد رعایت گردد. از این رو براساس تبصره موصوف، صلاحیت تعیین مقررات مربوط به «نحوه واگذاری» و «نحوه انجام تکالیف» به آیین‌نامه ای که توسط سازمان امور مالیاتی تهیه و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد، محول شده که بر مبنای تجویز قانونگذار وضع مقررات صورت گرفته است." هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1404/02/09 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آرا به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است. رای هیات عمومی با توجه به این که در قانون مالیات های مستقیم اجازه برون سپاری بخشی از فعالیت ها توسط سازمان امور مالیاتی داده شده و اشخاص عضو مجامع حرفه ای و تشکل ها نیز با اجازه و تایید سازمان امور مالیاتی فعالیت های موضوع آیین‌نامه مورد شکایت را انجام می دهند، لذا به نوعی طرف قرارداد سازمان امور مالیاتی محسوب می شوند و باید در قبال ترک فعل ها یا تعهدات خود به سازمان امور مالیاتی پاسخگو باشند و سازمان نیز به دلیل انعقاد قرارداد با تشکل ها و مجامع حرفه ای آنها را دارای مسیولیت تضامنی تلقی می کند و در نتیجه ایجاد مسیولیت تضامنی و قایل شدن به آن که در مقرره مورد شکایت ذکر شده مغایرت و منافاتی با مفاد قانون ندارد و بند 4 ـ 8 از ماده 4 آیین‌نامه اجرایی تبصره (2) ماده (219) قانون مالیات های مستقیم مصوب 1402/11/03 خلاف قانون و خارج از حدود اختیار نیست و ابطال نشد. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/02/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است. رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری ـ احمدرضا عابدی | |||