رای شماره 1963 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع:...

شماره 9601052 1397/11/24

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رییس هیات مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

با سلام

یک نسخه از رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 9709970905811963 مورخ 1397/10/25 با موضوع: «ابطال مواد 22 تعرفه عوارض سال 1394 و 21 عوارض سال 1395 شهرداری یزد مصوب شورای اسلامی شهر یزد» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می‌گردد.

مدیرکل هیات عمومی و هیاتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین

تاریخ دادنامه: 1397/10/25 شماره دادنامه: 1963 شماره پرونده: 96/1052

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: بانک صادرات یزد با وکالت خانم سعیده محمدی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده 22 از تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1394 و ماده 21 از تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1395 مصوب شورای اسلامی شهر یزد

گردش کار: خانم سعیده محمدی به وکالت از بانک صادرات یزد به موجب دادخواستی ابطال ماده 22 تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1394 و ماده 21 تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1395 مصوب شورای اسلامی شهر یزد در خصوص عوارض تابلو بانک ها را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

«با سلام و احترام به استحضار می‌رساند:

1ـ شورای اسلامی شهر یزد به موجب مصوبات خود در سال‌های 1394 و 1395 به شهرداری مجوز دریافت عوارض تابلو از بانک ها از جمله بانک صادرات یزد اعطا نموده است.

2ـ کمیسیون ماده 77 قانون شهرداری ها به موجب رای شماره 130 ـ 96 ـ 1396/05/10 این بانک را ملزم به پرداخت مبلغ 667/666/396 ریال بابت عوارض تابلو نموده است.

3ـ مطابق بندهای 16 و 26 ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور مصوب سال 1375 تصویب لوایح برقراری یا لغو عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن از جمله وظایف شورای اسلامی شهر تعیین شده است. نظر به اینکه به موجب تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387 شوراهای اسلامی شهر و بخش جهت وضع هر یک از عوارض محلی جدید که تکلیف آن‌ها در این قانون مشخص نشده باشد صلاحیت وضع عوارض دارند، بنابراین شوراهای اسلامی شهر در تصویب عوارض ملی صلاحیت ندارند. با عنایت به اینکه حوزه فعالیت بانک ها غیرمحلی و کشوری می‌باشد در نتیجه مصوبه شورای اسلامی شهر یزد در خصوص اخذ عوارض بابت نصب تابلو بانک ها خلاف قانون می‌باشد. در تایید موضوع و به استناد آرا شماره 2ـ1389/11/16، 241ـ 1390/06/07، 220 ـ 1391/04/26، 680 ـ 1395/09/16، 1229 ـ 1395/11/19 و آرا شماره‌های 724 الی 759، 219، 220، 221، 406 و 407، 344 و.... صادره از هیات عمومی دیوان عدالت اداری (لازم‌الاتباع برای کلیه شعب دیوان) که چنین اشعار می‌دارد وضع عوارض و بهای خدمات برای بانک ها توسط شورای اسلامی شهر به دلیل اینکه حوزه فعالیت بانک ها کشوری و ملی بوده و محلی تلقی نمی گردد (به غیرمحلی بودن آن‌ها تاکید شده است) مغایر قانون تشخیص و ابطال شده است، لذا با این ترتیب مطالبه وجه و صدور رای و الزام بانک به پرداخت هر مبلغ بابت عوارض نصب تابلو فاقد وجاهت قانونی و محکوم به رد می‌باشد.

4ـ با عنایت به آرا صادره از دیوان عدالت اداری به شرح صدرالذکر مبنی بر اینکه حوزه فعالیت بانک ها غیرمحلی و کشوری بوده و شوراهای اسلامی شهر صرفا برای تصویب عوارض محلی صلاحیت داشته و نه ملی و نکته حایز اهمیت دیگر اینکه با توجه به تابلوهای منصوبه بر سردر بانک ها علی‌القاعده مبین معرفی محل استقرار و فعالیت اماکن مذکور است و متضمن تبلیغاتی در زمینه ارایه خدمات مربوط نیست و اصولا شهرداری در خصوص مورد ارایه کننده خدمتی نیست تا به دریافت بهای آن محق باشد (صراحت رای شماره 241ـ 1390/06/07 هیات عمومی دیوان عدالت اداری) بنابراین مصوبه شورای اسلامی شهر یزد در خصوص برقراری هرگونه عوارض برای بانک ها از جمله عوارض نصب تابلو، خلاف قانون و مغایر هدف و حکم قانونگذار و خارج از حدود اختیارات شورای اسلامی شهر می‌باشد، لذا به استناد بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری از هیات دیوان تقاضای ابطال مصوبات مذکور را دارد. ضمنا با توجه به اینکه علی رغم پیگیری‌های مستمر شماره مصوبه شورای اسلامی شهر یزد در خصوص موضوع به این بانک ارایه نگردیده، تقاضای استعلام شماره مصوبات از شورای اسلامی شهر یزد را دارد»

متن تعرفه‌های مورد اعتراض به قرار زیر است:

تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1394 شهرداری یزد:

«22) عوارض تابلو

توضیحات:

1ـ بانک ها و موسسات مالی و اعتباری حداکثر عرض 5 متر با ارتفاع 130 سانتی متر و همچنین دفاتر مرکزی شرکت ها، دفاتر و نمایندگی‌های بیمه از پرداخت عوارض یک تابلو منصوبه سر درب با عرض ساختمانی و ارتفاع تا 130 سانتی متر معاف و مازاد بر آن براساس تابلوهای شناسایی محاسبه می‌شود و در صورت داشتن تابلوی دوم، عوارض آن براساس تبلیغاتی ایرانی محاسبه خواهد شد. در صورت نصب تابلو در پشت بام برابر بند 8 ـ 22 مشمول عوارض می‌گردد.

2ـ کلیه متقاضیان که تمایل دارند نسـبت به زیبا سازی (تعویض) تابلوهای خود اقدام نمایند، علاوه بر تخـفیف خوش حسابی، از زمان نصب تابلوی جایگزین مشمول 10% تخفیف زیبا سازی عوارض تابلو می‌گردند.

3ـ نصب تابلو در معابر و پیاده روها تن ها در صورت کسب مجـوز از سازمان رفاهی و تفریحی شـهرداری امکان پذیر می‌باشد در غیراین صورت شهرداری از طریق اداره اجراییات نسبت به جمع آوری تابلوها اقدام خواهد نمود.

4ـ تـابلوهای منصوبه پشت بام ها در صورت عـدم رعـایت ضوابط طرح تفضیلی یا عدم تایید استحکام سازه از سوی سازمـان رفاهـی تفریحی، جمع آوری و عـوارض مدت نصب آن با توجه به ضوابط این ردیف و متناسب با زمان بهره‌برداری محاسبه و اخذ خواهد شد. سازمان رفاهی تفریحی مکلف به دادن اخطار به بهره بردار جهت جمع آوری می‌باشد و در صورت عدم جمع آوری هرگونه مسیولیت به عهده بهره بردار است.

8 ـ 22) عوارض تابلوهای منصوبه پشت بام:

عوارض سالیانه تابلوهای پشت بام بانک ها، شرکت‌های دولتی، مخابرات، موسسات مالی و اعتباری به ازا هر مترمربع p 200 و همچنین فروشگاه ها و مجتمع‌های تجاری و مسکونی و... که به صورت تابلو، بیلبورد و استند باشند و تبلیغات مرتبط با همان واحد را داشته باشند، منوط به اخذ مجوز از سازمان رفاهی تفریحی شهرداری یزد با ضریب 50p و در صورت کسب مجوز و یا پرداخت یکسال کامل از ابتدای سال دوم با ضریب 40p (در صورتی که قبل از نصب عوارض پرداخت گردد با مجوز محاسبه می‌شود) (با انعقاد قرارداد و بنای ماندگاری)

تبصره1ـ در صورت انجام تبلیغات غیر، محاسبه عوارض بر مبنای بیلبورد تبلیغاتی انجام می‌گردد. (به ازای هر مترمربع روزانه p 1)

تبصره2ـ تابلوهایی که در پشت بام مغازه ها یا فروشگاه ها طوری نصب شده که از میدان و یا خیابان اصلی قابل رویت باشد در این گونه موارد بالاترین قیمت منطقه بندی ملاک عمل محاسبه عوارض خواهد بود.

تبصره3ـ یک عدد تابلو جهت شناسایی شرکت ها و ادارات دولتی با رعایت ضوابط از پرداخت عوارض معاف گردد.»

تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1395 شهرداری یزد:

«21) عوارض تابلو

توضیحات:

1ـ بانک ها و موسسات مالی و اعتباری حداکثر عرض 5 متر با ارتفاع 130 سانتی متر و همچنین دفاتر مرکزی شرکت ها، دفاتر و نمایندگی‌های بیمه از پرداخت عوارض یک تابلو منصوبه سر درب با عرض ساختمان و ارتفاع تا 130 سانتی متر معاف و مازاد بر آن براساس تابلوهای شناسایی محاسبه می‌شود و در صورت داشتن تابلوی دوم، عوارض آن براساس تبلیغاتی ایرانی محاسبه خواهد شد. در صورت نصب تابلو در پشت بام برابر بند 8 ـ 21 مشمول عوارض می‌گردد.

2ـ چنانچه در ذیل تابلوهای شناسایی (اعم از با مجوز یا بدون مجوز) نام و یا تصویر یک نوع کالای خاص درج شده باشد، آن قسمت از تابلو که به صورت تبلیغاتی می‌باشد، مشمول عوارض تبلیغاتی (طبق ضوابط تابلوهای تبلیغاتی) و مابقی طبق ضوابط تابلوهای شناسایی (با اعمال معافیت) محاسبه می‌گردد.

3ـ تابلوهای فرسوده و نازیبا ضمن دادن مهلت مناسب باید از سطح شهر جمع آوری و یا تعویض گردد. در غیراین صورت شهرداری راسا اقدام به جمع آوری خواهد نمود و هزینه‌های جمع آوری به اضافه 15% در زمان تحویل تابلوهای جمع آوری شده به مالک، اخذ خواهد شد.

4ـ در صورت عدم موافقت شهرداری با ادامه نصب تابلو، مالک موظف به جمع آوری تابلو خواهد بود و در صورت عدم جمع آوری، شهرداری نسبت به جمع آوری اقدام و هزینه جمع آوری به اضافه 15% را در زمان تحویل تابلو اخذ خواهد نمود، در صورت موافقت شهرداری با ادامه نصب تابلو، ضمن وصول عوارض معوقه بر اساس تعرفه این ردیف با صدور مجوز عوارض از آن به بعد بر اساس ردیف (1ـ 21) محاسبه و وصول خواهد گردید.

5 ـ عوارض معوقه این ردیف به استناد تبصره ذیل بند4 ردیف22 تعرفه سال 1393، برابر ضابطه و قیمت سال جاری محاسبه و دریافت خواهد گردید.

6 ـ کلیه متقاضیان که تمایل دارند نسـبت به زیبا سازی (تعـویض) تابلوهای خود اقدام نمایند علاوه بر تخـفیف خوش حسابی، از زمان نصب تابلوی جایگزین مشمول 10% تخفیف زیبا سازی عوارض تابلو می‌گردند.

7ـ نصب تابلو در معابر و پیاده روها تن ها در صورت کسب مجوز از سازمان رفاهی و تفریحی شهرداری امکان پذیر می‌باشد. در غیراین صورت شهرداری از طریق اداره اجراییات نسبت به جمع آوری تابلوها اقدام خواهد نمود.

8 ـ تابلوهای منصوبه پشت بام ها در صورت عدم رعایت ضوابط طرح تفضیلی یا عدم تایید استحکام سازه از سوی سازمان رفاهی تفریحی، جمع آوری و عـوارض مدت نصـب آن با توجه به ضوابط این ردیف و متناسب با زمان بهره‌برداری محاسبه و اخذ خواهد شد. سـازمان رفاهی و تفریحی مکلف بـه دادن اخطار به بهره بردار جهت جمع آوری می‌باشد و در صورت عدم جمع آوری هرگونه مسیولیت به عهد بهره بردار است.

8 ـ 21) عوارض تابلوهای منصوبه پشت بام:

عوارض سالیانه تابلوهای پشت بام بانک ها، شرکت‌های دولتی، مخابرات، موسسات مالی و اعتباری به ازای هر مترمربع p 200 و همچنین فروشگاه ها و مجتمع تجاری و مسکونی و... که به صورت تابلو، بیلبورد و استند باشند و تبلیغات مرتبط با همان واحد را داشته باشد، منوط به اخذ مجوز، از سازمان رفاهی تفریحی شهرداری یزد با ضریب P 50 و در صورت کسب مجوز و یا پرداخت یکسال کامل از ابتدای سال دوم با ضریب p 40 (درصورتی که قبل از نصب عوارض پرداخت گردد با مجوز محاسبه می‌شود) (با انعقاد قرارداد و بنای ماندگاری).

تبصره1: در صورت انجام تبلیغات غیر، محاسبه عوارض، بر مبنای بیلبورد تبلیغاتی انجام می‌گردد. (به ازای هر مترمربع روزانه p 1)

تبصره2: تابلوهایی که در پشت بام مغازه ها یا فروشگاه ها طوری نصب شده که از میدان و یا خیابان اصلی قابل رویت باشد، در این گونه موارد بالاترین قیمت منطقه بندی ملاک عمل محاسبه عوارض خواهد بود.

تبصره3: یک عدد تابلو سردر جهت شناسایی شرکت ها و ادارات دولتی با رعایت ضوابط از پرداخت عوارض معاف گردد.

تبصره4: به منظور تشویق صاحبان مشاغل در ساماندهی تابلوهای شناسایی اصناف و تاثیر این موضوع بر ایمنی شهروندان و زیبا سازی شهر، به موجب بند 4 صورتجلسه مورخ 1394/02/19 تخفیفاتی به شرح زیر به صاحبان مشاغل اعمال می‌گردد.

در پـاسخ بـه شکـایت مـذکور، رییس شـورای اسـلامی شهر یـزد بـه موجب لایحه شماره 961003085 ـ 1396/10/19 توضیح داده است که:

«احتراما عطف به ابلاغیه واصله از آن مرجع به شماره 9609980905800933ـ 1396/09/04 موضوع شکایت بانک صادرات یزد با وکالت خانم محمدی به خواسته ابطال مصوبه شورای اسلامی شهر یزد در سال‌های 1394 و 1395 در خصوص عوارض تابلو بانک ها در مقام دفاع ضمن ارسال تصویر مدارک مورد استناد به استحضار می‌رساند: با عنایت به بند26 ماده 55 قانون شهرداری ها یکی از وظایف شهرداری ها پیشنهاد برقراری یا الغا عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن اعم از کالاهای وارداتی و غیره و ارسال یک نسخه از تصویب‌نامه برای اطلاع وزارت کشور است که در اجرای این بند قانونی شهرداری می‌باید تعرفه عوارض پیشنهادی خود را برای اجرا در سال بعد به شورای اسلامی شهر ارایه و شورا نیز در اجرای بند 16 ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال 1375 با اصلاحات بعدی تعرفه پیشنهادی شهرداری را بررسی و تصویب کند در مانحن فیه مقررات مزبور دقیقا رعایت شده است و تا زمانی که این عوارض از طرف فرمانداری مورد اعتراض واقع نشده و شورای حل اختلاف استان آن را تغییر نداده یا حسب ماده 77 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراها به وسیله وزیر کشور لغو اصلاح نشده به قوت خود باقی است علیهذا شورا در حال اقدام بر اساس مکانیزم حقوقی و وجودی خود مطابق قانون می‌باشد و نمی توان به این دلیل که ممکن است منافع بانک کاهش یابد مصوبات شورا را قابل نقض دانست که در ذیل، توضیحاتی در خصوص عوارض تابلو ارایه و مستندات وضع آن را اعلام می‌نماید:

1ـ در قسمت توضیحات ردیف 21 تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1395 صراحتا ذکر گردیده که بانک ها و موسسات مالی و اعتباری حداکثر عرض 5 متر با ارتفاع 130 سانتی متر از پرداخت عوارض یک تابلو منصوبه سردرب معاف و مازاد بر آن بر اساس تابلوهای شناسایی محاسبه می‌شود و در صورت داشتن تابلوی دوم، عوارض آن بر اساس تبلیغاتی ایـرانی محاسبه خـواهد شد در صـورت نصب تـابلو در پشت بـام برابر بند 8 ـ 21 مشمول عـوارض می‌گردد لذا تابلوی منصوبه سردرب توسط بانک مذکور از پرداخت عوارض معاف بوده و طبق رای شماره 130ـ96 صادره از کمیسیون ماده 77 که ضمیمه دادخواست شاکی و مورد استناد وی می‌باشد عوارض تابلوی منصوبه پشت بام محاسبه شده است.

2ـ نظر به اینکه تابلوی بانک مذکور در پشت بام نصب شده نه سر درب لذا تابلوی شناسایی محسوب نمی شود چرا کـه تـابلوهای شناسایی طبـق مبحث بیستم مقررات ملـی ساختمان، مستقیما متصل به دیواره خارجی بنا یا عناصر سازه ای به صورت موازی با دیوار خارجی بنا نصب می‌گردد و مطابق بند 20 ـ 9 ـ 2 مبحث مارالذکر، سطح مجاز تابلوهای تبلیغاتی، تابلوهای معرف کاربری، تابلوهای نام ساختمان و تابلوهای داخل ساختمان بر اساس مقررات مورد عمل شهرداری ها محاسبه و تعیین می‌گردد همچنین در بند 20 ـ 10 ـ 5 ـ 3 صراحتا بیان شده که حریم نصب تابلوهای تبلیغاتی طبق ضوابط شهرداری ها است.

3ـ در مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری در خصوص ضوابط و مقررات ارتقا کیفی سیما و منظر شهری ممنوعیت نصب تابلو در پشت بام قید شده است که در بند 3ـ 1ـ 5 صراحتا اعلام می‌دارد، تعدد تابلوهای معرف کاربری در یک منظر شهری مجاز نمی باشد و هر تصرف تن ها مجاز به استفاده از یک تابلو در نما یا جداره هر یک از معابر شهری که تصرف مذکور در حاشیه آن قرار دارد است.

4ـ در مقررات ملی ساختمان مبحث بیستم در مورد علایم و تابلوها در بند 20 ـ 13ـ 2 چنین عنوان شده: چنانچه تابلویی ناهماهنگ با ضوابط مصوب باشد بسته به میزان ناهماهنگی به دارنده تابلو مهلت داده می‌شود تا نسبت به جمع آوری و یا اصلاح و تطبیق آن با ضوابط موجود اقدام نماید. نحوه برخورد با تابلوهای ناهماهنگ و مهلت‌های لازم جهت جمع آوری، اصلاح و تطبیق آن‌ها با ضوابط مصوب و میزان جرایم تابلوها را مقررات شهرداری ها تعیین می‌کند لذا شهرداری یزد در سال 1394 توسط جراید، رادیو و بیلبوردهای تبلیغاتی سطح شهر در مورد مهلت جمع آوری تابلوهای پشت بام اعلام عمومی نمود حتی اداره درآمدهای عمومی شهرداری طی نامه شماره 230/950022979 ـ 1395/05/11 بـه سرپرستی بانک صادرات، میزان بـدهی آن اداره از ابتدای سال 1394 لغایت پایان مرداد ماه سال 1395 بابت عـوارض تابلوی منصوبـه پست بام را مشخص و اعلام نمود در صورت جمع آوری تابلو مشمول تخفیف می‌گردد لیکن نامبرده هیچ اقدامی در این خصوص به عمل نیاورده است. علی ایحال نظر به اینکه تعرفه عوارض و بهای خدمات این شهرداری به استناد تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده و بعد از طی مراحل قانونی و آگهی عمومی به تصویب شورای اسلامی شهر رسیده و به این شهرداری ابلاغ گردیده و در آن میزان عوارض تابلوی منصوبه پشت بام را مشخص شده و شهرداری در وصول عوارض مذکور صرفا به وظایف و تکالیف قانونی خود عمل نموده است و شاکی نیز در دادخواست تقدیمی هیچ گونه دلایل و مستنداتی در خصوص ابطال عوارض تابلو ارایه نکرده لذا از محضر قضات دانشمند و منصف هیات عمومی دیوان عدالت اداری تقاضای رد شکایت شاکی و ابقا عوارض معترض عنه را می‌نماید.»

در اجرای ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 پرونده به هیات تخصصی شوراهای اسلامی دیوان عدالت اداری ارجاع می‌شود و هیات مذکور در خصوص خواسته شاکی، بند 8 ـ 22 از تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1394 از ماده 22 و بند 8 ـ 21 از تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1395 ماده 21 تحت عنوان عوارض تابلوهای منصوبه پشت بام و همچنین اخذ عوارض در صورت داشتن تابلوی دوم مندرج در مواد 21 و 22 سال‌های مذکور مصوب شورای اسلامی شهر یزد را به استناد مواد 12 و 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات ندانسته است و به موجب دادنامه شماره 200 ـ 1397/09/17 رای به رد شکایت شاکی صادر کرده است. رای مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رییس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافته است.

رسیدگی بـه مـواد 22 تعرفـه عـوارض در سال 1394 و 21 تعرفـه عـوارض در سال 1395 شهرداری یزد مصوب شورای اسلامی شهر یزد در خصوص تعرفه عوارض تابلوهای معرف در دستور کار هیات عمومی دیوان عدالت اداری قرار گرفت.

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1397/10/25 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آرا به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

با توجه به اینکه در آرا متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری وضع عوارض برای تابلوهای معرف در مصوبات شوراهای اسلامی شهرها مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص و ابطال شده است، بنابراین وضع عوارض برای تابلوهای معرف در اندازه استاندارد یا بیش از آن در مواد 22 تعرفه عوارض سال 1394 و 21 تعرفه عوارض سال 1395 شهرداری یزد به دلایل مندرج در رای شماره 415 ـ 1395/06/16 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود.

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی