آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش...

شماره: 141602/ت46513هـ

تاریخ:1391/08/21

هیات وزیران در جلسه مورخ 1391/08/21 بنا به پیشنهاد وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری و شورای عالی علوم ، تحقیقات و به استناد ماده ( 13 ) قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات – مصوب 1389 – آیین‌نامه اجرایی قانون یادشده را به شرح زیر تصویب نمود :

آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات
مصوب 1391/08/21 با اصلاحات و الحاقات بعدی

فصل اول – تعاریف

ماده 1 – در این آیین‌نامه ، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند :

الف – قانون : قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات – مصوب 1389 –

ب – صندوق : صندوق نوآوری و شکوفایی موضوع ماده ( 5) قانون .

ج – شورا : شورای عالی علوم ، تحقیقات و فناوری .

د – تجاری سازی : فعالیت‌های مرتبط با عرضه محصول یا خدمت جدید مبتنی بر ایده ها یا فناوری‌های جدید که شامل تمامی فرایندهای مرتبط از جمله ثبت اختراعات ، ارزشگذاری فناوری ، اعطای امتیاز ، انتقال و انتشار و کسب سایر فناوری‌های مورد نیاز ( مکمل ) و پرداخت حق‌الامتیازهای مرتبط ، جذب سرمایه و منابع ( نمونه سازی ، طراحی صنعتی فرایند یا محصول جدید ، انجام آزمون‌ها و دیافت تاییدیه‌های لازم ، تولید آزمایشی ، بازاریابی و رفع اشکال ) و همچنین خدمات پشتیبانی تخصصی تجاری سازی ( شامل فعالیت‌های مشاوره ، مدیریت فناوری ، طراحی محصول و فرایند ، خدمات استانداردسازی ، اندازه سنجی و خدمات آزمایشگاهی ) می‌شود .

هـ - سرمایه گذاری ریسک پذیر : سرمایه گذاری در شرکت‌های جوان و نوپا که مبتنی بر فناوری و نوآوری شکل گرفته و در معرض ریسک های بالا و غیر متعارف می‌باشند و براساس ارزیابی‌های کارشناسی دارای رشد فراوان در آینده خواهند بود .

و - عامل صندوق : بانک‌های عامل ، صندوق‌های پژوهش و فناوری و سایر صندوق‌های مالی دارای مجوز قانونی طرف قرارداد صندوق .

ز - دستگاه اجرایی : دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده ( 5 ) قانون مدیریت خدمات کشوری .

ماده 2 -(اصلاحی 1391/09/29) شرکت ها و موسساتی که در زمینه « گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری » و « تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل ( طراحی و تولید کالا و خدمات ) در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده بالا » فعالیت می‌نمایند ، شرکت یا موسسه دانش بنیان محسوب می‌شوند .

تبصره 1 - فعالیت‌هایی نظیر برگزاری و شرکت در همایش‌های علمی ، خدمات کتابداری ، آموزش و کارآموزی ، فعالیت‌های عادی و روزمره نرم افزاری و سایر فعالیت‌هایی که هدف آن‌ها طراحی محصولات یا خدمات یا بهبود کیفیت آن‌ها نیست ، از فعالیت‌های دانش بنیان به شمار نمی روند .

تبصره 2 - نمایندگی شرکت‌های خارجی و شرکت‌های وارد کننده محصولات دانش بنیان که به امر تجارت می‌پردازند ، از شمول این آیین‌نامه خارج هستند .

تبصره 3 - شرکت‌های دولتی ، موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و شرکت ها و موسساتی که بیش از پنجاه درصد از مالکیت آن‌ها متعلق به شرکت‌های دولتی ، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی باشد ، مشمول حمایت‌های قانون نیستند .

ماده 3 -(اصلاحی 1395/02/05) در اجرای مفاد ماده ( 2 ) قانون و به منظور تدوین حوزه‌های فعالیت‌های دانش بنیان و معیارهای تشخیص مصادیق شرکت ها و موسسات دانش بنیان ، کارگروهی زیر نظر رییس شورا متشکل از اعضای زیر تشکیل می‌شود : 
الف - معاون علمی و فناوری رییس جمهور ( رییس ) 
ب - نماینده وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری 
ج - نماینده وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی 
د - نماینده وزارت صنعت ، معدن و تجارت 
هـ - نماینده وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح 
و - نماینده وزارت جهاد کشاورزی 
ز – نماینده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات 
ح – مدیر عامل صندوق 
ط - سه نفر صاحبنظر در حوزه شرکت‌های دانش بنیان به پیشنهاد کارگروه و حکم رییس کارگروه . 
ک - یک نفر صاحبنظر به پیشنهاد اتاق بازرگانی صنایع ، معادن و کشاورزی ایران و حکم رییس کارگروه .

تبصره 1 -(الحاقی 1395/02/05) نظارت بر اجرای این ماده بر عهده دبیرخانه شورا می‌باشد .

تبصره 2 -(الحاقی 1395/02/05) کارگروه می‌تواند تا سه نفر از نمایندگان سایر بخش ها و سازمان ها را به عضویت کارگروه درآورد .

تبصره 3 -(الحاقی 1395/02/05) فرایند بررسی صلاحیت شرکت‌های دانش بنیان از زمان تکمیل پرونده باید حداکثر در مدت دو ماه انجام گیرد .

ماده 4 -(اصلاحی 1393/11/26) به منظور استفاده شرکت ها و موسسات دانش بنیان از منابع صندوق یا نهادهای مالی همکار آن برای دریافت کمک‌ها و تسهیلات و سایر حمایت‌های پیش بینی شده در قانون ، صندوق موظف است نسبت به بررسی وضعیت اقتصادی و مالی شرکت ها و موسسات یادشده و تعیین تضامین مناسب برای هر نوع از خدمات اقدام نماید .

فصل دوم - اعطای کمک

ماده 5 -(اصلاحی 1391/09/29) شرکت ها و موسسات دانش بنیان دارای بیش از پنجاه نفر نیروی انسانی متخصص و با سابقه فعالیت بیش از پنج سال ، می‌توانند در صورت تشکیل کنسرسیوم ، جهت فعالیت‌های موضوع این آیین‌نامه با مشارکت دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های داخلی و خارجی مشروط به تعلق اکثریت سهام آن به شرکت ها و موسسات دانش بنیان داخلی ، تا بیست درصد از هزینه فعالیت‌های تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه و طرح‌های مربوط خود را در ازای ارایه اسناد اثبات کننده ، کمک دریافت کنند .

ماده 6 -(اصلاحی 1393/11/26) در صورتی که شرکت ها و موسسات دانش بنیان جهت انجام فعالیت‌های تحقیق و توسعه و تجاری سازی و سرمایه گذاری از نظام بانکی تسهیلات اخذ نماینده ، صندوق می‌تواند بخشی از سود تسهیلات یاد شده را در قالب قرارداد و به طور مستقیم یا غیرمستقیم ( با تشخیص هیات عامل از طریق بانک ها یا سایر نهادهای مالی دارای مجوز رسمی ) اعطا نماید .

ماده 6 مکررـ(الحاقی 1391/09/29) صندوق مجاز است در اجرای ماده ( 5 ) قانون ، تا پنجاه درصد هزینه‌های طرح‌های تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه « مهم » و « ویژه » شرکت ها و موسسات دانش بنیان فاقد توانایی مالی را با تایید هیات امنای صندوق ، کمک بلاعوض نماید .

فصل سوم - تسهیلات

ماده 7 -(اصلاحی 1393/11/26) شرکت ها و موسسات دانش بنیان جهت فعالیت‌های ثبت اختراع ، کسب فناوری ( دریافت حق امتیاز ) و نمونه سازی و ظرفیت سازی برای ورود محصولات دانش بنیان به بازار یا تامین بخشی از آورده لازم جهت اخذ تسهیلات بانکی می‌توانند از تسهیلات قرض‌الحسنه صندوق پس از بررسی طرح تجاری توسط صندوق یا عامل صندوق با دوره بازپرداخت حداکثر سه ساله استفاده نمایند .

ماده 8 - شرکت‌های ارایه کننده خدمات پشتیبانی تخصصی تجاری سازی نیز می‌توانند برای انجام خدمات یاد شده ، از تسهیلات قرض‌الحسنه صندوق استفاده کنند .

ماده 9 -(اصلاحی 1393/11/26) شرکت ها و موسسات دانش بنیان جهت فعالیت‌های تا قبل از تولید صنعتی از قبیل هزینه اولیه تجهیز کارگاه و آماده سازی خط تولید ، طراحی صنعتی ، انجام آزمون و رفع اشکال ، تولید آزمایشی و بازاریابی و همچنین فعالیت‌های اجرای پروژه‌های با ماهیت دانش بنیان در قالب پیمان و قراردادهای مشخص با کارفرمایان می‌توانند از محل منابع صندوق از تسهیلات میان‌مدت ( حداکثر پنج ساله ) با نرخ ترجیحی ( تا چهل درصد پایین تر از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار در هرسال ) استفاده نمایند . تشخیص نوع تضمین مورد نیاز ، برعهده صندوق خواهد بود .

ماده 10 -(اصلاحی 1393/11/26) صندوق موظف است به منظور تولید صنعتی با مشارکت حداکثر پنجاه درصدی با بانک ها موسسات مالی و اعتباری یا صندوق‌های مالی مرتبط از طریق گشایش خطوط اعتباری مشترک نزد بانک ها و موسسات یادشده امکان دریافت تسهیلات بلند مدت ( حداکثر هفت ساله ) با نرخ ترجیحی ( تا پنجاه درصد پایین تر از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار در هر سال ) را برای تامین قسمتی از هزینه‌های تهیه مکان و خرید و نصب ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز شرکت ها و موسسات دانش بنیان ، فراهم نماید .

ماده 11 -(اصلاحی 1393/11/26) جهت تامین سرمایه در گردش شرکت ها و موسسات دانش بنیان ، صندوق مجاز است با مشارکت حداکثر سی درصدی با بانک ها و سایر موسسات و صندوق‌های مالی و از طریق این موسسات اقدام به ارایه تسهیلات کوتاه‌مدت ( حداکثر دو ساله ) با نرخ ترجیحی تا پنجاه درصد پایین تر از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار نماید .

ماده 12 –(اصلاحی 1393/11/26) به منظور حمایت از توسعه بازار محصولات و خدمات دانش بنیان ، صندوق مجاز است نسبت به اعطای تسهیلات برای فروش اقساطی ، لیزینگ و در صورت وجود بازار مطمین به صورت پیش خرید و سایر مواد با نرخ ترجیحی به نفع شرکت ها و موسسات دانش بنیان راسا یا از طریق عامل صندوق اقدام نماید .

ماده 13 – صندوق موظف است جهت خرید سهام شرکت ها و موسسات دانش بنیان ، تسهیلات خرید با نرخ ترجیحی به افراد یا بنگاه‌های فعال اقتصادی و صنعتی موجود ارایه نماید . تسهیلات یادشده به اشخاص حقیقی و حقوقی که سهام مذکور را ترجیحا از صندوق‌های سرمایه گذاری ریسک پذیر یا از طریق بازار فرابورس خریداری نمایند ، اعطا می‌شود .

ماده 13 مکرر ـ(الحاقی 1391/09/29) صندوق مجاز است به شرکت ها و موسسات دانش بنیانی که دارای طرح‌های تجاری سازی حایز اهمیت هستند ، اما فاقد توانایی کافی برای تامین مشارکت بانک ها هستند ، تسهیلات موضوع مواد ( 10 ) و ( 11 ) را پس از تایید هیات عامل براساس دستورالعمل ابلاغی به طور صد درصد ( 100% ) اعطا نماید .

فصل چهارم – ضمانت نامه و بیمه

ماده 14 - به منظور پوشش کسر وثیقه تسهیلات دریافتی شرکت ها و موسسات دانش بنیان از بانک ها و موسسات مالی و اعتباری ، صندوق نسبت به ارایه خدمات ضمانت نامه اعتباری ( تا سقف هفتاد درصد وثایق ) اقدام می‌نماید .

ماده 15 -(اصلاحی 1393/11/26) به منظور پوشش ریسک قراردادها و تسهیل شرایط حضور در مناقصه برای شرکت ها و موسسات دانش بنیان ، صندوق نسبت به پرداخت بخشی از هزینه صدور ضمانت نامه و تسهیل روند دریافت آن به هر نحو با عقد قراردادهای همکاری و کارگزاری با بانک ها و موسسات ذیربط اقدام می‌نماید . این خدمات شامل ضمانت نامه شرکت در مناقصه ، پیش پرداخت ، حسن انجام کار و سایر موارد مرتبط می‌باشد .

ماده 16 -(اصلاحی 1393/11/26) به منظور پوشش ریسک به کارگیری فناوری‌های داخلی عرضه شده توسط شرکت ها و موسسات دانش بنیان ، صندوق نسبت به ارایه خدمات ضمانت نامه‌ای به منظور پوشش ریسک دانش فنی از طریق موسسات تخصصی ذیربط اقدام می‌نماید . نوع حمایت این ماده شامل پرداخت بخشی از هزینه صدور ضمانت نامه و تسهیل روند دریافت آن به هر نحو با عقد قرارداد های همکاری و کارگزاری با ارایه دهندگان ضمانت نامه می‌گردد .

تبصره - در صورت عدم امکان به کارگیری موسسات تخصصی موجود ، صندوق می‌تواند پس از طی مراحل قانونی نسبت به حمایت از ایجاد موسسات تخصصی با مشارکت سایر نهادهای ذی‌ربط اقدام نماید .

ماده 17 - در اجرای بند ( هـ ) ماده ( 3 ) قانون و به منظور کاهش خطرپذیری محصولات و خدمات شرکت ها و موسسات دانش بنیان ، بیمه مرکزی ایران مکلف است پوشش بیمه‌ای مناسب را در مرا حل طراحی ، تولید ، عرضه و بکارگیری این نوع محصولات و خدمات طراحی و ایجاد نماید .

فصل پنجم - مشارکت

ماده 18 - به منظور توسعه سرمایه گذاری ریسک پذیره صندوق برای تاسیس و توسعه شرکت ها و صندوق‌های سرمایه گذاری ریسک پذیر تا سقف چهل و نه درصد سهام ، مشارکت نماید و حداکثر پس از پنج سال سهام خود را واگذار نماید .

ماده 18 مکررـ(الحاقی 1391/09/29) صندوق مجاز است براساس دستورالعمل مصوب هیات امنا نسبت به مشارکت در طرح‌های تجاری سازی شرکت ها و موسسات دانش بنیان اقدام نماید .

فصل ششم - معافیت‌های مالیاتی و گمرکی

ماده 19 - به منظور تکمیل چرخه سرمایه گذاری خطر پذیر و امکان استفاده شرکت ها و موسسات دانش بنیان از بازار سرمایه ، سازمان بورس و اوراق بهادار مکلف است نسبت به تعیین و تسهیل سازوکار عرضه سهام شرکت‌های دانش بنیان در بازار فرابورس ، دستورالعمل‌های اجرایی لازم را تهیه و ابلاغ نماید .

ماده 20 - درآمدهای مشمول مالیات شرکت ها و موسسات دانش بنیان ناشی از قراردادها و فعالیت‌های تحقیق و توسعه ، تجاری سازی و تولید محصولات و خدمات دانش بنیان به مدت پانزده سال از مالیات موضوع ماده ( 105) قانون مالیات‌های مستقیم معاف هستند .

ماده 21 - شرکت ها و موسسات دانش بنیان از پرداخت هزینه‌های عوارض و حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض صادراتی معاف هستند .

ماده 22 - در اجرای ماده ( 3 ) قانون وزارت امور اقتصادی و دارایی با همکاری وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری موظف است دستورالعمل اجرایی این فصل را ظرف سه ماه پس از ابلاخ این آیین‌نامه تهیه و به سازمان امور مالیاتی کشور و گمرک ایران ابلاغ نماید .

فصل هفتم - اولویت دهی به شرکت ها و موسسات دانش بنیان و سایر حمایت ها

ماده 23 - پارک‌های علم و فناوری ، مراکز رشد ، مناطق ویژه علم و فناوری و مناطق ویژه اقتصادی موظفند نسبت به اولویت دهی در استقرار شرکت ها و موسسات دانش بنیان اقدام نمایند .

ماده 24 - صندوق حداقل سی درصد کمک‌ها ، تسهیلات و سرمایه‌گذاری‌های خود را به شرکت‌های دانش بنیان مستقر در مراکز رشد علم و فناوری ، پارک‌های علم و فناوری ، مناطق ویژه علم و فناوری و منافق ویژه اقتصادی تخصیص دهد .

ماده 25 - شرکت ها و موسسات دانش بنیان در مناقصات قرارداد های پژوهشی ، فناوری و تجاری سازی و عرضه کالاهای دانش بنیان ساخت داخل دستگاه‌های اجرایی حایز اولویت می‌باشند .

تبصره 1- دستگاه اجرایی پس از دریافت تاییدیه صلاحیت شرکت ها و موسسات دانش بنیان ، امتیاز ارزیابی کیفی و فنی آن‌ها را با ضریب 2/1 ( 120درصد ) محاسبه می‌نماید . برای شرکت‌های مستقر در پارک‌های علم و فناوری و مناطق ویژه علم و فناوری و مناطق ویژه اقتصادی تا ضریب 5 / 1 ( صد و پنجاه درصد ) قابل افزایش است .

تبصره 2 - شرکت ها و موسسات دانش بنیان برای ارایه و فروش محصولات و خدمات دانش بنیان خود در مناقصات دولتی مشمول تخفیف پنجاه درصدی در مبلغ سپرده شرکت در مناقصه می‌گردند .

ماده 26 -(اصلاحی 1392/02/15) دستگاه‌های اجرایی می‌توانند در اجرای ماده ( 6 ) قانون و از محل اعتبارات مصوب مربوط حداقل یک درصد مبلغ خرید کالا یا خدمات با مبدا خارجی را در راستای تحقیق و توسعه ، طراحی ، تجاری سازی و ساخت داخل کالا یا خدمات مذکور از طریق شرکت ها و موسسات دانش بنیان هزینه نمایند .

ماده 27 - وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری موظف است با همکاری دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط در اجرای تبصره ( 2) ماده ( 1 ) قانون حداکثر استفاده از توان فنی و مهندسی تولیدی و صنعتی و اجرایی کشور در اجرای پروژه ها و ایجاد تسهیلات به منظور صدور خدمات - مصوب 1375 - فهرست نیازهای فناورانه ، تجهیزات و مواد اولیه مورد نیاز دستگاه‌های اجرایی مندرج در قانون مذکور را به شرکت ها و موسسات دانش بنیان نیز اعلام نماید .

ماده 28 -(اصلاحی 1395/02/05) در اجرای ماده ( 9) قانون و به منظور ایجاد و توسعه شرکت ها و موسسات دانش بنیان و تقویت همکاری‌های بین‌المللی ، اجازه داده می‌شود واحدهای پژوهشی ، فناوری و مهندسی مستقر در پارک‌های علم و فناوری و مناطق ویژه علم و فناوری در جهت انجام ماموریت‌های محوله از مزایای قانونی مناطق آزاد درخصوص روابط کار ، معافیت‌های مالیاتی و عوارض سرمایه گذاری خارجی و مبادلات مالی بین‌المللی برخوردار گردند .

تبصره ـ(الحاقی 1391/09/29) آیین‌نامه اجرایی ماده ( 47 ) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران موضوع تصویب‌نامه شماره 28609/ت32863هـ مورخ 1384/05/10 به عنوان مقررات اجرایی ماده ( 9 ) قانون تنفیذ می‌گردد .

ماده 29 - شرکت ها و موسسات دانش بنیان مجازند مرکز فعالیت خود را در محدوده شهر تهران و دیگر شهرها با رعایت مقررات زیست محیطی مستقر نمایند .

فصل نهم - نظارت و گزارش دهی ، رسیدگی به اعتراضات و مجازات‌های قانونی

ماده 30 - شرکت ها و موسسات دانش بنیان می‌توانند اعتراض خود را نسبت به عملکرد دستگاه‌های مجری قانون با ارایه مستندات به دبیرخانه شورا ارسال نمایند . دبیرخانه شورا موظف است ظرف یک ماه نسبت به رسیدگی به اعتراضات واصل شده اقدام نماید .

ماده 31 - دبیرخانه شورا موظف است جهت ایجاد فرصت‌های برابر و شفاف سازی حمایت ها و تسهیلات مندج در این آیین‌نامه نسبت به انتشار آیین‌نامه ها و دستورالعلم های ذی‌ربط ، اسامی دستگاه‌های اجرایی مرتبط و بانک اطلاعاتی شرکت ها و موسسات دانش بنیان برخوردار شده از این تسهیلات از طریق پایگاه جامع اطلاع رسانی اقدام نماید .

ماده 32 -(اصلاحی 1395/02/05) شرکت ها و موسسات دانش بنیان که از حمایت‌های قانون برخوردار می‌شوند ، چنانچه بر اساس گزارش دستگاه اجرایی ذی‌ربط یا نظارت دوره‌ای یا موردی دبیرخانه شورا یا صندوق با کتمان اطلاعات یا ارایه اطلاعات ناصحیح از این حمایت ها برخوردار شده باشند یا حمایت ها و تسهیلات اعطا شده بر طبق قانون را برای مقاصد دیگری مصرف نموده باشند ، با تشخیص دبیرخانه شورا یا صندوق ، ضمن محرومیت از استفاده مجدد از حمایت‌های قانون ، با ارجاع به مراجع قانونی ذی صلاح ، مشمول مجازات‌های موضوع ماده ( 11) قانون خواهند گردید .

ماده 33 - دبیرخانه شورا مسیولیت پیگیری اجرای این آیین‌نامه را به عهده دارد و مکلف است گزارش عملکرد و نحوه اجرای قانون را هر شش ماه یک بار به شورا و مجلس شورای اسلامی ارایه نماید .

محمدرضا رحیمی 
معاون اول رییس جمهور