اداره امور مالیاتی شهر و استان تهران
ادارت کل امور مالیاتی
موضوع : ابلاغ آییننامه اجرایی موضوع ماده 219 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1394/04/31
به پیوست آییننامه اجرایی موضوع ماده 219 قانون مالیاتهای مستقیم با اصلاحات مصوب 1394/04/31 که به تصویب وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی طی شماره 180718 مورخ 1398/09/13 رسیده است جهت اجرای مفاد آن ابلاغ میشود.
امیدعلی پارسا
فصل اول : کلیات
ماده 1 – واژه ها و اصطلاحات بکار برده شده در این آییننامه به شرح زیر تعریف میشود:
الف – سازمان: سازمان امور مالیاتی کشور
ب - قانون: قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1366/12/03 و اصلاحیههای بعدی آن منتهی به اصلاحیه مصوب 1394/04/31
ج – ق.م.ا: قانون مالیات بر ارزش افزوده
د - اداره امور مالیاتی: واحد سازمانی مشخصی است که شامل تقسیمات کوچکتری به نام حوزههای کاری میشود.
هـ - حوزه کاری: فرآیندهای مالیاتی بر اساس مقررات این آییننامه در حوزههای کاری مختلف (از جمله شناسایی و ثبت نام، دریافت و پردازش اظهارنامه، حسابرسی) حسب مورد انجام میشود.
و - اظهارنامه برآوردی: اظهارنامه مالیاتی است که بر اساس فعالیت و یا اصلاحات اقتصادی کسب شده مودی از پایگاه اطلاعات مودیان و حداقل حاوی اطلاعات هویتی، فروش و درآمدها، هزینه ها، معافیتها حسب مورد، درآمد مشمول مالیات و مالیات میباشد.
ز - ارزش منصفانه: ارزشی است که بر اساس استانداردهای حسابداری ایران تعریف میشود.
فصل دوم : ساختار تشکیلاتی و ماموران مالیاتی
ماده 2 - کارکنان سازمان که عهده دارانجام وظایف موضوع «قانون»، «ق م ا»، فرآیندهای مصوب طرح جامع مالیاتی و وظایفی از قبیل راهبری، نظارت، اتوماسیون و پشتیبانی هستند در عداد ماموران مالیاتی بوده و مشمول ضوابط این آییننامه میباشند.
ماده 3 – عناوین شغلی «ماموران مالیاتی»، عبارت است از مدیر حسابرسی مالیاتی، مستشاری مالیاتی، دادرسی مالیاتی، دادستانی انتظامی مالیاتی، راهبری حسابرسی مالیاتی و حسابرسی مالیاتی.
عناوین پستی در هر شغل به شرح ذیل میباشد:
شغل | عناوین پستی |
مدیر حسابرسی مالیاتی | -رییس کل |
- معاون سازمان | |
- رییس امور مالیاتی شهر و استان تهران | |
- معاون امور مالیاتی شهر و استان تهران | |
- مدیرکل | |
- معاون مدیرکل | |
- مدیر | |
مستشاری مالیاتی | - رییس شورای عالی مالیاتی |
- معاون رییس شورای عالی مالیاتی | |
- رییس شعب | |
- عضو شورای عالی مالیاتی | |
- عضو هیات رسیدگی به تخلفات اداری مالیاتی | |
دادرسی مالیاتی | - نماینده سازمان در هیاتهای حل اختلاف مالیاتی |
- رییس امور هماهنگی هیاتهای حل اختلاف مالیاتی | |
- رییس گروه هیاتهای حل اختلاف مالیاتی | |
- کارشناس ارشد هیاتهای حل اختلاف مالیاتی | |
دادستانی انتظامی مالیاتی | - دادستان انتظامی مالیاتی |
- معاون دادستان انتظامی مالیاتی | |
- مدیر مسیول انتظامی مالیاتی | |
- دادیار انتظامی مالیاتی | |
راهبری حسابرسی مالیاتی | - رییس امور راهبری مالیاتی |
- کارشناس راهبری مالیاتی | |
حسابرسی مالیاتی | - حسابرس کل مالیاتی |
- رییس گروه حسابرسی مالیاتی | |
- رییس رسته مالیاتی | |
- حسابرس مالیاتی |
تبصره 1 - پست حسابرس مالیاتی قابل تخصیص در شغل حسابرسی مالیاتی شامل 3 سطح افقی (3، 2 و 1) میباشد و ارتقا به ترتیب از سطح 3 به 1 منوط به کسب حداقل میانگین 80 درصد امتیاز ارزیابی عملکرد با حداقل 1 سال سابقه در سطح قبلی و کسب امتیاز لازم در نتایج حاصل از ارزیابیهای تخصصی (مصاحبه یا آزمون) میباشد.
تبصره 2 - پست حسابرس ارشد مالیاتی/ کارشناس ارشد هیاتهای حل اختلاف مالیاتی قابل تخصیص در شغل حسابرسی مالیاتی/ دادرسی مالیاتی شامل 3 سطح افقی (3، 2 و 1) میباشد و ارتقا به ترتیب از سطح 3 به 1 منوط به کسب حداقل میانگین 85 درصد امتیاز ارزیابی عملکرد با حداقل 1 سال سابقه در سطح قبلی و کسب امتیاز لازم در نتایج حاصل از ارزیابیهای تخصصی ( مصاحبه یا آزمون) میباشد.
تبصره 3 - پست رییس گروه حسابرسی مالیاتی/ رییس گروه هیاتهای حل اختلاف مالیاتی قابل تخصیص در شغل حسابرسی مالیاتی/ دادرسی مالیاتی شامل 3 سطح افقی (3، 2 و 1) میباشد و ارتقا به ترتیب از سطح 3 به 1 منوط به کسب حداقل میانگین 85 درصد امتیاز ارزیابی عملکرد با حداقل 1 سال سابقه در سطح قبلی و کسب امتیاز لازم در نتایج حاصل از ارزیابیهای تخصصی (مصاحبه یا آزمون) میباشد.
تبصره 4 - پست حسابرس کل مالیاتی قابل تخصیص در شغل حسابرسی مالیاتی شامل 3 سطح افقی (3، 2 و 1) میباشد و ارتقا به ترتیب از سطح 3 به 1 منوط به کسب حداقل میانگین 85 درصد امتیاز ارزیابی عملکرد با حداقل 1 سال سابقه در سطح قبلی و کسب امتیاز لازم در نتایج حاصل از ارزیابیهای تخصصی (مصاحبه یا آزمون ) میباشد.
تبصره 5 - پستهای رییس امور هماهنگی هیاتهای حل اختلاف مالیاتی، رییس گروه هیاتهای حل اختلاف مالیاتی و کارشناس ارشد هیاتهای حل اختلاف مالیاتی قابل تخصیص در شغل دادرسی مالیاتی شامل 3 سطح افقی (3، 2 و 1) میباشد و ارتقا به ترتیب از سطح 3 به 1 منوط به کسب حداقل میانگین 85 درصد امتیاز ارزیابی عملکرد با حداقل 1 سال سابقه در سطح قبلی و کسب امتیاز لازم در نتایج حاصل از ارزیابیهای تخصصی (مصاحبه یا آزمون) میباشد.
تبصره 6 - پستهای رییس امور راهبری مالیاتی و کارشناس راهبری مالیاتی قابل تخصیص در شغل راهبری حسابرسی مالیاتی شامل 3 سطح افقی (3، 2 و 1) میباشد و ارتقا به ترتیب از سطح 3 به 1 منوط به کسب حداقل میانگین 85 درصد امتیاز ارزیابی عملکرد با حداقل 1 سال سابقه در سطح قبلی و کسب امتیاز لازم در نتایج حاصل از ارزیابیهای تخصصی (مصاحبه یا آزمون) میباشد.
تبصره 7 - ارتقای شاغلین در تبصرههای 1 تا 6 به پست بالاتر الزاما از سطح یک با حداقل یک سال سابقه در همان سطح صورت خواهد پذیرفت.
تبصره 8 - پست رییس امور هماهنگی هیاتهای حل اختلاف مالیاتی با پست حسابرس کل مالیاتی، پست رییس گروه هیاتهای حل اختلاف مالیاتی با پست رییس گروه حسابرسی مالیاتی و پست کارشناس ارشد هیاتهای حل اختلاف مالیاتی با پست حسابرس ارشد مالیاتی همتراز و متناظر بوده و کلیه تجارب و سوابق آنها مرتبط و قابل احتساب میباشد.
تبصره 9 - کلیه پستهای سازمان که عهده دار وظایفی نظیر راهبری، نظارت، اتوماسیون و پشتیبانی میباشند، مشمول مشاغل موضوع ماده 3 این آییننامه قرار میگیرند.
تبصره 10 - کلیه عناوین شغلی موضوع ماده 3 این آییننامه در عداد حسابرسان مالیاتی به شمار میروند کارشناس/ رییس امور حقوقی شاغل در سازمان از جمله دادستانی انتظامی مالیاتی تابع مقررات کارشناس/ رییس امور راهبری مالیاتی میباشند، همچنین ارتقا ماموران مالیاتی منوط به وجود پست سازمانی و احراز شرایط پست مزبور خواهد بود. انتقال ماموران مالیاتی با درخواست خود به سایر واحدهای سازمانی و انتصاب آنان در پستهای پایین تر با رعایت ضوابط نقل و انتقال ماموران مالیاتی بلامانع میباشد.
تبصره 11 - پست نماینده هیاتهای حل اختلاف مالیاتی به دو سطح افقی 1 و 2 تقسیم بندی میشود و ارتقا از سطح 2 به 1 منوط به کسب حداقل امتیاز 85 ارزیابی عملکرد با حداقل 3 سال سابقه در سطح قبلی میباشد.
ماده 4 - حسابرس مالیاتی از بین کارمندان فعلی یا جدیدالاستخدام «سازمان» که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر با رشته تحصیلی مرتبط بوده انتخاب میشود و تحت نظر مسیول ذیربط در چارچوب فعالیتهای مربوط به نظام مالیاتی کشور انجام وظیفه مینماید.
تبصره - ادامه خدمت کارکنانی که در حال حاضر در پستهای سازمانی پایین تر از حسابرس مالیاتی و کارشناس راهبری مالیاتی از قبیل کاردان مالیاتی و کمک حسابرس مالیاتی اشتغال دارند با همان پست سازمانی بلامانع بوده و ارتقای آنها به پستهای بالاتر سازمانی با رعایت سایر قوانین و مقررات منوط به ارایه مدرک تحصیلی کارشناسی در رشته تحصیلی مرتبط است.
ماده 5 - حسابرس ارشد مالیاتی از بین حسابرسان مالیاتی سطح یک «سازمان» که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر با رشته تحصیلی مرتبط بوده انتخاب میشود و تحت نظر مسیول ذیربط در چارچوب فعالیتهای مربوط به نظام مالیاتی کشور انجام وظیفه مینماید.
ماده 6 - رییس گروه حسابرسی مالیاتی از بین حسابرسان ارشد مالیاتی سطح یک یا کارشناس راهبری با حداقل 3 سال سابقه در همان پست که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر با رشته تحصیلی مرتبط بوده انتخاب میشود و تحت نظر مسیول ذیربط در چارچوب فعالیتهای مربوط به نظام مالیاتی کشور انجام وظیفه مینماید.
ماده 7 - حسابرس کل مالیاتی از بین ماموران مالیاتی با پستهای رییس گروه حسابرسی مالیاتی سطح یک که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر با رشته تحصیلی مرتبط بوده انتخاب میشود و تحت نظر مسیول ذیربط در چارچوب فعالیتهای مربوط به نظام مالیاتی کشور انجام وظیفه مینماید.
انتصاب حسابرس کل مالیاتی به پست رییس امور راهبری مالیاتی و یا دادیار مسیول مالیاتی و بالعکس بلامانع میباشد.
ماده 8 - کارشناس ارشد هیاتهای حل اختلاف مالیاتی، از بین حسابرسان ارشد مالیاتی «سازمان» با حداقل 3 سال سابقه در همان پست که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر با رشته تحصیلی مرتبط بوده انتخاب میشود و تحت نظر مسیول ذیربط در چارچوب فعالیتهای مربوط به نظام مالیاتی کشور انجام وظیفه مینماید.
ماده 9 - رییس گروه هیاتهای حل اختلاف مالیاتی، از بین رییس گروههای حسابرسی مالیاتی با حداقل 3 سال سابقه در همان پست یا کارشناس ارشد سطح یک هیاتهای حل اختلاف مالیاتی با دو سال سابقه در همان سطح «سازمان» که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر با رشته تحصیلی مرتبط بوده انتخاب میشود و تحت نظر مسیول ذیربط در چارچوب فعالیتهای مربوط به نظام مالیاتی کشور انجام وظیفه مینماید.
ماده 10 - رییس امور هماهنگی هیاتهای حل اختلاف مالیاتی از بین ماموران مالیاتی با پستهای رییس گروه هیاتهای حل اختلاف مالیاتی سطح یک یا رییس گروه حسابرسی مالیاتی سطح یک در همان پست ها که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر با رشته تحصیلی مرتبط بوده انتخاب میشود و تحت نظر مسیول ذیربط در چارچوب فعالیتهای مربوط به نظام مالیاتی کشور انجام وظیفه مینماید.
ماده 11 - نماینده سازمان در هیاتهای حل اختلاف مالیاتی از بین کارمندان سازمان دارای مدرک کارشناسی و بالاتر با رشته تحصیلی مرتبط و دارای حداقل 10 سال سابقه خدمت که حداقل 6 سال آن را در امور مالیاتی اشتغال داشته و در امر مالیاتی بصیر و مطلع باشند انتخاب میشوند و تحت نظر مسیول مربوط در چارچوب فعالیتهای مربوط به نظام مالیاتی کشور انجام وظیفه مینماید.
تبصره - بصیر و مطلع بوده در این ماده عبارت است از دارا بودن پست سازمانی حسابرس کل با حداقل یک سال سابقه، رییس گروه حسابرسی مالیاتی سطح یک با حداقل چهار سال سابقه در همان سطح، دادیار مسیول انتظامی مالیاتی با حداقل یک سال سابقه و رییس گروه راهبری مالیاتی سطح یک با حداقل یک سال سابقه در همان سطح و با پستهای بالاتر.
ماده 12 - عضو شورای عالی مالیاتی از بین اشخاص صاحب نظر، مطلع و مجرب در امور حقوقی، اقتصادی، مالی، حسابداری و حسابرسی که دارای حداقل مدرک کارشاسی یا معادل در رشتههای مذکور به پیشنهاد رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور و حکم وزیر امور اقتصادی و دارایی منصوب میشوند.
ماده 13 - روسای شعب از بین اعضای شورای عالی مالیاتی شاغل در سازمان امور مالیاتی کشور، توسط رییس شورای عالی مالیاتی انتخاب میشوند.
تبصره - معاون شورای عالی مالیاتی از بین کارکنان سازمان منصوب میشود.
ماده 14 - رشتههای تحصیلی مطلوب عبارت است از حسابداری، حسابرسی، بازرگانی، مدیریت، اقتصاد، حقوق، مهندسی صنایع و رشتههای مصرح در طرح طبقه بندی مشاغل، همچنین به منظور تحقق اهداف طرح جامع مالیاتی استفاده از رشتههای تحصیلی امور فناوری اطلاعات از قبیل سخت افزار، نرم افزار، مهندسی فناوری اطلاعات، مدیریت فناوری اطلاعات و سایر رشته ها حسب تشخیص سازمان امکان پذیر میباشد.
ماده 15 - مدیران کل امور مالیاتی در واحدهای سازمانی موظفند نقش های مربوط به فرآیندهای مرتبط با اجرای نظام جامع مالیاتی را به استثنای نقش هایی که طبق این آییننامه به پستهای تخصصی تخصیص داده شده هر یک از ماموران مالیاتی تخصیص دهند.
ماده 16 - تطبیق و انتخاب ماموران مالیاتی شاغل به عناوین پستی موضوع این آییننامه به ترتیب زیر میباشد:
شغل | عناوین پستی قبلی | عناوین پستی جدید |
حسابرس مالیاتی | -نماینده سازمان در هیاتهای حل اختلاف مالیاتی -رییس امور حسابرسی مالیات | نماینده سازمان در هیاتهای حل اختلاف مالیاتی |
رییس امور هماهنگی هیاتهای حل اختلاف مالیاتی (سطوح 1 و 2 و 3) | ||
- رییس گروه حسابرسی مالیاتی - حسابرس ارشد مالیاتی | رییس گروه هیاتهای حل اختلاف مالیاتی (سطوح 1و 2 و 3) | |
کارشناس ارشد هیاتهای حل اختلاف مالیاتی سطوح (سطوح 1 و 2 و 3) | ||
دادستانی انتظامی مالیاتی | - دادستان انتظامی مالیاتی - معاون دادستان انتظامی مالیاتی | دادستان انتظامی مالیاتی |
معاون دادستان انتظامی مالیاتی | ||
- دادیار مسیول انتظامی مالیاتی - دادیار انتظامی مالیاتی | دادیار مسیول انتظامی مالیاتی | |
دادیار انتظامی مالیاتی | ||
راهبری حسابرسی مالیاتی | رییس گروه مالیاتی | رییس امور راهبری مالیاتی (سطوح 1 و 2 و 3) |
کارشناس مالیاتی | کارشناس راهبری مالیاتی (سطوح 1 و 2 و 3) | |
حسابرسی مالیاتی | - رییس امور حسابرسی مالیاتی - رییس گروه حسابرسی مالیاتی | حسابرس کل مالیاتی (سطوح 1 و 2 و 3) |
رییس گروه حسابرسی مالیاتی (سطوح 1 و 2 و 3) | ||
- حسابرس ارشد مالیاتی - حسابرس مالیاتی | حسابرس ارشد مالیاتی (سطوح 1 و 2 و 3) | |
حسابرس مالیاتی (سطوح 1 و 2 و 3) |
تبصره 1 - تطبیق پستهای فعلی ماموران مالیاتی دارای مدرک تحصیلی پایین تر از کارشناسی بلامانع بوده لیکن ارتقا آنان به پست سازمانی بالاترمنوط به ارایه مدرک تحصیلی کارشناسی مرتبط میباشند.
تبصره 2 - تعیین سطوح در تطبیق پستهای سازمانی فعلی (در زمان تصویب این آییننامه) به پستهای سازمانی جدید صرفا بر اساس سنوات خدمت در همان پست انجام خواهد شد.
ماده 17 - نظر به ضرورت حفظ و تداوم صلاحیت حرفهای ماموران مالیاتی و در راستای مقتضیات و مصالح اداری در تمامی مشاغل موضوع این آییننامه امکان تغییر محل خدمت یا تنزل در سطوح یا پستهای سازمانی به سطوح یا پستهای دیگر با درخواست مدیرکل مربوط و یا تایید دادستان انتظامی مالیاتی و موافقت رییس کل سازمان یا رای هیات رسیدگی به تخلفات اداری مالیاتی حسب مورد با رعایت مقررات مربوط، امکان پذیر میباشد.
فصل سوم - شناسایی و ثبت نام مودیان
ماده 18 - اقداماتی که جهت شناخت هویت مودیان مالیاتی، محل فعالیت و یا اقامتگاه قانونی، نوع، شروع فعالیت و کلیه فعالیتهای اقتصادی و سایر منابع مالیاتی آنها در حوزه کاری شناسایی و ثبت نام انجام میگیرد.
ماده 19 - ثبت اطلاعات و مشخصات مودیان در نظام مالیاتی کشور با هدف انجام فرآیندهای مالیاتی در «حوزه کاری شناسایی و ثبت نام» انجام میگیرد.
ماده 20 - حوزه کاری شناسایی و ثبت نام مودیان موظف است.
الف - با استفاده از اطلاعات پایگاه اطلاعات هویتی، عملکردی و دارایی مودیان مالیاتی، انجام واحدیابی و سایر منابع اطلاعاتی، نسبت به شناسایی، ثبت نام و یا اصلاح و تکمیل اطلاعات، ثبت نام مودیان، اقدام نمایند.
ب - فرآیندهای مرتبط با تعلیق، فعالسازی مجدد، تعطیلی کسب و کار ناشی از انحلال یا فوت و یا سایر عوامل، انتقال پروندههای مالیاتی مودیان بین ادارت امور مالیاتی و تعریف و برقراری الزامات ارایه اظهارنامه در منابع مختلف را به انجام رساند.
ج - بر اساس دستورالعمل ابلاغی سازمان کلیه مودیان مالیاتی شناسایی شده را ثبت نموده و شماره اقتصادی تخصیص داده شده به هر دو مودی را به طرق مقتضی به وی ابلاغ نماید.
فصل چهارم - دریافت و پردازش اظهارنامه
ماده 21 - اظهارنامههای مالیاتی مودیان به صورت الکترونیکی و غیرالکترونیکی دریافت و توسط «حوزه کاری دریافت و پردازش اظهارنامه» مورد پردازش قرار میگیرد.
تبصره - کلیه فرآیندهای مربوط به ثبت جزییات و پردازش اظهارنامه توسط حوزه کاری دریافت و پردازش اظهارنامه انجام میگیرد.
ماده 22 - حوزه کاری دریافت و پردازش اظهارنامه موظف است:
در مورد آن دسته از مودیانی که در موعد مقرر و مطابق مقررات از تسلیم اظهارنامه مالیاتی خودداری مینمایند، با رعایت مقررات ماده 97 قانون، اظهارنامههای مالیاتی برآوردی بر اساس فعالیت و اطلاعات اقتصادی کسب شده مودی از طرح جامع مالیاتی مطابق روش ها و معیارهایی که توسط سازمان تعیین شده یا میشود، ایجاد (تولید) و نسبت به صدور برگ تشخیص مالیات بر اساس آن اقدام و برگ تشخیص مالیات مذکور را جهت ابلاغ به واحد ذیربط ارسال نماید.
تبصره 1 - در صورت عدم امکان تولید اظهارنامه برآوردی به صورت سیستمی، پرونده به منظور تولید اظهارنامه برآوردی و صدور و ابلاغ برگ تشخیص یا مطالبه مالیات حداکثر ظرف مدت یک سال از انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی به حوزه کاری حسابرسی ارجاع خواهد شد. حکم این تبصره مانع از مطالبه و وصول مالیات این گونه مودیان در اجرای مفاد ماده 157 قانون نخواهد بود.
تبصره 2 - در صورتی که مودی ظرف مهلت مقرر قانونی از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص یا مطالبه مالیات بر اساس اظهارنامههای برآوردی نسبت به تسلیم اعتراض و اظهارنامه مالیاتی مطابق مقررات اقدام ننماید بر اساس قسمت اخیر ماده 97 قانون، برگ تشخیص مالیات در اجرای تبصره 1 ماده 203 و قسمت اخیر تبصره 2 آن و ماده 208 قانون ابلاغ شده است جاری نمی باشد.
تبصره 3 - اظهارنامه مطابق مقررات، اظهارنامهای میباشد که در خصوص اشخاص حقوقی حداقل شامل ترازنامه و حساب سود و زیان و برای صاحبان مشاغل مطابق مقررات فصل سوم آییننامه موضوع ماده 95 قانون تنظیم و تکمیل شده باشد. عدم ارایه ترازنامه یا حساب سود و زیان یا صورت درآمد و هزینه یا خلاصه درآمد و هزینه همراه اظهارنامه مالیاتی و یا ابراز مبلغ صفر برای کل مبالغ هر یک از صورتهای مالی مذکور یا صورتهای فوق حسب مورد به منزله تسلیم «اظهارنامه مالیاتی مطابق مقررات قانونی» مربوط تلقی نمی گردد.
تبصره 4 - معیارها و شاخصهایی که در اجرای ضوابط و مقررات قانون و این آییننامه برای تهیه اظهارنامه برآوردی تعیین میشوند، محرمانه بوده و اشخاص تعیین کننده این شاخص ها و معیارها مجاز به افشای آنها جز نزد مراجع ذی صلاح قانونی نخواهد بود. در صورت افشا طبق قانون مجازات اسلامی و سایر مقررات قانون مربوط با آنها رفتار خواهد شد.
فصل پنجم - حسابرسی
ماده 23 – وظیفه حسابرسی، تشخیص ماخذ یا درآمد مشمول مالیات و تعیین مالیات موضوع قانون و ق.م.ا با سازمان است و حسب مورد به حوزه کاری دریافت و پردازش اظهارنامه یا حوزه کاری حسابرسی محول میشود. مسیول حوزه کاری حسابرسی از بین معاون مدیرکل یا مدیر حسابرسان کل مالیاتی یا روسای گروه حسابرسی مالیاتی انتخاب میشود.
ماده 24 - بر اساس ماده 97 قانون، سازمان میتواند بر اساس شاخص ها و معیارهایی که تعیین مینماید و یا به طور نمونه، نسبت به انتخاب مودیان مالیاتی بر اساس رتبه ریسک برای حسابرسی منابع مختلف مالیاتی اقدام نماید. در صورت عدم انتخاب مودی یا اظهارنامه مالیاتی برای حسابرسی، اظهارنامه مالیاتی تسلیمی در موعد مقرر که برای حسابرسی انتخاب نشده است، قطعی خواهد بود.
تبصره 1 - مسیول حوزه کاری حسابرسی میتواند علاوه بر مودیانی که بر اساس رتبه ریسک برای حسابرسی انتخاب شده اند حسب اطلاعات، اسناد و مدارک و یا گزارش واصله یا دلایل، قراین و شواهد متقن مودی با مودیان خاصی را برای حسابرسی انتخاب نماید.
تبصره 2 - معیارها و شاخصهایی که در اجرای ضوابط و مقررات قانون و این آییننامه برای انتخاب مودیان به منظور حسابرسی بر اساس رتبه ریسک تعیین میشوند، کاملا محرمانه بوده و اشخاص تعیین کننده این شاخص ها و معیارها مجاز به افشای اقلام آن جز نزد مراجع ذی صلاح قانونی مربوط نخواهند بود. در صورت افشا طبق قانون مجازات اسلامی و سایر مقررات قانونی مزبور با آنها رفتار خواهد شد.
ماده 25 - مسیول حوزه کاری حسابرسی، موظف است نسبت به تخصیص مودیان انتخاب شده آن حوزه کاری برای حسابرسی، به حسابرس اقدام نماید و مسیولیت تهیه برنامه حسابرسی، نظارت بر اجرای حسابرسی، تایید گزارش حسابرسی و صدور برگ تشخیص مالیات یا برگ مطالبه را بر عهده خواهد داشت.
تبصره 1 - حسابرسی که پرونده مودی انتخاب شده برای حسابرسی از طرف مسیول حوزه کاری مربوط به او محول میشود، مسیول حسابرسی میباشد.
تبصره 2 - مسیولیت هر یک از حسابرسان انتخاب شده جهت حسابرسی پروندههای مالیاتی بر اساس فعالیتها و وظایف تعیین شده برای آنها در برنامه حسابرسی و دستورالعملهای سازمان و کاربرگهای حسابرسی بوده و اشخاص مزبور مسیول مندرجات گزارش و نظر خود از هر جهت میباشند.
ماده 26 - دریافت پرونده مودی از بایگانی، تدوین برنامه حسابرسی (شامل انتخاب یا ایجاد یک یا چند اظهارنامه مالیاتی در یک یا چند منبع مالیاتی حسب مورد برای حسابرسی، تعیین حوزههای شک در هر اظهارنامه مالیاتی مبتنی بر منبع آن، انتخاب حسابرس یا حسابرسان مورد نیاز برای هر اظهارنامه به تفکیک حوزههای شک)، تهیه گزارش حسابرسی حسب مورد میباشد و مسیول حوزه کاری حسابرسی میبایست نسبت به موافقت یا عدم موافقت مسیول حوزه کاری حسابرسی موظف است نسبت به اصلاح آن بر اساس نظر مسیول حوزه کاری حسابرسی اقدام نماید.
ماده 27 - هرگاه پس از قطعی شدن اظهارنامه مالیاتی یا بعد از رسیدگی و صدور و ابلاغ برگ مطالبه یا تشخیص مالیات، معلوم شود مودی درآمد یا فعالیت انتفاعی کتمان شدهای داشته و مالیات متعلق به آن نیز مطالبه نشده باشد فقط مالیات آن درآمدها یا فعالیت، با رعایت قانون و ق.م.ا مقررات این آییننامه مطالبه خواهد شد.
ماده 28 - چنانچه در اجرای ماده 272 قانون و سایر مقررات قانونی مربوط حسابرسی مالیاتی پرونده مودیان مالیاتی، به سازمان حسابرسی و یا موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابدار رسمی محول گردد، مسیول حسابرسی موظف است پس از دریافت گزارش تنظیم شده مذکور، گزارش حسابرسی مالیاتی را از حیث تطبیق با قوانین و مقررات مربوطه بررسی نماید و در صورت عدم رعایت قوانین و مقرات مربوط نسبت به ارجاع مورد حسابرسی به تنظیم کنندگان گزارش اقدام نمایند و تنظیم کنندگان گزارش مکلفند نسبت به اصلاح گزارش مالیاتی حسب نظر مسیول حسابرسی سازمان اقدام نماید. مسیول حسابرسی با دریافت گزارش نهایی از تنظیم کننده گزارش نسبت به ثبت آن در سامانه اقدام و سپس جهت تایید برای مسیول حوزه کاری حسابرسی ارسال مینماید.
تبصره 1 - دراجرای این ماده سازمان حسابرسی و یا موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی میتوانند برای دریافت دفاتر و یا اسناد و مدارک حسب مورد به مودی مراجعه نموده و ضمن اخذ اسناد و مدارک بر اساس مقررات حسابرسی میدانی اقدام نمایند.
تبصره 2 - در راستای این ماده مسیول حوزه کاری حسابرسی میبایست کلیه اطلاعات واصله به سازمان را در زمان ارجاع مورد حسابرسی و اطلاعات تکمیلی را تا پیش از تاریخ تنظیم گزارش حسابرسی مالیاتی حسب مورد به سازمان حسابرسی و یا موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی انتخاب شده برای تنظیم گزارش حسابرسی مالیاتی در اجرای قوانین مربوط تسلیم نماید.
ماده 29 - انواع حسابرسی مالیاتی:
الف - اداری: در حسابرسی اداری با ابلاغ برگ دعوت ارایه دفاتر، اسناد و مدارک حسب مورد از مودی دعوت میشود در زمان تعیین شده، با همراه داشتن دفاتر، اسناد و مدارک درخواستی به اداره امور مالیاتی مربوط برای حسابرسی مراجعه نماید. مودی مکلف است در زمان تعیین شده به اداره امور مالیاتی مراجعه نماید، در صورت ارایه دفاتر، اسناد و مدارک توسط مودی، حسابرس میبایست با توجه به دعوتنامه مذکور ضمن تنظیم صورتمجلس نسبت به حسابرسی به دفاتر و اسناد و مدارک ارایه شده در چارچوب قوانین و مقررات و تنظیم گزارش حسابرسی مالیاتی، در سامانه یکپارچه مالیاتی و تکمیل کاربرگهای مربوط اقدام و مراتب را برای تایید به مسیول حوزه کاری حسابرسی ارسال نماید. دفاتر، اسناد و مدارک درخواستی اداره امور مالیاتی پس از حسابرسی حداکثر ظرف شش روز کاری از تاریخ صورت مجلس به مودی مسترد میشود و در صورت عدم کفایت یا عدم ارایه تمام یا بخشی از اسناد و مدارک ارایه شده یا عدم مراجعه مودی به اداره امور مالیاتی مربوط در زمان تعیین شده، در صورتی که امکان تعیین ماخذ یا درآمد مشمول مالیات فراهم نباشد، مسیول حسابرسی باید درخواست خود را مبنی بر تغییر نوع حسابرسی از اداری به میدانی با ذکر دلیل به مسیول حوزه کاری حسابرسی پیشنهاد نماید. در صورت عدم موافقت تعبیر نوع حسابرسی توسط مسیول حوزه کاری حسابرسی از اداری به میدانی، مسیول حسابرسی مکلف است با رعایت مقررات نسبت به تهیه گزارش حسابرسی مالیاتی اقدام نماید.
ب - میدانی: در حسابرسی میدانی با ابلاغ برگ دعوت ارایه دفاتر، اسناد و مدارک حسب مورد به مودی اعلام میشود تا در زمان مراجعه حسابرس یا حسابرسان به اقامتگاه قانونی مودی و یا محلی که قبلا به صورت مکتوب به اداره امور مالیاتی اعلام شده است، نسبت به ارایه دفاتر، اسناد و مدارک درخواستی حسب مورد اقدام نماید. حسابرس یا حسابرسان میبایست با توجه به دعوت نامه فوق در تاریخ مراجعه، نسبت به تنظیم صورتمجلس، اقدام و ضمن حسابرسی به دفاتر، اسناد و مدارک ارایه شده در چارچوب قوانین و مقررات با تنظیم گزارش حسابرسی مالیاتی، در سامانه (با توجه به نتایج رسیدگی) اقدام و ضمن تکمیل و الصاق مدارک و کاربرگهای مربوط، مراتب را برای تایید به مسیول حوزه کاری حسابرسی ارسال نماید.
تبصره 1 - در حسابرسیهای اداری و میدانی، مسیول حسابرسی مکلف است تاریخ یا تاریخهای مراجعه به اداره یا محل تعیین شده در اجرای مقررات بند ب این ماده حسب مورد برای حسابرسسی دفاتر، اسناد و مدارک را به همراه اسمی گروه حسابرسی کتبا به مودی ابلاغ نماید. فاصله تاریخ ابلاغ تا اولین روز مراجعه نباید کمتر از 7 روز و بیشتر از 15 روز باشد. در صورت درخواست مودی و موافقت مسیول حسابرسی مهلت مزبور تا 10 روز از تاریخ تعیین شده قابل افزایش خواهد بود.
تبصره 2 - در حسابرسی میدانی، مودی در طول دوره حسابرسی که زمان آن قبلا تعیین و به وی اعلام شده است، ملزم به ارایه دفاتر، اسناد و مدارک درخواستی حسب مورد جهت انجام حسابرسی میباشد.
تبصره 3 - صورتمجلس ارایه دفاتر، اسناد و مدارک حسب مورد در اجرای این ماده، در دو نسخه تنظیم و پس از امضای حسابرس و مودی و یا عدم امضای مودی، یک نسخه به مودی حسب مقررات تسلیم میشود.
تبصره 4 - در صورت ارایه دفاتر، اسناد و مدارک توسط مودی، مسیول حسابرسی میبایست با رعایت قانون و ق.م.ا و سایر قوانین و مقررات مرتبط، نسبت به حسابرسی دفاتر و اسناد و مدارک مودی با توجه به حدود و مسیولیتهای تعیین شده در برنامه حسابرسی اقدام و گزارش حسابرسی و کاربرگهای مربوط را جهت تایید نزد مسیول حوزه کاری حسابرسی ارسال نماید.
تبصره 5 - در صورت عدم ارایه دفاتر، اسناد و مدارک حسب مورد توسط مودی، مسیول حسابرسی میبایست با عنایت به اسناد و مدارک و سوابق مالیاتی موجود با توجه به اطلاعات مکتسبه و حجم فعالیت مودی و قراین و شواهد، ضمن تنظیم گزارش حسابرسی و کاربرگهای مربوط در سامانه (با توجه به نتایج حسابرسی) اقدام و مراتب را برای تایید به مسیول حوزه کاری حسابرسی ارسال نماید.
تبصره 6 - مسیول حوزه کاری حسابرسی پس از بررسی و کنترل، گزارش حسابرسی را تایید یا رد مینماید. در صورت تایید گزارش حسابرسی، برگ تشخیص یا مطالبه مالیات با امضای مسیول حوزه کاری حسابرسی صادر میشود. در غیر اینصورت، مسیول حوزه کاری حسابرسی مورد حسابرسی را با ذکر دلایل به مسیول حسابرسی عودت داده تا اصلاحات مورد نیاز انجام پذیرد.
تبصره 7 - در صورتی که گزارش تهیه شده توسط مسیول حسابرسی پس از تایید مسیول حوزه کاری حسابرسی منجر به تایید اظهارنامه مالیاتی تسلیمی مودی گردد، اظهارنامه مالیاتی قطعی بوده و برابر مقررات برگ قطعی مالیات صادر میشود.
تبصره 8 - در مواردی که در حین رسیدگی و حسابرسی مورد حسابرسی با موارد مشکوک به فرار مالیاتی مواجه شوند، مسیول حوزه کاری حسابرسی میتواند مراتب را به حوزه کاری بازرسی ارجاع نماید. حوزه کاری بازرسی موضوع را در چارچوب مقررات قانونی مربوط بررسی و نتیجه را به مسیول حوزه کاری حسابرسی جهت ادامه فرآیند حسابرسی، عودت مینماید.
ج - بازرسی: این نوع حسابرسی به منظور بررسی موارد مربوط به فعالیت اقتصادی مودی از جمله حجم، وضعیت، نوع، موقعیت و شناسایی اموال وی در موارد خاص برای تکمیل اطلاعات مورد نیاز حسابرسان و سایر حوزههای کاری انجام میشود. در این نوع حسابرسی هیچ اظهارنامه مالیاتی برای حسابرسی انتخاب نمی شود بلکه با ایجاد این مورد توسط مسیول حوزه کاری حسابرسی و ارجاع آن به حسابرس، نسبت به تهیه گزارش بازرسی مطابق فرمهای ابلاغی سازمان اقدام خواهد شد. بر اساس نتایج حاصل از حسابرسی فوق امکان تغییر رتبه ریسک مودی وجود خواهد داشت. همچنین حسابرس میتواند درخواست انجام حسابرسی اداری یا میدانی را به مسیول حوزه کاری حسابرسی اعلام نماید که در صورت موافقت مسیول حوزه کاری حسابرسی مورد حسابرسی ایجاد و به مسیول حسابرسی تخصیص داده خواهد شد.
د : بازبینی: بعد از خاتمه حسابرسی، اداره امور مالیاتی میتواند نسبت به انتخاب برخی از گزارشهای حسابرسی به منظور بررسی و ارزیابی کیفیت آنها اقدام نماید. اداره امور مالیاتی در صورت ضرورت با مراجعه به مودی و بررسی دفاتر، اسناد و مدارک حسب مورد، گزارش لازم تهیه خواهد نمود. گزارش نهایی مربوط به این نوع حسابرسی منجر به مواردی همچون تهیه گزارش حسابرسی متمم یا اصلاحی، تهیه گزارشات تخلفات ماموران مالیاتی و گزارشاتی در جهت تشویق و ارتقای ماموران مالیاتی با رعایت مقررات قانونی مربوط میگردد. بازبینی میتواند با درخواست دادستانی انتظامی مالیاتی و حسب مورد سایر مراجع ذی صلاح مالیاتی ذیربط از جمله اداره کل امور مالیاتی مربوط، واحدهای ستادی ذیربط در سازمان و شورای عالی مالیاتی و توسط حوزه کاری حسابرسی انجام شود.
ماده 30 - هرگاه ماموران مالیاتی در محاسبه ماخذ، درآمد مشمول مالیات یا مالیات معلق اشتباه کرده باشند، به شرح زیر اقدام خواهد شد:
1 - در صورتی که قبل از قطعیت ماخذ یا درآمد مشمول مالیات، اصلاح اشتباه محاسبه منجر به افزایش ماخذ، درآمد مشمول مالیات یا مالیات گردد، با رعایت مهلت مرور زمان ماده 157 قانون و چنانچه قبل یا بعد از قطعیت ماخذ یا درآمد مشمول مالیات، اصلاح اشتباه محاسبه منجر به کاهش ماخذ، درآمد مشمول مالیات یا مالیات گردد، بدون رعایت مهلت مرور زمان یاد شده گزارش لازم عنوان مسیول حوزه کاری حسابرسی ارایه میشود.
در صورت تایید گزارش فوق توسط مسیول حوزه کاری حسابرسی و طبق دستور وی، در صورت افزایش با رعایت مهلت مرور زمان مالیاتی و در صورت کاهش بدون رعایت مهلت مرور زمان حسب مورد نسبت به اصلاح اشتباه محاسبه و صدور برگ تشخیص یا برگ مطالبه یا برگ قطعی مالیات اصلاحی و ابلاغ آن به مودی اقدام میشود.
در اجرای این بند یک نسخه از برگ تشخیص یا برگ مطالبه یا برگ قطعی مالیات اصلاحی میبایست جهت رسیدگی به دادستانی انتظامی مالیاتی ارسال تا در صورت احراز تخلف نسبت به تعقیب متخلف یا متخلفین برابر مقررات اقدام شود.
2 - در صورتی که اشتباه ایجاد شده در اوراق قطعی مالیاتی ناشی از اشتباه در محاسبه جرایم یا محاسبه قبوض پرداخت مالیات باشد، گزارش لازم عنوان مسیول حوزه کاری حسابداری مودیان تنظیم میشود و چنانچه گزارش فوق به تایید وی برسد. طبق دستور مسیول حوزه کاری یاد شده نسبت به اصلاح اشتباه محاسبه بدهی مالیاتی و صدور برگ قطعی اصلاحی و ابلاغ آن به مودی اقدام خواهد شد.
اشتباه محاسبه: مصادیق اشتباه محاسبه شامل عدم انتقال صحیح دادههای کاربرگهای حسابرسی به سیستم و اشتباه محاسباتی در کاربرگهای تهیه شده در زمان حسابرسی مالیاتی است. به نحوی که تغییر مبانی در تشخیص ماخذ یا درآمد مشمول مالیات یا اعتبار مالیاتی نباشد.
تبصره - با صدور برگ تشخیص یا مطالبه یا قطعی مالیات اصلاحی، اوراق مالیاتی صادره قبلی در این ارتباط حسب مورد باطل تلقی و حسب قوانین و مقررات مربوط اقدام میشود.
ماده 31 - در کلیه مواردی که مودی یا وکیل تامالاختیار وی ظرف مواعد قانونی از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات یا برگ اعلام نتیجه رسیدگی یا برگ مطالبه یا برگ استرداد حسب مورد اعتراض خود را کتبا نسبت به آن تسلیم نماید مسیول حوزه کاری اعتراضات و شکایات مکلف است یا رعایت مقررات قانونی مربوط نسبت به تخصیص پرونده جهت انجام رسیدگی مجدد به مسیول مربوطه اقدام نماید و مسیول مربوطه موظف است با رعایت مقررات قانونی مربوط انجام رسیدگی مجدد که بر اساس دلایل و اسناد و مدارک مودی یا وکیل تامالاختیار وی انجام خواهد گرفت، مراتب را در ظهربرگ تشخیص مالیات برگ مطالبه یا برگ استرداد درج و برابر مقررات مربوط اقدام نماید.
به استناد مفاد این ماده، پروندههای مالیاتی پس از طی مراحل فوق در صورت عدم رفع اختلاف با مودی به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع خواهد شد، مگر آنکه برگ تشخیص مالیات یا برگ مطالبه یا برگ مطالبه یا برگ استرداد در اجرای مقررات تبصره ماده (203) و قسمت اخیر تبصره 2 آن و ماده (208) قانون ابلاغ شده باشد و مودی ظرف مواعد قانونی اعتراض خود را تسلیم ننموده باشد در این صورت پرونده ظرف مواعد قانونی مربوط و بدون طی مراحل فوق توسط اداره امور مالیاتی به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع خواهد شد.
تبصره 1 - در مورد پروندههایی که مسیول مربوط در تشخیص ماخذ یا درآمد مشمول مالیات و مالیات متعلقه سابقه اظهارنظر دارد. این امر مانع رسیدگی مجدد در اجرای مقررات مربوط توسط نامبرده نخواهد شد.
تبصره 2 – اجرای مقررات این ماده در مواردیکه رسیدگی مجدد توسط مسیول مربوط منجر به توافق نگردد، مانع از رسیدگی مسیول بالاتر حداکثر تا سطح مدیرکل با رعایت مهلت مصوب نخواهد بود.
فصل ششم - مطالبه و وصول
ماده 32 - درخواست صدور گواهی و یا مفاصاحساب مالیاتی به صورت الکترونیکی و یا از طریق باجههای امور مودیان سراسر کشور، دریافت و پس از بررسی توسط مسیول حوزه کاری حسابدراری مربوط به پرونده ذیربط، گواهی و یا مفاصاحساب مالیاتی مذکور با امضا سیستمی مسیول حوزه کاری حسابداری مودیان مربوط صادر و در محل ارایه درخواست و یا محل مراجعه مودی برای دریافت گواهی یا مفاصاحساب ضمن ممهور نمودن گواهی توسط امور مودیان مربوط به مودی تسلیم میشود.
تبصره - در مواردی که گواهیهای مربوطه به طور الکترونیکی ارسال میگردد.
ماده 33 - در هر مورد که مطابق قانون و ق.م.ا میزان درآمد یا ماخذ مشمول مالیات قطعی شود، برگ قطعی مالیات به صورت سیستمی صادر میشود.
ماده 34 - چنانچه بر اساس اطلاعات ارسالی اشخاص ثالث، مودیان مالیاتی جدید و درآمدهای کتمان شده مشمول مالیات شناسایی و مالیات متعلق مطالبه و وصول گردد سازمان میتواند با رعایت مقررات قانونی مربوط نسبت به پرداخت پاداش متناسب با اطلاعات مکتسبه وصولی اختصاصی سازمان در وجه اشخاص مذکور، در چارچوب دستورالعملی که به تصویب رییس کل سازمان میرسد اقدام نماید.
پرداخت پاداش موضوع این ماده در خصوص اشخاصی که به موجب قوانین و مقررات ملزم به ارسال اطلاعات مربوط میباشند، برای ارایه اطلاعات مزبور جاری نخواهد بود.
ماده 35 - در مواردیکه که بموجب قانون و ق.م.ا مالیات و سایر وجوه، قابل استرداد به مودی باشد با تایید مسیول حوزه کاری حسابداری مودیان و بر اساس مقررات مربوط اضافه پرداختی در وجه ذینفع پرداخت خواهد شد. نحوه استرداد وجوه مربوط با رعایت مقررات قانونی بموجب دستورالعملی است که به تصویب رییس کل سازمان میرسد.
فصل هفتم - اعتراضات و شکایات
ماده 36 – امور خدمات مودیان سراسر کشور موظفند کلیه اوراق و فرمهای مقرر در قانون و ق. م.ا و همچنین هر نوع اعتراض یا درخواست مودی را که از طرف مودی به صورت دستی یا پستی یا الکترونیکی به سازمان تسلیم یا واصل میگردد، دریافت و ضمن ارایه رسید به مودی در سیستم ثبت و به حوزه کاری مربوطه ارسال نمایند.
ماده 37 - حوزه کاری اعتراضات و شکایات موظف است:
پس از دریافت اعتراض یا شکایت مودی ضمن بررسی اعتراض یا شکایات طبق مقررات قانون و ق.م. ا و آییننامه ها و دستورالعملهای اجرایی آن، اقدام لازم را معمول دارند.
ماده 38 - سازمان میتواند نمایندگان خود را در هیاتهای حل اختلاف مالیاتی از بین ماموران مالیاتی شاغل واجد شرایط در سازمان با حفظ پست سازمانی طبق مقررات انتخاب نماید.
ماده 39 - رای هیات حل اختلاف مالیاتی باید متضمن اظهارنظر موجه و مستدل کلیه اعضا هیات مطابق مقررات ماده 248 قانون باشد.
همچنین میبایست در صورت تعدیل یا رفع تعرض نسبت به اصلاح اظهارنامه مربوطه اعم از ابرازی یا حسابرسی شده و یا تعدیل شده هیاتهای قبلی در سامانه اقدام شود.
فصل هشتم – ابلاغ اوراق مالیاتی
ماده 40 – ابلاغ اوراق مالیاتی به حوزه کاری خدمات مودیان واگذار میشود. ماموران مالیاتی در قسمت پشتیبان حوزه کاری خدمات مودیان مکلفند اوراق مالیاتی موضوع قانون را بر اساس مواد (203) الی (209) قانون به مودیان مالیاتی ذیربط ابلاغ نمایند.
تبصره 1 - سازمان میتواند بر اساس اختیار حاصله از تبصره 2 ماده 219 قانون و آییننامه اجرایی مربوط ابلاغ اوراق مالیاتی را به بخش غیردولتی واگذار نماید.
فصل نهم – ترتیبات حسابرسی مالیاتی
ماده 41 – در مواردی که اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل برای حسابرسی مالیاتی انتخاب شده اند فرآیند انجام حسابرسی مالیاتی و تعیین درآمد یا ماخذ مشمول مالیات آنها در هر یک از موارد ممکن، به شرح زیر خواهد بود:
1 - مودی نسبت به تسلیم دفاتر و اسناد و مدارک اقدام نماید:
1 – 1 - دفاتر و اسناد و مدارک ارایه شده امکان حسابرسی مالیاتی را داشته باشد. در این صورت درآمد یا ماخذ مشمول مالیات بر اساس قوانین، مقررات و احکام مالیاتی مربوط از طریق حسابرسی به دفاتر و اسناد و مدارک ارایه شده حسب مورد تشخیص و تعیین خواهد شد.
2 – 1 - در مورادی که معاملات ابرازی (خرید یا فروش کالا و خدمات) صورت گرفته با اشخاصی است که صحت اجزای معامله با این اشخاص به دلیلی وضعیت طرف معامله (شرکتهای کاغذی، مجهول المکان و امثالهم) قابل اثبات تعیین دقیق نباشد:
1 – 2 – 1 - در موارد هزینه و خرید، چنانچه کالا یا خدمت توسط خریدار دریافت شده لکن صورتحساب ارایه شده مربوط به اشخاص یاد شده است، بهای هزینه یا خرید به ارزش منصفانه کالا یا خدمت در زمان انجام معامله در حسابرسی مالیاتی با رعایت مقررات مبنای قبول هزینه یا خرید میباشد و مابهالتفاوت به عنوان هزینه غیرقابل قبول تلقی میگردد.
2 – 2 – 1 - در موارد فروش، میبایست بهای فروش به ارزش منصفانه کالا یا خدمت در زمان انجام معامله در حسابرسی مالیاتی با رعایت مقررات، مبنای فروش قرار گرفته و مابهالتفاوت (ارزش منصفانه و بهای ابرازی) عینا به میزان فروش و درآمدها اضافه گردد.
3 – 1 - چنانچه در حسابرسی مالیاتی احراز شود، مبلغ درآمد یا فروش ابراز شده طبق اسناد و مدارک ارایه شده در معامله فی ما بین شرکتهای گروه یا وابسته از ارزش منصفانه معامله مذکور:
1 – 3 – 1 - کمتر بوده و این امر منجر به انتقال سود شده است، در این صورت مابهالتفاوت آن، به درآمد یا فروش ابرازی فروشنده اضافه میشود.
2 – 3 – 1 - بیشتر بوده و این امر منجر به انتقال سود شده است، در این صورت مابهالتفاوت آن، از هزینه ها و بهای تمام شده خریدار کسر میشود.
2 - عدم تسلیم بخشی از اسناد و مدارک از جمله:
1 – 2 - در خصوص واحدهای تولیدی، خدماتی یا بازرگانی، در صورتی که قیمت تمام شده کالا و خدمات ساخته شده یا فروش رفته، آنالیز محصول (کالا و خدمت)، صورت گردش مواد و کالا و مستندات هزینهای آن از جمله صورت حساب خرید مواد اولیه و کالا، حقوق و دستمزد و سایر هزینههای مربوط حسب مورد ارایه نشود و بر اساس سایر روشهای حسابرسی مالیاتی امکان تعیین و یا برآورد قیمت تمام شده کالا و خدمات شاخته شده و فروش رفته بر اساس اسناد و مدارک ارایه شده فراهم نباشند، میبایست با در نظر گرفتن نسبت سود ناویژه به فروش هر کالا یا خدمت (بر اساس ابراز مودی، نسبت فعالیت مشاغل مشابه در سامانه طرح جامع مالیاتی و یا نسبتی که هر ساله توسط سازمان با تایید رییس کل سازمان با توجه به اطلاعات موجود در پایگاههای اطلاعاتی سازمان و اطلاعات سایر مراجع مربوط حداکثر تا پانزدهم مردادماه هر سال برای سال قبل تعیین میشود)، بهای تمام شده کالا و خدمات مربوط به آن بخش که مدارک مذکور آن ارایه نشده است محاسبه شود.
2 – 2 - عدم ارایه اسناد درآمدی مربوط به فروش یا درآمد ابرازی مودیانی که ملزم به صدور صورتحساب میباشند:
1 – 2 – 2 - عدم ارایه تمام اسناد درآمدی، چنانچه دلایل و یا اسناد و مدارکی (از جمله اطلاعات موجود در پایگاه اطلاعات مالیاتی سازمان مربوط به فروش کالا و خدمت، صادرات و یا صورت حسابرسیهای بانکی یا ابرازی یا بدست آمده (بر اساس ارزش منصفانه) موید درآمد یا فروش بیشتر از فروش ابرازی نباشد، فروش یا درآمدهای مورد قبول خواهد بود و صرفا با رعایت مقررات قانونی مربوط جرایم موضوع عدم صدور صورتحساب از مودی مطالبه میشود، در صورت عدم مطابقت و احراز کتمان درآمد یا فروش، فروش و یا درآمد بدست آمده به عنوان فروش و درآمدهای مودی مد نظر قرار خواهد گرفت.
2 – 2 – 2 - عدم ارایه بخشی از اسناد درآمدی، در خصوص آن بخش که اسناد و مدارک آن ارایه شده است بر اساس حسابرسی قسمت درآمدی بند 1 این ماده و در خصوص آن بخش که اسناد درآمدی آن ارایه نشده است مطابق بند 1 – 2 – 2 - اقدام خواهد شد.
3 – 2 - عدم ارایه مدارک هزینهای:
1 – 3 – 2 - عدم ارایه تمام مدارک هزینهای، در این گونه موارد با در نظر گرفتن نسبت سود فعالیت، هزینههای آن بر اساس ابراز مودی، نسبت فعالیت مشاغل مشابه در سامانه طرح جامع مالیاتی و یا نسبتی که هر ساله توسط سازمان با تایید رییس کل سازمان با توجه به اطلاعات موجود در پایگاههای اطلاعاتی سازمان و اطلاعات سایر مراجع مربوط حداکثر تا پانزدهم مردادماه هر سال برای سال قبل تعیین میشود، با رعایت مقررات قانونی مربوط به عنوان هزینه قابل قبول مودی منظور میشود.
2 – 3 – 2 - عدم ارایه بخشی از مدارک هزینهای (به استثنای قیمت تمام شده و امثالهم)، در خصوص هزینههایی که اسناد و مدارک آن ارایه نشده در این صورت هزینه مذکور از نظر مالیاتی قابل قبول نخواهد بود.
4 – 2 - در موارد عدم ارایه دفاتر قانونی، جریمه موضوع ماده 193 قانون مطالبه خواهد شد.
3 - عدم ارایه تمامی اسناد و مدارک درآمدی و هزینهای، در این گونه موارد با در نظر گرفتن حجم فعالیت و نسبت سود فعالیت: بر اساس ابراز مودی، نسبت فعالیت مشاغل مشابه در سامانه طرح جامع مالیاتی و یا نسبتی که هر ساله توسط سازمان با توجه به اطلاعات موجود در پایگاههای اطلاعاتی سازمان و اطلاعات سایر مراجع مربوط حداکثر تا پانزدهم مردادماه هر سال برای سال قبل با تایید رییس کل سازمان تعیین میشود، درآمد یا ماخذ مشمول مالیات با رعایت ماده 94 قانون تعیین میشود.
4 - دریافت اطلاعاتی موید کتمان درآمد یا فعالیت:
1 – 4 - کتمان فعالیت، در این گونه موارد با در نظر گرفتن نسبت سود فعالیت مشاغل مشابه در سامانه طرح جامع مالیاتی و یا نسبتی که هر ساله توسط سازمان با توجه به اطلاعات موجود در پایگاههای اطلاعاتی سازمان و اطلاعات سایر مراجع مربوط حداکثر تا پانزدهم مردادماه هر سال برای سال قبل با تایید رییس کل سازمان تعیین میشود، با رعایت مقررات درآمد یا ماخذ مشمول مالیات آن تعیین میشود.
2 – 4 - کتمان درآمد:
1 – 2 – 4 - هزینههای عمومی، اداری، فروش درحسابرسی مورد پذیرش واقع شده باشد، در این صورت کل مبلغ درآمد پس از کسر بهای تمام شده آن قسمت میبایست با رعایت مقررات مربوط به عنوان سود مبنای محاسبه مالیات قرار گیرد.
2 – 2 – 4 - هزینههای عمومی، اداری و فروش در حسابرسی مورد پذیرش واقع نشده باشد، بر اساس بند 1 - 4 اقدام میشود.
3 – 2 – 4 - کل هزینههای مربوط به درآمد قبلا مورد پذیرش واقع شده باشد، در اینگونه موارد کل رقم درآمد کتمان شده با رعایت مقررات مربوط مبنای محاسبه مالیات واقع میشود.
فصل دهم - سایر مقررات حسابرسی و مطالبه و حل اختلاف مالیات
ماده 42 -
1 - فصل مالیات بر ارث:
1 – 1 - آن قسمت از اموال و داراییهایی که انتقال یا دریافت یا تحویل آنها مستلزم دریافت گواهیهای موضوع ماده 34 قانون نبوده و بر اساس ماده 17 قانون مشمول مالیات میباشند از جمله سهام بی نام، وجه نقد، اموال و داراییهای متوفی در خارج از کشور، موجودی کالا، طلب متوفی از اشخاص حقیقی و املاکی که فاقد سند رسمی هستند، اداره امور مالیاتی (حوزه کاری حسابرسی) موظف است با رعایت مقررات قانونی مربوط نسبت به مطالبه مالیات متعلقه بر اساس سهمالارث هر ورثه به موجب برگ تشخیص مالیات اقدام نماید.
2 – 1 - در مورد وصیت، موصی مکلف است اظهارنامه موضوع ماده 39 قانون را حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ فوت موصی تسلیم و مالیات متعلق به آن قسمت از اموال و داراییهای مورد وصیت که انتقال یا دریافت یا تحویل آنها مستلزم در موضوع ماده 34 قانون نمی باشد را برابر مقررات قانونی مربوط پرداخت نماید. در این صورت و در موارد عدم تسلیم اظهارنامه و یا پرداخت مالیات، اداره امور مالیاتی (حوزه کاری حسابرسی) موظف است نسبت به بررسی و مطالبه مالیات متعلق از وصی اقدام نماید.
2 - فصل حق تمبر:
1 – 2 - در مواردی که حق تمبر و جرایم مربوطه موضوع ماده 48 و یا ماده 51 قانون حسب مورد پرداخت شده است. حوزه کاری حسابرسی میبایست نسبت به مطالبه حق تمبر و جرایم متعلق بر اساس برگ مطالبه از اشخاص مربوطه اقدام نماید.
2 - 2 - سایر اسناد مشمول حق تمبر موضوع مواد 45، 46 و 47 قانون، در صورت عدم پرداخت مالیات و جرایم حق تمبر با رعایت مقررات قانونی مربوط حسب مورد، در خصوص اسنادی که در ایران صادر شده باشد، صادرکننده و در خصوص اسنادی که در خارج از ایران صادر شده باشد، اولین شخصی که اسناد مذکور را منصرف میشود، مشمول بوده و مالیات و جرایم متعلقه حسب مورد از صادرکننده یا منصرف حسب مورد وفق بند 1 - 2 مطالبه خواهد شد.
3 – 2 - مطالبه مالیات حق تمبر مشمول مقررات ماده 191، 238 و فصل سوم باب پنجم قانون میباشد.
3 - مالیات بر درآمد املاک:
1 - 3 - در صورت عدم پرداخت مالیات تکلیفی موضوع تبصره 9 ماده 53 قانون و جرایم متعلقه حسب مورد توسط اشخاص مشمول، مالیات و جرایم مربوطه حسب مورد برابر مقررات به موجب برگ مطالبه توسط حوزه کاری حسابرسی از اشخاص مذکور مطالبه و مطالبه مالیات تکلیفی مذکور مشمول مقررات ماده 191، 238 و فصل سوم باب پنجم قانون خواهد بود.
2 – 3 - اعتراضات مودیان مالیاتی در راستای تبصرههای 2 و 3 ماده 54 قانون قابل بررسی مجدد در راستای مفاد ماده 238 قانون خواهد بود.
3 – 3 - در خصوص مالیات موضوع ماده 54 مکرر قانون، حوزه کاری دریافت و پردازش اظهارنامه میبایست با رعایت مقررات قانونی مربوط به موجب برگ مطالبه و بر اساس اطلاعات سامانه ملی املاک و اسکان کشور، مالیات متعلق را مطالبه نماید.
4 - مالیات بر درآمد حقوق:
اداره امور مالیاتی ذی صلاح ماده 90 قانون، در خصوص مودیانی که فعالیت عملکردی دارند حوزه حسابرسی است که پرونده عملکرد مودی در آن اداره حسابرسی میگردد و در خصوص سایر مودیان از جمله اشخاص موضوع ماده 2 قانون یکی از ادارات مالیاتی به تشخیص سازمان میباشد.
5 - مالیات اشخاص حقوقی منحله:
تعیین ماخذ محاسبه مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی که منحل میشوند در موارد تسلیم و عدم تسلیم اظهارنامه موضوع ماده 116 قانون و بر اساس ماده 115 قانون و سایر مقررات مربوط، در حوزه کاری حسابرسی انجام خواهد شد.
6 - جرایم موضوع ماده 169 قانون، مشمول مقررات مواد 191 و 238 قانون میباشد.
7 - در صورت عدم کسر و ایصال مالیاتهای تکلیفی موضوع قانون از جمله تبصره 2 ماده 103 و ماده 107 قانون اداره امور مالیاتی مربوط میبایست مالیات و جرایم متعلق را با رعایت مقررات قانونی مربوط به موجب برگ مطالبه مالیات از اشخاص مشمول مطالبه نماید و مطالبه مذکور مشمول مقررات مواد 191، 238 و فصل سوم از باب پنجم قانون میباشد.
فصل یازدهم – فرآیندهای مالیاتی صاحبان مشاغل مشارکتهای مدنی
ماده 43 -
1 – با توجه به اینکه ثبت نام اینگونه مودیان به صورت یک مودی در نظام مالیاتی انجام میپذیرد لذا مشارکت (شرکا) میبایست نسبت به تسلیم یک اظهارنامه مالیاتی به عنوان اظهارنامه مالیاتی مشارکت اقدام نمایند.
1 – 1 - مفاد تبصره ماده 100 قانون نیز با رعایت مقررات مربوطه برای مشارکت قابل انجام میباشد.
2 - حسابرسی و صدور برگ تشخیص یا مطالبه یا قطعی مالیات عملکرد برای مشارکت انجام لیکن سهم درآمد مشمول مالیات و مالیات هر یک از شرکا به صورت جداگانه در برگ تشخیص مالیات تعیین میشود.
1 – 2 - حسابرسی هر نوع مالیات و جرایم دیگری که نوعا مربوط به فعالیت مشارکت میباشد از جمله مالیاتهای تکلیفی، حقوق، جرایم موضوع ماده 169 قانون و مالیات بر ارزش افزوده برای مشارکت انجام و کل شرکا نسبت به آنها مسیولیت دارند.
3 - ابلاغ کلیه اوراق مشارکت از جمله برگ تشخیص یا مطالبه یا قطعی مالیاتی به صورت الکترونیکی و یا فیزیکی به هر یک از شرکا و یا مستخدمین مشارکت در حکم ابلاغ به مشارکت (مودی) میباشد.
4 - در صورت اعتراض هر یک از شرکا به برگ تشخیص مالیات یا مطالبه یا آرای هیاتهای حل اختلاف مالیاتی پرونده مشارکت با رعایت مقررات مربوط قابل رسیدگی در مراجع مربوط خواهد بود.
5 - سازمان مکلف است برای مالیات عملکرد هر یک از شرکا حساب جداگانهای برای منظور نمودن مالیات و جرایم متعلق و پرداخت یا ترتیب پرداخت متناظر با آن ایجاد نماید. هر یک از شرکا به صورت جداگانه نسبت به سهم از مشارکت که به حساب آنها منظور میشود مسیولیت داشته و در صورت عدم پرداخت برابر مقررات قانونی مربوط با آنها رفتار خواهد شد.
1 – 5 - در خصوص هر نوع مالیات و جرایم دیگری که نوعا مربوط به فعالیت مشارکت میباشد از جمله مالیاتهای تکلیفی، حقوق، جرایم موضوع ماده 169 قانون و مالیات بر ارزش افزوده، حساب مشترکی برای مشارکت ایجاد و تمامی شرکا نسبت به پرداخت آن مسیول میباشند.
6 - در صورت فوت هر یک از شرکا سهم درآمد مشمول مالیات متوفی به نسبت سهمالارث و سهم معافیت متوفی در سال فوت بین وارث بر اساس قسمت اخیر تبصره ماده 101 قانون تقسیم میشود و از سال بعد مطابق صدر تبصره فوق عمل خواهد شد.
7 - در مشاغل انفرادی در صورت فوت مودی طی سال، شماره اقتصادی باطل و وارث متوفی امکان ارسال اظهارنامه انجام کلیه فرایندهای مالیاتی تا زمان فوت متوفی را دارا میباشند و در صورت ادامه فعالیت شغلی پس از فوت میبایست به عنوان مودی جدید در نظام مالیاتی ثبت نام نمایند.
فصل دوازدهم – حسابرسی تجمیعی صاحبان مشاغل موضوع تبصره 2 ماده 101 قانون
ماده 44 - در خصوص شخص حقیقی دارای بیش از یک فعالیت شغلی، در زمان قطعی شدن اظهارنامه یا انجام حسابرسی هر یک از پروژه ها، میبایست پروندههای آنها به صورت کاملا مجزا با اعمال نرخهای موضوع ماده 131 قانون برای هر پرونده و صرفا با اعمال حداکثر یک معافیت موضوع ماده 101 قانون برای کل پرونده ها حسب مورد قطعیت یا مورد حسابرسی قرار گرفته و برای اجرای حکم تبصره 2 ماده 101 قانون از حیث اعمال نرخ ماده 131 قانون برای مجموع درآمد مشمول مالیات به ترتیب زیر اقدام شود:
1 - حوزه کاری حسابداری اداره امور مالیاتی ذیصلاح مکلف است نسبت به مطالبه مالیات مابهالتفاوت موضوع تبصره پس از قطعیت حداقل دو پرونده شغلی مودی و همچنین پروندههای بعدی بعد از قطعیت درآمد مشمول مالیات، حاکثر ظرف سه ماه از تاریخ قطعیت دو یا چند پرونده به صورت متوالی با اعمال صرفا یک معافیت موضوع ماده 101 نرخ ماده 131 قانون بر اساس درآمد مشمول مالیات تجمیعی به موجب برگ مطالبه مالیات اقدام نماید. در صورت عدم تعلق مابهالتفاوت مالیات صدور برگ مطالبه موضوعیت نخواهد داشت.
2 - در صورت عدم پرداخت یا ترتیب پرداخت مالیات مطالبه شده توسط مودی ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ برگ مطالبه، مالیات مذکور در اجرای مقررات فصل از باب چهارم قانون وصول خواهد شد.
3 - در صورت اعتراض مودی به برگ مطالبه ابلاغ شده موضوع در اجرای مقررات ماده 216 قانون قابل طرح در هیات حل اختلاف مالیاتی موضوع ماده مذکور میباشد.
4 - در راستای محاسبه مالیات موضوع این فصل بخشودگی نرخ موضوع تبصره ماده 131 قانون بر اساس محاسبات اولیه مالیات قطعی شده هر پرونده میبایست از مبلغ مالیات نهایی کسر شود. جریمه موضوع مواد 192 و 193 قانون و نظایر آنها نیز بر اساس محاسبات اولیه در محاسبات لحاظ و مدنظر قرار میگیرد.
5 - جریمه موضوع ماده 190 قانون برای هر پرونده تا قبل از ابلاغ برگ مطالبه موضوع این فصل بر اساس برگ های تشخیص اولیه و قطعی اولیه و مقررات مربوط و از زمان ابلاغ برگ مطالبه موضوع این فصل بر اساس مالیات پرداخت نشده مطالبه شده قابل محاسبه و مطالبه میباشد.
6 - برگ مطالبه مالیات در راستای مقررات موضوع این فصل تاثیری در ارایه گواهیهای موضوع مواد 186، تبصره 1 ماده 186، 187 قانون و نظایر آنها نخواهد داشت.
7 - در صورت عدم تسلیم اظهارنامه توسط مودی در هر یک از پرونده ها در محاسبه مالیات مابهالتفاوت تجمیعی، اعمال معافیت موضوع ماده 101 قانون تا سقف درآمد مشمول مالیات پروندههایی که نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی اقدام شده، مجاز میباشد.
فصل سیزدهم – سایر مقررات
ماده 45 - انجام کلیه فرآیندهای مالیاتی از جمله ثبت نام، حسابرسی، رسیدگی مجدد وصول مالیات پروندههای مالیاتی با سازمان است و سازمان میتواند با رعایت مقررات قانونی مربوط امور مذکور را حسب مورد به اداره امور مالیاتی و یا ماموران مالیاتی ذیربط محول نماید.
ماده 46 - حداقل سطح سازمانی مجاز برای انجام کلیه مکاتبه و استعلام جهت کسب اطلاعات مورد نیاز در اجرای مواد 230 و 231 قانون و سایر مقررات، در تمامی حوزههای کاری مدیر یا مسیول حوزه کاری میباشد.
ماده 47 - حسب درخواست رییس شورای عالی مالیاتی و موافقت رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور، گروههایی کارشناسی به شعب شورای عالی مالیاتی جهت امور محوله اختصاص مییابد.
ماده 48 - تخلفات ماموران مالیاتی از قانون و ق.م.ا و مقررات مربوط صرفا از طریق دادستانی انتظامی مالیاتی مورد پیگیری قانونی قرار میگیرد.
ماده 49 - ماموران مالیاتی مکلفند در صورت مشاهده جرایم مالیاتی مضوع ماده 274 قانون، مراتب را جهت اقامه دعوا علیه مرتکبان نزد مراجع قضایی به دادستانی انتظامی مالیاتی اعلام نمایند. در صورت عدم اعلام مراتب مطابق مقررات مربوط با آنان رفتار خواهد شد.
ماده 50 - در اجرای مقررات ماده 219 قانون کلیه بخشنامهها، دستورالعمل ها و رویههای اجرایی که توسط سازمان جهت اجرای قانون مقرر میشود برای کلیه واحدهای تابعه سازمان، ماموران مالیاتی و مودیان لازمالاتباع است.
ماده 51 - طبق مقررات تبصره ماده 97 قانون، مادامی که در ادارات امور مالیاتی که نظام جامع مالیاتی به طور کامل به اجرا در نیامده است، نحوه انجام دادن تکالیف و استفاده از اختیارات و برخورداری از صلاحیتهای هر یک از ماموران مالیاتی و اداره امور مالیاتی بر اساس آییننامه قبلی یا حاضر حسب مورد خواهد بود. لکن در ادارتی که سیستم یکپارچه مالیاتی در حال انجام است در خصوص پروندههایی که در سامانه فوق قرار میگیرند از عملکرد سال 1398 و به بعد صرفا فرآیندهای این آییننامه قابل اجرا میباشد.